« Ἵνα ὦσιν ἕν...» Ἡ πολυπόθητη Ἑνότητα
τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Πατρῶν κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Λίγο πρίν ἀνέλθη στό Σταυρό ὁ Ἰησοῦς Χριστός προσεύχεται γιά τήν ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων, στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ. Ὁ Ἱερός Εὐαγγελιστής διασώζει τά λόγια τοῦ Κυρίου μας πρός τόν Οὐράνιο Πατέρα. «Πάτερ ἅγιε τήρησον αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου οὕς δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἕν καθώς ἡμεῖς» (Ἰω. ιζ,11).
Ὡραῖο πρᾶγμα καί ἐπιθυμητόν ἡ ἑνότητα. Ὅλοι αἰσθανόμεθα, ὅτι πρέπει νά εἴμεθα ἑνωμένοι μεταξύ μας, γιά νά προοδεύωμε.
Ἀλλά ἄς ἐξετάσωμε σέ βάθος τό θέμα αὐτό. Γιά ποιά ἑνότητα μιλάει ὁ Ἰησοῦς Χριστός; Πῶς ἐπιτυγχάνεται αὐτή ἡ ἑνότητα;
Πρόκειται γιά τήν ἑνότητα μέ τήν τρισσή ὑπόσταση.
1. Ἑνότητα ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό.
2. Ἑνότητα στόν ἐσωτερικό μας κόσμο.
3. Ἑνότητα μέ τόν συνάνθρωπό μας.
· Ὁ Θεός εἶναι ὁ Πατέρας μας, ὁ Δημιουργός μας. Εἶναι ἡ ρίζα, ἡ ζωή, ἡ ἀλήθεια καί τό φῶς. Ἡ οὐσιαστική χαρά καί εὐτυχία εὑρίσκονται στήν κοινωνία μας μέ τόν Τριαδικό Θεό. Οὐδεμία πτυχή της ζωῆς μας ἔχει ἀξία ἄν δέν φωτίζεται καί διαποτίζεται ἀπό τήν σχέση μέ τόν Θεό. Εἶναι σαφέστατος ὁ Κυριακός λόγος: «Ἐγώ εἰμί ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τά κλήματα. Ὁ μένων ἐν ἐμοί κἀγώ ἐν αὐτῷ οὗτος φέρει καρπόν πολύν ὅτι χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν...»(Ἰω. ιε,5). Ὅποιος δηλ. εἶναι ἐνωμένος μέ τήν ἄμπελο, μέ τήν ζωή, ζωογονεῖται καί ζωοποιεῖται καί καρποφορεῖ, βιώνει τήν ἀγαλλίαση τοῦ οὐρανοῦ καί ἀπολαμβάνει τῶν αἰωνίων χαρίτων καί δωρεῶν.
Ἀντίθετα ὅποιος ἀποκόπτεται ἀπό τήν ἄμπελο ξηραίνεται, καταστρέφεται, χάνεται. «Ἐάν μή τις μείνῃ ἐν ἐμοί ἐβλήθη ἔξω ὡς τό κλῆμα καί ἐξηράνθη καί συνάγουσιν αὐτά καί εἰς τό πῦρ βάλλουσι καί καίεται» (Ἰω. ιε,6)
Τήν ἐνότητα τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό διασπᾶ ἡ ἁμαρτία. Ἡ κοινωνία μέ τόν οὐράνιο Πατέρα ἐπανακτᾶται μέ τήν μετάνοια, διά τῆς ὁποίας καθαρίζεται ὁ ἄνθρωπος ἀπό τίς φθοροποιές ἐνέργειες τῶν παθῶν καί φτάνει, μέσα ἀπό τήν πνευματική καί μυστηριακή ζωή στήν θεωρία τοῦ Θεοῦ. Τότε ὁ ἑνωμένος μέ τόν Θεό ἄνθρωπος, λειτουργεί ὡς ἐνέργημα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὄχι ὡς ἀτομική ὕπαρξη, κατά τήν χαρακτηριστική ἁγιοπατερική φράση.
· Ἡ κοινωνία μέ τό Θεό γλυκαίνει τήν καρδιά, καθαρίζει τόν νοῦ, φωτίζει τόν ἄνθρωπο, ὥστε νά ἔχῃ τήν ἑνότητα τοῦ ἐσωτερικοῦ του κόσμου. Τό μεγαλύτερο πρόβλημα πού ἀντιμετωπίζει ὁ ἄνθρωπος, εἶναι ἡ διάσταση καί διάσπαση τοῦ εἶναι του. Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος γράφει χαρακτηριστικά: «Βλέπω δέ ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου, ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντά με ἐν τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ἐν τοῖς μέλεσί μου (Ρωμ. ζ,23) καί ἀλλοῦ, «οὐ γὰρ ὃ θέλω τοῦτο πράσσω, ἀλλ᾿ ὃ μισῶ τοῦτο ποιῶ. ..» (Ρωμ. ζ,15).
Ἀντιλαμβανόμεθα ἀπὸ τὴν ρήση αὐτὴ τοῦ οὐρανοβάμονος Ἀποστόλου, ὅτι γίνεται ἐντὸς μας ἕνας διαρκής πόλεμος καὶ διά τοῦτο ἀπαιτεῖται συνεχὴς ἀγώνας. Ὁ ἀγώνας αὐτὸς εἶναι πολὺ σκληρὸς καὶ δύσκολος καὶ γι’ αὐτὸ χρειάζεται, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες δυνάμεις καὶ προσπάθειες, ἡ χάρις καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Κυρίου.
Τὸ ὅτι σήμερα ὑπάρχουν ἄνθρωποι «δίψυχοι», διαταραγμένες προσωπικότητες, καί διαπιστώνεται ἀπόσταση μεταξὺ θεωρίας καὶ πράξεως, λόγων καὶ ἔργων, ὀφείλεται στὴν ἀδράνεια τῶν πνευματικῶν αἰσθητηρίων καί στήν ἀδυναμία τους, ἕνεκα τῶν φθοροποιῶν ἀλγηδόνων, νὰ συλλάβουν τὸ μήνυμα τοῦ οὐρανοῦ καὶ νά ἀνταποκριθοῦν θετικὰ στὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία πλουσία ὑπάρχει καὶ οὐδέποτε μᾶς ἐγκατέλειψε.
Ἡ ἔλλειψη ἐσωτερικῆς ἑνότητος, δημιουργεῖ ταραχή, σύγχυση, λύπη στὴν ψυχὴ, ὡς ἀναφέρουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀπογοήτευση, καὶ ρήξη τῆς σχέσεως τοῦ ἀνθρώπου,
· Μὲ τὸν συνάνθρωπό του.
Ἡ τρίτη αὐτὴ κατάσταση εἶναι τὸ φρικτὸ ἀποτέλεσμα τῶν δύο προηγουμένων βαθμίδων. Ὁ ἀκοινώνητος μὲ τὸν Θεό, γίνεται ἐγωιστὴς καὶ αὐτοείδωλον. Ἐγκλωβίζεται στὰ τείχη τῆς πνευματικῆς του ἀπομονώσεως καὶ βιώνει, χωρὶς κἄν νὰ τὸ ἀντιλαμβάνεται, τὰ ἀποτελέσματα τῆς «ἀλειτούργητης» ζωῆς του, τῆς διασπάσεως τοῦ ἐσωτερικοῦ του κόσμου καὶ τῆς φοβερᾶς σχιζοφρενικῆς μοναξιᾶς του. Ὅλοι οἱ ἄλλοι γι’ αὐτὸν εἶναι ἀπρόσωπες μονάδες καὶ τοὺς ἀντιμετωπίζει, ὡς ὄντα τὰ ὁποῖα ὑποχρεοῦνται, νὰ ἀναγνωρίζουν τὴν δική του «ἀπολυτότητα». Ἔτσι ἔχει βυθιστεῖ στὸ «πῦρ τῆς κολάσεως», ποὺ εἶναι ἡ δαιμονικὴ ἀπομόνωση. Οἱ ψυχολόγοι προσπαθοῦν μὲ «ἐπιστημονικὲς» θεωρίες, νὰ ἑρμηνεύσουν τὸ φαινόμενο αὐτό, κάνοτας λόγο γιὰ σύνδρομα ποὺ βιώνει ὁ ἄνθρωπος ἕνεκα διαφόρων παραγόντων, ποὺ ἐπηρέασαν ἢ ἐπηρεάζουν τὴ ζωή του. Κάποιοι θὰ προχωρήσουν λέγοντες, ὅτι δὲν εὑρίσκονται στὸ ἴδιο «μαγνητικὸ» πεδίο κάποια πρόσωπα καὶ γι’ αὐτὸ τὸν λόγο δὲν μποροῦν νὰ ἐπικοινωνήσουν.
Ὅμως ἡ ἀπάντηση εἶναι μία: «Νοῦς ἀποστάς τοῦ Θεοῦ, ἤ κτηνώδης ἢ δαιμονιώδης γίνεται». (Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ὁμιλία ΝΑ΄ Περί προσευχῆς καί ψαλμωδίας 10. Ε.Π.Ε. τ.11, Πατερικαί ἐκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμᾶς», Θεσσαλονίκη 1986, σ. 226)
Τὸ ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς δεινῆς συμφορᾶς, τῆς ἐλλείψεως ἑνότητος μὲ τοὺς ἄλλους, εἶναι σήμερα παρὰ ποτὲ ἐμφανές στὴν κοινωνία μας. Θὰ σημειώσωμε τινά πάνω σ’αὐτὸ τὸ ζήτημα:
α) Ἔλλειψη ἑνότητος στὴν οἰκογενειακή ζωή. Πολὺ εὔθραστες εἶναι οἱ ἰσορροπίες σήμερα ἀνάμεσα στοὺς συζύγους. Μὲ τὴν παραμικρὴ δυσκολία τὰ πάντα σείονται καὶ στὸ τέλος σωριάζονται σὲ ἐρείπια. «Γιατί ἄραγε;», διερωτῶνται οἱ ἐνασχολούμενοι μὲ τὸ θέμα αὐτό. Ὅλοι γνωρίζομε, ὅτι ἡ ζωὴ εἶναι ἕνα πέλαγος στὸ ὁποῖο ὅμως δέν ὑπάρχει μόνο γαλήνη. Ἀντίθετα, ἔχομε κάποτε δυσκολίες, προβλήματα, κύματα δυνατὰ, ποὺ ἔρχονται νὰ κτυπήσουν αὐτὸ τὸ «σκαρὶ» ποὺ πλέει στὸ πέλαγος, γιὰ νὰ περάσῃ στὴν ἀπέναντι στεριά. Πῶς θὰ νικήσῃς τὶς δυσκολίες, ὅταν εἶσαι ἄπειρος κυβερνήτης, ὅταν δὲν ἔχῃς ὑπομονή, διάθεση γιὰ ἀγῶνα ἐναντίον τῆς ὅποιας ἀντιξοότητος, δυνατότητα ἐπικοινωνίας μὲ τὸν ἄλλον, ἀγάπη εἰλικρινῆ καὶ ἀδιάπτωτη καὶ βεβαίως δὲν ἔχῃς στηρίξει τὸ σπίτι σου στὸν λίθο τὸν ἀκρογωνιαῖο, πού λέγεται Ἰησοῦς Χριστός; Καὶ δὲν εἶναι ἡ ρήξη μεταξὺ τῶν συζύγων μόνο, ποὺ εὔκολα πλέον καὶ ἀβασάνιστα διαλύουν τὸ γάμο τους, ἀλλὰ καὶ ἡ διατάραξη σὲ ἀφάνταστο σημεῖο τῆς σχέσεως γονέων καὶ παιδιῶν καὶ τῶν παιδιῶν μεταξύ τους.
Ἡ οἰκογένεια ποὺ δὲν στηρίχθηκε στὰ πλαίσια τοῦ νόμου καὶ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, διαλύεται.
Πόσες φορὲς κλάψαμε, κλαῖμε καὶ δυστυχῶς θὰ κλάψωμε πάνω σὲ ἐρείπια!
β) Ἔλλειψη ἑνότητος στὴν κοινωνική μας ζωή
Τὸ τέλειο πρότυπο τῆς κοινωνίας δίδεται, ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Κυρίου, ὅπως διασώζεται καὶ προσφέρεται διαχρονικὰ μέσα ἀπὸ τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο. Πρότυπο κοινωνίας προσώπων εἶναι ἡ Παναγία Τριάς. «Ἵνα ὦσιν ἕν καθώς, ἡμεῖς...» (Ἰω. ιζ,11). Αὐτὸς ὁ τρόπος ζωῆς εἶναι ὁ ἰδανικός. Εἶναι ὁ τρόπος πού βασίζεται στό «καθώς ἡμεῖς», τοῦ Κυρίου.
Ποιός δέν γνωρίζει τήν φράση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ: «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους»; (Ἰω. ιε,17). Καί ποιός ἀγνοεῖ τό: «Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν;» (Λουκ. στ,35). Πρόκειται γιά τήν ἐπανάσταση τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία μέσα ἀπό τήν ὑπέρβαση τοῦ ἑαυτοῦ μας καί τῶν ἀνθρωπίνων μικροτήτων καί ἀδυναμιῶν, ἀναγεννᾶ τὸν κόσμο ὁλόκληρο.
Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μιλώντας στήν Ἀθήνα γιά τήν ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων θά πῇ: «Ἐποίησέ τε (ὁ Κύριος) ἐξ ἑνὸς αἵματος πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων κατοικεῖν ἐπὶ πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς...» (Πράξ. κστ,17). Ὅλα αὐτά τὰ περὶ ἰσότητος τῶν ἀνθρώπων, περὶ ἴσης δυνατότητος ἀπολαύσεως τῶν ἀγαθῶν τοῦ Θεοῦ καὶ περὶ δικαιοσύνης κ.λ.π. τὰ ἐλησμόνησε ὁ ἄνθρωπος. Ποιὸς θυμᾶται σήμερα λ.χ., στὴν ἐποχὴ τῆς φτώχειας καὶ τῶν δυσκολιῶν τό,«εὐκοπώτερον γὰρ ἐστι κάμηλον διά τρυμαλιᾶς ῥαφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν;» (Λουκ. ιη,25).
Ἕνας ἅγιος της Ἐκκλησίας μὲ ἁπλότητα ἔλεγε: «Ἂν ἔχῃς ἐσὺ καὶ δὲν ἔχει ὁ ἄλλος, τότε φίδια εἶναι τὰ ἀγαθὰ στὴν τσέπη σου καὶ θὰ σὲ κατασπαράξουν».
Ὅλα αὐτὰ τά προβλήματα, ἀρχίζουν ἀπὸ τὴν ἐγγὺς κοινωνία, ἀπὸ τὴν γειτονιά, τὴν πόλη καὶ ἐπεκτείνονται εὐρύτερα, ὥστε νὰ καταντᾶ ὁ ἄνθρωπος φοβερὸ θηρίο γιὰ τὸν συνάνθρωπό του, μὲ τὶς πλέον ἀπαίσιες καὶ ἀδιανόητες διαθέσεις ἐξοντώσεως τοῦ πλησίον του.
γ) Ἔλλειψη ἑνότητος στὴν πολιτικὴ ζωή
Ἄφησα τελευταῖο αὐτὸ τὸ κεφάλαιο, γιατί μᾶς βασανίζει, μᾶς πληγώνει καὶ μᾶς πονάει, τόσο πολὺ, σήμερα. Πάντοτε εἴχαμε προβλήματα, ὡς Λαὸς, ἕνεκα τῆς ἐλλείψεως ἑνότητος στὴν πολιτικὴ μας κονίστρα (Μιᾶς ἑνότητος διαπνεομένης ἀπό τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ). Τὰ ἀποτελέσματα ἦταν ὅλες τὶς φορὲς τραγικά. Τὰ λάθη τὰ πλήρωσε ἀκριβὰ αὐτὸς ὁ τόπος καὶ αὐτὸς ὁ Λαός, ὁ ὁποῖος ἔχει χαρακτηρισθῆ «πάντα εὐκολόπιστος καὶ πάντα προδομένος».
Στὶς ἡμέρες μας ζοῦμε στὴν χειροτέρα της ἔκδοση τὴν ἔλλειψη ἑνότητος μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων τῆς πολιτικῆς σκηνῆς, οἱ ὁποῖοι θέλοντας ὁ καθένας νὰ ἐφαρμόσῃ «τὸ δικό του» πρόγραμμα καὶ μοντέλο διοίκησης, πληγώνουν τὸ σῶμα τοῦ Λαοῦ καὶ ὁδηγοῦν σὲ περιπέτειες αὐτή τὴ χώρα. Εἶναι ἀπορίας ἄξιον, τό ὅτι δὲν ἔχουν πεισθῆ ἀκόμα ἀπὸ τὴν ἱστορία, ὅτι ἡ χώρα ταλαιπωρήθηκε καὶ «μάτωσε» ἀπὸ τὴν φοβερὴ διχόνοια. Δὲν ἀντελήφθησαν, δυστυχῶς «ἀκόμα», γιατί ἡ πατρίδα μας ἔφτασε σὲ αὐτὸ τὸ χάλι. Δέν συγκινήθηκαν ἀπό τόν ποιητή μας, ὁ ὁποῖος τούς προειδοποιεῖ:
«Ἡ διχόνοια πού βαστάει
ἕνα σκῆπτρο ἡ δολερή
καθενός χαμογελάει
πάρτο λέγοντας καί σύ...»
Δυστυχῶς καὶ τὸ μέλλον διαγράφεται ζοφερό. Γιά νά ἀνατείλουν καλύτερες ἡμέρες γιά τόν τόπο μας, πρέπει οἱ κινήσεις τους καὶ οἱ συζητήσεις τους, νά διαπνέονται
α) Ἀπὸ τὴν ἀγάπη γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ τόσο ὑποφέρει. (Ἀλήθεια, τὸ ἔχουν ἀντιληφθῆ αὐτό;).
β) Ἀπὸ τὴν ἀγάπη πρὸς τὴν πατρίδα (Αὐτή ἡ χώρα περιμένει δικαίωση ἀπὸ τὰ παιδιά της. Πόση ἀχαριστία, πόση χολὴ θὰ τὴν ποτίσωμε ἄραγε; Πόσο ἀκόμα θὰ γίνωμε αἰτία νὰ διασυρθῆ, ταλαιπωρημένη, ρακένδυτη, ταπεινωμένη σὲ ξένες πόρτες; Γιατί τόσοι μητραλυῖες;)
γ) Ἀπὸ σεβασμὸ πρὸς τὴν πίστη μας καὶ τὴν παράδοσή μας. Ἔννοιες ποὺ βάναυσα τὶς πρόδωσαν οἱ πολλοί, τὶς χτύπησαν ἀλύπητα μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀποπροσανατολισθῆ αὐτός, ὁ ὡραῖος καὶ ὑπερήφανος πνευματικά, Λαός.
Γιά νά ὑπάρξῃ ἑνότητα στόν τομέα αὐτό, πρέπει τά πρόσωπα νά ἐμφοροῦνται ἀπό τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ (ὡς ἀνεφέρθη ἀνωτέρω), τὸ ὁποῖο μέσα ἀπὸ τὴν διαφορετικὴ σκέψη, ἄποψη, ἐνέργεια, ἑνώνει τὶς καρδιὲς καὶ τοὺς νόες, ὥστε νὰ ἔχωμε τὰ ὡραιότερα καὶ γλυκύτερα ἀποτελέσματα.
Ἐμεῖς, κατά τήν ἔσχατη αὐτὴ ὥρα προσευχόμεθα στὸ Θεό. Εἶναι τὸ μόνο ποὺ δυνάμεθα πλέον νὰ κάνωμε, ὥστε νὰ τοὺς φωτίσῃ, νὰ ὁμονοήσουν καὶ νὰ μὴ ἀπογοητεύσουν γιά μιά ἀκόμα φορά τὸν Ἑλληνικὸ Λαό. Νὰ ἐργασθοῦν μέ ἀγάπη γιά τήν Ἑλλάδα, συνεργαζόμενοι ἐν πνεύματι Θεοῦ, γιὰ τὴν ἔξοδό της ἀπὸ τὰ δεινὰ ποὺ ἐπὶ τόσα, μὰ τόσα χρόνια, οἱ ἄκριτες πολιτικὲς τὴν ὁδήγησαν.
Ὡς κατακλεῖδα, ἐπαναλαμβάνουμε, μετά δέους, τά σωτήρια λόγια τοῦ Κυρίου μας, τά ὁποῖα εἶπε αναφερόμενος προσευχητικά στον Πατέρα: «Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου οὓς δέδωκάς μοι, ἵναὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς» (Ἰω. ιζ,11)
Σημείωσις: Προσεχῶς θά ἀσχοληθοῦμε μέ τό θέμα ἑνότητα στήν Ἐκκλησία, τό ὁποῖο χρήζει εἰδικῆς ἀναλύσεως καί προσοχῆς.
