Κ. Αρβανιτόπουλος: Δεν μετατρέπω τις ιδέες μου σε εμμονές
Ο υπουργός Παιδείας δηλώνει αποφασισμένος να συγκρουστεί με συντεχνιακές νοοτροπίες και απαντά στις επικρίσεις
Παπαματθαίου Μάρνυ
Ο υπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος πέρασε ένα ομολογουμένως δύσκολο δεκαήμερο. Οι πρυτάνεις των ΑΕΙ ζητούσαν «εύκολες» λύσεις και απαιτούσαν τη νομιμοποίησή τους μέσω της αποκατάστασης των θητειών τους που (κατά πολλούς άδικα) ο νέος νόμος-πλαίσιο για τα ΑΕΙ καταργούσε στη μέση τους. Το ΠαΣοΚ συντάρασσαν αντιπαραθέσεις «μεγατόνων» μπροστά στην πολιτική αποτυχία ενός νόμου που επί ενάμιση χρόνο δεν μπόρεσε να εφαρμοστεί. Η πολιτική ακαμψία και η αδυναμία κατανόησης των κοινωνικών συνθηκών που διαμορφώνονται στη χώρα δημιουργούσαν αναχώματα ισχυρά. Η Νέα Δημοκρατία και η ΔΗΜΑΡ (με το δεύτερο κόμμα σε πρωταγωνιστικό ρόλο τις προηγούμενες ημέρες) έθεταν τις δικές τους προϋποθέσεις, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ στεκόταν σε θέση «λογικής» αντιπολίτευσης.
Το πολιτικό «παζλ» που είχε στηθεί ήταν απαιτητικό, αλλά και η πίεση χρόνου έθετε νέες παραμέτρους. Ο υπουργός Παιδείας έφερε στη Βουλή το πρώτο νομοσχέδιο της κυβέρνησης και αναζήτησε «μέση λύση». Τα πανεπιστήμια τον Σεπτέμβριο θα ανοίξουν και ο νέος νόμος θα εφαρμοστεί. Τις διατάξεις του όμως θα εφαρμόσουν οι ίδιοι οι νυν πρυτάνεις, οι οποίοι καλούνται πλέον να συνεργαστούν με την Πολιτεία και, όπως έδειξαν οι προηγούμενες ημέρες, το μήνυμα αυτό το έλαβαν.
«Δεν μετασχηματίζω τις ιδέες σε εμμονές. Τις υπερασπίζομαι μετουσιώνοντάς τες σε πολιτικές» λέει ο ίδιος ο κ. Αρβανιτόπουλος μιλώντας στο «Βήμα» στην πρώτη συνέντευξή του από τη συγκρότηση της κυβέρνησης.
Απείλησε το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ τη συνοχή της συγκυβέρνησης ή ήταν απλά «τα τελευταία ξεσπάσματα του ταύρου» για τους εμπνευστές του; Θεωρείτε ότι το χρησιμοποίησαν στελέχη του ΠαΣοΚ για να αποστασιοποιηθούν και να κατεβάσουν το δικό τους «μανιφέστο»;
Απείλησε το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ τη συνοχή της συγκυβέρνησης ή ήταν απλά «τα τελευταία ξεσπάσματα του ταύρου» για τους εμπνευστές του; Θεωρείτε ότι το χρησιμοποίησαν στελέχη του ΠαΣοΚ για να αποστασιοποιηθούν και να κατεβάσουν το δικό τους «μανιφέστο»;
«Είναι αλήθεια ότι κάποιοι, ελάχιστοι, προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τις ρυθμίσεις που καταθέσαμε στον βωμό εσωκομματικών σκοπιμοτήτων. Το θέμα τους δεν ήταν οι ρυθμίσεις. Και αυτό φάνηκε από τις τοποθετήσεις τους. Ηταν προφανές ότι μιλούσαν για κάτι που δεν είχαν διαβάσει. Δημιούργησαν μια εικονική πραγματικότητα για να υπερασπιστούν τη δήθεν εκσυγχρονιστική πλατφόρμα τους. Μάλιστα ο πρώην πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου ισχυρίστηκε ότι πλήττεται η αξιοπιστία της χώρας στα μάτια της διεθνούς κοινότητας γιατί δήθεν ακυρώνονται μεταρρυθμίσεις. Μα η αξιοπιστία της χώρας έχει πληγεί γιατί νομοθετούμε μεταρρυθμίσεις τις οποίες ποτέ δεν εφαρμόζουμε. Αυτό προσπαθούμε να διορθώσουμε: να εφαρμόσουμε τον νόμο. Να υλοποιήσουμε τη μεταρρύθμιση. Πάση θυσία. Ετσι θα κερδίσει η χώρα σε αξιοπιστία. Σε κάθε περίπτωση η συντριπτική πλειονότητα των βουλευτών των τριών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση συγκρότησε ένα μέτωπο λογικής για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στην ανωτάτη εκπαίδευση και τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων»
Με τις διαφωνίες μεταξύ ΝΔ και ΠαΣοΚ για τον νόμο αλλά και για τα μέτρα του Σεπτεμβρίου άνοιξαν μήπως πολιτικές ρωγμές που είναι δύσκολο πια να κλείσουν;
«Οι έλληνες πολίτες στις 17 Ιουνίου έδωσαν ένα πολύ ισχυρό μήνυμα. Μας είπαν να συνεργαστούμε και να εργαστούμε σκληρά για να μείνουμε στην Ευρώπη και στο ευρώ, να οδηγήσουμε τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά και να τη βγάλουμε από την κρίση. Οποιος δεν πήρε το μήνυμα αυτό δεν ανταποκρίνεται στην κρισιμότητα των περιστάσεων».
Οι πρυτάνεις των ΑΕΙ σε νέο ψήφισμά τους δηλώνουν ότι δεν συμφωνούν με το σχέδιο νόμου που προωθήσατε, υπονοώντας ότι άλλα τους υποσχεθήκατε και άλλα φέρατε στη Βουλή. Τι συμβαίνει τελικά, κύριε υπουργέ; Υπάρχουν πράγματι συντεχνιακές λογικές στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας;
«Δεν υποσχέθηκα τίποτε και σε κανέναν. Οι αποφάσεις μου ελήφθησαν με μοναδικό γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Και αυτό απαιτεί ανοιχτά ιδρύματα, εφαρμογή του νόμου 4009 και χάραξη πορείας για την ουσιαστική μεταρρύθμιση που αφορά τον εξορθολογισμό του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας».
Πολλοί πρυτάνεις δηλώνουν ότι δεν μπορούν να κάνουν εκλογές για τα συμβούλια διοίκησης ως το τέλος Οκτωβρίου και τους πρυτάνεις ως το τέλος Νοεμβρίου. Αν αρνηθούν να εφαρμόσουν τον νόμο, θα τους κατηγορήσετε για παράβαση καθήκοντος;
«Ο νόμος θα εφαρμοστεί. Τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ θα εκλέξουν συμβούλια διοίκησης και πλέον οι πρυτάνεις έχουν την ευθύνη διεξαγωγής των εκλογών. Και ξέρετε κάτι; Θα πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει αυτή η προσπάθεια συνολικής απαξίωσης των εκπαιδευτικών, των πανεπιστημιακών και των πρυτανικών αρχών που είδαμε την προηγούμενη διετία και που έγινε για λόγους σκοπιμότητας. Αναμφίβολα υπάρχουν καλοί και κακοί πανεπιστημιακοί, καλοί και κακοί πρυτάνεις, όπως συμβαίνει σε κάθε κοινωνική ομάδα και σε όλες τις χώρες. Αυτή η συνολική απαξίωση των πάντων προσφέρει πολύ κακή υπηρεσία στην κοινωνία μας».
Τελικά τα πανεπιστήμια θα ανοίξουν τον Σεπτέμβριο σε καθεστώς ηρεμίας; Τι κλίμα υπάρχει στην πανεπιστημιακή κοινότητα με τις διοικήσεις αλλά και τις φοιτητικές παρατάξεις δυσαρεστημένες;
«Κάναμε ό,τι έπρεπε για να διασφαλίσουμε ότι τα ιδρύματα θα είναι ανοιχτά και πρώτα από όλα προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα κλίμα διαλόγου και συναίνεσης. Ενα κλίμα εποικοδομητικού διαλόγου για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται συνολικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Καμία μεταρρύθμιση δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τη συμμετοχή της κοινότητας στην οποία απευθύνεται. Είναι σταθερή μου πεποίθηση ότι οι μεταρρυθμίσεις γίνονται με συμμετοχή και όχι με επιβολή. Ο διάλογος λοιπόν είναι συνεχής και ο στόχος κοινός: η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, η ποιοτική αναβάθμιση του δημόσιου αγαθού που λέγεται Παιδεία».
Με ποια κριτήρια θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στη χώρα μας ιδιωτικά πανεπιστήμια; Αν το συνταγματικό κώλυμα αιρόταν, θα βοηθούσε τα ελληνικά ΑΕΙ να γίνουν ανταγωνιστικά;
«Οπως είπατε και όπως όλοι γνωρίζουν, το Σύνταγμα δεν επιτρέπει τη λειτουργία τους. Είναι ένα ζήτημα που σίγουρα θα τεθεί στη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης και θα κριθεί. Προσωπικά πιστεύω στο δημόσιο πανεπιστήμιο, το οποίο και υπερασπίζομαι ως υπουργός Παιδείας. Το μεγάλο στοίχημα είναι να αποκτήσουμε βιώσιμα και ανταγωνιστικά δημόσια πανεπιστήμια».
Πρέπει να μπουν συμβολικά δίδακτρα σε προγράμματα πανεπιστημιακών σπουδών και πέραν των μεταπτυχιακών όπου ήδη εκτεταμένα εφαρμόζονται;
«Δωρεάν Παιδεία σημαίνει δωρεάν Παιδεία».
Πολλή συζήτηση έγινε για τις συγχωνεύσεις. Τι προβλέπει, τελικά, το Σχέδιο «Αθηνά»;
«Το Σχέδιο "Αθηνά" συμβολίζει την κοινωνική σοφία που απαιτείται από όλους μας για τον εξορθολογισμό του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας. Απαντά σε ένα πάνδημο αίτημα που έρχεται από τα κάτω για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και τη συνέργειά του με τις εθνικές στρατηγικές αναπτυξιακές επιλογές. Γιατί όλοι συμφωνούν ότι το μοντέλο ανάπτυξης του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας μας δεν ανταποκρινόταν σε πολλές περιπτώσεις σε ορθολογικά ακαδημαϊκά και αναπτυξιακά κριτήρια. Τα βήματα όπως τα αναπτύξαμε στη συζήτηση στη Βουλή είναι σαφή και συγκεκριμένα: καταγραφή και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, θέσπιση κριτηρίων για τις αλλαγές, διάλογος με την ακαδημαϊκή κοινότητα και τους κοινωνικούς φορείς και αποφάσεις μέσα από συναίνεση».
Ηδη οι εκπαιδευτικές ομοσπονδίες αρνούνται το αυτονόητο αίτημα της αξιολόγησης. Είστε αποφασισμένος να συγκρουστείτε;
«Είμαι αποφασισμένος να συγκρουστώ με νοοτροπίες που θέτουν το προσωπικό ή το συντεχνιακό συμφέρον πάνω από το εθνικό. Στην ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης δήλωσα σαφώς: "Προωθούμε άμεσα την αξιολόγηση δομών, διαδικασιών και του ανθρώπινου δυναμικού, των εκπαιδευτικών μας, με στόχο την ανάδειξη των τομέων όπου χρειάζονται βελτιωτικές παρεμβάσεις". Είναι ίσως η πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες που τίθεται το θέμα της αξιολόγησης κατά τρόπο δεσμευτικό στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Η αξιολόγηση αποτελεί μέσο για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και τη βελτίωση των ποιοτικών στοιχείων του. Ας εστιάσουμε όλοι την προσπάθειά μας στο πώς θα γίνει η αξιολόγηση, από ποιον φορέα, πώς θα διασφαλίσουμε αμιγώς εκπαιδευτικά και κατά το δυνατόν αντικειμενικά κριτήρια, μακριά από τους παραμορφωτικούς φακούς του κομματικού συνδικαλισμού, χωρίς τιμωρητική διάθεση. Δεν έχουμε τα περιθώρια να αφήσουμε την αξιολόγηση, μια τόσο κρίσιμη παράμετρο για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, να γίνει το μήλον της Εριδος σε μία ακόμη στείρα αντιπαράθεση. Δεν μετασχηματίζω τις ιδέες σε εμμονές. Τις υπερασπίζομαι μετουσιώνοντάς τες σε πολιτικές».
Θα καταθέσετε τελικά το νομοσχέδιο για το λύκειο και ποιοι θα είναι οι κεντρικοί άξονές του; Θα γίνουν αλλαγές στο περιεχόμενό του;
«Οπως ανέφερα και στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, μέσα στο 2012 θα καταθέσουμε νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του γενικού και επαγγελματικού λυκείου. Η δουλειά που έχει γίνει από τους προκατόχους μου θα αξιοποιηθεί».
Η καρέκλα του υπουργού Παιδείας είναι για πολλούς «ηλεκτρική». Ποιο είναι το δικό σας όραμα για την Παιδεία;
«Θέλω να δουλέψω για μια Παιδεία που δεν εξαντλείται από το δημοτικό ως το πανεπιστήμιο στην άχαρη γυμναστική της διάνοιας με την απομνημόνευση. Μια Παιδεία που θα μαθαίνει τους νέους και τις νέες πώς θα κρίνουν αυτά που διαβάζουν, θα τους διδάσκει να αναπτύσσουν προφορικό λόγο με νοήματα και επιχειρήματα βασισμένα σε στέρεα και λογική βάση. Ενα εκπαιδευτικό σύστημα που θα ετοιμάζει πολίτες και όχι καταναλωτές. Η γνώση να είναι σπουδή που σκοπεύει στην ανθρώπινη καλλιέργεια και όχι ανταλλάξιμο αγαθό που εξασφαλίζει διορισμό. Για να γίνει αυτό δεν αρκεί μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας παντού. Χρειάζεται μια επανάσταση αξιοκρατίας για την ανανέωση και την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και του εκπαιδευτικού δυναμικού της χώρας. Ας γίνουν τα λάθη και οι αστοχίες του παρελθόντος μάθημα ζωής για όλους μας για να ξαναχτίσουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα κάνει τους νέους πολίτες σε μια κοινωνία προσώπων και όχι πολτό μιας απρόσωπης μάζας».
