«ΜΕΙΝΑΤΕ ΕΝ ΕΜΟΙ, ΙΝΑ ΒΟΤΡΥΝ ΦΕΡΗΤΕ»
(Θεολογικό σχόλιο στο περιεχόμενο καιτα νοήματα της Μεγάλης Πέμπτης)
«Τη Αγία και Μεγάλη Πέμπτη οι τα πάντακαλώς διαταξάμενοι θείοι Πατέρες, αλληλοδιαδόχως εκ τε των θείων Αποστόλων καιτων ιερών Ευαγγελίων παραδεδώκασιν ημίν τέσσερά τινα εορτάζειν΄ τον ιερόνΝιπτήρα, τον Μυστικόν Δείπνον (δηλαδή την παράδοσιν των καθ’ ημάς φρικτών Μυστηρίων), την υπερφυά Προσευχήν καιτην Προδοσίαν αυτήν».
Αυτό είναι το συναξάρι της ΜεγάληςΠέμπτης. Η αγία μας Εκκλησία τιμά την αγία αυτή ημέρα όσα έλαβαν χώρα στουπερώο της Ιερουσαλήμ και όσα ακολούθησαν μετά το Μυστικό Δείπνο.
Το Θείο Δράμα οδεύει προς την ολοκλήρωσήτου. Ο εκουσίως και αδίκως Παθών για τη δική μας σωτηρία Κύριος γνωρίζει ότιέφτασε το τέλος της επί γης παρουσίας Του. Η προδοσία του αγνώμονα μαθητή, ησύλληψη, οι εξευτελισμοί, η καταδίκη και ο σταυρικός θάνατος είναι θέμα ωρών.Ως άνθρωπος αισθανόταν το δια της θυσίας Του βαρύ φορτίο της απολυτρώσεως τουανθρωπίνου γένους και γι’ αυτό αγωνιούσε υπερβαλλόντως. Δεν τον ενδιέφερε τοδικό Του μαρτύριο και ο θάνατος, αλλά η συνέχιση του σωτηριώδους έργου Του.
Γι’ αυτό λοιπόν αφιέρωσε το βράδυ τηςπροπαραμονής του επικείμενου ιουδαϊκού Πάσχα και παραμονή της δικής Τουσταυρικής θανής στους αγαπημένους Του μαθητές. «Επιθυμία επεθύμησα τούτο τοπάσχαφαγείνμεθ΄ υμών προ του με παθείν» (Λουκ.22,15) τους είπε. Ήθελε να φάγειγια τελευταία φορά μαζί τους. Μα το σπουδαιότερο να τους αφήσει τις τελευταίεςπαρακαταθήκες Του, και πάνω απ’ όλα να τελέσει τον Μυστικό Δείπνο, να παραδώσειτην υπερφυά Θεία Ευχαριστία, η οποία θα τελείται στο διηνεκές, ως η αέναηπαρουσία Του στην Εκκλησία.
Στο υπερώο της Ιερουσαλήμ μέσα σε ατμόσφαιραέντονης συγκινήσεως και σε ένδειξη πραγματικής και άδολης αγάπης, ως δούλος οΚύριος έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του. Με την πράξη Του αυτή ήθελε να αφήσειτην ύψιστη εντολή της αλληλοδιακονίας των ανθρώπων. «Ο μείζων εν υμίνγινέσθω ωςο νεώτερος, και ο ηγούμενος ως ο διακονών» (Λουκ.22,25).
Κατόπιν κάθισαν στο τραπέζι του δείπνου.Ο Κύριος θέλησε κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσει την υπόθεση του προδότη μαθητή. Δενήταν δυνατόν να καθίσει ο άνομος εκείνος μαζί τους στην παράδοση του Μυστηρίουτης Θείας Ευχαριστίας, πολλώ δε μάλλον να κοινωνήσει σε αυτό. Λέγει λοιπόν «Ειςεξ’ υμών παραδώσει με, ο εσθίων μετ’ εμού» (Μάρκ.14,18, Ιωάν.13,22). Τα λόγιααυτά έφεραν αναστάτωση στους μαθητές. Δεν περίμεναν να ακούσουν τέτοια φοβερήαγγελία και άρχισαν να διερωτώνται ποιος είναι αυτός. Ο αγαπημένος μαθητήςΙωάννης πέφτοντας στον τράχηλο του Διδασκάλου ρώτησε εξ’ ονόματος όλων: «Κύριετις εστιν»; και ο Κύριος απάντησε: «Εκείνος εστιν ω εγώ βάψας το ψωμίον επιδώσω»(Ιωάν.13,26). Και βουτώντας τεμάχιο άρτου στο φαγητό το έδωσε στον Ιούδα. Αυτόςτο έφαγε και μετά από αυτό «εισήλθεν εις εκείνον ο Σατανάς» (Ιωάν.13,27). ΟΙησούς του είπε: «ό ποιείς, ποίησοντάχιον» (Ιωάν.13,27). Ο προδότης μαθητήςέφυγε βιαστικά, απομακρυνθείς για πάντα από τη χορεία των μαθητών και από τηνκοινωνία του Θείου Διδασκάλου. «Ην δε νύξ» προσθέτει ο Ιωάννης. «Νυξ πραγματική,τονίζει σύγχρονος συγγραφέας, αλλά και νυξ πνευματική εν τη ψυχή του Ιούδα, ενη το φως του θείου Πνεύματος δια παντός εσβέσθη».
Μετά από αυτό ο Κύριος προέβη στησύσταση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Έλαβε άρτο και αφού ευχαρίστησεέκοψε αυτόν σε τεμάχια και έδωκε στους μαθητές του λέγοντας: «Λάβετε, φάγετε,τούτο εστι το σώμα μου», το αληθινό το πραγματικό, «το υπέρ υμών διδόμενον» (Λουκ.22,19).Ύστερα πήρε το ποτήριο της ευλογίας, που ήταν γεμάτο με οίνο και αφού ανέπεμψεευχαριστήριο δέηση στο Θεό Πατέρα έδωκε στους μαθητές Του λέγοντας: «Πίετε εξαυτού πάντες΄ τούτο γαρ εστι το αίμα μου, το της Καινής Διαθήκης, το περίπολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών»(Ματθ.26,28, Μάρκ.14,24).
Αφού κοινώνησαν όλοι και έφαγαν, ο Κύριοςμίλησε και απεύθυνε την τελευταία αποχαιρετιστήρια ομιλία Του στους μαθητέςΤου. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης διασώζει στο Ευαγγέλιό Του ολόκληρη αυτή την εκτενήομιλία στα κεφάλαια 13-16. Ο τρόπος της ομιλίας προδίδει στον Κύριο δραματικήέκφραση. Ως άνθρωπος μπροστά στο μαρτύριο,το οποίο γνωρίζει ως Θεός, αγωνιά και λυπάται. Αρχίζει με το «Νυν εδοξάσθη ουιός του ανθρώπου και ο Θεός εδοξάσθη εν αυτώ» (Ιωάν.13,31). Τα παθήματα που θαακολουθήσουν και η ταπείνωση θα είναι η δόξα του Υιού και συνάμα αυτή θα είναιη δόξα του Πατέρα. Οι αλήθειες και οι ηθικές ιδέες της ομιλίας την καθιστούνπραγματικά μοναδική. Η τρυφερότητα προς τους μαθητές Του είναι έκδηλη, τουςαποκαλεί «τεκνία». Κύριο χαρακτηριστικό της ομιλίας είναι η προτροπή γιαενότητα και αγάπη μεταξύ των μαθητών και κατ’ επέκταση όλων των ανθρώπων. «Εντολήνκαινήνδίδωμιυμίνίνα αγαπάτε αλλήλους» (Ιωάν.13,3) και «Ειρήνην αφίημι υμίν, ειρήνην την εμήν δίδωμιυμίν» (Ιωάν.14,27).
Μετά ακολούθησε η περίφημη αρχιερατικήπροσευχή του Κυρίου. Προσεύχεται στον Ουράνιο Πατέρα για την ενότητα τωνμαθητών Του. Δεν εύχεται να τους πάρει από τον κόσμο, αλλά να τους διαφυλάξειαπό τον πονηρό και τα έργα του.
Αφού περατώθηκε και η προσευχή η νύχταείχε προχωρήσει αρκετά. Ο Ιησούς πήρε τους μαθητές Του και πήγε στο Όρος τωνΕλαιών. Εκεί υπήρχε κήπος στον οποίο μπήκε με τους μαθητές Του για ναπροσευχηθεί (Ιωάν.18,1). Ο τρόπος της προσευχής ήταν δραματικός. Ως άνθρωποςκαι πάλι αγωνιούσε για το επερχόμενο πάθος. «Περίλυπός εστιν η ψυχή μου έωςθανάτου» (Ματθ.26,38) είπε στους μαθητές Του. «Παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριοντούτο» (Ματθ.26,39) παρακαλούσε τον Πατέρα και «εγένετο δε ο ιδρώς αυτού ωσείθρόμβοι αίματος καταβαίνοντος επί την γην» (Λουκ.22,45).
Κάποια στιγμή ακούστηκαν φωνές καιθόρυβος πολύς. Έφτασαν οι στρατιώτες με οδηγό τον Ιούδα για να συλλάβουν τονΙησού. Χαρακτηριστικό σύνθημα ο ασπασμόςτου Διδασκάλου από τον Προδότη (Λουκ.22,48). Ο Πέτρος χρησιμοποιεί βία, κόβειτο αφτί του στρατιώτη Μάλχου (Ιωάν.18,11). Παρ’ όλα αυτά η σύλληψηπραγματοποιείται. Ο Κύριος δέσμιος οδηγείται σε ολονύκτιες ψεύτικες δίκες γιανα καταδικαστεί και να σταυρωθεί.
Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα τη ΜεγάληΠέμπτη έχουν τεράστια σωτηριολογική σημασία για μας. Πρώτ’ απ’ όλα η εκούσιαπορεία του Κυρίου προς το Πάθος φανερώνει την άμετρη θεία ευσπλαχνία και αγάπηγια τον πεσόντα άνθρωπο. Η ολοκληρωτική νίκη της αμαρτίας, της φθοράς και τουθανάτου μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο με τον σταυρικό θάνατο του αναμάρτητουΧριστού. Μόνο το τίμιο αίμα του Μεγάλου Αθώου μπορούσε να καθαρίσει κάθε ρύποαμαρτίας σε όλους τους ανθρώπους όλων των εποχών. Μόνο αυτό μπορούσε να φέρειτην καταλλαγή και την ισορροπία, που είχε διαταράξει σοβαρά το κακό και ηαμαρτία.
Αυτή η Μεγάλη Θυσία μπορεί λοιπόν ναέχει πρακτικά αποτελέσματα στην Εκκλησία, μέσω της Θείας Ευχαριστίας, την οποίαπαρέδωσε ο Κύριος τη σημερινή ημέρα στους μαθητές Του και μέσω αυτών στηνΕκκλησία. Η απολυτρωτική Θυσία του Σταυρού συνεχίζεται στο διηνεκές στις άγιεςΤράπεζες των ναών, ως την
