Σὲ ὅλες τὶς ἐποχές, καὶ στὴ δική μας, ὑπάρχουν πολλοὶ ὑποκριτὲς καὶ πολλὴ ὑποκρισία. Τί εἶναι ἡ ὑποκρισία; Εἶναι ἡ προσποίηση, ἡ ἀπάτη, ἡ ἐπιτηδευμένη συμπεριφορὰ ποὺ στοχεύει νὰ παραπλανήσει τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, νὰ τοὺς βλάψει, νὰ τοὺς ἐκμεταλλευτεῖ. Τὰ κίνητρα τῆς ὑποκρισίας εἶναι συνήθως ταπεινὰ πάθη, ὁ φθόνος, ἡ μνησικακία, ὁ ἐγωισμὸς καὶ ἄλλα.
Ὁ ὑποκριτὴς ἐπιδιώκει νὰ φαίνεται διαφορετικὸς ἀπὸ ὅ,τι εἶναι. Θέλει νὰ τὸν ἐπαινοῦν ὡς καλό, ἐνῶ δὲν εἶναι. Προσποιεῖται ὅτι ἔχει ταπείνωση, ἐνῶ εἶναι ἐγωιστής. Κάνει τὸν θρῆσκο, ἐνῶ δὲν ζεῖ πνευματικὴ ζωή. Μιλάει γιὰ ἠθική, ἐνῶ ἡ ζωή του δὲν συμβαδίζει μ’ αὐτὰ ποὺ λέει. Ζητάει ἐφαρμογὴ τῶν νόμων, ἐνῶ ὁ ἴδιος εἶναι παραβάτης τοῦ νόμου.
Ἡ ὑποκρισία μπορεῖ νὰ κρύβει καὶ δολιότητα. Προσποιεῖται ὁ ὑποκριτὴς τὸν φίλο, ἐνῶ εἶναι ἐχθρός. Παρουσιάζεται ὡς προστάτης τῶν συμφερόντων σου, ἐνῶ θέλει νὰ σὲ ἐκμεταλλευτεῖ. Μὲ τὴ γλώσσα του μιλάει μελιστάλαχτα, ἐνῶ μὲ τὸ λογισμό του σκέπτεται πονηρά.
Βάζει στὸ νοῦ του κακὸ σκοπό, ἀλλὰ κρύβει ἐπιμελῶς τὶς προθέσεις του. Εἶναι ἀνειλικρινὴς καὶ διπλοπρόσωπος. Ἐπιπλήττει φαινομενικὰ ὁ ἀρχισυνάγωγος τὴ συγκύπτουσα γυναίκα καὶ τὸν λαὸ γιὰ τὴν παράβαση δῆθεν τῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου, ἀλλὰ στοχεύει νὰ ἐνοχοποιήσει τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό (Λουκ. ιγ΄ 14). Δηλώνει ὁ Ἡρώδης ὅτι θέλει νὰ προσκυνήσει τὸν νεογέννητο βασιλιὰ τῶν Ἰουδαίων, ἀλλὰ ἐπιδιώκει νὰ φονεύσει τὸ θεῖο Βρέφος (Ματθ. β΄ 8). Πλησιάζουν οἱ μαθητὲς τῶν Φαρισαίων τὸν θεῖο Διδάσκαλο καὶ Τὸν συγχαίρουν ποὺ λέει μὲ θάρρος τὴν ἀλήθεια, ἀλλὰ κρύβουν ἐπιμελῶς τὴν παγίδα ποὺ θέλουν νὰ στήσουν σὲ βάρος του (Ματθ. κβ΄ 16).
Ὁ ὑποκριτὴς λέει καὶ ψέματα πολλά. Εἶναι γνωστὸ ἀπὸ τὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων τὸ περιστατικὸ μὲ τὸν Ἀνανία καὶ τὴ Σαπφείρα, ποὺ πούλησαν τὸ χωράφι τους. Γιὰ νὰ φανοῦν καλοί, συμφώνησαν νὰ ποῦν στὸν ἀπόστολο Πέτρο ὅτι προσφέρουν δωρεὰ στὴν Ἐκκλησία ὁλόκληρο τὸ ἀντίτιμο ἀπὸ τὴν πώληση τοῦ χωραφιοῦ, ἐνῶ εἶχαν κρατήσει γιὰ τὸν ἑαυτό τους ἕνα μέρος τοῦ χρηματικοῦ ποσοῦ (Πράξ. ε΄ 111).
Τέλος ὁ ὑποκριτὴς εἶναι καὶ ἀθεόφοβος, διότι μιμεῖται τὸν σατανᾶ, ποὺ εἶναι ὁ μεγαλύτερος ὑποκριτής. Νὰ θυμηθοῦ με πῶς ξεγέλασε ὁ σατανᾶς τοὺς πρωτοπλάστους στὸν Παράδεισο. Ἐνῶ κινήθηκε ἀπὸ φθόνο, παρουσιάστηκε στὴν Εὔα σὰν φίλος ποὺ θέλει τὸ καλό της, ὡς φρόνιμος ὄφις! Τῆς μίλησε μὲ φιλοφροσύνη. Εἶναι ἀλήθεια, τῆς εἶπε, ὅτι ὁ Θεὸς σᾶς εἶπε νὰ μὴ φᾶτε ἀπὸ τοὺς καρποὺς ὅλων τῶν δένδρων ποὺ βρίσκονται στὸν Παράδεισο;... Δὲν πρόκειται νὰ πεθάνετε..., ἀλλὰ θὰ γίνετε ὅμοιοι μὲ τὸν Θεό (Γεν. γ΄ 15). Ἔτσι ἐνεργεῖ ὁ ὑποκριτής. Ἐνῶ χρησιμοποιεῖ γλυκόλογα, διαστρέφει τελείως τὴν ἀλήθεια. Παρουσιάζει τὸ μαῦρο ὡς ἄσπρο. Δικαίως ὁ Κύριος κατακεραύνωσε τὴν ὑποκρισία μὲ τὰ ὀκτὼ φοβερὰ «οὐαί». «Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί» (Ματθ. κγ΄ 1329).
Ποιὰ εἶναι τὰ καταλληλότερα φάρμακα ποὺ θεραπεύουν αὐτὴ τὴ μεγάλη ἀσθένεια τῆς ψυχῆς; Πῶς μποροῦμε νὰ φυλαχθοῦμε ἀπὸ τὸ μεγάλο κακὸ τῆς ὑποκρισίας; Πρωτίστως νὰ ἐλέγχουμε τὰ κίνητρα τῶν πράξεών μας. Νὰ μὴν ἀφήνουμε ἀνεξέλεγκτα αἰσθήματα καὶ διαθέσεις, ποὺ θὰ μᾶς ὁδηγήσουν κατόπιν σὲ ὑποκριτικὴ συμπεριφορά. Νὰ μὴ λησμονοῦμε ὅτι ὁ παντοκράτωρ Θεὸς «ἐτάζει καρδίας καὶ νεφρούς» (Ψαλ. ζ΄ 10), «ἐπίσταται τὸν νοῦν τῶν ἀνθρώπων» (Ἰὼβ ζ΄ 20) καὶ ὁπωσδήποτε θὰ μᾶς κρίνει. Ἐφόσον ὁ ἅγιος Θεὸς βλέπει στὴν καρδιά, εἶναι στρουθοκαμηλισμὸς νὰ σκεπτόμαστε μὲ πονηριὰ ἢ νὰ ἐνεργοῦμε μὲ δόλο. Ἂν διακρίνουμε ὑποκρισία στὴ συμπεριφορά μας, νὰ τὴν κτυποῦμε, νὰ τὴν ἀνακοινώνουμε στὴν ἱερὰ Ἐξομολόγηση, νὰ τὴ διαλύουμε, γιὰ νὰ μὴ βρίσκει στὴν ψυχή μας πρόσφορο ἔδαφος νὰ ἀναπτυχθεῖ.
Ἐπίσης ὀφείλουμε νὰ καλλιεργοῦμε τὴν εἰλικρίνεια καὶ τὴν εὐθύτητα. Ὁ ἅγιος Θεὸς εὐλογεῖ τοὺς εὐθεῖς καὶ εἰλικρινεῖς ἀνθρώπους. «Γενεὰ εὐθέων εὐλογηθήσεται» (Ψαλ. ρια΄ [111] 2). Σ’ αὐτοὺς ἐκδηλώνει τὴν εὐαρέσκειά του. Ἐφόσον βαδίζουν μὲ ἁπλότητα, μὲ εἰλικρίνεια καὶ εὐθύτητα, πατοῦν σὲ στερεὸ ἔδαφος.
Δὲν ἔχουν φόβο νὰ ντροπιαστοῦν. Ἐνῶ ἀντίθετα οἱ ἀνειλικρινεῖς καὶ δόλιοι ἄνθρωποι ποὺ ἔμαθαν νὰ ὑποκρίνονται, θὰ ξεσκεπαστοῦν κάποτε, τὰ ἔργα τους θὰ γίνουν γνωστὰ καὶ θὰ θεατριστοῦν.
Ἀκόμη ὀφείλουμε νὰ ἐπιλέγουμε προσεκτικὰ τοὺς φίλους μὲ τοὺς ὁποίους θὰ συναναστρεφόμαστε. Περιβάλλον ὑποκριτικῶν λόγων καὶ συμπεριφορᾶς εἶναι φυσικὸ νὰ μεταδίδει νοοτροπία καὶ ἦθος ἀνάλογο. Ὁ Κύριος συμβούλευε τοὺς μαθητές του νὰ προφυλάσσονται ἀπὸ «τῆς ζύμης τῶν Φαρισαίων, ἥτις ἐστιν ὑπόκρισις» (Λουκ. ιβ΄ 1). Δηλαδή, νὰ φυλάγονται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν ὑποκριτικὴ συμπεριφορά. Ὁ ἱερὸς Ψαλμωδὸς βεβαιώνει ὅτι προτιμοῦσε νὰ ἔχει φίλους του ἀπονήρευτους, εὐθεῖς, εἰλικρινεῖς ἀνθρώπους. «Ἄκακοι καὶ εὐθεῖς ἐκολλῶντό μοι» (Ψαλ. κδ΄ 21). Ἐννοεῖται ὅτι αὐτὸ ποὺ ζητοῦμε ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ὀφείλουμε νὰ τὸ κάνουμε πρῶτα ἐμεῖς οἱ ἴδιοι.
Γιὰ τὸ σοβαρὸ θέμα τῆς καταπολεμήσεως τοῦ πάθους τῆς ὑποκρισίας εἶναι ἀπαραίτητη καὶ εἰδικὴ προσευχή. Ἂν τὸ βλέπουμε νὰ ἀναπτύσσεται στὴν καρδιά μας, νὰ τὸ κάνουμε ἀντικείμενο προσευχῆς. Νὰ καταφεύγουμε στὸν παντο δύναμο καὶ φιλάνθρωπο Θεὸ καὶ νὰ Τὸν ἱκετεύουμε λέγοντας: Κύριε, «ἐκ τῶν κρυφίων μου καθάρισόν με» (Ψαλ. ιη΄ 13).
«Πνεῦμα εὐθὲς ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου» (Ψαλ. ν΄ 12). Ἐξάγνιζε τὶς διαθέσεις μου. Ἐνίσχυέ με στὶς δύσκολες περιστάσεις τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα μου.
Ἐὰν ζητοῦμε τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, νὰ μὴν ἀμφιβάλλουμε ὅτι ὁ Κύριος θὰ ἱκανοποιήσει τὸ ἱερὸ αὐτὸ αἴτημα καὶ τὸν διακαὴ πόθο τῆς ψυχῆς μας.
«Ο ΣΩΤΗΡ»1 & 15-8-2012
