Εὐάγγελος Στ. Πονηρός Δρ Θ., Μ.Φ.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Πρόλογος
Κάθε τόσο διερωτῶνται πολλοί Ἕλληνες, τί φταίει καί δέν ἀποδίδει σωστά ἡ παιδεία στήν Ἑλλάδα. Χρήματα ξοδεύονται ἀπό τό κράτος, χρήματα ξοδεύονται καί ἀπό τούς γονεῖς μαθητῶν καί φοιτητῶν, κάποιες φορές καί ἀπό τούς ἴδιους τούς σκληρά ἐργαζόμενους μαθητές ἤ φοιτητές. Καί τό ἀποτέλεσμα παραμένει, κατά μέσον ὅρο μέτριο. Καί ὅσοι στ΄ ἀλήθεια ἀριστεύουν, καταβάλλουν τεράστιους κόπους καί ἔξοδα, ἐνῷ θά μποροῦσαν νά ἐπιτύχουν μέ λιγότερες θυσίες.
Συχνά μάλιστα ὅσοι ἀριστεύουν, δέν βρίσκουν ἐργασία στόν κλάδο τους στήν Ἑλλάδα καί ἀναγκάζονται ἤ νά ξενιτευθοῦν ἤ νά συμβιβασθοῦν μέ κάποια ἐργασία πολύ κατώτερη τῶν προσόντων τους. Κάποιοι ἄλλοι θά μποροῦσαν νά ἀριστεύσουν, ἀλλά ἀναγκάζονται νά παραμείνουν μετριότητες, λόγῳ τῶν ἐλαττωμάτων τοῦ συστήματος.Θά παραθέσουμε κάποιες παρατηρήσεις μας γιά τήν κατάσταση τῆς ἑλληνικῆς κρατικῆς παιδεία, τήν ὁποία ἔχουμε ζήσει ἐκ τῶν ἔνδον σέ ὅλες της τίς βαθμίδες, μέ μόνο σκοπό νά βοηθήσουμε τούς κυβερνῶντες νά προσφέρουν λύσεις πέρα ἀπό μικρά ἤ μεγάλα συμφέροντα καί στεῖρα στερεότυπα.
Α΄) Οἱ ἀλλεπάλληλες καί ἀλληλοαναιρούμενες «ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις»
Καλό θά εἶναι νά παύσουν οἱ διαρκεῖς «ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις». Τό διαρκῶς ἐπαναλαμβανόμενο στερεότυπο «κάθε ὑπουργός καί μεταρρύθμιση, κάθε μεταρρύθμιση καί μιά ἀκόμη ἀποτυχία» ἔχει προξενήσει κορεσμό, κόπωση καί σωρεία σοβαρῶν προβλημάτων στήν ἑλληνική κοινωνία [1]. «Ἐκπαιδευτική μεταρρύθμιση» ἔχουμε κατά μέσον ὅρο κάθε τρία ἔτη. Δηλαδή τό παιδί τό ὁποῖο στά ἕξι του χρόνια ἀρχίζει τό δημοτικό σχολεῖο, μέχρι νά ἀποφοιτήσει στά δεκαοκτώ του ἀπό γενικό λύκειο, ἐπαγγελματικό λύκειο ἤ ἐπαγγελματική σχολή ἔχει ὑποστεῖ τέσσερεις ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις καί ὅ,τι συνεπάγεται τό γεγονός αὐτό γιά τήν ὀμαλή ψυχοπνευματική του ἀνάπτυξη καί τήν ἐπιτυχή πορεία τῆς ζωῆς του!
Πρέπει ἑπομένως νά διορθώνονται τά τρωτά τοῦ συστήματος, ὅσα ἀποδεικνύεται ὅτι εἶναι στ΄ ἀλήθεια τρωτά, καί ὄχι ὁλόκληρο τό σύστημα. Οἱ διορθώσεις πρέπει νά γίνονται κατόπιν μελέτης καί διαλόγου ὅλων τῶν ἐμπλεκομένων στό ζήτημα «παιδεία» καί μάλιστα ἀνεξάρτητα ἀπό μικροσυμφέροντα προσώπων, ὁμάδων, συντεχνιῶν καί κομμάτων. Ἀλλιῶς κανένας δέν πρόκειται ποτέ νά μᾶς λάβει διεθνῶς σοβαρά ὑπ΄ ὄψη.
Τώρα τελευταία (2010-12) ὁ ὅρος «ἐκπαιδευτική μεταρρύθμιση» δέν χρησιμοποιεῖται. Ἀντ΄ αὐτοῦ ἔχει ἐξαγγελθεῖ «τό νέο σχολεῖο». Ἐλπίζουμε ὅτι σέ αὐτό «τό νέο σχολεῖο» θά ἀποφευχθοῦν πιθανά προβλήματα τά ὁποῖα ὑποβάλλονται ἀπό τήν τρέχουσα οἰκονομική κρίση. Ἐλπίζουμε καί εὐχόμαστε νά μή στοιβάζονται τά παιδιά σαράντα-σαράντα σέ αἴθουσες ὅπου χωροῦν μόνον εἴκοσι. Ἐλπίζουμε οἱ ἐκπαιδευτικοί νά μή διδάσκουν περισσότερες ὧρες ἐνῷ ἤδη πληρώνονται λιγότερο καί συνεχῶς ἀπειλοῦνται ἀπό φῆμες, ὅτι στό μέλλον θά πληρώνονται ἀκόμη λιγότερο.
Στή διάθεση τῶν ὑπευθύνων θέτουμε ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό νεαρά νομοθεσία τοῦ Ἀλεξίου Α΄ Κομνηνοῦ, τό ὁποῖο εἶναι ἀρκετά διαφωτιστικό ἐπί τοῦ θέματος τῆς ἀμοιβῆς τῶν ἐκπαιδευτικῶν:«Ἀφορισθήτω δέ τοῖς διδασκάλοις καί τό προσῆκον σιτηρέσιον· ἄξιος γάρ ὁ ἐργάτης τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ καθώς γέγραπται· ἐργάτης δέ μή τυγχάνων μισθοῦ τοῦ προσήκοντος, δοκεῖ ἀδικεῖσθαι· καί δοκῶν ἀδικεῖσθαι, παθαίνεται ἴσως τόν λογισμόν ὡς ἄνθρωπος, κἀντεύθεν καί περί τήν γνῶσιν ῥᾳθυμότερος γίνεται· καί ἐμποδιζόμενος, πῶς μετ΄ ἐπιμελείας τήν διδασκαλίαν ποιήσεται, μή μετ΄ ἐπιμελείας δέ τήν διδασκαλίαν ποιούμενος, πῶς μεταδώσει τῆς ἐκ ταύτης ὠφελείας τῷ λαῷ;» [2].
Οἱ τακτικές αὐτές, (στρίμωγμα πολλῶν μαθητῶν σέ μικρές αἴθουσες, μείωση ἀποδοχῶν τῶν ἐκπαιδευτικῶν καί αὔξηση τοῦ ὡραρίου τους) θά ἀποβοῦν εἰς βάρος τῆς ποιότητας τοῦ δημοσίου σχολείου καί πρός ὄφελος τῆς ποιότητας τοῦ ἰδιωτικοῦ. Διότι δέν εἶναι δυνατό νά ἐπιβληθεῖ στούς ἰδιοκτῆτες ἰδιωτικῶν σχολείων κατώτατο ὅριο μαθητῶν στίς σχολικές αἴθουσες, ἀνώτατο ὅριο μπορεῖ τό Ὑπουργεῖο νά ἐπιβάλει, κατώτατο ὅμως ὄχι, αὐτό τό ρυθμίζει ὁ ἰδιοκτήτης μόνος του, ἔτσι ὥστε νά ἰκανοποιεῖ τούς γονεῖς τῶν μαθητῶν του. Οὔτε εἶναι δυνατόν στά ἰδιωτικά σχολεῖα νά φορτωθοῦν οἱ διδάσκοντες μέ περισσότερες ὧρες διδασκαλίας, οἱ ὁποῖες θά λειτουργοῦν εἰς βάρος τῆς ποιότητας τοῦ μαθήματος. Οἱ ἰδιοκτῆτες τῶν ἰδιωτικῶν σχολείων φροντίζουν πάντοτε νά μή συμπληρώνουν οἱ διδάσκοντες ὡράριο.
Β΄) Ἡ καταλληλότητα τῶν ὑπουργῶν παιδείας
Πιστεύουμε, ὅτι πρέπει νά ἀναλαμβάνει τό ὑπουργεῖο Παιδείας πάντοτε κάποιος ὁ ὁποῖος ἔχει σπουδές καί ἔμπρακτη ἐμπειρία ἐκπαιδευτικοῦ. Εἶναι ποτέ δυνατόν νά ἀναλάβει τό Ὑπουργεῖο Δικαιοσύνης ἕνας μή νομικός; Εἶναι δυνατόν νά ἀναλάβει τό Ὑπουργεῖο Οἰκονομίας καί Οἰκονομικῶν ἕνας μή οἰκονομολόγος; Κι ὅμως ἀναλαμβάνει κατά κανόνα τό Ὑπουργεῖο Παιδείας μή ἐκπαιδευτικός.
Ἀφοῦ ἀναλαμβάνει πάντοτε τό Ὑπουργεῖο Οἰκονομίας καί Οἰκονομικῶν κάποιος εἰδικός καί παρ΄ ὅλα αὐτά κατηγορεῖται σέ κάποιες περιπτώσεις ὅτι ἀπέτυχε, εἶναι δυνατόν νά ἀναλαμβάνει τό Ὑπουργεῖο Παιδείας ἕνας ὁ ὁποῖος δέν διαθέτει τίς ἀπαιτούμενες σπουδές καί τήν ἀπαιτούμενη πείρα χωρίς νά ὑπάρξουν προβλήματα λόγῳ τοῦ ὅτι δέν γνωρίζει τό ἀντικείμενο μέ τό ὁποῖο ἀσχολεῖται;
Οὔτε ἐπιλύει τό πρόβλημα, τό γεγονός ὅτι ὁ ὑποψήφιος ὑπουργός ὑπῆρξε μαθητής καί φοιτητής. Δέν γίνεται αὐτομάτως καί ἰατρός, ὅποιος ὑπῆρξε ἀσθενής. Ἡ δέ χρήση ὑπουργικῶν συμβούλων ἐπίσης δέν ἐπιλύει τό πρόβλημα, διότι ἀφ΄ ἑνός μέν ὁ τρόπος ἐπιλογῆς τῶν συμβούλων εἶναι ἤδη προβληματικός, ὅπως θά δοῦμε ἀμέσως παρακάτω, ἐφ΄ ἑτέρου δέ ὑπουργός ἀδαής περί τήν παιδεία θά καταντήσει ἕρμαιο τῶν συμβούλων.
Γ΄) Οἱ σύμβουλοι τῶν ὑπουργῶν παιδείας
Πρέπει νά γίνει κοινή συνείδηση, ὅτι σύμβουλοι τοῦ ἑκάστοτε ὑπουργοῦ Παιδείας δέν ὠφελεῖ νά γίνονται πρόσωπα συστημένα ἀπό τό κομματικό του περιβάλλον. Τίς θέσεις αὐτές πρέπει νά καταλαμβάνουν ἄνθρωποι μέ σοβαρές σπουδές, ἱκανότητα καί πείρα, ἄλλως ἀδυνατοῦν νά ἐπιτελέσουν ἀξιόλογο ἔργο.
Δ΄) Ἡ «ἀξιολόγηση» τῶν ἐκπαιδευτικῶν
Ἐδῶ καί χρόνια ἀκοῦμε διάφορα καί μάλιστα ἀλληλοσυγκρουόμενα πιθανά σενάρια γιά ἀξιολόγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν. Ὅμως πρέπει νά γίνει συνείδηση ὅλων: Γιά νά ὑπάρξει ἀξιολόγηση ἐκπαιδευτικοῦ, πρέπει πρῶτα νά ὑπάρξει ἐκπαιδευτικό σύστημα, ὄχι νά ἀλλάζει τό ὑποτιθέμενο σύστημα κάθε δύο ἤ τρία χρόνια! Μέ βάση ποιό ἐκπαιδεύτικό σύστημα θά ἀξιολογηθεῖ τό συνολικό ἔργο καί ἡ προσφορά τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, ἀφοῦ ἔχει γίνει ἄγραφος νόμος ἡ ἀστάθεια; Ποιό ἐκπαιδευτικό σύστημα θά ἐρωτηθεῖ ὁ ἐκπαιδευτικός ἐάν ἐφάρμοσε σωστά; Τό σύστημα τοῦ Α, τοῦ Β, τοῦ Γ, τοῦ Χ, τοῦ Ψ ἤ τοῦ Ω ὑπουργοῦ; Πῶς θά «ἀξιολογηθεῖ» τό ἔργο τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, ὅταν οἱ ἀλλεπάλληλες «μεταρρυθμίσεις» δέν τόν ἀφήνουν σέ ἡσυχία ὥστε νά ἐργασθεῖ; Ἐάν ἐφαρμοσθεῖ τώρα, δέν θά ἔχει κανένα ἀντικείμενο νά ἀξιολογήσει.
Προτείνουμε λοιπόν, νά ὑπάρξει πρῶτα μία πενταετής περίοδος σταθερότητας, ὅπου δέν θά ἐπέρχονται μεγάλης κλίμακας ἀλλαγές στήν παιδεία. Νά ἀφεθοῦν δηλαδή ἐπί μία πενταετία οἱ ἐκπαιδευτικοί νά ἐργασθοῦν ἀνενόχλητοι ἀπό νέες «μεταρρυθμίσεις», ὥστε νά ἐφαρμόσουν κάποιο συγκεκριμένο σύστημα ὁ κάθε κλάδος στόν τομέα του καί νά εἶναι δυνατόν πλέον νά καταστοῦν ἐμφανή τά ἀποτελέσματα στά παιδιά ἀλλά καί στήν ἀπόδοση τῶν ἰδίων τῶν ἐκπαιδευτικῶν, καί κατόπιν, μετά τήν πενταετία, νά ἐφαρμοσθεῖ ἡ «ἀξιολόγηση» καί νά ἐλεγχθοῦν τά ἀποτελέσματα.
Καί ἐλπίζουμε ὅτι, ἄν κάποτε ἐπανέλθει ἡ ἀξιολόγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν, δέν θά ἐπανέλθει καί τό πιστοποιητικό κοινωνικῶν φρονημάτων. Ἐλπίζουμε κι εὐχόμαστε «ἀξιολόγηση» νά μή σημαίνει ἔλεγχο τῆς πολιτικῆς τοποθετήσεώς του ἀντί γιά ἀποτίμηση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ του ἔργου, ὅπως γινόταν σέ χαλεπούς καιρούς. Ἐλπίζουμε ἐπίσης, ὅτι δέν θά περιορισθεῖ ἡ ἀξιολόγηση σέ multiple choice tests, τά ὁποῖα ἀδυνατοῦν νά δείξουν, πόσο ὁ ἐκπαιδευτικός ἀγαπᾶ τά παιδιά καί νοιάζεται γι΄ αὐτά καί γενικά πῶς στ΄ ἀλήθεια ἐργάζεται.
Ἕνα ἀκόμη πρόβλημα τό ὁποῖο συνδέεται ἀμέσως μέ τήν «ἀξιολόγηση» τῶν ἐκπαιδευτικῶν, εἶναι ὁ σκοπός της καί πῶς θά πραγματοποιεῖται αὐτός ἀφοῦ ἡ «ἀξιολόγηση» ἀποδώσει ἀποτελέσματα. Θά ὁδηγεῖ σέ ἀπολύσεις ἀκατάλληλων; Καί ποιά θά εἶναι τά ἀσφαλῆ κριτήρια καταλληλότητας; Θά ὁδηγεῖ σέ ἐπιμόρφωση, ὅσων κριθοῦν ἀνεπαρκεῖς; Καί πῶς θά ἔχουμε ἐπαρκῆ ἐπιμόρφωση; Θά ὁδηγεῖ σέ βαθμολογικές προαγωγές καί μισθολογικές αὐξήσεις; Καί πάλι θά τεθεῖ ζήτημα ἀδιαβλήτου ἀφ΄ ἑνός, ἀφ΄ ἑτέρου δέ ζήτημα βαθμολογίου δημοσίων ὑπαλλήλων.
Ε΄) Ἡ αὐτοαξιολόγηση τῶν σχολείων
Τά ἴδια ἰσχύουν καί γιά τήν «αὐτοαξιολόγηση» τῶν σχολείων. Πῶς θά αὐτοαξιολογηθοῦν τά σχολεῖα; Πῶς θά αὐτοαξιολογηθοῦν δηλαδή οἱ σύλλογοι διδασκόντων ἀφοῦ δέν ὑπάρχει σταθερό σύστημα παιδείας, ἀφοῦ τό σύστημα ἀλλάζει προτοῦ προλάβουν νά τό ἐφαρμόσουν; Τί θά αὐτοαξιολογήσουν; Θά θέτουν στόχους, θά τούς παραγματοποιοῦν καί θά αὐτοαξιολογοῦν πῶς τούς παραγματοποίησαν; Πῶς θά θέτουν ἀφ’ ἑαυτῶν στόχους οἱ σύλλογοι διδασκόντων, ἀφοῦ τό σύστημα εἶναι πλήρως κατευθυνόμενο, ταυτοχρόνως ὅμως εἶναι καί ἀπολύτως ἀσταθές, ἀφοῦ ἀλλάζει κάθε δύο-τρία χρόνια; Αὐτό ὅμως τό πλήρως κατευθυνόμενο καί ἀπολύτως ἀσταθές «σύστημα» θά ζητεῖ καί αὐτενέργεια; Πῶς θά ὑπάρξει αὐτενέργεια, ἀφοῦ τό ἴδιο τό σύστημα τήν ἔχει καταργήσει ἐπειδή ἔχει αὐτά τά δύο χαρακτηριστικά, εἶναι δηλαδή ἀπολύτως κατευθυνόμενο, ἀλλά καί ἀπολύτως ἀσταθές;
Στ΄) Πρός τί οἱ νεολογισμοί;
Θεωροῦμε δέ ἐπιβεβλημένη καί μία ἀκόμη παρατήρηση: Ὅπως θά εἶδε ὁ ἀναγνώστης μας, δέν χρησιμοποιοῦμε κάποιους ἀνώφελους νεολογισμούς, ἀλλά πάντοτε χρησιμοποιοῦμε τούς ὅρους ἔτσι ὅπως τούς βρήκαμε, ἔτσι ὅπως δέν βλάπτουν κανέναν.
Δέν χρησιμοποιοῦμε λοιπόν τόν ἀπαράδεκτο ὅρο «σχολική μονάδα», διότι ἀφ΄ ἑνός μέν δέν προσφέρει ἀπολύτως τίποτε, ἀφ΄ ἑτέρου εἰσάγει συναισθηματική ἀποξένωση, γιά ὅλους τούς σχετιζομένους μέ τό ζήτημα «παιδεία». Δηλαδή γιά τούς ἐκπαιδευτικούς, μαθητές, γονεῖς κινδυνεύει νά παύσει νά ἔχει τό σχολεῖο τήν συναισθηματική ἐγγύτητα, τήν ζεστασιά τήν ὁποία γνωρίζαμε γιά νά καταντήσει (κατά τό βιομηχανική μονάδα) ἕνα εἶδος βιομηχανίας παραγωγῆς γνώσεων.
Ἐν τέλει κακοποιεῖ ὁ νεολογισμός αὐτός τήν ἑλληνική γλώσσα. Τί ποιό ὡραῖο ἀπό τήν λέξη σχολεῖο, τή λέξη ἡ ὁποῖα ἐνέπνευσε τόσες γλῶσσες, διότι δέν εἶχαν λέξεις ἀντίστοιχες καί γι΄ αὐτό τή βλέπουμε νά χρησιμοποιεῖται μέχρι σήμερα, μετασχηματισμένη μέν ἀλλά χωρίς περιφραστικούς πειραματισμούς: schola, scuola, école, school, Schule, escolar.
Πρός τί λοιπόν αὐτοῦ τοῦ εἴδους οἱ νεολογισμοί; Γιά νά δείξουμε, πώς ἀλλάζοντας τούς τεχνικούς ὅρους βελτιώνουμε τό περιεχόμενο τῆς παιδείας; Γιά νά δείξουμε δηλαδή, ὅτι κάτι κάνουμε; Κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο καί δέν προσφέρουμε κάτι χρήσιμο καί δημιουργοῦμε ἐκ τοῦ μή ὄντος καί τά δύο προβλήματα, τά ὁποῖα περιγράψαμε: συναισθηματική ἀποξένωση, κακοποίηση τῆς γλώσσας. Τό «σχολεῖο» λοιπόν παραμένει στά δικά μας κείμενα «σχολεῖο» καί ποτέ δέν θά γίνει «σχολική μονάδα». Καλοῦμε δέ καί τούς ὑπευθύνους νά σεβασθοῦν τήν ἑλληνική γλώσσα καί τήν ἱστορική παράδοση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καί νά ἀφήσουν τίς ἀστειότητες περί … «σχολικῶν μονάδων».
Ζ΄) Ἐλάφρυνση τῆς ὕλης τοῦ δημοτικοῦ σχολείου
Ἡ ὕλη τοῦ δημοτικοῦ σχολείου πρέπει νά ἐλαφρύνει. Εἶναι ἀδύνατον τό παιδί τῶν 6,5 ἐτῶν νά μάθει νά διαβάζει τή λέξη «ἀνεβοκατεβαίνω» καί τίς λέξεις «ἡλεκτρονικός ὑπολογιστής», οἱ ὁποῖες περιέχονται στά βιβλία του. Κι ἀφοῦ δέν τό ἐπιτυγχάνει ἀπογοητεύεται. Εἶναι δυνατόν ὅμως νά μάθει λέξεις δισύλλαβες, τρισύλλαβες καί χαίρεται ὅταν τό ἐπιτυγχάνει. Καί πρέπει νά ἔχει τό παιδί αὐτή τή χαρά, ὅτι κάτι κατάφερε καί ὅτι δέν εἶναι ἀδύνατο νά τελειώσει ὅλες του τίς ἐργασίες. Πρέπει ἐπίσης νά μειωθεῖ ὁ ἀριθμός τῶν βιβλίων, διότι ἀποτελεῖ μόνιμο φόβο τῶν γονέων γιά τήν ὑγεία τῆς σπονδυλικῆς στήλης τῶν παιδιῶν. Ἀκόμη πρέπει νά ἐπισημάνουμε, ὅτι ὁ μεγάλος ἀριθμός βιβλίων στίς ἀπό τήν πρώτη ἤδη τάξη τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, εἶναι δυσανάλογος πρός τίς μαθησιακές δυνατότητες τοῦ μικροῦ παιδιοῦ. Τό ἕνα βιβλίο, ἔστω τά δύο βιβλία, τά πλησιάζει τό ἑξάχρονο πιό εὔκολα, μέ τά πολλά πελαγώνει.
Η΄) Νά ἐπανέλθει ἡ ἑλληνικότητα στήν κρατική παιδεία
Ἀπαραίτητο εἶναι, νά ἐπανέλθει ἡ ἑλληνικότητα στά βιβλία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, ὅπως καί στά βιβλία ὅλων τῶν βαθμίδων τῆς ἑλληνικῆς παιδείας, ἡ ὁποία κινδυνεύει, κατά παράβαση τοῦ ἄρθρου 16 τοῦ Συντάγματος, νά παύσει νά εἶναι ἑλληνική. Πρέπει νά ἐπανέλθει καί ὁ χαρακτηρισμός «Ἐθνικῆς» στήν ὀνομασία τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας διότι τήν ἀφαίρεσή του δέν τήν ἐπέβαλε κανένας διεθνῆς ὀργανισμός καί ἀποτελεῖ ὁμοίως παραβίαση τοῦ συντάγματος, διότι δηλώνει πρόθεση ἀφελληνισμοῦ τῆς παιδείας πρός ζημία πάντοτε τῶν νέων Ἑλλήνων. Ὁ χαρακτηρισμός «ἐθνική» δέν ἐνοχλεῖ τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση οὔτε κανέναν ἄλλο διεθνῆ ὀργανισμό, ἀπλῶς ἐνοχλεῖ ὁρισμένους ἡμεδαπούς, οἱ ὁποῖοι θά πρέπει νά ἀπομακρυνθοῦν αὐτοί, ἀντί νά ἀπομακρύνεται ἡ ἐθνική παιδεία.
Δέν γίνεται διδασκαλία γλώσσας χωρίς ἑλληνική ἱστορία, σημαία, ἐθνικό ὕμνο, ἀγῶνες γιά τήν ἐλευθερία, ἑλληνικό πολιτισμό. Πρέπει τό Ἑλληνόπουλο νά διδάσκεται γιά τήν Ἑλλάδα καί ὄχι γιά τήν ἀνύπαρκτη πόλη «Χωχαρούπα» [3].
Ἐάν ἐμεῖς νομίζουμε, ὅτι περιφρονώντας τήν πατρίδα μας καί τόν πολιτισμό μας θά γίνουμε πολίτες τῆς ἑνωμένης Εὐρώπης, διεθνιστές καί κοσμοπολίτες, εἴμαστε ἐκτός τόπου καί χρόνου, κατά τό κοινῶς λεγόμενο «μακριά νυχτωμένοι». Διεθνιστής καί κοσμοπολίτης δέν γίνεται ὅποιος περιφρονεῖ, χλευάζει καί καταπολεμᾶ τήν μικρή σέ ἔκταση πατρίδα του καί τόν μέγιστο σέ σημασία πολιτισμό της. Ὅποιος ἀπεχθάνεται τήν πατρίδα του, ὅμοια καταντᾶ νά ἀπεχθάνεται ὅλη τή γῆ, γίνεται μισάνθρωπος καί βάρβαρος.
Κινδυνεύει ἐπίσης νά καταλήξει ἕνα καταναλωτικό πλάσμα χωρίς ταυτότητα, τό ὁποῖο θά εἶναι πλήρως εὐάλωτο καί ἐκμεταλλεύσιμο. Καί τό ἐπισημαίνουμε αὐτό, διότι δέν εἶναι σπάνιο τό φαινόμενο τῶν παιδιῶν τά ὁποῖα διαρκῶς παπαγαλίζουν τηλεοπτικές διαφημίσεις, ἐπειδή αὐτές τούς ἔκαμαν ἐντύπωση, ἀφοῦ γενικά διαθέτουν φτωχικές παραστάσεις. Ἡ δέ τηλεόραση δέν τούς δίνει ἐναύσματα γιά κάτι καλύτερο, κάτι πνευματικῶς πλουσιότερο.
Θ΄) Ἡ ορθόδοξη χριστιανική παιδεία στά δημοτικά σχολεῖα
Ἡ διδασκαλία τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανικοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν δέν πρέπει ποτέ νά παραλείπεται στό δημοτικό σχολεῖο, κάτι τέτοιο θά συνιστοῦσε πειθαρχικό παράπτωμα, τό ὁποῖο θά συνεπαγόταν πειθαρχικές κυρώσεις. Κανένας δέν θά εἶχε δικαίωμα νά ἀποφασίζει γιά λογαριασμό τῶν μαθητῶν, ποιό μάθημα θά ἀπαλείψει ἀπό τό πρόγραμμα. Ἐάν ὑποτεθεῖ ὅτι διαπράττεται κάτι τέτοιο, στεροῦνται οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοί μαθητές τήν ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἀναφαίρετο ἀνθρώπινο δικαίωμά τους.
Καί ἄν, ὑποθετικά ὁμιλοῦμε πάντοτε, ὑπάρξουν κάποιοι διδάσκαλοι οἱ ὁποῖοι θά δηλώσουν ὅτι δέν γνωρίζουν νά διδάσκουν τό ἐν λόγῳ μάθημα, διότι δέν τό ἔχουν διδαχθεῖ στό πανεπιστημιακό τμῆμα ὅπου φοίτησαν καί γι΄ αὐτό δέν τό διδάσκουν, τότε θά πρέπει νά ὑποχρεωθοῦν νά ἐπιμορφωθοῦν χωρίς νά λάβουν κανένα ἐπίδομα καί ὁποιαδήποτε μόρια γιά τήν ἐπιμόρφωση αὐτή. Καί ἄν προφασίζονται μερικοί, ὅτι λόγῳ διαφορᾶς θρησκείας δέν διδάσκουν τό ὀρθόδοξο χριστιανικό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν στά δημοτικά σχολεῖα, τότε θά πρέπει νά ἀνατεθεῖ τό μάθημα αὐτό σέ ὅσους δέν ἔχουν τέτοιου εἴδους πρόβλημα, π.χ. σέ ὀρθοδόξους θεολόγους.
Ι΄) Ὁ εἰς βάρος τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παιδείας πόλεμος, πόλεμος εἰς βάρος τῶν παιδιῶν μας
Ἐδῶ καί χρόνια τό ὀρθόδοξο χριστιανικό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν βάλλεται ἀπό μερικούς. Εἶναι φανερό, ὅτι τό μάθημα αὐτό τούς ἐνοχλεῖ καί γι΄ αὐτό ξεσποῦν εἰς βάρος τῶν παιδιῶν μας. Μέ ἀφορμή τίς ἀλλεπάλληλες ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις ἤ καί χωρίς λόγο, ἁπλῶς ἐπειδή ἔτσι ἤθελαν, ἐπιχείρησαν στό παρελθόν καί διάφοροι ὑπουργοί νά τό συρρικνώσουν ἤ νά τό ἀπαγορεύσουν. Ὅμως τέτοιου εἴδους ἐγχειρήματα προσκρούουν στή θέληση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καί ὅποιος ἐπιμένει σέ αὐτά πρέπει νά ὑπολογίζει ὄχι ἁπλῶς τό λεγόμενο «πολιτικό κόστος», δηλαδή τήν ἄμεση ἀπώλεια πολλῶν ψήφων, ἀλλά καί τίς μακροπρόθεσμες κοινωνικές ζημίες.
Τό χριστιανικό ὀρθόδοξο μάθημα τῶν θρησκευτικῶν δέν εἶναι τό εὔκολο θῦμα, προσφέρει τόσο στά παιδιά τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, ὅσο καί σέ ὅλα τά παιδιά, διότι εἶναι τό μοναδικό μάθημα τό ὁποῖο ἔχει ὡς γενική κατευθυντήρια ἀρχή τό «ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» καί πιθανή ἀπαγόρευσή του θά ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τήν ραγδαία αὔξηση τῆς ἐγκληματικότητας. Πρέπει νά γίνει κοινή συνείδηση, ὅτι ἄν ἐκδιωχθοῦν οἱ θεολόγοι ἀπό τά γυμνάσια καί λύκεια, θά αὐξηθεῖ τραγικά ἡ ἐγκληματικότητα ἐντός καί ἐκτός σχολείων.
Κατά τά τελευταία χρόνια προφασίζονται μερικοί τήν ὕπαρξη καί ἀλλοθρήσκων παιδιῶν στά ἑλληνικά σχολεῖα καί ἀπαιτοῦν γι΄ αὐτό τόν λόγο νά ἀπαγορευθεῖ ἤ ἔστω νά νοθευθεῖ τό ὀρθόδοξο χριστιανικό μάθημα θρησκευτικῶν. Ἡ πρόφαση αὐτή εἶναι κάτι παραπάνω ἀπό ἀστεία, διότι: α) Κανένας ἀλλόθρησκος γονέας ἤ μαθητής δέν καταφέρθηκε ποτέ εἰς βάρος τοῦ δικαιώματος τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν νά ἀπολαμβάνουν τήν ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία στά ἑλληνικά σχολεῖα, β) Κανένας ἀλλόθρησκος γονέας ἤ μαθητής δέν ἐρωτήθηκε ποτέ ἀπό κανέναν, ἐάν ἀδικεῖται ἐπειδή οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοί μαθητές ἀπολαμβάνουν ἀκώλυτα τήν ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία στά ἑλληνικά σχολεῖα, γ) Τά μαθήματα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παιδείας χρησιμεύουν καί στά ἀλλόθρησκα παιδιά, ὄχι γιά νά ἀναπτύξουν τήν πίστη στήν ὁποία βεβαίως δέν ἀνήκουν, ἀλλά γιά νά κατανοήσουν τήν ἱστορία καί τόν πολιτισμό τῆς χώρας στήν ὁποία ζοῦν. Γι΄ αὐτό καί κάποια ἀπό αὐτά παρακολουθοῦν τά μαθήματα αὐτά χωρίς νά ἔχουν τήν πρόθεση νά ἀλλάξουν τήν πίστη τους καί χωρίς κανένας νά ἔχει τήν πρόθεση νά τούς ἐπιβάλει κάτι τέτοιο δ) Καμμία χώρα τῆς ὑφηλίου δέν διανοήθηκε ποτέ νά στρεβλώσει τήν παιδεία τῶν δικῶν της παιδιῶν, ἐπειδή δέχθηκε στό ἔδαφός της μικρό ἤ μεγάλο ἀριθμό ἀλλοδαπῶν παιδιῶν, ε) Ποτέ κανένας παγκοσμίως δέν διανοήθηκε νά ὑποστηρίξει, ὅτι ὅταν κάποιος ἄνθρωπος ἀπολαμβάνει ἀκώλυτα τά ἀνθρώπινα δικαιώματά του, ἀδικεῖ κάποιον ἤ κάποιους ἄλλους. Ἄρα οὔτε τά παιδιά μας ἀδικοῦν κανέναν, ἐπειδή ἀπολαμβάνουν τήν ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία στά ἑλληνικά σχολεῖα καί ἄς παύσουν πλέον οἱ σαθροί ἰσχυρισμοί.
Καί ἄν κάποιος ἰσχυρίζεται, ὅτι πολεμώντας τήν ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία ἐπιδιώκει τή δημιουργία «λαϊκοῦ» σχολείου ἤ «κοσμικοῦ» σχολείου, ἄς μάθει, ὅτι τό σχολεῖο τό ὁποῖο ἐπιδιώκει νά κατασκευάσει θά εἶναι ἀντιλαϊκό καί ἄκοσμο. Διότι ἡ ὀρθόδοξος χριστιανισμός εἶναι ζῶσα πίστη, πολιτιστική ἱστορία καί παράδοση τῶν Ἑλλήνων ἐδῶ καί 2.000 ἔτη, ἡ δέ ἑλληνική γλώσσα, γραμματεία καί φιλοσοφία προστατεύθηκαν καί σώθηκαν ἀπό αὐτόν. Πιθανή ἀπαγόρευση δέ τῆς διδασκαλίας τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστεως στά ἑλληνικά σχολεῖα θά συνιστᾶ προσβολή εἰς βάρος τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, περιφρόνηση τῆς πολιτιστικῆς του ἰδιοσυγκρασίας ἡ ὁποία θά ἀπειλήσει νά ἐπιφέρει βίαιη πολιτιστική ἀλλοίωση καί καταπάτηση τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων του. Ὅλα αὐτά πρέπει νά γίνουν κοινή συνείδηση κι ὄχι νά ἀγωνιζόμαστε νά ἐπιφέρουμε στήν Ἑλλάδα τίς ζημίες τίς ὁποῖες ἐπέφεραν σέ ἄλλες χῶρες δικτατορικά καθεστώτα καί ἀγωνίζονται ἀκόμη, λαοί καί κυβερνήσεις τῶν χωρῶν αὐτῶν, νά ἐπανορθώσουν!
Ὅπως θά ἔγινε ἤδη ἀντιληπτό ἀπό τούς ἀναγνῶστες μας, δέν χρησιμοποιοῦμε ποτέ τόν γενικόλογο τίτλο «θρησκευτικά», ὁ ὁποῖος δέν ἀποδίδει τήν οὐσία τοῦ μαθήματος, οὔτε τήν ἰδιαιτερότητα τῆς πίστεως καί τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ. Ἀντ΄ αὐτοῦ χρησιμοποιοῦμε τόν τίτλο «ὀρθόδοξη χριστιανική παιδεία», ὁ ὁποῖος εἶναι πολύ δυσκολότερο νά διαβληθεῖ μέ τίς γνωστές πλέον προπαγανδιστικές μεθόδους.
ΙΑ΄) «Ἐπιλεγόμενα» μαθήματα στή δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση
Τά λεγόμενα «ἐπιλεγόμενα» μαθήματα, ὅσα χρόνια ἐφαρμόσθηκαν στό λύκειο, εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα νά βαθμολογοῦνται ὅλοι οἱ μαθητές οἱ ὁποῖοι μετεῖχαν σέ αὐτά μέ ἄριστα 20, ὥστε νά δελεάζονται καί νά τά ἐπιλέγουν. Ἔτσι ὁ καθηγητής μέ αὐτόν τόν τρόπο ἐξασφάλιζε τήν μή κατάργηση τῆς ὀργανικῆς του θέσεως, ἀλλιῶς δέν θά εἶχε μαθητές, οὔτε καί ὀργανική θέση. Κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο ὅμως μάθαιναν μόνον ὅσοι μαθητές ἤθελαν νά μάθουν, οἱ δέ λοιποί, πλασματικοί «ἀριστοῦχοι», ἴσως δέν μάθαιναν ἀπολύτως τίποτε, ἀλλά ἔμεναν μέ τήν ψευδαίσθηση ὅτι «πῆραν ἕνα 20». Ἑπομένως δέν πρέπει νά αὐξηθοῦν τά λεγόμενα «ἐπιλεγόμενα» μαθήματα.
ΙΒ΄) Οἱ ἐρευνητικές ἐργασίες στή δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση
Ἀπό τό σχολικό ἔτος 2011-12 ἐπιχειρήθηκε ἡ εἰσαγωγή τῆς ἐκπονήσεως ἐρευνητικῶν ἐργασιῶν ὡς θεσμοῦ στά γυμνάσια καί λύκεια. Παρόμοιος θεσμός εἶχε ἐπιχειρηθεῖ νά εἰσαχθεῖ μέ τήν «ἐκπαιδευτική μεταρρύθμιση» τοῦ ἔτους 1998, μέ τή μορφή ἀτομικῶν συνθετικῶν ἐρευνητικῶν ἐργασιῶν ἀλλά ἡ πραγματοποίησή του ἁπλῶς ἐγκαταλείφθηκε διότι δέν εἶχε ὀργανωθεῖ ἐπαρκῶς.
Τώρα εἰσάγεται ἀπό τήν ἀγγλόφωνη βιβλιογραφία ὁ τεχνικός ὅρος project ὡς χαρακτηρισμός τῶν ὁμαδικῶν ἐρευνητικῶν ἐργασιῶν, τό γεγονός ὅμως αὐτό δέν ἀρκεῖ ὥστε νά ἐπιτύχει καί νά ὠφελήσει τά παιδιά ὁ θεσμός. Διότι ἀπό τό ἴδιο σχολικό ἔτος 2011-12 ἀνεστάλη ἡ λειτουργία ὅλων τῶν σχολικῶν βιβλιοθηκῶν ἀνά τήν Ἑλλάδα λόγῳ περικοπῆς δαπανῶν. Ὅλοι οἱ ἀποσπασμένοι σέ αὐτές ὑπεύθυνοι καθηγητές ἐπέστρεψαν στίς ὀργανικές τους θέσεις γιά νά διδάσκουν καί οἱ βιβλιοθῆκες κλειδώθηκαν. Πῶς θά γίνονται ἑπομένως σωστές ἐρευνητικές ἐργασίες χωρίς βιβλιοθῆκες; Μόνο γιά νά δείξουμε ὅτι ἐκσυγχρονιζόμαστε, χωρίς νά τό ἐπιχειροῦμε στ΄ ἀλήθεια;
Ἡ δέ χρήση τοῦ διαδικτύου δέν ἐπαρκεῖ πλήρως γιά τήν ἐκπόνηση ἐρευνητικῶν ἐργασιῶν. Ἀρκετές σημαντικές ἐπιστημονικές ἐργασίες δέν ὑπάρχουν στό διαδίκτυο παρά μόνον ὡς διαφημιζόμενοι τίτλοι. Ὑπάρχει δέ καί πλῆθος ἰστοσελίδων μέ ἐπιστημονικῶς ἀνεπαρκές καί ἀνεύθυνο περιεχόμενο. Δέν γνωρίζουμε, τί θά συμβεῖ μετά ἀπό τρεῖς-τέσσερεις γενιές, ἀλλά πρός τό παρόν τά ἔντυπα βιβλία δέν ἀντικαθίστανται ἀπό τό διαδίκτυο.
Ἀφ΄ ἑτέρου, ἀρκετοί μαθητές δέν ἔχουν συνειδητοποιήσει, πῶς τό διαδίκτυο γίνεται μέσο ἔρευνας καί μαθήσεως καί τό θεωροῦν μόνο ὡς ἕνα κάποιο μέσο διασκεδάσεως. Γιά νά ἀλλάξει ἡ στρεβλή αὐτή συνήθεια, χρειάζεται ἀρκετή προσπάθεια.
ΙΓ΄) Νά νοικοκυρέψουμε τό δημόσιο σχολεῖο
Κάποτε πρέπει νά ἐπικρατήσει τάξη στό δημόσιο σχολεῖο, αὐτό πρέπει νά τό συνειδητοποιήσουν καί νά ἀγωνισθοῦν νά τό ἐπιτύχουν ὅλοι: κυβερνῶντες, κόμματα, ἐκπαιδευτικοί, γονεῖς καί μαθητές. Τό δημόσιο σχολεῖο τείνει νά γίνει τό σχολεῖο τῶν φτωχῶν, ὅπου ἀκόμη καί ὁ μαθητής ὁ ὁποῖος θέλει νά μάθει, δυσκολεύεται νά μάθει, διότι τό σχολεῖο ἀπειλεῖται μονίμως μέ ἀποδιοργάνωση καί διότι τόν ἐμποδίζουν ἄλλοι μαθητές πού θεωροῦν δικαίωμά τους νά παίζουν κατά τήν ὥρα τοῦ μαθήματος.
Δεκαετίες τώρα προφέρεται μέσα στά σχολεῖα μία, μόνιμη ὅσο καί ἀνόητη ἐπωδός, ἀπό αὐθαιρετοῦντες μαθητές: «δημοκρατία δέν ἔχουμε;» Ὅμως οὔτε οἱ νεαροί, οὔτε οἱ ἐνήλικοι οἱ ὁποῖοι τούς δίδαξαν τήν ἀνόητη ἐπωδό, συνειδητοποίησαν ποτέ, ὅτι ἡ δημοκρατία διέπεται ἀπό νόμους, ὅτι χωρίς νόμους δημοκρατία δέν γίνεται καί ὅτι δημοκρατία δέν εἶναι ἡ αὐθαιρεσία τοῦ καθενός ἀπό ἐμᾶς. Γι΄ αὐτό καί ὅταν βρεθοῦν ἐκτός Ἑλλάδος, ὑφίστανται οἱ «Ἕλληνες» αὐτῆς τῆς κατηγορίας κάθε νόμιμη συνέπεια τῆς ἐμμονῆς τους σέ αὐτή τήν ἐπωδό. Τό παιδαγωγικό σύστημα τῆς Ἑλλάδος, ἐάν ποτέ ἐξυγιανθεῖ, πρέπει νά ἐξαλείψει τή νοοτροπία αὐτή.
Γιά δέ τά ἀκριβοπληρωμένα πολυτελῆ σχολεῖα δέν τίθεται ζήτημα ἀποδιοργανώσεως. Ὅσα παιδιά ἔχουν τήν δυνατότητα, φοιτοῦν σέ τέτοια σχολεῖα τοῦ ἐσωτερικοῦ ἤ ἀκόμη καί τοῦ ἐξωτερικοῦ, ὅπου οἱ γονεῖς πληρώνουν ἁδρά καί ἡ ἀποδιοργάνωση ἀπαγορεύεται, διότι εἶναι ἰδιωτικές ἐπιχειρήσεις καί ἔχουν λάβει τά μέτρα τους ὥστε νά μή διαλυθοῦν. Στό δημόσιο ὅμως σχολεῖο τίποτε δέν ἀποκλείεται.
ΙΔ΄) Ἡ καταλληλότητα τῶν διευθυντῶν τῶν δημοσίων σχολείων
Σοβαρότατο πρόβλημα τῆς ἑλληνικῆς κρατικῆς παιδείας ἀποτελεῖ ἡ καταλληλότητα τῶν διευθυντῶν τῶν σχολείων πρωτοβάθμιας καί δευτεροβάθμιας ἐκπαιδεύεως, διότι ἀφ΄ ἑνός μέν τά κριτήρια βάσει τῶν ὁποίων ἐπιλέχθηκαν δέν ἦταν ἐπαρκῆ, ἀφ΄ ἑτέρου δέ δέν διδάχθηκαν σέ καμμία σχολή, σέ κανένα σεμινάριο, ἔστω ὀλιγοήμερο, πῶς νά διευθύνουν. Τό ἀποτέλεσμα εἶναι, ὅτι κάποιοι ἀπό αὐτούς περιορίζονται στή σχολαστική διεκπεραίωση γραφειοκρατικῶν ὑποθέσεων καί δέν συντονίζουν τό ἐκπαιδευτικό ἔργο τοῦ σχολείου τό ὁποῖο ἔχουν ἀναλάβει. Ἡ δέ θητεία τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ὡς ὑποδιευθυντοῦ δέν ἐγγυᾶται τήν μελλοντική του ἐπιτυχία ὡς διευθυντοῦ σχολείου, διότι ὁ ὑποδιευθυντής δέν λαμβάνει ἀποφάσεις. Ἔχει μάθει νά δέχεται καί νά ἐκτελεῖ τίς ἀποφάσεις τοῦ διευθυντοῦ, ὅσο ἐσφαλμένες καί ἄν εἶναι αὐτές, καί ὡς διευθυντής συχνά ἐπιδεικνύει τήν αὐτή ἀνικανότητα λήψεως ἀποφάσεων.
Εἶχε ἀναγγελθεῖ, ὅτι οἱ ὑποψήφιοι διευθυντές θά ἐλάμβαναν Πιστοποιητικό Διοικητικῆς Ἐπάρκειας, ἀπό τό Ἐθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης καί Αὐτοδιοίκησης. Τό ζητούμενο ὅμως δέν εἶναι νά λαμβάνει ὁ μέλλων διευθυντής ἕνα πιστοποιητικό, χωρίς νά διευρύνονται οὐσιαστικά οἱ γνώσεις καί οἱ ἰκανότητές του. Τό ζητούμενο εἶναι, νά ἐκπαιδεύεται ὁ ὑποψήφιος διευθυντής μέ κατάλληλο τρόπο, ὥστε νά ἀνταπεξέρχεται ἐπιτυχῶς στά καθήκοντά του. Νά ἐνημερώνεται γιά τούς σχετικούς μέ τά καθήκοντά του νόμους καί γιά ὅλη τήν γραφειοκρατική ἐργασία, ἡ ὁποία θά πρέπει νά βρεθεῖ τρόπος νά περιορισθεῖ στά ἀπολύτως ἀπαραίτητα.
Ἀκόμη θά πρέπει, νά ἐκπαιδεύεται ὁ μέλλων διευθυντής καί γιά τά παιδαγωγικά του καθήκοντα ἐντός τοῦ σχολείου, τό ὁποῖο θά διευθύνει. Τά γνωρίζει κανένας αὐτά σήμερα; Ἐλάχιστοι, δυστυχῶς ἐλάχιστοι διευθυντές εἶναι ταυτοχρόνως καί ἐπιτυχημένοι παιδαγωγοί. Εἶναι ἐπειδή θέλουν νά εἶναι, εἶναι ἐπειδή ἀγαποῦν τά παιδιά, τά νοιάζονται καί τά φροντίζουν, ὄχι ἐπειδή ἐνδιαφέρθηκε κάποιος νά τούς διδάξει πῶς νά εἶναι παιδαγωγοί. Καί ἄς μήν ἀναφέρει κάποιος, ὅτι ὁ διευθυντής ἔχει ὡς φοιτητής διδαχθεῖ μαθήματα παιδαγωγικῆς στήν σχολή ἀπό ὅπου ἔλαβε πτυχίο. Ἡ παιδαγωγική εὐθύνη τοῦ διευθυντῆ εἶναι εὐρύτερη ἐκείνης τοῦ ἁπλοῦ δασκάλου καί τοῦ ἁπλοῦ καθηγητῆ.
Πρέπει ἑπομένως ἡ κατάρτιση καί ἡ ἐπιλογή διευθυντῶν νά σχεδιάζεται καί νά πραγματοποιεῖται μέ τεράστια προσοχή, διότι, ὅπως ἔχει ἤδη παρατηρηθεῖ, ὁ ἰκανός διευθυντής εἶναι τό πιό πολύτιμο κεφάλαιο τό ὁποῖο διαθέτει ἕνα σχολεῖο, εἶναι ὁ καθοριστικός παράγων τῆς ἐπιτυχίας του. Ἄν, ἀντιθέτως, ὁ διευθυντής τύχει νά εἶναι ἀνίκανος, φυγόπονος, περιορίζεται στό νά διεκπεραιώνει γραφειοκρατικές μικροϋποθέσεις, κοινῶς νά «σπρώχνει χαρτιά», διαλύει τό σχολεῖο τό ὁποῖο τοῦ ἔχουν ἐμπιστευθεῖ καί ζημιώνει μαθητές καί συναδέλφους, τούς ὁποίους ἐνίοτε συκοφαντεῖ χρησιμοποιώντας τό «κύρος» τῆς θέσεώς του.
Ἀφ΄ ἑτέρου πρέπει νά λυθοῦν τά χέρια τῶν διευθυντῶν, ὥστε νά ἔχουν τή δυνατότητα νά ἐργασθοῦν. Προβλήματα σάν αὐτά τοῦ ἀμέσως προηγουμένου κεφαλαίου (ἀνοχή σέ ὁποιαδήποτε μαθητική ἀταξία, ἀνοχή στίς λεγόμενες «καταλήψεις», μή ὑπολογισμός τῶν μακροπρόθεσμων κοινωνικῶν ζημιῶν) ἔχουν γίνει ἄγραφοι καί ἀπαράβατοι, ἀλλά στρεβλοί καί καρκινωματικοί νόμοι τῆς παιδείας τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους.
ΙΕ΄) Ἐπιμορφώσεις τῶν ἐκπαιδευτικῶν ἀπό τό ὑπουργεῖο παιδείας
Εἶχε ἀναγγελθεῖ ἡ ἐπιμόρφωση ὅλων τῶν ἐκπαιδευτικῶν ἀπό τό 2010 ἕως καί τό 2013. Ἑκατόν πενήντα χιλιάδες (150.000) ἐκπαιδευτικοί σχεδιαζόταν νά ἐπιμορφωθοῦν μέσα σέ τρία χρόνια, δηλαδή πενήντα χιλιάδες (50.000) κάθε χρόνο.
Τό πρῶτο ἐρώτημα τό ὁποῖο γεννᾶται γιά κάθε τέτοιου εἴδους σχέδιο, εἴτε προχώρησε εἴτε ὄχι, εἶναι, ποῦ θά βρεθοῦν τόσοι ἐπιμορφωτές καί τόσα χρήματα γιά νά πληρωθοῦν, ἀφοῦ λόγῳ ἐλλείψεως χρημάτων μειώθηκαν οἱ μισθοί τῶν ἐκπαιδευτικῶν. Τό δεύτερο ἐρώτημα εἶναι, ποιό θά εἶναι τό περιεχόμενο αὐτῆς τῆς ἐπιμορφώσεως; Προχειρότητες εἴχαν παρατηρηθεῖ καί σέ προηγούμενες μή μαζικές προσπάθειες. Πιστεύουμε, ὅτι ἐάν ὑπάρξει τέτοιου εἴδους «μαζική ἐπιμόρφωση», εἶναι περισσότερο ἀπό βέβαιο ὅτι θά ἔχει ὡς φυσικά ἐπακόλουθα μαζικές προχειρότητες καί μαζικά σφάλματα.
ΙΣτ΄) Οἱ ὧρες διδασκαλίας γυμνασίου καί λυκείου
Ἐάν οἱ ὧρες διδασκαλίας στό γυμνάσιο καί στό λύκειο μειωθοῦν ἀπό 7 σέ 5, τότε κάποια μαθήματα θά πρέπει νά καταργηθοῦν ἤ νά μειωθοῦν ἀρκετά οἱ ὧρες τους. Ἔτσι θά πρέπει νά περιορισθοῦν καί τά πεδία μαθήσεως τῶν μαθητῶν. Πιστεύουμε ὅτι ἄν υἱοθετηθοῦν ὡς μέτρα ἡ μείωση τῆς ὕλης τῶν μαθημάτων, ἡ προσοχή στά βασικά καί ἀπαραίτητα καί ἀσκήσεις, ὄχι ὑπερβολικές σέ ὄγκο, καί ἐπαναλήψεις ὥστε νά τά ἐμπεδώσουν οἱ μαθητές, τά μέτρα αὐτά θά τούς προφυλάξουν ἀπό τήν ὑπερκόπωση. Δέν γίνεται σωστή δουλειά, ἐάν διδάσκονται καί ἐξετάζονται διαρκῶς νέα στοιχεῖα μέ πολλές λεπτομέρειες σέ κάθε μάθημα, χωρίς νά ἐξετάζεται ἐάν τά ἔχουν καταλάβει οἱ μαθητές καθώς καί ἐάν μετά δύο-τρεῖς μῆνες, ἤ μετά ἀπό ἕνα-δύο χρόνια τά θυμοῦνται.
ΙΖ΄) Τά πειραματικά σχολεῖα
Τά πειραματικά σχολεῖα δέν θά πρέπει νά διαλυθοῦν. Ἀντίθετα πρέπει πάντοτε νά ἀναλαμβάνουν τά καθήκοντα γιά τά ὁποῖα εἶχαν ἱδρυθεῖ. Πρέπει νά δοκιμάζουν, νά διδάσκουν καί νά κρίνουν, τά νέα προγράμματα σπουδῶν καί τά νέα βιβλία πρίν ἐκτυπωθοῦν καί διανεμηθοῦν σέ ὅλα τά σχολεῖα. Νά συντάσσουν ἐκθέσεις ἐπί τῆς καταλληλότητος τῶν προγραμμάτων καί τῶν βιβλίων αὐτῶν καί νά προτείνουν τυχόν διορθώσεις. Ὁποιοδήποτε νέο σύστημα πρέπει, πρίν ἐφαρμοσθεῖ σέ ὅλα τά σχολεῖα τῆς Ἑλλάδας, νά περνᾶ πρῶτα ἀπό τά πειραματικά σχολεῖα, ἐκεῖ θά φαίνονται στήν πράξη οἱ ὁποιεσδήποτε ἀδυναμίες του.
Ὑπάρχει στά σχολεῖα αὐτά ἐπιστημονικό προσωπικό μέ σημαντικότατα προσόντα, τό ὁποῖο ἔμενε ἐπί χρόνια ἀνεκμετάλλευτο καί ἀναγκαστικά περιόριζε τήν πέραν τοῦ συνήθους μαθήματος προσφορά του στίς λεγόμενες «δειγματικές διδασκαλίες» καί στά λεγόμενα «προγράμματα περιβαλλοντικῆς ἐκπαίδευσης». Τό ἐπιστημονικό αὐτό προσωπικό, τό ὁποῖο εἶναι ἔμπειρο καί διαθέτει αὐξημένα τυπικά καί οὐσιαστικά προσόντα, ἀποτελεῖ ἐγγύηση ὅτι οἱ τυχόν ἀτέλειες τῶν βιβλίων ἤ τῶν παιδαγωγικῶν συστημάτων θά ἐπισημαίνονται καί δέν θά βλάπτουν κἄν τούς μαθητές αὐτῶν τῶν ὀλιγαρίθμων σχολείων, τά ὁποῖα ἔχουν τόν χαρακτηρισμό καί θά ἔχουν καί τά καθήκοντα τοῦ «πειραματικοῦ».
Τά σχολεῖα αὐτά καλῶς εἶναι διασκορπισμένα σέ διάφορες περιοχές, διότι σέ κάθε περιοχή κάθε νέο βιβλίο ἤ κάθε νέο πρόγραμμα σπουδῶν εἶναι δυνατό νά προκαλέσει ἄλλες ἀντιδράσεις μεταξύ τῶν μαθητῶν, οἱ ὁποῖες θά πρέπει καί νά καταγράφονται, ὥστε νά βελτιώνονται βιβλία καί συστήματα. Διότι βεβαίως δέν ζοῦμε σέ χώρα, ὅπου ἡ κριτική ἀπαγορεύεται καί τιμωρεῖται αὐστηρά μέ πειθαρχικές καί ποινικές κυρώσεις.
Ὅμως γιά νά προτείνουν βελτιώσεις τά πειραματικά σχολεῖα, θά πρέπει τά νέα προγράμματα σπουδῶν ἤ τά νέα βιβλία νά εἶναι ἕως ἕνα βαθμό προσεγμένα. Ἀλλιῶς τί βελτιώσεις νά προταθοῦν σέ προγράμματα σπουδῶν ἤ διδακτικά βιβλία τά ὁποῖα θά εἶναι τελείως πρόχειρα, παιδαγωγικῶς ἐπικίνδυνα καί κατάλληλα μόνο γιά τόν κάδο τῶν ἀπορριμμάτων;
ΙΗ΄) Τά ἑλληνικά σχολεῖα τοῦ ἐξωτερικοῦ
Τά ἑλληνικά σχολεῖα τοῦ ἐξωτερικοῦ πρέπει νά ἐνισχύονται ἀπό τίς κατά καιρούς ἑλληνικές κυβερνήσεις καί καμμία κυβέρνηση νά μήν ἐπιχειρεῖ νά τά διαλύσει. Δυστυχῶς στό παρελθόν ἐπιχειρήθηκε ἡ διάλυση τῶν ἑλληνικῶν σχολείων τοῦ ἐξωτερικοῦ μέ τήν δικαιολογία ὅτι δέν ἐπιτελοῦσαν σωστό ἔργο. Ἀντέδρασαν τότε (1998-2001) οἱ γονεῖς τῶν παιδιῶν καί τά σχολεῖα σώθηκαν. Στήν πραγματικότητα ἐπιτελοῦν σωστότερο ἔργο ἀπό πολλά σχολεῖα τοῦ ἐσωτερικοῦ. Ἄν πράγματι δέν ἐπιτελοῦσαν τό ἔργο τους σωστά, ἔπρεπε τό κράτος νά τά ἐνισχύσει, ἀντί νά θέλει νά τά κλείσει. Κι ἄν θέσουμε ὡς κριτήριο συνεχίσεως τῆς λειτουργίας ἑνός σχολείου, τό πόσο σωστά λειτουργεῖ, τότε θά πρέπει νά κλείσουν ἀκόμη καί σχολεῖα τῆς Ἀθήνας.
Τώρα ἐπιχειρεῖται ἡ συρρίκνωση, ἄν ὄχι καί ἡ διάλυση τῶν σχολείων αὐτῶν, μέ τή δικαιολογία τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως. Ἔχουν ἄραγε τά Ἑλληνόπουλα τοῦ ἐξωτερικοῦ λιγότερα δικαιώματα ἀπό τά Ἑλληνόπουλα τοῦ ἐσωτερικοῦ;
ΙΘ΄) Ἡ ἐπαγγελματική ἐκπαίδευση
Ἡ ἐπαγγελματική ἐκπαίδευση δέν θά πρέπει νά συρρικνωθεῖ, ἀλλά νά ἐνισχυθεῖ. Δέν ὑπάρχουν μόνο τά ἐπαγγέλματα τά ὁποῖα ἀπαιτοῦν πανεπιστημιακές σπουδές, ἀλλά καί πλῆθος ἄλλων ἐπαγγελμάτων, τά ὁποῖα δέν πρέπει νά ξεφύγουν ἀπό τά χέρια μας, οὔτε πρέπει νά καταντήσουν νά ἀσκοῦνται στήν Ἑλλάδα μέ πρόχειρο καί ἀνεύθυνο τρόπο.
Τά παιδιά τά ὁποῖα τελειώνουν τήν ὑποχρεωτική ἐκπαίδευση, πρέπει νά ἐνημερώνονται ὅτι ὑπάρχουν συγκεκριμένες κρατικές ἐπαγγελματικές σχολές, ὅπου θά μαθαίνουν κάποιο μή κορεσμένο ἐπάγγελμα. Τό τονίζουμε αὐτό, διότι στή χώρα μας παρατηρεῖται τό φαινόμενο, νά φοιτοῦν κάποιοι ἔφηβοι στό γενικό λύκειο, ἐπειδή ἁπλῶς φοιτοῦν ἐκεῖ οἱ φίλοι τους. Τό σχολεῖο ὅμως αὐτό δέν ἀντιστοιχεῖ στίς δυνατότητες καί στήν ἰδιοσυγκρασία τους καί γι΄ αὐτό ἀποφοιτοῦν μέ τόν μικρότερο δυνατό βαθμό, πράγμα τό ὁποῖο δέν τούς παρέχει κανένα ἐφόδιο γιά τό μέλλον. Κατόπιν δέ, μετά ἀπό ὅλη αὐτή τήν ἀνώφελη τριετή ἤ τετραετή-πενταετή περιπέτεια, διαπιστώνουν, ὅτι ὑπάρχει καί τό ἐπαγγελματικό λύκειο καί οἱ κρατικές ἐπαγγελματικές σχολές, οἱ ὁποῖες τούς προσφέρουν χρήσιμες διεξόδους.
Κ΄) Ὁ ἀριθμός τῶν ἑλληνικῶν Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι. καί τό ἐπίπεδο τῶν παρεχομένων σπουδῶν
Κατάφερε ἡ Ἑλλάδα νά ἔχει ὑπερβολικά μεγάλο σέ σχέση μέ τόν πληθυσμό της ἀριθμό πανεπιστημίων: 24 Α.Ε.Ι. καί 16 Τ.Ε.Ι.
Θλιβόμαστε ἀφάνταστα, ὅταν εἴμαστε ἀναγκασμένοι νά διαφωνήσουμε, ἔστω καί ἐν μέρει, πρός ἕναν ἄνθρωπο τόν ὁποῖο ἐκτιμοῦμε βαθύτατα, γιά τό ἀνεκτίμητο ἐπιστημονικό του ἔργο, γιά τήν παιδαγωγική του προσφορά, γιά τήν φιλοπατρία του. Ὅμως θά ὑπερισχύσει ἡ ἀρχή: «φίλος μέν Πλάτων, φιλτάτη δέ ἀλήθεια».
Κατ΄ ἀρχήν ἐπιβάλλεται νά ἐπισημάνουμε, ὅτι δέν ἁπλώνουν ὅλοι οἱ νέοι «τήν ἀρίδα τους στίς καφετέριες». Ὑπάρχουν καί νέοι, οἱ ὁποῖοι δέν γνωρίζουν κατά ποῦ πέφτει ἡ καφετέρια καί τό μπαράκι, μοχθοῦν γιά νά πάρουν τό πτυχίο καί ἀφοῦ τό πάρουν, μέ καλούς βαθμούς καί ἐπαίνους τῶν καθηγητῶν τους, δυσκολεύονται ἀφάνταστα νά βροῦν ἐργασία. Εἴτε διότι τό κράτος καί ἡ κοινωνία δέν ἔχουν προβλέψει χρήση τῶν εἰδικοτήτων αὐτῶν, εἴτε διότι οἱ θέσεις ἔχουν ἤδη καταληφθεῖ ἀπό ὑπεράριθμους ἀλλά μέτριους σέ ἐπιδόσεις οἱ ὁποῖοι εἴχαν εἰσαχθεῖ λίγο πρίν στίς σχολές.
Στήν μή πανεπιστημιακή ἐπαγγελματική ἐκπαίδευση καί στήν ἀναγκαιότητά της ἔχουμε ἤδη ἀναφερθεῖ ἀνωτέρω. Ὅσον ἀφορᾶ δέ τό ἄν γνωρίζουμε γενικά νά πιάνουμε ἐργαλεῖο, ἐδῶ πρέπει νά ἰσχύσει ὁ εὐαγγελικός κανόνας «ταῦτα δέ ἔδει ποιῆσαι, κἀκεῖνα μή ἀφιέναι» [6]. Ὅποιος εἰσέρχεται σέ πανεπιστημιακή σχολή καλό θά εἶναι κατ΄ ἀρχήν νά μή παρατᾶ τή γῆ του, ἐάν ἔχει. Κι ἄν ἡ σχολή του δέν ἀπαιτεῖ ἀνάπτυξη τεχνικῶν ἰκανοτήτων, θά εἶναι ἐπίσης καλό νά μαθαίνει κάποιες τεχνικές ἐργασίες ἀπό τήν οἰκογένεια ἤ ἀπό τόν εἰδικευμένο τύπο. Ἔτσι δέν θά πληρώνει μεροκάματα γιά τό παραμικρό.
Πιστεύουμε, ὅτι ἡ ὕπαρξη πολλῶν πανεπιστημίων ἀπό μόνη της δέν εὐθύνεται γιά τά παρατηρούμενα προβλήματα. Διότι σέ κάποιες περιοχές εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ὕπαρξη πανεπιστημίου, ὥστε νά μήν ἀποψιλωθοῦν ἀπό πληθυσμό καί ὑποβαθμισθοῦν τελείως. Πρέπει ὅμως ἡ κοινωνική προσφορά τῶν σχολῶν αὐτῶν νά μή περιορίζεται μόνο στήν ὕπαρξή τους, ἀλλά νά ἐπεκτείνεται καί στήν ὑποδειγματική ὀργάνωσή τους. Οἱ χορηγούμενες ἀπό αὐτά εἰδικότητες νά ἀντιστοιχοῦν σέ πραγματικές ἀνάγκες τῆς κοινωνίας, ἡ δέ παρεχόμενη ἐκπαίδευση νά διακρίνεται γιά τό ὑψηλό της ἐπίπεδο.
Γιά νά μή πέφτει τό ἐπίπεδο τῶν πανεπιστημίων, θά πρέπει νά μήν εἰσέρχονται σέ αὐτά φοιτητές μέ βαθμούς κάτω ἀπό τήν βάση καί γενικά νά μήν εἰσέρχονται ὑπεράριθμοι καί φορτώνεται κάθε καθηγητής μέ τριψήφιο ἤ καί τετραψήφιο ἀριθμό φοιτητῶν. Τά δύο αὐτά ἐλαττώματα λειτουργοῦν εἰς βάρος τῆς ποιότητας τῆς παρεχομένης παιδείας καί ἐν τέλει ἀπαγορεύουν τήν εὕρεση ἐργασίας στούς πτυχιούχους αὐτοῦ τοῦ εἴδους.
Εὐνόητο εἶναι, ὅτι οἱ χορηγούμενες ἐπιστημονικές εἰδικότητες πρέπει νά ἀντιστοιχοῦν στίς ἀνάγκες τῆς κοινωνίας καί νά μή χορηγοῦνται εἰδικότητες τῶν ὁποίων ἡ ὕπαρξη δικαιολογεῖται μόνο σέ μεγάλα κράτη μέ πληθυσμό μετρούμενο σέ τριψήφιο ἀριθμό ἐκατομμυρίων. Ἀφ΄ ἑτέρου καί ἡ κοινωνία, δημόσιος καί ἰδιωτικός τομέας, θά πρέπει νά μή παραμένει ἀνελαστική, ἀλλά νά προγραμματίζει μικρῆς κλίμακας ἀλλαγές, οἱ ὁποῖες θά τῆς δίνουν τή δυνατότητα νά δέχεται τήν εὐεργετική ἐπίδραση κάποιων νέων ἐπιστημονικῶν εἰδικοτήτων. Ὅλα αὐτά δέν θά ἔπρεπε νά εἶναι ἁπλῶς αἰτήματα, ἀλλά αὐτονόητες καί ἀδιαμφισβήτητες ἀλήθειες.
ΚΑ΄) Νά ἐπικρατήσει τάξη σέ ὅλα τά ἑλληνικά πανεπιστήμια
Καί μολονότι διαθέτουμε πολλά πανεπιστήμια σέ σύγκριση μέ τόν πληθυσμό τῆς χώρας, σέ ὁρισμένα ἀπό τά πανεπιστήμια μας δέν ἔχουμε τάξη, κυρίως στά πιό μεγάλα. Ἔχουμε ἐπισκεφθεῖ πανεπιστήμια τῆς δυτικῆς Εὐρώπης, ὅπου ντρέπεσαι νά πατήσεις, μή τυχόν λερώσεις. Ὑπάρχουν ὅμως ἑλληνικά πανεπιστήμια, ὅπου φοβᾶσαι νά μπεῖς καί νά πλησιάσεις ὁπουδήποτε, μή τυχόν καί λερωθεῖς. Ἐπικρατεῖ πλήρης ἀταξία, ὀργανωμένες μειοψηφίες, ἐκμεταλλευόμενες τήν ἀνοχή κυβερνήσεων καί κομμάτων, καί τίς ἀσάφειες τῶν νόμων, σπέρνουν κάθε τόσο τόν τρόμο καί τόν πανικό, προξενοῦν ἐμπρησμούς, καταστρέφουν ὑλικά καί ἐγκαταστάσεις ἀκριβοπληρωμένες ἀπό τόν ἑλληνικό λαό, κακοποιοῦν φοιτητές καί καθηγητές. Περιττό νά τονίσουμε ὅτι, λόγῳ αὐτῶν τῶν καταστάσεων, τό διεθνές κύρος τῶν ἑλληνικῶν πανεπιστημίων βρίσκεται αὐτή τή στιγμή σέ ἐλεύθερη πτώση. Δέν τολμοῦμε νά προσκαλέσουμε ξένο καθηγητή οὔτε γιά μία διάλεξη, οἱ λίγοι δέ ξένοι φοιτητές ἀπέρχονται ἔντρομοι.
Κάποια στιγμή πρέπει νά παύσουν ὅλα αὐτά, νά ἀποσαφηνισθεῖ νομοθετικῶς καί νά ἐνημερωθεῖ ὁ κόσμος ἀπό ὅλα τά μέσα ἐνημερώσεως, ὅτι «πανεπιστημιακό ἄσυλο» δέν σημαίνει νά μή λειτουργεῖ τό πανεπιστήμιο ἐπειδή μία ὀργανωμένη μειοψηφία ἀποφάσισε νά τό καταστρέψει.Ἀλλιῶς κανένας δέν πρόκειται ποτέ νά μᾶς λάβει σοβαρά διεθνῶς ὑπ΄ ὄψη, τό ξανατονίζουμε αὐτό. Ἤδη τά δημόσια ἑλληνικά πανεπιστήμια βρίσκονται ἀρκετά χαμηλά στούς διεθνεῖς ἀξιολογικούς πίνακες τῶν πανεπιστημίων κι ἄν δέ σοβαρευθοῦμε θά πέσουν ἀκόμη περισσότερο, κατά τό κοινῶς λεγόμενο «θά πιάσουν πάτο».
Κινδυνεύουν δέ τά ἑλληνικά δημόσια πανεπιστήμια, ὅπως καί τά δημόσια σχολεῖα, νά γίνουν πανεπιστήμια τῶν φτωχῶν, ὅπου θά φοιτοῦν ὅσοι δέν ἔχουν τήν οἰκονομική δυνατότητα νά φοιτήσουν στά ἀκριβά κολλέγια τῆς δυτικῆς Εὐρώπης καί τῆς βορείου Ἀμερικῆς. Θά φοιτοῦν οἱ φτωχοί, ἀλλά δέν θά ἐπιτρέπεται καί νά μάθουν τό παραμικρό, διότι θά τό ἀπαγορεύουν οἱ ἐν λόγῳ ὀργανωμένες μειοψηφίες. Γιά δέ τούς πλουσίους δέν ὑπάρχει πρόβλημα. Γι΄ αὐτούς φροντίζουν οἱ γονεῖς τους, ἕνα-δυό χρόνια πρίν τήν ἔναρξη τῶν σπουδῶν τους, νά τούς ἀγοράσουν διαμέρισμα σέ «καλή συνοικία» τοῦ Λονδίνου, γιά νά μή ψάχνουν … «τήν τελευταία στιγμή ποῦ θά μείνει τό παιδί»!
ΚΒ΄) Ἀνθελληνικές καί ἀντιεπιστημονικές θεωρίες στά ἑλληνικά πανεπιστήμια;
Ὅ,τι ἐπισημάναμε γιά τήν ἑλληνικότητα στήν ὕλη διδασκαλίας δημοτικοῦ, γυμνασίου καί λυκείου ἰσχύει στό πολλαπλάσιο καί γιά τό πανεπιστήμιο. Κάποιος ὁ ὁποῖος θά γράφει καί θά διδάσκει ἀνθελληνικές θεωρίες, δέν θά δικαιοῦται θέση στά ἑλληνικά πανεπιστήμια. Θά πρέπει νά ἀποπεμφθεῖ ὡς ἀνθέλληνας καί ὡς ἐπιστημονικῶς ἀνεπαρκής, ἀκόμη καί ἄν ἰσχυρισθεῖ ὅτι τό δικαίωμα τῆς ἐλευθερίας τοῦ λόγου τοῦ παρέχει τή δυνατότητα νά ἀνασκολοπίζει τήν ἑλληνική ἱστορία, τόν ἑλληνικό πολιτισμό, τήν ἐπιστημονική μεθοδολογία καί τήν ἐπιστημονική ἀλήθεια!
Εἶναι ἀπαράδεκτο φαινόμενο, νά βγαίνει στά μέσα ἐνημερώσεως καί νά λέγει κάποιος, αὐτοπροσδιοριζόμενος ὡς καθηγητής πανεπιστημίου, ὅτι ἡ ἀρχαία ἑλληνική γλώσσα εἶναι μία νεκρή γλώσσα καί ἡ νέα ἑλληνική γλώσσα εἶναι μία μικρή γλώσσα καί νά μή καταλαβαίνει ὁ ἄνθρωπος αὐτός πόσο ἀνεδαφικοί εἶναι οἱ ἰσχυρισμοί του αὐτοί [7].. Διότι καί ὁ πλέον ἄσχετος μέ τή γλωσσολογία γνωρίζει, ὅτι νεκρές γλῶσσες λέγονται ἐκεῖνες τῶν ὁποῖων καμμία ἐξελιγμένη μορφή δέν ὁμιλεῖται σήμερα. Ἡ δέ ἑλληνική γλώσσα, ἀρχαία καί νέα, εἶναι ἑνιαία. Ἡ νέα ἑλληνική χρωστᾶ ὅλες τίς λέξεις της στήν ἀρχαία, τρέφεται δέ διαρκῶς καί ἐπιβιώνει ἀπό τόν ἀνεξάντλητο πλοῦτο τῆς ἀρχαίας, τό ἴδιο μάλιστα συμβαίνει καί μέ πλεῖστες ὅσες ἄλλες γλῶσσες οἱ ὁποῖες ἀγρεύουν πολύτιμες λέξεις ἀπό τήν ἀρχαία ἑλληνική. Πῶς εἶναι δυνατόν νά εἶναι μικρή ἡ νέα ἑλληνική γλώσσα ἡ ὁποία ἔχει στήν κυριότητά της τόν λεκτικό θησαυρό τῆς ἀρχαίας, καί πῶς εἶναι δυνατόν νά εἶναι νεκρή γλώσσα ἡ γλώσσα ἡ ὁποία τροφοδοτεῖ μέ τούς θησαυρούς της ὅλες τῆς γλῶσσες τῆς γῆς;
ΚΓ΄) Νά ἀναπτύξουμε ἀνωτάτη σχολή κυβερνητικῶν στελεχῶν
Στήν ἀρχαία Μακεδονία τοῦ Φιλίππου Β΄ καί τοῦ Ἀλεξάνδρου Γ΄, τῶν μεγάλων αὐτῶν Ἑλλήνων, ὑπῆρχε ἡ Σχολή τῶν Βασιλικῶν Ἀκολούθων, ἡ ὁποία ἦταν σχολή ἐκπαιδεύσεως κυβερνητικῶν στελεχῶν. Στή βικτοριανή Ἀγγλία τό Ἴτον καί τό Γουίντσεστερ ἐπιτελοῦσαν τήν αὐτή λειτουργία. Τήν αὐτή λειτουργία ἐπιτελεῖ σήμερα γιά τό τουρκικό κράτος τό Πανεπιστήμιο τῆς Ἀγκύρας.
Ἔχει ἡ Ἑλλάδα κάτι ἀνάλογο ἤ μήπως δέν τό ἔχει ἀνάγκη; Ἐμεῖς πιστεύουμε, πώς τό ἔχει ἀνάγκη κάθε λαός καί κάθε κράτος τό ὁποῖο θέλει νά ἐπιβιώσει. Ὑπάρχει βεβαίως ἡ Ἐθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, ἀλλά ἀφ΄ ἑνός ἔχει παρατηρηθεῖ τό φαινόμενο οἱ ἀπόφοιτοί της νά ὑποχρεώνονται μετά τήν ἀποφοίτησή τους νά ἐπιστρέψουν στίς παλιές τους θέσεις, ἐνῷ ἐδικαιοῦντο ἀνώτερες. Ἀφ΄ ἑτέρου ὅποιος προορίζεται γιά ἀνώτερες κυβερνητικές θέσεις, πιστεύουμε ὅτι, πρέπει νά λαμβάνει εὐρύτερη μόρφωση, νά παρακολουθεῖ ἔστω συνοπτικά ἀλλά ὑπεύθυνα ὀργανωμένα καί ἐπαρκῶς κατατοπιστικά σεμινάρια γιά τήν ἱστορία, τόν πολιτισμό, τήν θρησκευτική παράδοση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, τή γεωγραφία τῆς Ἑλλάδας. Νά σπουδάζει δηλαδή γενικότερα τήν Ἑλλάδα καί ὄχι μόνο τήν ἐσωτερική διοίκηση καί τίς διεθνεῖς σχέσεις. Ἄν δέν γνωρίζει τήν Ἑλλάδα ἐπαρκῶς, δέν τήν ἀγαπᾶ, ἄν δέν τήν ἀγαπᾶ δέν τήν ὑπερασπίζεται.
Μερικοί, διαβάζοντας τίς δύο προηγούμενες παραγράφους, εἴμαστε βέβαιοι ὅτι, θά πιπιλίσουν τίς γνωστές ἀνούσιες καραμέλες: «αὐτό εἶναι ἐλιτισμός», «αὐτό δέν εἶναι δημοκρατία». Ἀπαντοῦμε: δέν εἶναι ἐλιτισμός τό νά διευκολύνεις, ὅσους δέν θέλουν νά αὐτοπεριορισθοῦν στά ἐγκύκλια μαθήματα, ὅσους θέλουν νά ἀριστεύσουν καί νά προσφέρουν στήν Ἑλλάδα. Δέν εἶναι δημοκρατία τό νά ἐπιτρέπει ἡ Ἑλλάδα νά τῆς ἁρπάζουν καί νά τά ἐκμεταλλεύονται διάφορες ἄλλες χῶρες τά ἀξιολογότερα μυαλά τά ὁποῖα διαθέτει, ἐπειδή ἐκείνη τά παραγκωνίζει, κατά τό κοινῶς λεγόμενο τά ἔχει «τοῦ κλώτσου καί τοῦ μπάτσου».
ΚΔ΄) Μεταπτυχιακά καί διδακτορικά προγράμματα
Στά μεταπτυχιακά καί διδακτορικά προγράμματα πρέπει νά ὑπάρξουν κανονισμοί καί ἁρμόδια ὄργανα ἐλέγχου, τά ὁποῖα θά ἀπαγορεύουν τυχόν αὐθαιρεσίες. Ἔτυχε ἐπανειλημμένως, κάποιοι πτυχιοῦχοι νά σκοτώνονται κυριολεκτικῶς στό διάβασμα καί στό γράψιμο γιά νά εἰσέλθουν σέ μεταπτυχιακό τμῆμα, γιά νά περάσουν ὅλα τά μαθήματα, γιά νά τελειώσουν τήν διπλωματική τους ἐργασία καί νά μή λάβουν ἐν τέλει ἄριστα. Μερικοί μάλιστα δέν κατάφεραν κἄν νά λάβουν μεταπτυχιακό δίπλωμα παρ΄ ὅλους τούς ὑπερανθρώπους κόπους τούς ὁποίους εἶχαν καταβάλει καί παρ΄ ὅλες τίς ὑποδειγματικές ἐργασίες τίς ὁποῖες εἶχαν παρουσιάσει. Μερικοί ἄλλοι δέ, οἱ ὁποῖοι γιά διαφόρους λόγους ἔχαιραν εὐνοίας, ἐλάμβαναν τό ἄριστα χωρίς νά κοπιάσουν διόλου καί χωρίς νά προσφέρουν τίποτε στήν ἐπιστήμη.
Ἐπανειλημμένως συνέβη δέ, νά ἀπορριφθεῖ αἴτηση πρός ἐκπόνηση διδακτορικῆς διατριβῆς καί μάλιστα νά ἀκούσει ὁ ὑποψήφιος τή δήλωση: «ἐσύ δέν ἔχεις τά ἀπαραίτητα ἐπιστημονικά προσόντα». Ὁ ὑποψήφιος ὅμως δέν ἀπογοητεύθηκε, μετέβη στό ἐξωτερικό ὅπου, μέ ὑποτροφία ἤ συντηρούμενος ἀπό τίς φτωχικές του οἰκονομίες, ἔλαβε διδακτορικό τίτλο μέ ἄριστα καί ἐπαίνους τῶν καθηγητῶν του καί παρέμεινε ἐκεῖ γιά πάντα, ἀπογοητευμένος ἀπό τό ἑλληνικό σύστημα.
Αὐτοῦ τοῦ εἴδους οἱ αὐθαιρεσίες πρέπει νά σταματήσουν, ὁ ὑποψήφιος πρέπει νά ἔχει καί τό δικαίωμα νά ἐφεσιβάλλει τέτοιες ἀπορριπτικές ἀποφάσεις σέ ἀμερόληπτα ὄργανα, τά ὁποῖα θά ὑπάρχουν καί θά λειτουργοῦν ἀνεπηρέαστα.
ΚΕ΄) Ἀξιοποίηση τῶν εἰδικευμένων ἐπιστημόνων μας
Ὑπῆρξαν καί νέοι ἐπιστήμονες, οἱ ὁποῖοι μέ ὑποτροφίες ἤ μέ τό ὑστέρημά τους εἰδικεύθηκαν στό ἐξωτερικό καί γύρισαν στήν Ἑλλάδα, γιά νά προσφέρουν τίς ὑπηρεσίες τους στήν πατρίδα. Στήν πατρίδα ὅμως δύο τινά συνέβαιναν: ἤ ἐλάμβαναν τίς θέσεις ἄνθρωποι μέ ἀσήμαντα τυπικά καί οὐσιαστικά προσόντα ἤ δέν ὑπῆρχε πρόβλεψη χρήσεως τῶν εἰδικοτήτων τίς ὁποῖες κατεῖχαν οἱ νέοι ἐπιστήμονες. Ὁπότε εἶχαν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί δύο δυνατότητες ἐπιλογῆς: ἤ ἔμεναν στήν πατρίδα καί δέχονταν μία θέση πολύ κατώτερη τῶν προσόντων τους ἤ ξανάφευγαν στό ἐξωτερικό, ὅπου γίνονταν δεκτοί μέ ὑψηλές ἀποδοχές.
Πρέπει καί ἐδῶ νά ἔχουμε κάποια πρόοδο, νά ἀξιοποιοῦμε τούς νέους ἐπιστήμονές μας, ἱδρύοντας εἰδικά ἐθνικά κέντρα, τά ὁποῖα θά φροντίζουν μέσα σέ σύντομο χρονικό διάστημα νά τούς βρίσκουν τήν κατάλληλη ἐργασία. Ἄς γίνουν κάποτε καί αὐτά, διότι ἰσχύει καί μία ἀλήθεια, τήν ὁποία δέν τήν ἔχουμε συνειδητοποιήσει ἐπαρκῶς στήν Ἑλλάδα: ὑπάρχουν χῶρες οἱ ὁποῖες διενεργοῦν συστηματικό ψάρεμα ἰδιαιτέρως προικισμένων ἐγκεφάλων κι ἄν τό ἑλληνικό κράτος παραγκωνίζει τούς ἰδιαιτέρως προικισμένους καί ἐργατικούς Ἕλληνες, κάποιο ἄλλο κράτος θά τούς δώσει ὅ,τι ἡ Ἑλλάδα τούς ἀρνήθηκε. Ἄν δέν τά προσέξουμε αὐτά, θά καταντήσει ἡ Ἑλλάδα ὁ φτωχός συγγενής τῆς Εὐρώπης καί θά ἐξακολουθήσουν κάποιοι Εὐρωπαῖοι νά λέγουν: «οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἦταν φωτεινά μυαλά, οἱ νέοι Ἕλληνες ὅμως τί εἶναι;»
ΚΣτ΄) Ἡ λειτουργία τῶν σχολῶν στίς ὁποῖες σπουδάζουν οἱ μέλλοντες ἐκπαιδευτικοί
Πιστεύουμε, ὅτι θά εἶναι πολύ χρήσιμο στό μέλλον, οἱ πανεπιστημιακές σχολές ἀπό τίς οἱ ὁποῖες ἀποφοιτοῦν ἐκπαιδευτικοί, νά ἐξηγοῦν στούς φοιτητές τους καί μελλοντικούς ἐκπαιδευτικούς πῶς νά ἀξιοποιοῦν κάθε διδασκόμενο στίς σχολές αὐτές μάθημα στή μελλοντική διδασκαλία τους, πῶς νά διαπαιδαγωγοῦν βάσει αὐτοῦ τά παιδιά στά σχολεῖα πρωτοβάθμιας καί δευτεροβάθμιας ἐκπαιδεύσεως. Δέν ἐπαρκεῖ ἕνα μάθημα παιδαγωγικῶν καί λιγοστές παρακολουθήσεις δειγματικῶν διδασκαλιῶν, γιά νά μάθει ἕνας ὑποψήφιος ἐκπαιδευτικός, πῶς νά διδάσκει.
Πρόβλημα δημιουργεῖται, ὅταν ὑπάρχουν στίς σχολές αὐτές ἀκόμη καί καθηγητές οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν διδάξει σέ σχολεῖα τῆς βαθμίδας γιά τήν ὁποία προετοιμάζουν τούς φοιτητές τους, ὁπότε καθίσταται ἐκ τῶν πραγμάτων ἀδύνατο νά ἐκπαιδεύσουν τούς φοιτητές γιά κάτι τό ὁποῖο δέν γνωρίζουν. Ἡ ἀλήθεια αὐτή θά πρέπει στό μέλλον νά προσεχθεῖ κατά τήν ἐκλογή καθηγητῶν σέ αὐτῆς τῆς κατηγορίας τίς πανεπιστημιακές σχολές.
Οἱ δέ ἐπιστήμονες παιδαγωγοί, πανεπιστημιακοί καί μή, πιστεύουμε ὅτι θά εἶναι καλό, νά παύσουν ἐδῶ στήν Ἑλλάδα νά κλείνουν τά μάτια, ὅταν ἀντικρύζουν τά προβλήματα τῆς παιδείας καί νά προσποιοῦνται ὅτι ὅλα βαίνουν καλῶς. Τέτοιου εἴδους προσποιήσεις κατέστρεψαν παλαιότερα ἀρκετούς νέους. Πρέπει ὅλοι νά ἀξιοποιήσουν τόσο τήν ἐπιστημονική τους κατάρτιση, ὅσο καί τήν πείρα, τήν παρατηρητικότητα καί τήν ἐπινοητικότητά τους, ὥστε νά ἰαθοῦν οἱ ἀσθένειες τῆς ἑλληνικῆς παιδείας.
ΚΖ΄) Οἱ πανεπιστημιακές βιβλιοθῆκες
Ἔτυχε νά βρεθοῦμε στίς 10 Αὐγούστου γιά ἔρευνα στή βιβλιοθήκη Historicum, ἡ ὁποία συγκεντρώνει ὅλα τά σπουδαστήρια τῶν ἱστορικῶν τμημάτων τοῦ πανεπιστημίου Ludwig Maximilians Universität τοῦ Μονάχου, βιβλιοθήκη πολυόροφη καί ἄρτια ὀργανωμένη. Κανένα τμῆμα της δέν ἦταν μία τέτοια ἡμέρα ὀρφανό ἀπό φοιτητές. Δυστυχῶς, ὅ,τι σ΄ ἐμᾶς φαίνεται αὐτονόητο (τό νά κλείνουν πανεπιστημιακές βιβλιοθῆκες τόν Αὔγουστο καί νά προβάλλεται ὡς δικαιολογία τό ὅτι κανένας δέν θά τίς ἐπισκεπτόταν) σέ ἄλλους εἶναι ἁπλῶς ἀδιανόητο: οἱ βιβλιοθῆκες δέν κλείνουν καί ἔχουν καί σημαντική προσέλευση.
Οἱ πανεπιστημιακές βιβλιοθῆκες δέν πρέπει νά κλείνουν τόν Αὔγουστο, ὅσες ἔχουν τήν κακή αὐτή συνήθεια. Αὐτό μόνο στήν Ἑλλάδα, στήν πατρίδα τῆς παιδείας συμβαίνει! Βεβαίως πρέπει νά ἀλλάξει καί ἡ νοοτροπία πολλῶν φοιτητῶν καί νά μάθουν νά ἐπισκέπτονται τίς πανεπιστημιακές βιβλιοθῆκες καί τό καλοκαίρι, ὅπως συμβαίνει σέ κάθε χώρα ἡ ὁποία θέλει νά λέγεται πολιτισμένη καί σέ κάθε χώρα ἡ ὁποία προχωρεῖ μέ σταθερά βήματα πρός τόν ἐκπολιτισμό.
Γενικά οἱ κρατικές ἐπιστημονικές βιβλιοθῆκες πρέπει νά στεγάζονται σέ εὐρύχωρα κτήρια, τά ὁποῖα θά διαθέτουν σωστό κλιματισμό καί ὄχι «κρύο τό χειμώνα, ζέστη τό καλοκαίρι». Θά ἐνημερώνονται τακτικά καί δέν θά καταντᾶ ἡ συλλογή τους ἀπαρχαιωμένη. Θά διαθέτουν πλούσιες ψηφιακές συλλογές ἐφημερίδων, περιοδικῶν καί ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ καί ἐπαρκεῖς ὑπολογιστές μέ ταχύτατη διαδικτυακή σύνδεση.
Αὐτή τή στιγμή, κράτη τά ὁποία πρίν δύο δεκαετίες δέν ὑπῆρχαν κἄν, ἀγωνίζονται νά δείξουν στήν ἀνθρωπότητα ὅτι ὑπάρχουν, ὅτι ἔχουν ὀργανωμένη παιδεία, ἐπιστημονική καί γενικότερη πνευματική παραγωγή, κι ἐμεῖς, οἱ κληρονόμοι τῆς πατρίδας τοῦ πολιτισμοῦ, θά ἀγωνιζόμαστε νά συντρίψουμε κάθε ὑγιῆ κρατική ἤ ἰδιωτική προσπάθεια καί νά ξεχάσουμε ἀκόμη καί τίς λαμπρές μορφές τῆς ἱστορίας μας;
ΚΗ΄) Νά γίνει ὁλόκληρη ἡ κοινωνία σχολεῖο τοῦ νέου ἀνθρώπου
Ὁλόκληρη ἡ κοινωνία μέ τήν ὀργάνωση καί τά ἤθη της νά ἀποτελεῖ σχολεῖο τοῦ νέου ἀνθρώπου. Τήν ἀναγκαιότητα αὐτή διαπίστωσε ὁ Πλάτων καί βάσει ἐκείνου τήν ἀνέλυσε προσφυῶς ὁ Ἀδαμάντιος Κοραῆς: «Τῆς ἀνατροφῆς ἡ ἔκβασις κρέμεται ἐξαιρέτως ἀπό τήν νομοθεσίαν καί τό εἶδος τῆς πολιτείας, εἰς τήν ὁποίαν ἀνατρέφονται καί παιδεύονται οἱ νέοι. «Πολιτεία γάρ (ἔλεγεν ὁ Πλάτων ἐν Μενεξένῳ 238) τροφή ἀνθρώπων ἐστί, καλή μέν ἀγαθῶν, ἡ δέ ἐναντία κακῶν». Ἡ καλή ἀνατροφή γίνεται καί βοηθεῖται πλέον ἀπό τά καλά παραδείγματα παρά ἀπό τάς νουθετήσεις καί τάς διδαχάς. Τί ὠφελοῦν τόν νέον αἱ διδαχαί, ὅταν, ὅπου στρέψῃ τούς ὀφθαλμούς, ἄλλο δέν βλέπῃ παρά ἀνομίαν, ἀνθρώπους ἀπανθρώπους καί ἀνδραποδώδεις, κολακεύοντας καί κολακευομένους, τόν πλοῦτον τιμώμενον καί τήν ἀρετήν καταφρονουμένην, τήν ἀδικίαν τρυφῶσαν καί τήν δικαιοσύνην λιμοκτονουμένην; Πιθανώτατον ὅτι τοιαῦτα παραδείγματα θέλουν τόν διδάξει ἐκείνην τοῦ βίου τήν διαγωγήν, εἰς τήν ὁποίαν εὑρίσκει τά μέσα νά βόσκῃ τό κτηνῶδές του σῶμα καί νά θεραπεύῃ τῆς κτηνωδεστέρας αὑτοῦ ψυχῆς τά πάθη. [8]
Ἐπίλογος
Ἄν δέν γίνουν τά ἀνωτέρω, θά ἔχουμε στά ἑπόμενα χρόνια πολλές ἀκόμη «ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις», ποσά θά δαπανηθοῦν, παιδιά, γονεῖς καί ἐκπαιδευτικοί θά ταλαιπωρηθοῦν γιά πολλοστή φορά, ἀλλά σωστή παιδεία δέν θά ἔχουμε. Διότι κάθε «ἐκπαιδευτική μεταρρύθμιση» θά γκρεμίζει κάθε φιλότιμη προσπάθεια τῶν ἐργατικῶν ἐκπαιδευτικῶν, –ὑπάρχουν ἐργατικοί, ἔντιμοι καί μορφωμένοι ἐκπαιδευτικοί σέ ὅλες τίς βαθμίδες–οἱ ὁποῖοι, ἀφοῦ κοπάσει λίγο ἡ ἀναταραχή τήν ὁποία φέρνει ἡ κάθε νέα «μεταρρύθμιση», δέν ἀπογοητεύονται καί ξαναπροσπαθοῦν, «φτού κι ἀπ΄ τήν ἀρχή», νά ὀργανώσουν τό ἔργο τῆς ἀγωγῆς ὅσο τούς ἐπιτρέπουν οἱ δυνάμεις τους.
[1] Γιά τό νεοελληνικό φαινόμενο τῶν ἀλλεπαλλήλων «ἐκπαιδευτικῶν μεταρρυθμίσεων» εἶχε ὁμιλήσει μέ δηκτική αὐστηρότητα, πλήν ὅμως μέ παρρησία καί φιλαλήθεια ὁ ἀείμνηστος ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χριστόδουλος: «Νά παύσουν τα πρόχειρα πειράματα στήν πλάτη τῆς Παιδείας μέ τίς ἀλλεπάλληλες «μεταρρυθμίσεις» πού οὐσιαστικά εἶναι μᾶλλον ἀπορρυθμίσεις καί διαλυτικά φαινόμενα στό χῶρο τῆς Παιδείας.» «Ἀλλεπάλληλες «ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις» ἔχουν ἐκφυλίσει τή σημασία τῶν βαρύγδουπων λέξεων πού τή σηματοδοτοῦν. Ὅ,τι οἰκοδομεῖ ἡ μία κυβέρνηση τό γκρεμίζει σέ λίγο ἡ ἄλλη. Τίποτε δέν μένει σταθερό, κανένας δέν ξέρει τί θά ἰσχύει τήν ἑπόμενη χρονιά. Ἀλλάζουν τά συστήματα τῶν εἰσαγωγικῶν ἐξετάσεων, ἡ ἀξιολόγηση τῶν μαθητῶν, τά διδακτικά βιβλία, ἡ διδασκόμενη ὕλη. Τίποτε δέν εἶναι μόνιμο καί ὅλες οἱ ἀλλαγές ὑπαγορεύονται ἀπό τήν προχειρότητα. Κανείς δέν ἀναγνωρίζει τά καλά πού ἔκανε κάποιος ἄλλος. Ἔτσι, ἐκεῖ πού περιμένει κανείς νά ἀποδώσουν κάποια μέτρα πού ἐλήφθησαν, ἀλλάζει ἡ κυβέρνησις καί πάλιν ἐξ ὑπαρχῆς. Τοῦτο δείχνει ὅτι ὁ αὐτοσχεδιασμός εἶναι κανόνας καί ἡ προχειρότητα σύστημα. Γι΄ αὐτό καί τίποτε δέν στεριώνει καί ὅλα συνεχῶς ἀναβάλλονται.» (Χριστόδουλος, Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος, Δράξασθε παιδείας, Ὁμιλίες πρός ἐκπαιδευτικούς σέ θέματα παιδείας ἐξεταζόμενα στό φῶς τῆς ὀρθοδόξου αὐτοσυνειδησίας καί πνευματικότητος, Πανελλήνιο Ἱερό Ἵδρυμα Εὐαγγελιστρίας Τήνου, Τῆνος 2009, 154, 180).
[2] Ράλλη Γ. Α., Ποτλῆ Μ., Σύνταγμα τῶν θείων καί ἱερῶν κανόνων, τόμ. 5ος, Ἀθῆναι 1855, σ. 299.
[3] Λέξη παρμένη ἀπό βιβλίο τῆς Β΄ δημοτικοῦ ἐκδόσεως 2009.
[4] Disney Παιδική ἐγκυκλοπαίδεια, τόμ. 13ος, Λαοί τοῦ κόσμου, ἐκδ. Ἐλευθεροτυπία, Ἀθήνα 2007, σ. 51.
[5] Σαράντος Ι. Καργάκος, Ὁ ἑορτασμός τῆς ἀθλιότητας, Ἑστία, 04/11/2011.
[6] Μτ 23, 23.
[7] Ὁ ἄνθρωπος αὐτός θά πρέπει, κατά τήν ἀκριβή καί ἄκρως ἐπιτυχή διατύπωση τοῦ ἀείμνηστου Κορνήλιου Καστοριάδη «νά σταλεῖ (ἐννοεῖ ὡς μαθητής) σέ κάποιο δημοτικό σχολεῖο ἐξωτερικοῦ εἰ δυνατόν» (Φιλιππας Ἀργυριάδης, Ἡ γραπτή μας γλῶσσα καί οἱ δολιοφθορεῖς της, Το ἀνθελληνικό παρασκήνιο τοῦ γλωσσικοῦ καί ἡ διάλυση τῆς παιδείας, ἔκδ. 4η, Ἀθήνα 1992, σ. 63).
[8] Ἀδαμαντίου Κοραῆ, Βεκκαρίου «Περί ἁμαρτημάτων καί ποινῶν», σ. 259, ἐν Χρυσᾶ Ἕπη, Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, ἐν Ἀθήναις 1934, σ. 153-154. [9] Μτ 23,3.
