Ὁ Ἰούδας πρὸ τῆςπροδοσίας
(Ομιλία του †ΜητροπολίτουΦλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)
«Ὤ τῆς Ἰούδαἀθλιότητος!» (αἶν. Μ. Τετ.)
Η γῆ,ἀγαπητοί μου,ὁ μικρὸς αὐτὸς πλανήτης,ἦταν ἐποχὴ ποὺ ἦταν καθαρὴ ἀπὸ ἐγκλήματα. Τὸ πρῶτο ἔγκλημα ἔγινε ὅταν ὁ Κάϊν ἐφόνευσε τὸν ἀδελφό του Ἄβελ.Ἀπὸ τότε μολύνθηκε καὶ ἐξακολουθεῖνὰμολύνεται.Ἀναρίθμητατὰ ἐγκλήματα ποὺ ἔχουν γίνει. Ἀλλὰ τὸ μεγαλύτερο ἀπ᾽ ὅλα εἶνε αὐτὸ ποὺ αὐτὲςτὶς ἅγιες ἡμέρεςμᾶς μαζεύει στὴν ἐκκλησία,τὸ ἔγκλημα κατὰ τοῦ Θεανθρώπου.
Ἴλιγγος σὲ πιάνει ἂν σκεφθῇςὅτι τὸ σκουλήκιτῆς γῆς, ὁ ἐλεεινὸς ἄνθρωπος,σκότωσε τὸ Δημιουργό του, τὸν Κτίστη τῶν ἁπάντων! Ἔφθασε στὸ ναδὶρ τῆς ἀθλιότητος. Καὶ ὅπως σὲ κάθε ἔγκλημα ὑπάρχουνφυσικοὶ καὶ ἠθικοὶ αὐτουργοί , ἔτσι καὶστὸ ἔγκλημα αὐτό. «Ὄψονται εἰςὃν ἐξεκέντησαν»(Ἰω. 19,37).
Ἔνοχοι εἶνε οἱ γραμματεῖςκαὶ οἱ φαρισαῖοι, οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ σαδδουκαῖοι, ὁἌννας καὶ ὁ Καϊάφας, ὁ Πόντιος Πιλᾶτος καὶ ὁ ὄχλος ποὺ φώναζε«Ἆρον ἆρον,σταύρωσον αὐτόν»(ἔ.ἀ. 19,15). Ἀλλὰ περισσότεροἀπὸ ὅλους ἔνοχος εἶνε ὁ Ἰούδας. Τὸεἶπε ὁ Χριστὸς στὸν Πιλᾶτο· Κ᾽ἐσὺ ἔχεις εὐθύνη, ἀλλὰ πιὸ μεγάλη ἁμαρτίαἔχειἐκεῖνος ποὺ μὲ παρέδωσε σ᾽ ἐσένα (βλ. ἔ.ἀ.19,11).Γι᾽ αὐτὸ ἡ ὑμνολογία γιὰ τὸν Ἰούδα χρησιμοποιεῖτὰ πιὸ σκληρὰ λόγια· «δοῦλος», «δόλιος», «ἐπίβουλος», «διάβολος», «προδότης»…
Ἂς δοῦμε τὴν καταγωγή του καὶ τί ἦταν ἐκεῖνοποὺ τὸν ἔσπρωξε στὸ ἔγκλημα.
* * *
Ὁ Ἰούδαςδὲν ξεφύτρωσεἔτσι·κάποια μάνατὸν γέννησε καὶ τὸν θήλασε, ἕνας πατέρας τὸν ἀνέθρεψε, ἕνα χωριὸ τὸν μεγάλωσε.Γεννήθηκε στὴν Ἰουδαία, στὸ χωριὸ Καριώθ(Ἰερ.31,24), ἐξ οὗ καὶ Ἰσκαριώτης. Ἔχει σημασία ἡ καταγωγή.Ὅπωςὅταν πᾷς πάνω ἀπὸ ἕνα πηγάδι καὶ φωνάξῃςἀκοῦς τὸν ἀντίλαλο τῆς φωνῆς σου, ἔτσι καὶ τὰ παιδιὰ εἶνε ἡ ἠχὼ τῆς κοινωνίαςποὺ τὰ διαμορφώνει.Οἱ ἄλλοι ἕνδεκα μαθηταὶ ἦταν ψαρᾶδες καὶ κατάγονταν ἀπὸτὴΓαλιλαία, ἀπὸ μέρη ταπεινὰ καὶ μὲ εὐγενέστερους ἀνθρώπους ἀπὸ ἐκείνους ποὺκατοικοῦσαν στὴν περιοχὴ τῆς Ἰουδαίας. Δὲν μποροῦμεπάντως νὰ ἀρνηθοῦμε ὅτι ὁ Ἰούδας, μολονότιπροϊὸν μιᾶς κακῆς κοινωνίας, εἶχε και καλὲςδιαθέσεις.Δὲνὑπάρχει ἐγκληματίας ποὺ δὲν ἔχει καὶ κάποια καλὴ διάθεσι· ὅπως δὲν ὑπάρχει καὶ ἅγιος χωρὶς κάποιο ἐλάττωμα. Ἕνας εἶνε ὁ τέλειος καὶ ἀναμάρτητος,ὁ Ἰησοῦς Χριστός.Ὅλα τὰ ἀνθρώπινα τὰ σκιάζει ἡ ἀτέλεια καὶ ἡ ἁμαρτία.
Ὁ Χριστὸς τίμησε τὸν Ἰούδα ὅπως καὶ τοὺςἄλλουςμαθητάς.Δὲνἔκανε διακρίσεις ὅπωςκάνουνκάποιοι γονεῖς στὰ παιδιά τους. Δὲν τὸν στέρησε ἀπὸ τίποτα, ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία (βλ. κάθ. ὄρθρ. Μ. Παρ. πρὸ τοῦ Γ΄ εὐαγγ. «Ποῖός σε τρόπος, Ἰούδα…»).Δὲντὸν χώρισε ἀπὸ τὸν ὅμιλο τῶν ἀποστό-λων.Τοῦ ἔδωσε, ὅπως καὶ σ᾽ ἐκείνους, τὸ χάρισμα νὰ θεραπεύῃ ἀσθένειες καὶτὴν ἐξουσία νὰ βγάζῃ δαιμόνια.Τὸν ἔστειλε,ὅπωςκ᾽ἐκείνους, στὸ κήρυγμα καὶ τὸ ἔργο τῆς ἱεραποστολῆς. Ὅταν στὴν ἔρημο εὐλόγησε τὰ πέντε ψωμιὰ καὶ χόρτασε ὁ κόσμος καὶ περίσσε-ψαν δώδεκα κοφίνια μὲ κλάσματα, ἔδωσε καὶσ᾽αὐτὸν ἕνα κοφίνι.Κιὅταντὴ νύχτα τῆςΜεγάλης Πέμπτης πῆρενιπτῆρα - λεκάνη κ᾽ ἔπλυνε τὰ πόδια τῶν μαθητῶν, ἔπλυνε καὶ τὰπόδια τοῦ Ἰούδα, ἂν καὶ γνώριζε ὅτι ὕστερα ἀπὸλίγη ὥρα θὰ πάῃ νὰ τὸν προδώσῃ.
Κι ὅταν κάθησε στὸ τραπέζικαὶ εἶχε ὑπ᾽ ὄψι τὸ σκοπότου,δὲντὸν προσέβαλε·ἐνῷ μποροῦσε νὰ τοῦ πῇ, Προδότη, ἀχάριστε κ.λ., ἔδειξε ἀνεξικακία καὶ πραότητα. Εἶπε μόνο «Κάποιοςἀπὸσᾶς θὰ μὲ προδώσῃ» (Ματθ. 26,21). Κ᾽ ἐνῷ ὅλοιἀνησύχησαν, κι ὁΠέτρος κι ὁ Ἰωάννης καὶ οἱἄλλοι, ἕνας μόνο ἔμεινε ἀσυγκίνητος, ὁ Ἰούδας. Τι κι ἂν Χριστὸς μὲ ἀγάπη τοῦ προσέφερε«τὸ ψωμίον»βουτηγμένο στὸ«τρύβλιον»(ἔ.ἀ. 26,23. Μᾶρκ. 14,20. Ἰω. 13,26-27);ἐκεῖνος ἔμεινε ἀναίσθητος. Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ ἔφυγε ἀπὸ τὸ δεῖπνο.
Ὅταν ὁ Ἰούδας ἔφυγε ἀπὸ τὸ μυστικὸ δεῖπνο καὶβγῆκε ἀπὸ τὸ ὑπερῷο εἶχε νυχτώσει·σκοτάδι ἔξω, ἀλλὰ καὶ σκοτάδι μέσα του. Ἀπὸτὴν ὥραἐκείνη πλέον «μπῆκε ὁ διάβολοςστὴν καρδιά του»(Ἰω. 13, 30,2,27). Μετὰ ἀπὸ λίγη ὥρα ἐπανέρχεται γιὰ νὰ ἐκτελέσῃ τὸν ἀνόσιο σκοπό του.Ξέρει καλὰ τὸ μέροςποὺ συνηθίζει ὁ Χριστὸς νὰ πηγαίνῃ γιὰ προσευχή.Μέσ᾽στῆς νύχτας τὰ σκοτάδια βαδίζει τώρα καὶ σὲ λίγο φθάνει στὸν κῆποτῆς Γεθσημανῆ , ὄχι ὅμωςμόνος. Ἔρχεται ὡς ὁδηγὸς ὁλόκληρης σπείρας, ἐπὶκεφαλῆς ὄχλου καὶ στρατιωτῶν,σταλμένωνἀπὸ τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ πρεσβυτέρους καὶ γραμματεῖςμὲ φανοὺς καὶ λαμπάδες.Κρατοῦνμαχαίρια καὶ ῥόπαλα, γιὰ νὰ συλλάβουν τὸν Ἄοπλο. Κι ὅταν πλησίασε τὸ Χριστό,τοῦἔδωσε φίλημα – αὐτὸ ἦταν τὸ συμφωνημένο σῆμα, μὲ τὸ ὁποῖο θὰ τοὺς ὑποδείκνυεποιός εἶνε ὁ καταζητούμενος, ὥστε νὰ τὸνσυλλάβουν μὲ ἀσφάλεια. Καὶ ὁ Χριστὸςτί κάνει;Δὲν τοῦ λέει καμμιά ὑβριστικὴ λέξι. Τοῦ εἶπε μόνο· «Φίλε, μὲ φίλημα προδίδεις τὸν Υἱὸν τοῦἀνθρώπου;»(Ματθ. 26,50. Λουκ. 22,48) .Τέτοια εἶνε πάντοτετὰ φιλήματα τῆς προδοσίας, φιλήματα ὑποκριτικά. Μὲ τὸ φίλημα ποὺ ἔδωσε ὁ Ἰούδας στὸ Χριστὸ μοιάζουν τὰ φιλήματα ποὺ δίνουν π.χ.οἱ ἄπιστες γυναῖκες στοὺςσυζύγους τους ἀλλὰ καὶ οἱ ἄπιστοι ἄντρες στὶςσυζύγους τους. Ἄχ αὐτὰ τὰ φιλήματα!Τί τραβᾶνε οἱ σύζυγοι στὸν αἰῶνα αὐτὸ τῆς διαφθορᾶς! Ἐνῷ ὁ ἄντρας ἱδρώνει στὸ χωράφι ἢ κουράζεται στὸ κατάστημα ἢ ζαλίζεται στὴνὑπηρεσία του, ἡ γυναίκα του βρίσκει εὐκαιρίακαὶ ὀργιάζει μὲ κάποιον ἄλλο·κ᾽ὅταν ὁσύζυγος ἐπιστρέφῃ ἀπ᾽τὴ δουλειά του κουρασμένος, αὐτὴ τοῦδίνει ἀπατηλὰ φιλήματα καὶ τὸν καθησυχάζει.Αὐτὰ εἶνε τὰ φιλήματα τῆς ἀπίστουγυναικός· ὅπως, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, ὑπάρχουν καὶ τὰ φιλήματα τοῦ ἀπίστου ἀνδρὸς πού, ἐνῷ ἀπατᾷ τὴ γυναῖκα του μὲ τὴ μιὰ καὶ μὲ τὴν ἄλλη,ὅταν γυρίζειστὸ σπίτι ἀσπάζεται τὴ σύζυγότου καὶ τῆς λέειπὼς τὴν ἀγαπᾷ, γιὰ νὰτὴν ἀποκοιμίζῃ. Φιλήματα Ἰούδα εἶν᾽ αὐτά. Πόσο ἀξιολύπητη εἶνεἡ γυναίκα ὅταν ὁἄντρας της τῆς δίνῃ τέτοια ἀπατηλὰ φιλήματα,καὶ πόσο ἀξιολύπητος ὁ ἄντρας ὅταν δέχεταιτέτοια φιλήματα ἀπὸ τὴ μοιχαλίδασύζυγό του! Οἱ πιστοὶ αὐτοὶ σύζυγοι ζοῦνἕνα μαρτύριο,κάτι τὸ ἀφάνταστο, ποὺ μόνοὅταν κανεὶς ἐγκύπτει στὴν σκηνὴ τοῦ φιλήματος τοῦ Ἰούδα στὸν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ μπορεῖ νὰ τὸ συλλάβῃ. Προτιμότερο νὰ σὲ δαγκώνῃ φίδι παρὰ νὰ σὲ ἀσπάζεται ἀπατηλὰσύζυγος ποὺ ἔχει ἀθετήσει τὶς ἱερὲς ὑποσχέσειςτοῦ μυστηρίουτοῦ γάμου καί, ἐνῷ ὑποκρίνεται ὅτι σὲ ἀγαπᾷ, στὸ βάθος τῆςκαρδιᾶς ἔχει ἐγκαταστήσῃ κάποιο ἄλλο πρόσωπο(πρβλ.Σ. Σειρ. 21,2).Μὲ φίλημα λοιπὸν ὁ Ἰούδαςπροδίδει τὸν Κύριο. Καὶ ὅμως ὁΧριστὸς καὶ πάλι μὲ ὅλη του τὴν ἀγαθότητα τοῦ ἀπαντᾷ· «Φίλε, μὲ φίλημα προδίδεις τὸν διδάσκαλό σου;».Ἀπ᾽ὅλα αὐτὰ φαίνεται ὅτι ὁ Ἰούδας δὲν εἶχε κανένα σσε νὰ ἔχῃ. Ὁ Χριστὸς τὸνἀγάπησε σὰν τὴ μάνα του καὶ παραπάνω ἀπὸτὴ μάνα του,τὸν ἀγάπησε σὰν πατέρας·τὸν εἶχε παιδί του ἀγαπημένο,ὅπωςὅλουςτοὺς μαθητάς,καὶποτέ δὲν τὸν παραγκώνισε. Γι᾽ αὐτὸ ἡ ἐνοχὴτοῦ Ἰούδα εἶνεμεγάλη.
* * *
Γεννᾶται λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ἡ ἀπορία· γιατί πρόδωσε ὁ Ἰούδας τὸν Κύριο;Πολλὲς ἑρμηνεῖες θὰ μπορούσαμε ν᾽ ἀναφέρουμε,ἀλλὰ δὲν πρόκειται ἐδῶ νὰ κάνουμεδιάλεξι.Ὅσοιμελέτησαν τὸ δύσκολο πρόβλημα τοῦ Ἰούδα,εἶπαν ὅτι ἡ ψυχή του εἶνε ἄβυσσος.Ἐὰνγιὰ κάθε ἄνθρωπο εἶνε δύσκολο ἢ καὶ ἀδύνατοννὰ καταδυθοῦμε στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεώς του,πολὺ περισσότερο δύσκολο εἶνε νὰεἰσέλθουμε στὰ βάθη τῆς ψυχῆς τοῦἸούδα.Σύμφωναπάντως μὲ τὴν πατερικὴ ἑρμηνεία καὶ τὴν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας ἡ κυρία αἰτία τῆς προδοσίας εἶνε μία, ἐκείνηποὺἐπισημαίνουν οἱ εὐαγγελισταί· εἶνε ἡ φιλαργυρία, ἡ ἀγάπηστὸ χρῆμα. Μέσ᾽ στὴν καρδιὰ τοῦ Ἰούδα ὑπῆρχεἕνα ἀγκάθι. Ὅπως σ᾽ἕνα περιβόλι φυτρώνουνἀγκάθια,καὶ ἂν δὲν τὰκαθαρίσῃὁ κηπουρός, μπορεῖ αὐτὰ νὰ ἐξαπλωθοῦν καὶ νὰ γεμίσουν τὸ ἔδαφος,ἔτσι καὶ στὴν καρδιὰ τοῦ Ἰούδα ἔμεινε αὐτὸ τὸ ἀγκάθι.
Δὲν ὑπάρχει πιὸ φαρμακερὸ πάθος ἀπὸ τὴ φιλαργυρία.«῾Ρίζα πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία», λέειὁἀπόστολοςΠαῦλος (Α΄ Τιμ. 6,10) .Αὐτὴ ἡ κακὴ ῥίζα φύτρωσεμέσα του καὶ ἡ ψυχὴ του ἔγινε ὄχι κάκτος ἀλλὰ ἀκανθὼν
ὁλόκληρος. Ἔτσι ἡ φιλαργυρία τὸν ὡδήγησε μέχρι τὸ ἀπίστευτο σημεῖο νὰ πουλήσῃ τὸ Διδάσκαλό τουγιὰ τριάντα ἀργύρια, ποσὸ ἐξευτελιστικό,ὅσο δηλαδὴ πουλοῦσαν τότε ἕνα δοῦλο στὰ ἀνθρωποπάζαρα.Ὁ Ἰούδας δὲν δικαιολογεῖται. Κι ἂνἀκόμα γίνονταν χρυσᾶ τὰ ἀστέρια καὶ ἡγῆ μὲ ὅλα τὰ βουνά της καὶ τοῦ τὰ προσέφεραν γιὰ νὰ προδώσῃ, καὶ πάλι δὲν ἔπρεπε νὰ πωλήσῃ«τὸν ἀτίμητον»(αἶν.Μ. Τετ.), ἐκεῖνον ποὺ ἡ ἀξία του δὲνμπορεῖ νὰ ὑπολογισθῇ, εἶνε ἀνυπέρβλητη.Αὐτῷἡ δόξα καὶ τὸ κράτος· ἀμήν.
Α΄ μέροςἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ν. Ἁγ. ΤριάδοςΠτολεμαΐδος τὴν 17-4-1968 τὸ βράδυ μὲ ἄλλο τίτλο.
