Η γέφυρα του Ντρίνα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν μία από τις κατασκευές που αποκαταστάθηκε. [Reuters]Τουρκία πραγματοποιεί πολυδιάστατη προσέγγιση σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή των Βαλκανικών, εστιάζοντας εν μέρει στη διατήρηση της ιστορίας. Ο Τουρκικός Οργανισμός Συνεργασίας και Ανάπτυξης (TIKA) διεξάγει σημαντικά έργα αποκατάστασης σε όλες τις βαλκανικές χώρες, οι οποίες βρίσκονταν υπό οθωμανική κυριαρχία από τον 15ο μέχρι τον 19ο αιώνα, με στόχο τη διατήρηση της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς.
Κατά την Οθωμανική βασιλεία πραγματοποιήθηκαν 15.787 κατασκευές, όπως τάφοι, τζαμιά, μεντρεσέδες, χαμάμ (τουρκικά λουτρά), γέφυρες και κρήνες. Ωστόσο, λόγω των πολέμων στην περιοχή, τα περισσότερα από αυτά έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές.
Ο Αντράς Ριντλμάιερ, εμπειρογνώμονας στην τεκμηρίωση τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, είπε ότι η οθωμανική κληρονομιά των Βαλκανίων είναι η κοινή κληρονομιά όλων των λαών των Βαλκανίων, και η διατήρησή της είναι κάτι που δεν αφορά μόνο τους Τούρκους υπηκόους ή τη Δημοκρατία της Τουρκίας.
"Η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη και πλέον ευημερούσα από τα διάδοχα κράτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ως εκ τούτου, η Τουρκία είναι αξιέπαινη για τη συμβολή της στη διατήρηση της οθωμανικής και ευρωπαϊκής κληρονομιάς που για καιρό ήταν παραμελημένη", είπε στους SETimes,προσθέτοντας ότι η πολιτιστική διπλωματία μπορεί να συμβάλει στην οικοδόμηση καλών σχέσεων με τις γείτονες χώρες, ενώ έχει και άλλα δυνητικά μακροπρόθεσμα οφέλη.
Τα έργα αποκατάστασης έχουν τονώσει αναπόφευκτα το κύρος και την επιρροή της Τουρκίας στις χώρες υποδοχής. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η παρουσία του αποτυπώματος της Τουρκίας σε κάθε βαλκανική χώρα, στο πλαίσιο της αποκατάστασης των ιστορικών μνημείων και άλλων κειμηλίων, καταδεικνύει άλλη μια φορά τόσο τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της Τουρκίας και της βαλκανικής γεωγραφίας όσο και την κοινή ιστορική μνήμη.
Στην Αλβανία η αποκατάσταση του τζαμιού Parruce έδωσε στη μουσουλμανική κοινότητα τη δυνατότητα για καθημερινή προσευχή. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη η αποκατάσταση της γέφυρας του Ντρίνα λειτούργησε ως διατήρηση μιας γέφυρας που περιλαμβάνεται στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO μέσω πρωτοκόλλου που υπογράφηκε μεταξύ του TIKA και του δήμου του Βίσεγκραντ. Κατά συνέπεια, ο TIKA αποκατέστησε αρκετά οθωμανικά τεμένη στην πΓΔΜ.
Στο Κοσσυφοπέδιο, όπου υπάρχει σημαντικό ποσοστό Τούρκων υπηκόων, ο TIKA έχει επικεντρωθεί στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού της χώρας και την Ισλαμική Κοινότητα του Κοσσυφοπεδίου.
Από το 2004, όταν εγκαταστάθηκε στο Κοσσυφοπέδιο, ο TIKA πραγματοποίησε την αποκατάσταση και τη συντήρηση επτά κτηρίων σε όλη τη χώρα, από τζαμιά μέχρι και το κτήριο του περιφερειακού τείχους στο οθωμανικό νεκροταφείο, που φιλοξενεί σημαντικούς τάφους των σεΐχηδων της οθωμανικής περιόδου.
"Όπως και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων, υπάρχει σημαντικός αριθμός ιστορικών κειμηλίων που έχουν απομείνει από την οθωμανική εποχή", είπε ο Αντέμ Ούρφα, συντονιστής του προγράμματος του ΤΙΚΑ στην Πρίστινα, στους SETimes. " Δυστυχώς αυτά τα κειμήλια δεν ήταν δυνατό να διατηρηθούν επαρκώς μέχρι σήμερα εξαιτίας της αδιαφορίας και της οικονομικής ανεπάρκειας. Έτσι, στόχος μας είναι η στήριξη εκείνων των κτηρίων που είναι στην πραγματικότητα κοινή κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας".
Ο ΤΙΚΑ, για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των πρωτοβουλιών του, έχει επίσης εκπονήσει εκπαιδευτικά προγράμματα ώστε να αυξηθεί η ικανότητα των αρχών του Κοσσυφοπεδίου πάνω στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και την ανταλλαγή εμπειριών.
Ο ΤΙΚΑ, για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των πρωτοβουλιών του, έχει επίσης εκπονήσει εκπαιδευτικά προγράμματα ώστε να αυξηθεί η ικανότητα των αρχών του Κοσσυφοπεδίου πάνω στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και την ανταλλαγή εμπειριών.
Τον περασμένο μήνα, ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπεκίρ Μποζντάγκ επισκέφτηκε το Κοσσυφοπέδιο για να κηρύξει το επερχόμενο χρονοδιάγραμμα έργων.
"Σχεδιάζουμε την πραγματοποίηση πέντε έργων [το 2012-2013], που θα κοστίσουν 3,7 εκατομμύρια ευρώ",είπε ο Ούρφα στους SETimes, προσθέτοντας ότι τα έργα αφορούν την αποκατάσταση των οθωμανικών τζαμιών, χαμάμ και της ανάπλασης τοπίων στην Πρίστινα, την Πρίζρεν, την Τζανιέβα και τη Βούστρια.
Η διατήρηση της οθωμανικής κληρονομιάς στα Βαλκάνια, και ιδίως των τζαμιών, σημαίνει επίσης προστασία του μουσουλμανικού πληθυσμού στην περιοχή.
Ο Ισούφ Γκασί, 69 ετών, από την Πρίστινα, προσεύχεται καθημερινά στα τζαμιά. "Για πολύ καιρό τα τζαμιά απλά καταστρέφονταν, και δεν ήταν κατάλληλα να τα επισκεφθεί κανείς και να ασκήσει τη θρησκευτική του πίστη. Ήταν απαραίτητο να αποκατασταθούν επιτέλους και είμαι πολύ ικανοποιημένος", είπε ο Γκασί στουςSETimes.
Τα έργα αποκατάστασης που έχουν διεξαχθεί από τον TIKA έχουν συμβάλει επίσης στην αύξηση της ελκυστικότητας αυτών των χωρών τόσο σε πολιτιστικούς όσο και ιστορικούς όρους, ενώ συμβάλλουν σημαντικά στην εθνική οικονομία μέσω του πολιτιστικού τουρισμού." Για παράδειγμα, ο τάφος του σουλτάνου Μουράτ, ο οποίος αποκαταστάθηκε και συντηρείται από τον TIKA, προσέλκυσε σχεδόν 10.000 τουρίστες μόνο το 2011, συμβάλλοντας πραγματικά στην αστική οικονομία", είπε ο Ούρφα. Ο Σασιβάρ Χατζίγια, ανώτερος σύμβουλος του υπουργού Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού του Κοσσυφοπεδίου, είπε στουςSETimes ότι η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μία από τις πρώτες προτεραιότητες του Υπουργείου για την ενίσχυση του πυλώνα του τουρισμού.
"Έτσι έχουμε αρκετούς σημαντικούς διεθνείς εταίρους που υποστηρίζουν τις προσπάθειές μας στην περιοχή αυτή, όπως ο TIKA, το Συμβούλιο της Ευρώπης και οι πρεσβείες της Δύσης", είπε ο Χατζίγια.
Στη Ρουμανία, με την οποία η Τουρκία έχει 134 χρόνια ιστορικών σχέσεων, τα έργα επισκευής και αποκατάστασης των τουρκικών-ισλαμικών μνημείων πραγματοποιούνται σε συνεργασία με κρατικά ιδρύματα, Τούρκους επιχειρηματίες και την τοπική κοινότητα. Σημαντικό ποσοστό των τζαμιών και τάφων της χώρας χρειάζεται επειγόντως έργα αποκατάστασης, λένε οι εμπειρογνώμονες.
Ωστόσο, η έκφραση ενδιαφέροντος και η γενναιοδωρία δεν παρέχουν δικαιώματα, είπε ο Ριντλμάιερ, προσθέτοντας ότι ο καλύτερος τρόπος για την οικοδόμηση καλών σχέσεων είναι η επίδειξη σεβασμού προς τους πραγματικούς ιδιοκτήτες της παρούσας πολύτιμης κληρονομιάς: των λαών των βαλκανικών χωρών.
"Οι δωρήτριες χώρες και οι οργανισμοί βοήθειας πρέπει να αντισταθούν στον πειρασμό να διεκδικούν «ιδιοκτησία» στα έργα αποκατάστασης και τα μνημεία που χρηματοδοτούν. Η τεχνική και χρηματοδοτική βοήθεια πρέπει να συνοδεύεται από σεβασμό για τους τοπικούς νόμους και κανονισμούς, και από συνεργασία με τις τοπικές αρχές που είναι υπεύθυνες για τη συντήρηση στις χώρες των Βαλκανίων".
Σε αυτό το άρθρο συνέβαλαν οι ανταποκριτές των SETimes Γκάμπριελ Πετρέσκου στο Βουκουρέστι και του Σαφέτ Καμπασάι στην Πρίστινα.
