Πενήντα πέντε χρόνια από τη θυσία τουΕυαγόρα Παλληκαρίδη
του Φρίξου Δαλίτη
Σαννα ήταν ο αέρας γεμάτος στίχους και τους έπαιρνε και τους κατέγραφε…». Διότιήταν «φύση ποιητική γενικότερα. Από τον τρόπο που αντιμετώπιζε τους άλλους,μέχρι τον τρόπο που αντιμετώπισε την αγχόνη…». Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο ήρωαςποιητής. Ένας έφηβος που χάραξε την ιστορία της Κύπρου όχι μόνο με την ηρωικήθυσία του, αλλά και με τους στίχους του που έγραψε. Άλλοτε εξυμνώντας τονέρωτα, άλλοτε μεταφέροντας τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του και άλλοτεεκφράζοντας το φλογερό πάθος του για ελευθερία.
Σανσήμερα, πενήντα πέντε χρόνια πριν, ο έφηβος αγωνιστής από την Τσάδα της Πάφουανέβαινε στην αγχόνη, σφραγίζοντας με τη θυσία του τη γενικότερη στάση ζωήςτου… Ο φιλόλογος καθηγητής-συγγραφέας και πρώην διευθυντής του ΠαγκυπρίουΓυμνασίου, Γεώργιος Χατζηκωστής, μιλά στον «Φ» για τον ήρωα ποιητή ΕυαγόραΠαλληκαρίδη και για το βιβλίο του «Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Ο ήρωας και οποιητής», που εξέδωσε το 1965.
Όπωςαναφέρει μάλιστα, ο κ. Χατζηκωστής, έτυχε ο πατέρας του να έχει μαθητή του στοδημοτικό τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη και ο αδελφός του να τον έχει συμμαθητή του.«Τον ήξερα και το ίδιο και τις αδελφές του και τους γονείς του από τον καιρόπου ήμασταν Πάφο. Μετά έφυγα για σπουδές και όταν επέστρεψα, είχε ήδησυντελεστεί και η συμμετοχή του στον αγώνα και η θυσία του με τον απαγχονισμότου», αναφέρει.
«Τοκαλοκαίρι του 1961 με ειδοποίησε ο πατέρας του, ο Μιλτιάδης Παλληκαρίδης, ναπάω στο σπίτι του για να δω, όπως μου μήνυσε, εάν αυτά που άφησε ως γραπτά οΕυαγόρας Παλληκαρίδης, ήταν τέτοια που άξιζαν να δημοσιευτούν. Πήγα και τονσυνάντησα στο σπίτι του και μου έδωσε ένα σωρό από τετράδια και χειρόγραφα καιμου είπε ότι αυτά είναι όλα όσα άφησε ο Ευαγόρας. Ο ίδιος είχε καταγράψειδιάφορες πληροφορίες για τον γιο του και βιογραφικές και οικογενειακά στοιχεία,αλλά και όσα είχαν γραφτεί σε εφημερίδες, περιοδικά καθώς και κείμενα που τουείχαν στείλει άλλοι για τον γιο του, έπειτα από τη θυσία του ήρωα. Πήρα όλααυτά και άρχισα να τα μελετώ. Μπροστά σε εκείνο τον όγκο των τετραδίων και τωνχειρόγραφων με τα αμέτρητα ποιήματα, πεζοτράγουδα, σημειώματα, διαλόγους,στοχασμούς, ξαγρύπνησα νύκτες έκπληκτος για τον όγκο αλλά και για την ποιότηταπολλών από αυτών που διάβαζα. Παρασυρμένος από αυτό τον κόσμο που ανοιγότανμπροστά μου και από την ποικιλία της έμπνευσής του και από τα αποτελέσματάτης», αναφέρει ο κ. Χατζηκωστής.
«Σκυμμένοςπάνω στα χειρόγραφά του, προσπαθούσα να αναπλάσω τον εσωτερικό αγώνα του πουοδηγούσε και προς τη λογοτεχνική δημιουργία και προς τον αγωνιστικό τομέα γιατην ελευθερία της Κύπρου», επισημαίνει. «Η πρώτη διαπίστωσή μου ήταν η μεγάλητου στιχουργική ευχέρεια. Οι στίχοι του έβγαιναν από την πένα του με μεγάληευκολία. Μάλιστα εκείνη την περίοδο που μελετούσα το έργο του, διάβασα στονΡωμαίο ποιητή Οβίδιο ένα στίχο που έλεγε: «Ο,τι δοκίμαζα να πω, ήταν στίχος».Θεώρησα ότι ταίριαζε απόλυτα για τον Παλληκαρίδη. Σαν να ήταν ο αέρας γεμάτοςστίχους και τους έπαιρνε και τους κατέγραφε. Με τόση ευκολία έγραφε, γι’ αυτόκαι σε πολλά τετράδια συμμαθητών του, σε λευκές σελίδες βιβλίων, έγραφε στίχουςόπως του έρχονταν τη συγκεκριμένη στιγμή».
Ἠταν φύση ποιητική
Όπωςαναφέρει ο κ. Γεώργιος Χατζηκωστής, ο Ευαγόρας ήταν μια φύση ποιητική γενικά.«Δηλαδή, δεν ήταν μόνο ποιητής στίχων, αλλά και η όλη του ζωή είχε ένα ποιητικόστοιχείο», αναφέρει. «Από τον τρόπο που συμπεριφερόταν προς τους άλλους, απότην αγάπη του για τα λουλούδια, από τη στάση του απέναντι στην οικογένειά του,από όλα αυτά τα στοιχεία. Ακόμα και με τον τρόπο που ανέβηκε στην αγχόνη. Δενείναι μόνο επειδή έγραφε ποιήματα, αλλά διότι κάθε εκδήλωση της ζωής του, στονχώρο της οικογένειας, των φίλων, του έρωτα, της φύσης, της πατρίδας, τουεθνικού αγώνα, ήταν μια ποίηση. Από τα λουλούδια που έκλεβε, όπως έλεγε οίδιος, και τα χάριζε στις συμμαθήτριές του ή σε γνωστά του πρόσωπα, ακόμα καιως τον μοναδικό τρόπο που αντιμετώπισε την αγχόνη, δείχνει μια ποιητικότητα».
Θα γινόταν ένας σημαντικός ποιητής
Τοποιητικό έργο του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, αν και σύντομο, αποτελεί ένα σημείοαναφοράς. Μέσα από τα εφηβικά του ποιήματα κατέκτησε επάξια τον τίτλο τουποιητή. Όπως αναφέρει ο κ. Χατζηκωστής, ο Ευαγόρας όταν απαγχονίστηκε, ήτανμόλις 19 χρονών. «Βέβαια δεν πρόλαβε να φτάσει στην ηλικία της ωριμότητας ωςποιητής. Να περάσει μέσα από τους δρόμους των αμφιβολιών, της μελέτης άλλωνποιητών, να προβληματιστεί απάνω στο τι είναι ποίηση, να μελετήσει παγκόσμιαποίηση», επισημαίνει. Ο νεανικός αυθορμητισμός διακρίνεται μέσα από τα ποιήματάτου, ωστόσο, αναφέρει ο κ. Χατζηκωστής, «όταν μιλούμε για τον ΕυαγόραΠαλληκαρίδη ως ποιητή, δεν πρέπει να βλέπουμε το πράγμα ως μια κατά παραχώρησηαπόδοση τιμής σε έναν που έτυχε να είναι και ήρωας. Πραγματικά η ποίησή τουέχει ποιότητα. Ο τίτλος του ποιητή του ανήκει επαξίως διότι τον κατέκτησε μετην αξία του και την ποιότητα του έργου του. Παρόλο που η βραχύχρονη ποιητικήτου παρουσία δεν του έδωσε τον χρόνο να ωριμάσει. Γι’ αυτό υπάρχει και τοερώτημα: Αν ζούσε, τι θα γινόταν ως ποιητής; Μπορούμε να πούμε ότι οπωσδήποτεαν ζούσε, θα γινόταν ένας σημαντικός ποιητής. Περισσότερο το ερώτημα στέκεταιστο τι είδους ποίηση θα έγραφε παρά αν στο αν θα ήταν καλός ποιητής. Στο θέμακατά πόσο θα ήταν καλός ποιητής, η απάντηση είναι καταφατική. Όμως αν θα έμενεστην παραδοσιακή ποίηση, αν θα έμπαινε στους καινούργιους μοντέρνους τρόπους,ως προς το ποια θα ήταν η θεματολογία που θα τον τραβούσε μέσα στην περιπέτειατης Κύπρου που έκτοτε όλοι ζήσαμε, αυτό δεν το ξέρουμε».
"Φιλελεύθερος",14/03/2012
