«Οράτεκαι φυλάσσεσθε από πάσης πλεονεξίας· ότι ουκ εν τω περισσεύειν τινί αυτού εστινεκ των υπαρχόντων αυτού» (Λουκ. ιβ΄ 15).
Γιανα μπορέσει ο άνθρωπος να κατανοήσει καλύτερα τη σημερινή παραβολή του άφρονοςπλουσίου θα πρέπει να ξεκινήσει από τον στίχο που προηγείται και τον οποίοπροτάξαμε πιο πάνω. Λέει ο Κύριος: «Προσέχετε και προφυλάσσεσθε από κάθε είδοςπλεονεξίας. Γιατί αυτό δε συντελεί σε τίποτε για να έχετε άνετη και χαρούμενητη ζωή σας. Γιατί η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα περισσά πλούτη καιδεν διατηρείται από τα πλούτη που έχει, ούτε τα πολλά πλούτη του εξασφαλίζουνμακροζωΐα και άνετη ζωή».
Στοστίχο αυτό διακρίνουμε μια προτροπή: «Προσέχετε και προφυλάσσεσθε από κάθεείδος πλεονεξίας». Διακρίνουμε επίσης μια διαπίστωση, η οποία καιεπιβεβαιώνεται πλήρως μέσα από το σημερινό Ευαγγέλιο. Το ότι δηλαδή «τα πολλάπλούτη δεν εξασφαλίζουν μακροζωΐα, και προπαντός αθανασία, αλλά ούτε καιαποτελούν εγγύηση για μια ζωή ευτυχισμένη». Ιδιαίτερα σημαντική η πιο πάνωπροτροπή, γιατί αυτή εντοπίζει τη ρίζα του κακού. Και αυτή η ρίζα του κακούείναι η πλεονεξία, είτε αυτή είναι μικρή είτε αυτή είναι μεγάλη. Και πλεονεξίαείναι η ασταμάτητη επιθυμία του ανθρώπου όχι απλώς να αποκτήσει περισσότερα απόαυτά που χρειάζεται, αλλά η προσπάθειά του να οικειοποιηθεί τα πάντα. Οπλεονέκτης δε θέλει απλώς κάτι παραπάνω για περισσότερη σιγουριά, αλλά τα θέλειόλα δικά του. Ακούσαμε στο σημερινό Ευαγγέλιο να επαναλαμβάνει ο πλούσιος το«μου», «τους καρπούς μου», «τας αποθήκας μου», «τα γεννήματά μου», «τα αγαθάμου», «τη ψυχή μου». Όλα θεωρούνται προσωπικά δικά του και κινούνται πέρα απότη σφαίρα του εγωισμού, στη σφαίρα αποκλειστικά της υλόφρονης ζωής. Γι’ αυτόνδεν υπάρχει κανένας άλλος εκτός από τον εαυτό του, ούτε Θεός, ούτε άνθρωπος.Γι’ αυτόν δεν υπάρχει τίποτε πέρα από την ύλη και την υλική απόλαυση,μεταφέροντας και υποβιβάζοντας την ύπαρξή του στο επίπεδο του ζώου.
Αλλάτο σημαντικότερο. Καλλιεργείται από αυτόν η αφελής εντύπωση της απόλυτηςκυριαρχίας, της αυτάρκειας και μιας ζωής που ορίζεται από τον ίδιο και η οποίαδεν τελειώνει ποτέ. Κι όμως πλανάται πλάνην οικτράν, γιατί τίποτε και κανένα αγαθόπου οικειοποιήθηκε δεν του ανήκει. Ούτε και η ίδια η ζωή του. Ο άνθρωπος δενείναι ιδιοκτήτης. Είναι μόνο διαχειριστής. Και αυτή τη διαχείριση του τηνεμπιστεύεται ο Θεός. Αυτή την αλήθεια επιβεβαιώνει η καθημερινή ζωή,δικαιώνοντας τον Ιώβ που είπε «γυμνός εξήλθον εκ της κοιλίας της μητρός μου καιγυμνός απελεύσομαι». Γεννήθηκα γυμνός και απογυμνωμένος θα φύγω. Τίποτε δενέφερα και τίποτε δεν θα πάρω φεύγοντας από τον κόσμο.
Αυτότονίζει ο Κύριος και στο σημερινό Ευαγγέλιο. «Α δε ητοίμασας τίνι έσται». Αυτά,λοιπόν, που ετοίμασες σε ποιον θα ανήκουν; Φοβερό το ερώτημα του Κυρίου. Όμωςακόμα φοβερότερος είναι ο χαρακτηρισμός που προηγήθηκε καθώς και τα λόγια πουακολούθησαν: «Άφρων, ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου».
Ηευτυχία του ανθρώπου που οικοδομείται σε όνειρο απατηλό, στο ξύπνημαμετατρέπεται σε εφιάλτη. Καταρρέει, όπως και το σπίτι που χτίζεται πάνω στηνάμμο. Η ευτυχία που εγκλωβίζεται στα τείχη των αποθηκών, του εγωισμού και τουαπομονωτισμού, αποδεικνύεται ως αφροσύνη, η δε προσδοκώμενη απόλαυση καταλήγει,ονειρεμένη μεν, αλλά ανύπαρκτη πραγματικότητα.
Είναιγια τούτο που ο Κύριος χαρακτήρισε «άφρονα» τον υλόφρονα και σφετεριστήάνθρωπο. Άφρονα γιατί θεμελίωσε τη ζωή του μόνο στην ύλη, διαγράφοντας από τολεξιλόγιό του το Θεό, το συνάνθρωπο και την ψυχή σαν κατάσταση πνευματική. Τονχαρακτήρισε άφρονα γιατί θεώρησε τα πάντα σαν προσωπική του περιουσία, αλλά καιγιατί θεώρησε τον εαυτό του σαν πρώτιστο συντελεστή της μεγάλης ευλογίας.
Αναγκαίαη προσπάθεια του καθενός. Όμως, ας μην ξεχνούμε ότι είναι αναγκαία η βοήθειατου Θεού για να καρποφορήσει η προσπάθεια του ανθρώπου, όπως έγινε και με τουςΠέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη στη λίμνη της Γεννησαρέτ (Λουκ. ε΄ 6). Αναγνωρίζονταςτο Θεό σαν τον πρώτιστο συντελεστή της ευλογίας, τον παρακαλούμε στη ΘείαΛειτουργία να μας χαρίσει ευνοϊκές συνθήκες για την παραγωγή (ευκρασία αέρων)και για τις οποίες ο ψαλμωδός είναι πολύ παρασταστικός. «Ανοίξαντός σου τηνχείρα, τα σύμπαντα πλησθήσονται χρηστότητος· αποστρέψαντος δε σου το πρόσωπονταραχθήσονται» (Ψαλμ. ργ΄ 28). Αλλά και ο Απόστολος Ιάκωβος μας επαναλαμβάνειμε βεβαιότητα: «Μη πλανάσθε, αδελφοί μου αγαπητοί· πάσα δόσις αγαθή και πανδώρημα τέλειον άνωθεν εστί καταβαίνον από του πατρός των φώτων» (Ιακ. α΄ 16 –17). Δηλαδή, μην πλανάσθε, αγαπητοί μου αδελφοί. Κάθε καλή προσφορά και κάθετέλειο δώρο έρχεται από ψηλά, από το δημιουργό των ουράνιων σωμάτων.
Κατάσυνέπεια, οι άνθρωποι θα πρέπει να εκτιμήσουμε αυτή την προσφορά του Θεού. Καιέμπρακτη εκτίμηση είναι η αναγνώριση στους συνανθρώπους μας του δικαιώματος τηςσυμμετοχής και απόλαυσης των αγαθών σαν παγκόσμιας κληρονομιάς αγαθών και όχιως προσωπικών αγαθών, κατά τον άφρονα του σημερινού Ευαγγελίου. Με τον τρόποαυτό το ερώτημα «Τι ποιήσω;» δεν θα εκδηλώνεται σαν ερώτημα απόγνωσης καιαδιεξόδου, αλλά θα γίνεται οδηγός στη λύση των προβλημάτων του ανθρώπου, με τηνπρόταξη των πνευματικών αναγκών του ανθρώπου, αφού «η ψυχή πλείον εστί τηςτροφής και το σώμα του ενδύματος» (Ματθ. στ΄ 25).
Αδελφοίμου, δύο χιλιετίες μετά, πόσο διαφέρουμε από τον άνθρωπος της σημερινήςπαραβολής; Μήπως και ο εαυτός μας συλλαμβάνεται να μονολογεί σε πρώτο πρόσωπογια τα γεννήματα και τα αγαθά και να προγραμματίζει για τις νέες του αποθήκεςγια να εξασφαλίσει τον εαυτό του «εις έτη πολλά»; Μέσα σε μια περίοδοοικονομικής κρίσης και στέρησης, πόσο ευτυχής μπορεί να είναι ένας άνθρωπος,όταν υπάρχει γύρω του τόση δυστυχία; Κανένας δεν μπορεί να αισθάνεταιευτυχισμένος, όταν βρίσκεται ανάμεσα σε πλήθος δυστυχισμένων! Εμείς μπορούμε; Ηερώτηση, όπως και η απάντηση, είναι καθαρά προσωπική. Ας μην αρκεστούμεμονολεκτικά σε ένα ναι ή ένα όχι. Ας πάρουμε και τα αναγκαία διορθωτικά μέτραγια να μην ακούσουμε κι εμείς το «άφρων» που είπε σήμερα ο Κύριος στον πλούσιοτης παραβολής. Αμήν.
Θεόδωρος Αντωνιάδης- Μητρόπολη Πάφου
