Η θέση της θρησκείας στα σχολεία
Απαντήσεις από τη λειτουργό του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως Κάλια Καμπανελλά
ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ των θρησκευτικών αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την ψυ- χική και πνευματική καλλιέργειατων παιδιών, δεδομένου ότι διδάσκεται με σεβασμό προς όλες τις θρησκείες. Η ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ εισηγείται την τροποποίηση των σχετικών κανονισμών με σαφή επέκταση του δικαιώματος απαλλαγής σε περίπτωση επίκλησης λόγων συνείδησης Δυο εκθέσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως, αναφορικά με το μάθημα των Θρησκευτικών και την τέλεση του μυστηρίου της εξομολόγησης εντός των σχολικών μονάδων, προκάλεσαν ποικίλα σχόλια και έδωσαν την αφορμή για να ξεκινήσει ένας δημόσιος διάλογος. Πιο πρόσφατα δημοσιεύτηκε στον «Φ» η έκθεση της Επιτρόπου για τα Θρησκευτικά και ειδικότερα για τη διαδικασία που ακολουθείται όσον αφορά στις απαλλαγές των παιδιών από το συγκεκριμένο μάθημα. Αναμφίβολα πρόκειται για ένα ευαίσθητο θέμα και όπως ήταν αναμενόμενο αρκετοί έσπευσαν να δημοσιοποιήσουν τις δικές τους απόψεις, εκπαιδευτικοί, γονείς, ευρωβουλευτές.
Τις δικές του θέσεις για το μάθημα των Θρησκευτικών διατύπωσε, σε συνέντευξή του στον Φιλελεύθερο την περασμένη Κυριακή (21/10/2012) ο διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου Γεώργιος Ηλ. Κρίππας. Ο Έλληνας Συνταγματολόγος δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι απαλλαγή από τα Θρησκευτικά δικαιούνται να ζητήσουν μόνο οι αλλόθρησκοι ή οι άθεοι και πως όσοι ζητήσουν την απαλλαγή χωρίς αιτιολόγηση, υποβάλλουν ψευδή δήλωση. Συμπλήρωσε δε, πως «εάν ο επίτροπος Διοικήσεως τους υποδεικνύει, να προβούν εις την ενέργειαν αυτήν, θα πρέπει να θεωρηθεί ως ηθικός αυτουργός του εγκλήματος της υποβολής ψευδούς δηλώσεως ενώπιον δημοσίας Αρχής, εις την περίπτωση που την τοιαύτην απαλλαγή τη ζητήσει και μαθητής Χριστιανός Ορθόδοξος».
Αυτή τη φορά η λειτουργός του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως, Κάλια Καμπανελλά, δίνει εξηγήσεις για τις θέσεις της Αρχής κατά των Διακρίσεων και σχολιάζει τις αναφορές του κ. Κρίππα. Την ίδια ώρα διευκρινίζει πως επιδίωξη των παρεμβάσεων της Επιτρόπου «δεν είναι ο εξοβελισμός της θρησκείας από τα σχολεία, αλλά η βελτίωση των πρακτικών που ακολουθούνται με γνώμονα την αποδοχή της διαφορετικότητας».
- Η επίτροπος Διοικήσεως έχει ήδη υποβάλει εκθέσεις στο Υπουργείο Παιδείας όσον αφορά στην απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών και την τέλεση εξομολόγησης στα σχολεία. Αυτό έγινε κατόπιν διερεύνησης παραπόνων;
Πράγματι η Επίτροπος έχει υποβάλει, εδώ και καιρό, τις θέσεις και τις εισηγήσεις της όσον αφορά στα δύο αυτά θέματα. Και στις δύο περιπτώσεις, την παρέμβαση της Επιτρόπου προκάλεσαν παράπονα που υποβλήθηκαν από πολίτες των οποίων τα παιδιά φοιτούν σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης. Τα παράπονα διερευνήθηκαν στη βάση των αρμοδιοτήτων της Επιτρόπου ως Αρχής κατά των Διακρίσεων, δηλαδή ως Αρχής που εξετάζει ζητήματα που συνδέονται με την αρχή της ίσης μεταχείρισης και πιθανόν να οδηγούν σε θρησκευτικές διακρίσεις.
- Ως Αρχή κατά των Διακρίσεων, ποια είναι η θέση σας για το μάθημα των Θρησκευτικών όπως διδάσκεται σήμερα;
Σαφώς το μάθημα των Θρησκευτικών αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την ψυχική και πνευματική καλλιέργεια των παιδιών, δεδομένου ότι διδάσκεται με σεβασμό προς όλες τις θρησκείες. Σε κάθε περίπτωση, η Πολιτεία δεν θα πρέπει, μέσω του μαθήματος, να ευνοεί ή να προωθεί συγκεκριμένη θρησκεία, ακόμη και την επικρατούσα, αφού το κράτος δεν είναι θρησκευόμενο. Ως εκ τούτου, το μάθημα των Θρησκευτικών θα πρέπει να επιλέγεται και να διδάσκεται με έμφαση στον σεβασμό όλων των θρησκειών και κυρίως στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Επιπλέον, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται ότι η εκπαίδευση ως διαδικασία υποβοήθησης της διάπλασης αυτοκαθοριζόμενων και ελεύθερων πολιτών απαιτεί την ύπαρξη ενός σχολείου με δυνατότητες πολλαπλών επιλογών και κατ’ επέκταση σεβασμό των επιλογών των εκπαιδευόμενων για απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών για συγκεκριμένους λόγους.
- Μπορείτε να μας αναφέρετε συνοπτικά τις θέσεις και τις εισηγήσεις της Επιτρόπου στο θέμα της απαλλαγής από τα Θρησκευτικά;
Η ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας αποτελεί μία από τις βασικές ελευθερίες του ανθρώπου. Ειδικότερα, κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να πρεσβεύει συγκεκριμένη θρησκεία ή δόγμα, να εκδηλώνει ελεύθερα τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις αλλά και να μην αποκαλύπτει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις χωρίς τη θέλησή του. Σε περιπτώσεις που αφορούν στη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών αναγνωρίζεται το δικαίωμα στους γονείς να μεριμνούν για τη θρησκευτική εκπαίδευση των παιδιών τους αλλά και η ταυτόχρονη αξίωσή τους για σεβασμό των θρησκευτικών και φιλοσοφικών τους πεποιθήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και το δικαίωμα για απαλλαγή μαθητών από τα Θρησκευτικά. Μέχρι σήμερα, ακολουθείται η πρακτική χορήγησης απαλλαγής κυρίως σε αλλόθρησκους ή ετερόδοξους, προϋποθέτοντας έτσι την αποκάλυψη των θρησκευτικών πεποιθήσεων των ενδιαφερομένων. Κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τη θρησκευτική ελευθερία όπως αναλύθηκε και καθιστά ιδιαίτερα δυσχερή την άσκηση του δικαιώματος. Γι’ αυτό η Επίτροπος εισηγείται την τροποποίηση των σχετικών Κανονισμών με τη σαφή επέκταση του δικαιώματος απαλλαγής σε περίπτωση επίκλησης λόγων συνείδησης. Περαιτέρω, η Επίτροπος εισηγήθηκε, την υιοθέτηση συγκεκριμένης διαδικασίας για την υποβολή και την εξέταση αιτήματος απαλλαγής αλλά και την ενημέρωση των εκπαιδευτικών για τον χειρισμό των παιδιών που έχουν λάβει απαλλαγή, ώστε να απασχολούνται δημιουργικά και να μην στιγματίζονται εντέλει λόγω της μη συμμετοχής τους στο μάθημα των Θρησκευτικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι καταγγελίες που λαμβάνει το γραφείο συχνά αφορούν στον χειρισμό από τους εκπαιδευτικούς των παιδιών που έχουν ήδη τύχει απαλλαγής.
- Πρόσφατα ο κ. Γ. Κρίππας, Συνταγματολόγος, διατύπωσε δημόσια τη θέση ότι αιτήσεις απαλλαγής χωρίς αιτιολόγηση αποτελούν ψευδή δήλωση και εάν ο Επίτροπος υποδεικνύει να προβούν σε αυτήν είναι ηθικός αυτουργός του ποινικού αυτού αδικήματος. Θα θέλατε να σχολιάσετε τη δήλωση αυτή;
Θεωρώ ότι η θέση της Επιτρόπου είναι αρκούντως σαφής: δικαίωμα απαλλαγής με σεβασμό στην ελευθερία κάθε προσώπου να μην αποκαλύπτει τις πεποιθήσεις του. Η διερεύνηση και διαπίστωση πεποιθήσεων για άσκηση δικαιωμάτων μάς παραπέμπει, δυστυχώς, σε άλλες σκοτεινές εποχές.
- Πρόσφατα ο κ. Γ. Κρίππας, Συνταγματολόγος, διατύπωσε δημόσια τη θέση ότι αιτήσεις απαλλαγής χωρίς αιτιολόγηση αποτελούν ψευδή δήλωση και εάν ο Επίτροπος υποδεικνύει να προβούν σε αυτήν είναι ηθικός αυτουργός του ποινικού αυτού αδικήματος. Θα θέλατε να σχολιάσετε τη δήλωση αυτή;
Θεωρώ ότι η θέση της Επιτρόπου είναι αρκούντως σαφής: δικαίωμα απαλλαγής με σεβασμό στην ελευθερία κάθε προσώπου να μην αποκαλύπτει τις πεποιθήσεις του. Η διερεύνηση και διαπίστωση πεποιθήσεων για άσκηση δικαιωμάτων μάς παραπέμπει, δυστυχώς, σε άλλες σκοτεινές εποχές.
Να τερματιστούν οι εξομολογήσεις
- Έντονος διάλογος προκλήθηκε και για το θέμα της εξομολόγησης στα σχολεία. Σε ποιο συμπέρασμα κατέληξε η Επίτροπος στην έρευνά της;
Όπως προανέφερα, η Πολιτεία πρέπει να παραμένει ουδέτερη και αμερόληπτη. Η τέλεση μυστηρίων μιας συγκεκριμένης θρησκείας, ακόμη και της επικρατέστερης, εντός των σχολείων δημιουργεί υπόνοιες για εύνοια ή προώθηση της συγκεκριμένης θρησκείας. Η εξομολόγηση δεν είναι μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η τέλεσή της εντός του σχολείου δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για διακρίσεις και στιγματισμό όσων παιδιών δεν μετέχουν σε αυτήν. Ακόμη περισσότερο όταν οι γονείς, που είναι υπεύθυνοι για την άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας, δεν ενημερώνονται από το σχολείο και δεν ζητείται η συναίνεσή τους. Πέραν των πιο πάνω, η τέλεση ενός θρησκευτικού μυστηρίου εντός του σχολείου σε διδακτικό χρόνο στερεί, κατά την άποψη της Επιτρόπου, το μυστήριο από την ιερότητά του. Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η Επίτροπος εισηγήθηκε τον τερματισμό της πρακτικής τέλεσης της εξομολόγησης με πρωτοβουλία των σχολείων.
Όπως προανέφερα, η Πολιτεία πρέπει να παραμένει ουδέτερη και αμερόληπτη. Η τέλεση μυστηρίων μιας συγκεκριμένης θρησκείας, ακόμη και της επικρατέστερης, εντός των σχολείων δημιουργεί υπόνοιες για εύνοια ή προώθηση της συγκεκριμένης θρησκείας. Η εξομολόγηση δεν είναι μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η τέλεσή της εντός του σχολείου δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για διακρίσεις και στιγματισμό όσων παιδιών δεν μετέχουν σε αυτήν. Ακόμη περισσότερο όταν οι γονείς, που είναι υπεύθυνοι για την άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας, δεν ενημερώνονται από το σχολείο και δεν ζητείται η συναίνεσή τους. Πέραν των πιο πάνω, η τέλεση ενός θρησκευτικού μυστηρίου εντός του σχολείου σε διδακτικό χρόνο στερεί, κατά την άποψη της Επιτρόπου, το μυστήριο από την ιερότητά του. Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η Επίτροπος εισηγήθηκε τον τερματισμό της πρακτικής τέλεσης της εξομολόγησης με πρωτοβουλία των σχολείων.
Σιγή ιχθύος από το Υπ. Παιδείας
Στο ερώτημα ποία ήταν η ανταπόκριση του Υπουργείου Παιδείας στις εισηγήσεις της Επιτρόπου, η κ. Καμπανελλά απαντά:
«Δυστυχώς, η αρμόδια Αρχή δεν φαίνεται να προχώρησε μέχρι σήμερα σε οποιοδήποτε μέτρο για βελτίωση των πρακτικών της στη βάση αυτών των εισηγήσεων. Επειδή αντιλαμβανόμαστε ότι τα συγκεκριμένα ζητήματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα, είμαστε διαρκώς στη διάθεση των αρχών για περαιτέρω διάλογο ώστε να εξευρεθούν οι κατάλληλες λύσεις. Θα πρέπει, όμως, να καταστεί σαφές ότι επιδίωξη των παρεμβάσεων της Επιτρόπου δεν είναι ο εξοβελισμός της θρησκείας από τα σχολεία, αλλά η βελτίωση των πρακτικών που ακολουθούνται με γνώμονα την αποδοχή της διαφορετικότητας».
Φιλελεύθερος,28/10/2012
Δείτε και:
