Οεν αγίοις πατήρ ημών Νικόλαος Αρχιεπίσκοπος Μύρων της Λυκίας ο θαυματουργός ( 6Δεκεμβρίου)
Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Ο άγιος Νικόλαος έζησε στα χρόνια τωντυράννων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού και διέπρεψε πρώτα ως μοναχός.Έπειτα λόγω της μεγάλης αρετής του δέχτηκε την αρχιερωσύνη. Επειδή όμως πίστευεστον Χριστό και κήρυσσε ελεύθερα την χριστιανική πίστη και ζωή, συνελήφθη απότους άρχοντες της πόλεως κι αφού υποβλήθηκε σε βασανιστήρια και στρεβλώσεις τουσώματός του, ρίχτηκε στη φυλακή μαζί και με άλλους χριστιανούς. Όταν όμως ομεγάλος και ευσεβής Κωνσταντίνος απέκτησε τη βασιλεία των Ρωμαίων με το θέληματου Θεού, ελευθερώθηκαν οι φυλακισμένοι, και μαζί με αυτούς και ο Νικόλαος, οοποίος πήγε στα Μύρα. Μετά από λίγο διάστημα, συγκροτήθηκε με τη βοήθεια τουΚωνσταντίνου και η πρώτη εν Νικαία Σύνοδος, της οποίας μέλος ήταν και οθαυμαστός Νικόλαος.
Αυτός έκανε πολλά και διάφορα θαύματα,όπως δηλώνει και η ιστορία του. Διέσωσε μάλιστα και τρεις άντρες πουσυκοφαντήθηκαν και επρόκειτο να πεθάνουν άδικα. Διότι ευρισκόμενοι στη φυλακή,έμαθαν τον χρόνο που έμελλε να αποκεφαλισθούν και επικαλέστηκαν τον άγιο σεβοήθειά τους, θυμίζοντάς του τις διάφορες ευεργεσίες που έκανε και πώς έσωσεστη Λυκία τρεις άνδρες που επρόκειτο κι αυτοί να χάσουν τη ζωή τους. Λοιπόν οταχύς και θερμός σε βοήθεια, ο άγιος Νικόλαος δηλαδή, φανερώνεται στον βασιλιάκαι στον έπαρχο κατά τον ύπνο τους. Και τον μεν έπαρχο επιτιμά για τηνσυκοφαντία των ανδρών προς τον βασιλιά, τον δε βασιλιά διδάσκει και τουυπενθυμίζει ότι οι φυλακισμένοι άνδρες είναι αθώοι και από φθόνο κατηγορήθηκαν.Οπότε τους λύτρωσε από την επικείμενη τιμωρία. Επί πλέον και άλλα πολλάτεράστια θαύματα επιτέλεσε, κι αφού ποίμανε τον ορθόδοξο λαό με ιερό τρόπο κιέφτασε σε βαθύ γήρας, εξεδήμησε προς τον Κύριο, χωρίς όμως να ξεχάσει μετά τοτέλος του το ποίμνιό του. Διότι καθημερινά, θα λέγαμε, πρόσφερε τις ευεργεσίεςτου σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη και τους έσωζε από παντός είδους κινδύνους καιπεριστάσεις».
Ο υμνογράφος άγιος Θεοφάνηςευρισκόμενος σε αδυναμία και απορία προκειμένου να εγκωμιάσει έναν τόσο μεγάλοάγιο σαν τον άγιο Νικόλαο – «Ποίοις ευφημιών στέμμασιν αναδήσωμεν τονΙεράρχην;… Ποίοις μελωδικοίς άσμασιν επαινέσωμεν τον Ιεράρχην;» Και: «Νικόλαε, μηβδελύξη την εγχείρησιν∙ ποθών ου κομπάζων γαρ, τρισμάκαρ, κατετόλμησα»,δηλαδή: τρισμακάριστε Νικόλαε, μη βδελυχθείς την απόπειρα του εγκωμιασμού σου.Διότι το τόλμησα από πόθο και όχι από υπερηφάνεια – επιχειρεί να τον προβάλειχρησιμοποιώντας τον τόπο της επισκοπής του: τα Μύρα της Λυκίας, το ίδιο τοόνομά του: Νικόλαος, την προσωνυμία του: θαυματουργός.
Ο τόπος της επισκοπής του, τα Μύρα,γίνονται εν πρώτοις αφορμή για τον υμνογράφο να φανερώσει το πνευματικό βάθοςτου αγίου, ότι δηλαδή ο ίδιος αναδείχθηκε πνευματικό μύρο, αφού χρίστηκε από τονοητό μύρο, το άγιο Πνεύμα. Ως μυροβολών λοιπόν το μύρο της χάρης του Θεού τοπροσφέρει στους πιστούς, που με πίστη και πόθο τελούν την πανσέβαστη μνήμη του.«Μύροις παροικήσας αισθητώς, μύρον αληθώς ανεδείχθης μύρω χρισθείς νοητώ, άγιεΝικόλαε, αρχιεράρχα Χριστού∙ και μυρίζεις τα πρόσωπα των πίστει και πόθω σουτην παναοίδιμον μνήμην τελούντων αεί». Η εικόνα αυτή του μυρωμένου από τον Θεόαγίου που «μυρίζει» σαν άνοιξη τους πιστούς, είναι από τις αγαπημένες εικόνεςτου υμνογράφου του. Πράγματι έρχεται και επανέρχεται αυτός με αυτήν την σκέψη,με σκοπό βεβαίως να θυμίσει ότι στην πραγματικότητα ο άγιος Νικόλαος υπήρξεμιμητής των αγίων Αποστόλων, που πρώτοι αυτοί υπήρξαν τα μυροδοχεία του αγίουΠνεύματος, συνεπώς σαν εκείνους και ο ίδιος «περιπολεύει την οικουμένην» για ναπροσφέρει την βοήθειά του. «Πάτερ Νικόλαε, του παναγίου Πνεύματος μυροθήκηυπάρχων, ως έαρ μυρίζεις ευφρόσυνον των θείων αρωμάτων Χριστού∙ των αποστόλωνγαρ μιμητής γενόμενος, την οικουμένην περιπολεύεις, δια των λόγων των θαυμάτωνσου». (Πάτερ Νικόλαε, επειδή είσαι μυροθήκη του παναγίου Πνεύματος, σανευφρόσυνη άνοιξη προσφέρεις το θείο άρωμα του Χριστού).
Ο άγιος Θεοφάνης δεν παραλείπειβεβαίως, έστω και σε μικρότερη έκταση, να τονίσει και τον τρόπο που ο άγιοςέγινε κατοικητήριο του Θεού και συνεπώς μυροθήκη του Πνεύματός Του.Χρησιμοποιεί μάλιστα για να δείξει την πνευματική του άσκηση και μία εξαίσιαεικόνα, παρμένη από την Παλαιά Διαθήκη: ο άγιος Νικόλαος έγινε νέος Αβραάμ καιευλογήθηκε από τον Θεό ως έχων και αυτός την αρετή της φιλοξενίας. Τι έκανελοιπόν από πλευράς πνευματικής ασκήσεως ο άγιος; Όπως πρόσφερε οΑβραάμ θυσία στον Θεό τον μονογενή του υιό, κατά τον ίδιο τρόπο και ο Νικόλαος:πρόσφερε στον Θεό θυσία τον νου του, σαν να ήταν ο μονογενής υιός του. Ο άγιοςμε άλλα λόγια χαριτώθηκε από το Πνεύμα του Θεού, διότι αγάπησε ολοκάρδια τονΘεό, τόσο ώστε ο νους του αδιάκοπα ευρισκόταν προσκολλημένος σ’ Εκείνον.«Νέος Αβραάμ εδείχθης, Νικόλαε, ως μονογενή υιόν προσάξας τον νουν τω Δεσπότησου, αναιμάκτους θυσίας προσφέρων αεί, καντεύθεν ευλογήθης ως φιλόξενος, Πάτερ,και Τριάδος γέγονας οικητήριον θείον και άμωμον». (Αποδείχθηκες νέος Αβραάμ,Νικόλας, γιατί οδήγησες τον νου στον Δεσπότη σου, σαν μονογενή υιό,προσφέροντάς του πάντοτε αναίμακτες θυσίες, και έτσι ευλογήθηκες σαν φιλόξενος,Πάτερ, και έγινες κατοικητήριο θείο και άμωμο).
Ο υμνογράφος όμως, είπαμε, χρησιμοποιείκαι το όνομα του Νικολάου ως αφορμή σχολιασμού της αγιότητάς του. «Νίκηφερωνύμως αληθώς, του πιστού λαού ανεδείχθης, εν πειρασμοίς κραταιά, άγιεΝικόλαε, θεράπων όντως Χριστού∙ πανταχού γαρ καλούμενος, οξέως προφθάνεις, πόθωτους προστρέχοντας υπό την σκέπην σου∙ συ γαρ εν νυκτί και ημέρα, πίστειοπτανόμενος σώζεις εκ των πειρασμών και περιστάσεων». (Αναδείχθηκες αληθινά κιόπως το λέει και το όνομά σου, νίκη για τον λαό, πραγματικέ δούλε του Χριστού.Διότι μόλις καλείσαι οπουδήποτε, προφταίνεις πολύ γρήγορα εκείνους πουπροστρέχουν με πόθο κάτω από την σκέπη σου. Εσύ δηλαδή και την νύκτα και τηνημέρα φανερούμενος με την πίστη σώζεις από τους πειρασμούς και τις δεινέςπεριστάσεις). Ο άγιος εν Πνεύματι ευρισκόμενος, ιδίως μετά την κοίμησή του,αποτελεί το όπλο του κάθε πιστού. Ο οποιοσδήποτε που θα τον επικαλεστεί ενπίστει, αν μάλιστα βρίσκεται σε κίνδυνο, είτε είναι στη γη είτε στη θάλασσα, θατον βρει πρόθυμο συμπαραστάτη του. Ο άγιος δηλαδή θα γίνει η νίκη του πιστού. «Είσαι,άγιε Νικόλαε, ιεροκήρυκα Χριστού, μέγας και θερμός βοηθός σ’ αυτούςπου βρίσκονται στους κινδύνους, είτε είναι στη γη είτε πλέουν στη θάλασσα, είτεείναι μακριά είτε είναι κοντά». Και βεβαίως ο άγιος έγινε και η νίκη του λαούαπέναντι στις αιρέσεις της εποχής, ιδίως απέναντι στον αιρεσιάρχη Άρειο. Υπήρξεκατά τον υμνογράφο μάλιστα «ο ολετήρ Αρείου και θερμός αντίμαχός» του, δηλαδήαυτός που τον εξολόθρευσε – κυρίως με την αγιασμένη ζωή του – και ο θερμόςπολέμιός του. Είναι γνωστό ότι μη αντέχοντας ο άγιος τις βλασφημίες του Αρείουκατά του Κυρίου μέσα στην Σύνοδο, σηκώθηκε και ράπισε το βλάσφημο στόμα.
Και τέλος, ο άγιος υμνογράφος επιμένειπάρα πολύ στο θαυματουργικό χάρισμα του αγίου. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει αυτήντην επωνυμία: θαυματουργός. Η εμφάνισή του μάλιστα, όπως αναφέρει και τοσυναξάρι, στον βασιλιά Κωνσταντίνο και στον έπαρχο κατά τον ύπνο τους, για νασώσει τους αθώους άνδρες, είναι τόσο γνωστή, ώστε και στο εξαποστειλάριο τηςΠέμπτης της κάθε εβδομάδος, της ημέρας της αφιερωμένης στον άγιο Νικόλαο, όπωςκαι στους αγίους αποστόλους βέβαια – ενδεικτικό της μεγάλης αγιότητάς του: ναυπάρχει ημέρα αφιερωμένη σ’ εκείνον, όπως γίνεται με την ημέρα Τρίτη καιμε τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο – να μνημονεύεται το συγκεκριμένο θαύμα του.«Τονμέγαν αρχιποίμενα και ιεράρχην άπαντες, τον πρόεδρον των Μυρέων, Νικόλαονευφημούμεν∙ πολλούς γαρ άνδρας έσωσεν, αδίκως θνήσκειν μέλλοντας∙ και βασιλεί οπτάνεται,συν Αβλαβίω κατ’ όναρ, λύων την άδικον ψήφον». Θα έπρεπε βεβαίως να γεμίσουμεπολλές σελίδες, αν θέλαμε, έστω και ακροθιγώς, να μνημονεύσουμε όχιτα θαύματα που έκανε και κάνει ο άγιος Νικόλαος, αλλά και μόνον αυτά που είναικαταγεγραμμένα στην ακολουθία του αγίου. Είναι σαν τις ακτίνες του ήλιου, με ταοποία φανερώνεται η λαμπρότητά του. Όπως το λέει και ο υμνογράφος: «Αστράπτειςεν τη γη των θαυμάτων ακτίσι, Νικόλαε σοφέ». Και: «Γνωρίζει πάσα υφήλιος,Νικόλαε τρισμάκαρ, τα θαύματά σου».
Εκεί όμως που υπάρχει η πληθύς τωνθαυμάτων του είναι στον χώρο των ναυτικών. Δεν υπάρχει άνθρωπος της θάλασσαςπου να μην έχει να διηγηθεί κάποια επέμβαση του αγίου, κάποιο θαύμα προςσωτηρία του. Γι’ αυτό και όλοι τους έχουν αναρτημένη στο δωμάτιό τους τηνεικόνα του αγίου Νικολάου, του προστάτη τους. Κι αυτό όχι τυχαία. Το ίδιο τοσυναξάρι του, πέρα από άλλες περιπτώσεις, μνημονεύει τον ευλαβή εκείνο άνθρωποτου Βυζαντίου, που αγαπούσε υπερβαλλόντως τον άγιο Νικόλαο, και που αναγκάστηκενα φύγει με καράβι για δουλειές σε άλλη χώρα. Και κάτι συνέβη το βράδυ τηςαναχώρησής του, που είχε δυναμώσει ο αέρας, οι ναύτες δεν τον πρόσεξαν και τονέσπρωξαν και βρέθηκε στα μανιασμένα κύματα. Κανείς δεν μπόρεσε να τον σώσει καιτον έκλαιγαν ως ήδη πεθαμένο. Εκείνος όμως στον βυθό ευρισκόμενος άρχισε ναεπικαλείται τον προστάτη άγιό του, και, ω του θαύματος! Βρέθηκε μέσα στο σπίτιτου στάζοντας από το θαλασσινό νερό. Το μεγάλο αυτό θαύμα βεβαίως έγινε γνωστόόχι μόνον στους συγγενείς και τους γείτονες, αλλά και σε όλο το Βυζάντιο, τόσοπου κλήθηκε και από τον βασιλιά και τους αρχιερείς να το διηγηθεί, με κατάληξητην δοξολογία του Θεού και την άγρυπνη δέησή Του μέσα στον Ναό από όλους.
Ακολουθείν
