ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΡΕΣΕΙΣ
Β'. ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ «ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΨΕΥΔΟΥΣ»
π.Σωτήριος Αθανασούλιας,Εφημέριος Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Αγίου Βασιλείου Τριπόλεως («Ὀρθοδοξία καί αἵρεσις» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, τεῦχ. 34, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2004).
Εἰσαγωγή. Ὁ «πνευματιστής» Γιούρι Γκέλερ
Στό προηγούμενο τεῦχος τοῦ ἐντύπου μας ἀσχοληθήκαμε μέ τή διδασκαλία γιά τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου, καθώς καί μέ τό πῶς τό πρόσωπο αὐτό (τό κέντρο τῆς πίστεώς μας) γίνεται ἀποδεκτό στίς διάφορες αἱρέσεις. Τό θέμα, ὅπως ἀναφέραμε τότε, εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικό, καί δέν ἐξαντλεῖται στά περιορισμένα ὅρια ἑνός τεύχους, γι' αὐτό ὑποσχεθήκαμε νά συνεχίσουμε τή διαπραγμάτευσή του. Ἡ ἐπικαιρότητα, ὅμως, μᾶς ὑποχρεώνει νά ἀσχοληθοῦμε πρός τό παρόν μέ κάτι παραπλήσιο, δηλ. μέ τά θαύματα τοῦ Κυρίου ἀφ' ἑνός, καί ἀφ' ἑτέρου μέ τά ψεύτικα ἐκεῖνα «θαύματα», τά ὁποῖα ἡ Ἁγία Γραφή ὀνομάζει «σημεῖα ψεύδους» (Β' Θεσ. 2, 9) καί τά ὁποῖα γίνονται γιά ἐντυπωσιασμό καί μέ τή συνεργία τοῦ «ἄρχοντος τοῦ ψεύδους», δηλ. τοῦ διαβόλου.
Ἀφομή γιά τό θέμα λαμβάνουμε ἀπό τήν πρόσφατη ἐπίσκεψη τοῦ γνωστοῦ Ἄγγλου «θαυματοποιοῦ» Γιούρι Γκέλερ στή χώρα μας καί τήν δημοσιότητα πού δόθηκε σ' αὐτήν. Τά μέσα ἐνημερώσεως πρόβαλαν ἰδιαιτέρως τόν Γκέλερ στό ἑλληνικό κοινό ὡς «πνευματιστή» (=ἀποκρυφιστή), ἐμφανίζοντάς τον νά λυγίζει κουτάλια μέ ἁπλές κινήσεις, νά ἐνεργοποιεῖ χαλασμένα ρολόγια ἀπό ἀπόσταση καί, γενικά, νά ἐπιτελεῖ διάφορα «ὑπερφυσικά» καί «παράδοξα» γιά τίς ἀνθρώπινες δυνατότητες. Χιλιάδες (ἴσως καί ἑκατομμύρια) ἕλληνες «στήθηκαν» μπροστά στίς τηλεοράσεις ἐκεῖνες τίς μέρες, γιά νά παρακολουθήσουν τόν Γκέλερ καί νά ἐφαρμόσουν τίς τεχνικές του, πολλοί δέ ἰσχυρίστηκαν ὅτι πέτυχαν τά ἴδια ἀποτελέσματα. Σέ γκαλερί, μάλιστα, τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου ὀργάνωσε ἐπίδειξη τῶν δυνατοτήτων του, ἔγινε τό ἀδιαχώρητο ἀπ' ὅσους ἔσπευσαν νά τόν δοῦν καί νά τόν γνωρίσουν ἀπό κοντά.
Δέν θά ἀσχοληθοῦμε ἐδῶ μέ τήν ἑρμηνεία τοῦ φαινομένου, γιά τό ὁποῖο ἄλλωστε διατυπώθηκαν πολλές ἐξηγήσεις: Ἄλλοι ἰσχυρίστηκαν ὅτι πρόκειται γιά ἁπλά ταχυδακτυλουργικά τεχνάσματα, πού γίνονται μέ φυσικό τρόπο. Ἄλλοι ἑρμήνευσαν τό φαινόμενο μέ τήν πλανημένη θεωρία τῆς «θετικῆς σκέψης», τήν αὐθαίρετη δηλ. ἀντίληψη ὅτι κάποιες δυνάμεις ὑπάρχουν μέσα στή σκέψη μας καί μποροῦν νά ἐνεργοποιηθοῦν μέ διάφορες τεχνικές. Ἄλλοι, τέλος, ἰσχυρίστηκαν ὅτι ὁ Γκέλερ διαθέτει ὄντως ὑπερφυσικές καί ἀπόκρυφες (=διαβολικές, κατά τήν ὀρθόδοξη ἄποψη) δυνάμεις. Θά ἐπιχειρήσουμε ἁπλά νά ἀπαντήσουμε στά ἑξῆς ἐρωτήματα: α) τί εἶναι τά θαύματα, β) ἄν ἔκανε ὁ Χριστός θαύματα, γ) ἄν γίνονται θαύματα ἐκτός τοῦ Χριστοῦ καί δ) σέ τί διαφέρουν τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ ἀπό αὐτά πού γίνονται ἐκτός τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀπάντηση σ' αὐτά τά ἐρωτήματα θά βοηθήσει νά ἑρμηνεύσουμε τόσο τό φαινόμενο Γκέλερ, ὅσο καί κάθε ἄλλο παρόμοιο φαινόμενο.
Ἀφομή γιά τό θέμα λαμβάνουμε ἀπό τήν πρόσφατη ἐπίσκεψη τοῦ γνωστοῦ Ἄγγλου «θαυματοποιοῦ» Γιούρι Γκέλερ στή χώρα μας καί τήν δημοσιότητα πού δόθηκε σ' αὐτήν. Τά μέσα ἐνημερώσεως πρόβαλαν ἰδιαιτέρως τόν Γκέλερ στό ἑλληνικό κοινό ὡς «πνευματιστή» (=ἀποκρυφιστή), ἐμφανίζοντάς τον νά λυγίζει κουτάλια μέ ἁπλές κινήσεις, νά ἐνεργοποιεῖ χαλασμένα ρολόγια ἀπό ἀπόσταση καί, γενικά, νά ἐπιτελεῖ διάφορα «ὑπερφυσικά» καί «παράδοξα» γιά τίς ἀνθρώπινες δυνατότητες. Χιλιάδες (ἴσως καί ἑκατομμύρια) ἕλληνες «στήθηκαν» μπροστά στίς τηλεοράσεις ἐκεῖνες τίς μέρες, γιά νά παρακολουθήσουν τόν Γκέλερ καί νά ἐφαρμόσουν τίς τεχνικές του, πολλοί δέ ἰσχυρίστηκαν ὅτι πέτυχαν τά ἴδια ἀποτελέσματα. Σέ γκαλερί, μάλιστα, τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου ὀργάνωσε ἐπίδειξη τῶν δυνατοτήτων του, ἔγινε τό ἀδιαχώρητο ἀπ' ὅσους ἔσπευσαν νά τόν δοῦν καί νά τόν γνωρίσουν ἀπό κοντά.
Δέν θά ἀσχοληθοῦμε ἐδῶ μέ τήν ἑρμηνεία τοῦ φαινομένου, γιά τό ὁποῖο ἄλλωστε διατυπώθηκαν πολλές ἐξηγήσεις: Ἄλλοι ἰσχυρίστηκαν ὅτι πρόκειται γιά ἁπλά ταχυδακτυλουργικά τεχνάσματα, πού γίνονται μέ φυσικό τρόπο. Ἄλλοι ἑρμήνευσαν τό φαινόμενο μέ τήν πλανημένη θεωρία τῆς «θετικῆς σκέψης», τήν αὐθαίρετη δηλ. ἀντίληψη ὅτι κάποιες δυνάμεις ὑπάρχουν μέσα στή σκέψη μας καί μποροῦν νά ἐνεργοποιηθοῦν μέ διάφορες τεχνικές. Ἄλλοι, τέλος, ἰσχυρίστηκαν ὅτι ὁ Γκέλερ διαθέτει ὄντως ὑπερφυσικές καί ἀπόκρυφες (=διαβολικές, κατά τήν ὀρθόδοξη ἄποψη) δυνάμεις. Θά ἐπιχειρήσουμε ἁπλά νά ἀπαντήσουμε στά ἑξῆς ἐρωτήματα: α) τί εἶναι τά θαύματα, β) ἄν ἔκανε ὁ Χριστός θαύματα, γ) ἄν γίνονται θαύματα ἐκτός τοῦ Χριστοῦ καί δ) σέ τί διαφέρουν τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ ἀπό αὐτά πού γίνονται ἐκτός τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀπάντηση σ' αὐτά τά ἐρωτήματα θά βοηθήσει νά ἑρμηνεύσουμε τόσο τό φαινόμενο Γκέλερ, ὅσο καί κάθε ἄλλο παρόμοιο φαινόμενο.
Τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ καί ἡ σημασία τους
Σύμφωνα μέ ἕνα πολύ γενικό ὁρισμό, «θαῦμα» εἶναι τό γεγονός πού συμβαίνει κατά παράβασιν τῶν νόμων τῆς φύσεως, πού καταργεῖ τούς γνωστούς φυσικούς νόμους καί ἐμφανίζεται ὡς παράλογο στήν ἀνθρώπινη λογική. Ὡς τέτοιο, προκαλεῖ τόν θαυμασμό καί τήν ἀπορία, γι' αὐτό καί ὀνομάζεται «θαῦμα». Ἄν τό θαῦμα γίνεται κατά παράβασιν τῶν φυσικῶν νόμων, ποιός μπορεῖ νά τό ἐπιτελέσει κατά τήν Ὀρθόδοξη ἀντίληψη; Μπορεῖ μόνο ἐκεῖνος πού δημιούργησε τόν κόσμο καί ἔθεσε τούς νόμους τῆς φύσεως, δηλ. ὁ Θεός. Αὐτός πού ἔθεσε τούς φυσικούς νόμους, μπορεῖ καί νά τούς καταργεῖ ἄν θέλει καί ὅποτε θέλει, καί τότε συμβαίνει τό θαῦμα. Ἡ Ἁγ. Γραφή ἀναφέρει πλῆθος τέτοιων θαυματουργικῶν ἐπεμβάσεων τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο.
Μέ τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, «Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί» (Α' Τιμ. 3, 16), δηλ. ὁ Θεός φανερώθηκε ἀνάμεσά μας, ἀφοῦ ὁ Χριστός εἶναι ὁ «μεγάλος Θεός» (Τιτ. 2, 13) στόν Ὁποῖο πιστεύουμε. Εἶναι, λοιπόν, φυσικό νά ἔκανε ὁ Χριστός θαύματα, καί τά ἱερά Εὐαγγέλια ἀναφέρονται συστηματικά σέ θαύματα τοῦ Κυρίου, ὅπως ἀναστάσεις νεκρῶν, θεραπεῖες δαιμονιζομένων, ἰάσεις ἀσθενῶν κ.λ.π. Τά θαύματα ἀποτελοῦν ἔνδειξη ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ καί ὁ Λυτρωτής τοῦ κόσμου. Ὅταν κάποτε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἔστειλε δύο μαθητές του νά διαπιστώσουν ἄν ὁ Ἰησοῦς ἦταν ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας, Ἐκεῖνος ἀπάντησε: «πορευθέντες ἀπαγγείλατε Ἰωάννῃ ἅ ἀκούετε καί βλέπετε· τυφλοί ἀναβλέπουσι καί χωλοί περιπατοῦσι, λεπροί καθαρίζονται καί κωφοί ἀκούουσι, νεκροί ἐγείρονται καί πτωχοί εὐαγγελίζονται» (Ματθ. 11, 4 - 5).
Ἄν παρατηρήσουμε προσεκτικά τά θαύματα τοῦ Κυρίου στά Εὐαγγέλια, θά διακρίνουμε κάποια κοινά χαρακτηριστικά, πού ταυτόχρονα τά διακρίνουν ἀπό τά «σημεῖα» τῆς πλάνης, ὅπως θά δοῦμε στή συνέχεια. Τά θαύματα τοῦ Κυρίου:
α) Ἔχουν λόγο καί νόημα. Κανένα δέν ἔγινε χωρίς νά ὑπάρχει λόγος καί χωρίς νά ἔχει ἕνα βαθύτερο νόημα. Οἱ ἰάσεις τῶν ἀσθενῶν π.χ. φανερώνουν ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὁ ἰατρός τῶν σωμάτων, ἀλλά καί τῶν ψυχῶν μας. Οἱ ἀναστάσεις τῶν νεκρῶν φανερώνουν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἐξουσιαστής τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου, εἶναι Αὐτός πού μπορεῖ νά «ἁρπάζει» ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ θανάτου ὅποιον θέλει καί νά τόν ἐπαναφέρει στή ζωή. Οἱ θεραπεῖες τῶν δαιμονιζομένων φανερώνουν ὅτι «ἐν Χριστῷ» καταργεῖται ἡ καταδυναστεία τοῦ διαβόλου, ὁ χορτασμός τῶν «πεντακισχιλίων» φανερώνει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ χορηγός ὄχι μόνο τῆς φυσικῆς τροφῆς, ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς, τοῦ «ἄρτου» πού κατεβαίνει «ἐκ τοῦ οὐρανοῦ» (Ἰω. 6, 33) κ.λπ.
β) Ἀποκαλύπτουν καί φανερώνουν τήν θεότητα τοῦ Χριστοῦ. Ἔχουν σκοπό νά ἐνισχύσουν τήν πίστη στό πρόσωπό Του καί νά μᾶς ὁδηγήσουν στήν ἐν Χριστῷ σωτηρία. Αὐτό ἐντάσσεται στόν γενικότερο σκοπό τῶν Εὐαγγελίων, πού εἶναι νά πιστέψουμε ὅτι «Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστός ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ, καί ἵνα πιστεύοντες ζωήν ἔχομεν ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ» (Ἰω. 20, 31).
γ) Σχετίζονται στενά μέ τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ προέκταση καί ἡ ἐπιβεβαιώση αὐτῆς τῆς διδασκαλίας, ὅπως καί στήν περίπτωση τοῦ κηρύγματος τῶν Ἀποστόλων, ὅπου ὁ Κύριος συνεργοῦσε καί ἐπικύρωνε «τόν λόγον» «διά τῶν ἐπακολουθούντων σημείων» (Μαρκ. 16, 20). Τυχόν γεγονότα «ὑπερφυσικά», πού προϋποθέτουν διδασκαλία διαφορετική ἀπό αὐτήν τοῦ Χριστοῦ, δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τά αὐθεντικά θαύματα.
δ) Ἀποτελοῦν ἔκφραση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ἀπό ἄπειρη ἀγάπη πρός τόν ἄνθρωπο ὁ Χριστός κατέβηκε στή γῆ καί «διῆλθεν εὐεργετῶν καί ἰώμενος πάντας» (Πραξ. 10, 38).
ε) Ἀποβλέπουν γενικά στή θεραπεία τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητος. Ὄχι μόνο στή θεραπεία τοῦ σώματος, ἀλλά καί τῆς ψυχῆς. Ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν θαυμάτων τοῦ Κυρίου ἦταν σωματικές θεραπεῖες. Οἱ θεραπεῖες αὐτές, ὅμως, δέν ἀφοροῦσαν μόνο στό σῶμα, ἀλλ' ἐπεκτείνοντο καί στήν ψυχή. Ὁ Κύριος ἀπαιτοῦσε συγκεκριμένες πνευματικές προϋποθέσεις ἀπό τούς ἀποδέκτες τῶν θαυμάτων, ὅπως ἡ πίστη, ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τήν ἁμαρτία, ὁ ἀγώνας γιά τήν ἀποφυγή της, ἡ προσευχή καί ἡ νηστεία, ἡ εὐχαριστία πρός τόν Θεό κ.ἄ.
Τά ἐκτός τοῦ Χριστοῦ «θαύματα»
Ὑπάρχουν θαύματα ἐκτός τοῦ Χριστοῦ; Ὑπάρχουν κατ’ ἀρχήν τά θαύματα πού γίνονται ἀπό τήν Μητέρα τοῦ Χριστοῦ, τήν Θεοτόκο, καί ἀπό τούς «φίλους» Του, δηλ. τούς Ἁγίους. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος εἶπε ὅτι ἄν κάποιος πιστέψει σέ μένα (μέ τήν βεβαία πίστη τῶν Ἁγίων) θά ἐπιλέσει τά «ἔργα» (=τά θαύματα) πού ἐπιτελῶ ἐγώ καί μεγαλύτερα ἀπ’ αὐτά πού ἐπιτελῶ ἐγώ (Ἰω. 12, 12). Πράγματι στούς βίους τῶν Ἁγίων καταγράφονται θαύματα πιό ἐντυπωσιακά ἀπό τά γνωστά θαύματα τοῦ Κυρίου! Ὅμως, καί αὐτά γίνονται μέ τή δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Δέν γίνονται μέ τή φυσική δύναμη τῶν Ἁγίων, ἀλλά μέ μιά ξένη δύναμη. Μόνο ὁ Χριστός θαυματουργεῖ μέ τή δική του δύναμη. Πρόκειται, λοιπόν, γιά θαύματα τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι γιά θαύματα ἐκτός τοῦ Χριστοῦ.
Ὑπάρχουν ἄλλα θαύματα ἐκτός τοῦ Χριστοῦ; Τόσο ἡ Ἁγ. Γραφή ὅσο καί ἡ καθημερινή μας ἐμπειρία μαρτυροῦν γιά ὑπερφυσικά γεγονότα πού δέν γίνονται μέ τή δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Πῶς γίνονται αὐτά; «Κατ’ ἐνέργειαν τοῦ σατανᾶ», ἀπαντᾶ ἡ Ἁγ. Γραφή (Β' Θεσ. 2, 9), δηλ. μέ τή δύναμη τοῦ διαβόλου. Ὡς Χριστιανοί δεχόμεθα τήν πραγματική ὕπαρξη τοῦ διαβόλου καί γιά τό γενονός αὐτό μαρτυρεῖ ὁλόκληρη ἡ χριστιανική Παράδοση ἀπό τήν ἐποχή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέχρι σήμερα. Ὁ διάβολος καί τά πονηρά πνεύματα πού τόν ἀκολουθοῦν ἔχουν ἀπό τή φύση τους τή δυνατότητα νά ἐπιτελοῦν ἔργα πού σέ μᾶς φαίνονται θαυμαστά. Βέβαια, ὁ διάβολος οὔτε Θεός εἶναι, οὔτε ἀπεριόριστες δυνατότητες ἔχει. Ἁπλά ἔχει δυνατότητες μεγαλύτερες ἀπό τίς δικές μας. Μπορεῖ π.χ. νά μετακινεῖ ἀντικείμενα, νά δημιουργεῖ κρότους γιά νά φοβίσει, νά μιμεῖται φωνές, νά προσλαμβάνει μορφές ἀνθρώπων, ζώων καί ἀντικειμένων ἀκόμη. Μπορεῖ νά μετασχηματίζεται «εἰς ἄγγελον φωτός» (Β' Κορ. 11, 14) ἤ νά παίρνει τίς μορφές τῶν Ἁγίων, τῆς Θεοτόκου ἤ ἀκόμη καί τοῦ Χριστοῦ. Μπορεῖ νά ἐμφυτεύει στόν νοῦ μας σκέψεις (λογισμούς). Μπορεῖ σέ ἐξαιρετικές περιπτώσεις νά καταλαμβάνει ὁλόκληρη τήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα (περιπτώσεις δαιμονιζομένων). Μπορεῖ νά κάνει εἰκόνες νά ὁμιλοῦν (Ἀποκ. 13, 15) καί νά κατεβάζει «πῦρ» ἀπό τόν οὐρανό (Ἀποκ. 13, 13). Μέ αὐτή τήν ἔννοια ὁ διάβολος μπορεῖ νά ἐπιτελεῖ «σημεῖα μεγάλα καί τέρατα» (Ματθ. 24, 24).
Ὅμως, αὐτά τά δαιμονικά σημεῖα δέν ἔχουν καμμία σχέση μέ τά ἀληθινά θαύματα, τά ὁποῖα μόνο ὁ Χριστός ἐπιτελεῖ. Ἡ Ἁγ. Γραφή τά ὀνομάζει «σημεῖα καί τέρατα ψεύδους» (Β' Θεσ. 2, 9), δηλ. ψεύτικα θαύματα. Τί σημαίνει αὐτό; Θά τό κατανοήσουμε μέ ἕνα περιστατικό ἀπό τόν βίο τοῦ ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου (Μ. Συναξαριστής, ἔκδ. Μ. Λαγγῆ, τ. Θ', Ἀθῆναι 1987, σ. 595-596). Ὅταν ὁ Ἅγιος ἦταν στήν Πάτμο, δροῦσε ἐκεῖ ὁ μάγος Κύνωψ, πού ἐπιτελοῦσε πολλά τέτοια σημεῖα. Κάποτε πού ἐπεδείκνυε τίς δυνατότητές του στό πλῆθος, κάλεσε ἕνα νέο καί τόν ρώτησε: «ζεῖ ὁ πατέρας σου ἤ πέθανε»; Καί αὐτός ἀπάντησε ὅτι ὁ πατέρας του εἶχε πεθάνει. «Πῶς πέθανε;», ρώτησε ὁ Κύνωψ. Καί ὁ νέος ἀπάντησε: «πνίγηκε στή θάλασσα γιατί τσακίστηκε τό καράβι του». Τότε ὁ Κύνωψ, κάνοντας κάποιες μαγικές κινήσεις, ἐξαφανίστηκε πρός τή θάλασσα καί μετά ἀπό λίγο ἐπέστρεψε ἔχοντας μαζί του ἕνα δαίμονα μέ τή μορφή τοῦ πνιγμένου ἀνθρώπου. «Αὐτός εἶναι ὁ πατέρας σου;», ρώτησε ὁ Κύνωψ. «Αὐτός», ἀπάντησε μέ βεβαιότητα ὁ νέος, καί ὁ λαός ἐκραύγαζε δοξάζοντας τόν Κύνωπα γιά τήν «ἀνάσταση» τοῦ νεκροῦ. Ἐδῶ ἔχουμε ἕνα ψεύτικο θαῦμα, ἕνα «σημεῖο ψεύδους», μιά διαβολική ἀπάτη πού ὁδηγεῖ κατ' εὐθείαν στήν πλάνη (ὅπως στόν Πνευματισμό, ὅπου οἱ δαίμονες μιμοῦνται τή φωνή τῶν νεκρῶν πού «καλεῖ» ὁ πνευματιστής), μιά ἀπάτη ὅμως πού φαίνεται ἀπολύτως πειστική σέ ὅσους δέν μποροῦν ἤ δέν ἔχουν διάθεση νά διακρίνουν.
Σέ ἀντίθεση μέ τά χαρακτηριστικά τῶν γνησίων θαυμάτων μποροῦμε νά διακρίνουμε τά χαρακτηριστικά τῶν «σημείων τοῦ ψεύδους». Αὐτά: α) Δέν ἔχουν λόγο καί νόημα, ἀλλά γίνονται γιά ἐνυπωσιασμό. β) Δέν ὁδηγοῦν στόν Χριστό, οὔτε προϋποθέτουν τή διδασκαλία του, ἀλλά ἔχουν σκοπό νά πλανήσουν τόν ἄνθρωπο. γ) Δέν ἀποτελοῦν ἔκφραση ἀγάπης καί δ) Δέν ἀποσκοποῦν στή θεραπεία τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητος, ἰδαιτέρα τῆς ψυχικῆς, δηλ. δέν ὁδηγοῦν σέ πίστη, μετάνοια, προσευχή, ἀπαλλαγή ἀπό τήν ἁμαρτία κ.λπ.
Ἄς δοῦμε ἕνα συγκεκριμένο παράδειγμα: Ἐπιλέγουμε ἕνα γεγονός, π.χ. τό ὅτι ὁ «πνευματιστής» Γκέλερ λυγίζει κουτάλια μέ ἁπλές κινήσεις ἤ ἀπό ἀπόσταση. Ἄν τό γεγονός δέν εἶναι φυσικό, θά ἀνήκει σέ μία ἀπό τίς παραπάνω κατηγορίες, δηλ. ἤ θά εἶναι θαῦμα τοῦ Θεοῦ, ἤ θά εἶναι ἐνέργεια τοῦ διαβόλου πρός παραπλάνησιν (τέταρτη δυνατότητα δέν ὑπάρχει, ἀφοῦ ὅλα τά φαινόμενα εἶναι ἤ φυσικά, ἤ θεϊκά ἤ διαβολικά). Ἐφαρμόζουμε τά παραπάνω κριτήρια γιά νά δοῦμε σέ ποιά ἀπό τίς δύο κατηγορίες ἀνήκει, καί ρωτᾶμε: Τό λύγισμα τῶν κουταλιῶν ἔχει κάποιο λόγο ἤ νόημα, ἤ γίνεται μόνο γιά ἐντυπωσιασμό; Ἔχει σχέση μέ τόν Χριστό; Προϋποθέτει τή διδασκαλία Του, ἤ μήπως ὁδηγεῖ σέ διδασκαλίες ἄλλες, διαφορετικές ἀπό αὐτήν τοῦ Χριστοῦ; Ἀποτελεῖ ἔκφραση τῆς ἀγάπης κάποιου; Ἀποβλέπει σέ ψυχική ὠφέλεια, δηλ. ὁδηγεῖ σέ πίστη, μετάνοια, ἄφεση ἁμαρτιῶν κ.λπ.; Μόνο ἔτσι μποροῦμε νά διακρίνουμε τά ἀποτελέσματα τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ ἀπό τά σημεῖα τῆς πλάνης.
Οἱ «ψευδόχριστοι» καί οἱ «ψευδοπροφῆται» τῶν ἐσχάτων
Εἶναι ἀδιαμφισβήτητο γεγονός ὅτι στήν ἐποχή μας παρατηρεῖται τρομακτική ἔξαρση τοῦ φαινομένου τῶν ὑπερφυσικῶν σημείων («θαυμάτων») σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο, ὄχι μόνο στόν ἐξωχριστιανικό, ἀλλά καί στόν χριστιανικό (μή ὀρθόδοξο) χῶρο. Σέ προτεσταντικούς κύκλους κυρίως ἐμφανίζεται τό φαινόμενο τῆς «χαρισματικῆς ἀναζωπύρωσης» (μιᾶς ὑποτιθέμενης «ἐκχύσεως τοῦ Ἁγ. Πνεύματος»), συνοδευόμενο μέ τήν ἐμφάνιση πνευματικῶν, δῆθεν, «χαρισμάτων», ὅπως ἡ «γλωσσολαλία», ἡ «προφητεία», ἡ «θεραπεία» κ.ἄ. Οἱ Πεντηκοστιανοί ἰσχυρίζονται ὅτι τό πνεῦμα τούς ἐμπνέει νά ὁμιλοῦν ἀκατανόητες γλῶσσες μέ ἄναρθρες συνήθως κραυγές. Σέ ἄλλους προκαλεῖ κρίσεις γέλιου, ὥστε νά γίνεται λόγος γιά «γέλιο τοῦ Ἁγ. Πνεύματος»: «Τό μόνο πού μποροῦσα νά κάνω ἦταν νά γελῶ σωριασμένος στό πάτωμα», «καθόμουν στό παρεκκλήσι γιά μισή ὥρα μόνο γελῶντας ἀπό χαρά γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ», «ἤθελα μόνο νά γελῶ ... κρατοῦσα τά πλευρά μου καί γελοῦσα ὥσπου διπλώθηκα στά δύο», σύμφωνα μέ μαρτυρίες κάποιων πού εἶχαν τέτοιες ἐμπειρίες (π. Σερ. Ρόουζ, Ἡ Ὀρθοδοξία καί ἡ θρησκεία τοῦ μέλλοντος, ἔκδ. Ἐγρήγορση, σ. 197-198). Προτεστάντες θεραπευτές ἐπιδεινύουν τίς «θαυματουργικές» τους ἰδιότητες στά πλήθη. Ἔντονα τέτοια φαινόμενα ἐμφανίζονται τελευταῖα στήν Ἰνδονησία, ὅπου «τό νερό μετατρέπεται σέ κρασί κάθε φορά πού γίνεται ἡ προτεσταντική θεία λειτουργία· χέρια ἐμφανίζονται ἀπό τό πουθενά, γιά νά μοιράσουν ὡς ἐκ θαύματος φαγητό στούς πεινασμένους· μιά ὁλόκληρη ὁμάδα δαιμόνων ἐμφανίζεται νά ἐγκαταλείπει ἕνα εἰδωλολατρικό χωριό γιατί "κάποιος ἰσχυρότερος" (ὁ "Ἰησοῦς") ἔχει ἔρθει νά τούς πάρει τή θέση ... τό "μαγνητόφωνο τοῦ Θεοῦ" ἠχογραφεῖ τό τραγούδι μιᾶς παιδικῆς χορωδίας καί τό παίζει στόν ἀέρα ... φωτιά ἔρχεται ἀπό τόν οὐρανό ... ὁ "Χριστός" ἐμφανίζεται στόν οὐρανό καί πέφτει πάνω σέ ἀνθρώπους μέ σκοπό νά τούς γιατρέψει» (αὐτόθι, σ. 234 -235). Ἄς μήν ἐπεκταθοῦμε σέ παρόμοια φαινόμενα πού συμβαίνουν στό ἐξωχριστιανικό χῶρο ἀπό γκουρού, μάγους, πνευματιστές κ.λ.π. Τό ἐρώτημα εἶναι ποιό πνεῦμα προκαλεῖ αὐτά τά φαινόμενα. Τά προκαλεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα ἤ μήπως κάποιο ἄλλο πνεῦμα;
«Στούς ἔσχατους καιρούς», λέγει ὁ ἅγ. Νήφων Κωσταντιανῆς, «αὐτοί πού πραγματικά θά ὑπηρετοῦν τόν Θεό θά ἐπιτύχουν νά κρυφτοῦν ἀπό τούς ἀνθρώπους καί δέν θά κάνουν θαύματα ἀνάμεσά τους ὅπως στόν παρόντα καιρό, ἀλλά ... στή βασιλεία τῶν Οὐρανῶν θά εἶναι μεγαλύτεροι ἀπό τούς Πατέρες πού δοξάστηκαν μέ θαύματα» (αὐτόθι, σ. 218). Ἡ Ἁγ. Γραφή δέν συμμερίζεται καθόλου τίς ὑπερεσιόδοξες ἀντιλήψεις, ὅσων πιστεύουν στήν ἐξάπλωση τῆς πίστης καί στόν πολλαπλασιασμό τῶν θαυμάτων. Ἀντίθετα μάλιστα, μαρτυρεῖ σαφῶς ὅτι ἐκεῖνο πού θά ἀποκορυφωθεῖ ὅσο πλησιάζουμε πρός τό τέλος τοῦ κόσμου θά εἶναι ἡ «ἀποστασία» (Β' Θεσ. 2,3), δηλ. ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Θεό καί τό θέλημά Του. Ἡ πίστη θά συρικνωθεῖ τόσο πολύ, ὥστε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος διερωτᾶται: «ὅταν ἔλθη ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου, θά βρεῖ ἄραγε τήν πίστη στή γῆ»; (Λουκ. 18, 8). Σέ ὅσους πιστεύουν στίς ἐντυπωσιακές ἐκδηλώσεις τοῦ «πνεύματος», ὁ Κύριος ἀπαντᾶ: «οὐκ ἔρχεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ μετά παρατηρήσεως» (Λουκ. 17, 21), δηλ. ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι ἀντιληπτή, δέν ἔχει ἐξωτερικές ἐκδηλώσεις, ἀλλά «ἐντός ὑμῶν ἐστιν».
Εἶναι σαφής ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου, ὅτι πρίν τήν Δευτέρα Παρουσία Του «ἐγερθήσονται ψευδόχριστοι καί ψευδοπροφῆται καί δώσουσι σημεῖα μεγάλα καί τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καί τούς ἐκλεκτούς» (Ματθ. 24, 24). Θά ἐμφανισθοῦν δηλ. ψευδομεσσίες καί ψευδοάγιοι, οἱ ὁποῖοι θά κάνουν τόσο μεγάλα καί ἐντυπωσιακά «θαύματα» («κατ' ἐνέργειαν τοῦ σατανᾶ» = μέ τή δύναμη τοῦ διαβόλου), ὥστε θά κινδυνεύσουν νά πλανηθοῦν ἀκόμη καί οἱ πιό πιστοί Χριστιανοί. Τότε «ἄν λένε ὅτι ἐδῶ εἶναι ὁ Χριστός ἤ ἐκεῖ, μήν τούς πιστέψετε» (Ματθ. 20, 23). Ἡ ἐμφάνιση αὐτῶν τῶν ψευδοπροφητῶν πού «θαυματουργοῦν» εἶναι ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα «σημεῖα τῶν καιρῶν», δηλ. ἀπό τίς ἰσχυρότερες ἐνδείξεις ὅτι πλησιάζει ἡ ἐποχή τοῦ τελικοῦ Ἀντιχρίστου, πού θά καταργηθεῖ μέ τήν ἔνδοξο Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου.
Αὐτό, ὅμως, σημαίνει ὅτι δέν πρέπει γενικά νά πιστεύουμε στά θαύματα; Ἤ ὅτι τά θαύματα ἔπαψαν νά γίνονται; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἡ ἄρνηση τῶν θαυμάτων τοῦ Χριστοῦ εἶναι σημεῖο ἀπιστίας καί σκληροκαρδίας μεγάλης. Ὁ ἀρνούμενος τά θαύματα, ἀρνεῖται τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί, κατά συνέπειαν, τόν ἴδιο τόν Θεό. Τά θαύματα γίνονται καί θά συνεχίσουν νά γίνονται: ἀπό τίς θαυματουργές εἰκόνες, τά ἱερά προσκυνήματα, τά λείψανα τῶν Ἁγίων καί ἀπό τούς ἐλαχίστους ζῶντες Ἁγίους τοῦ Θεοῦ. Τό πρόβλημα εἶναι ἡ διάκρισή τους ἀπό τά «σημεῖα τοῦ ψεύδους». Ἐδῶ ἔχει ἰδιαίτερη σημασία ἡ προτροπή ἑνός γνήσιου Προφήτου, τοῦ μεγαλύτερου ἀπό τούς Προφῆτες τοῦ Θεοῦ, τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου: «ἀγαπητοί, μή παντί πνεύματι πιστεύετε, ἀλλά δοκιμάζετε τά πνεύματα εἰ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν· ὅτι πολλοί ψευδοπροφῆται ἐξεληλύθασιν εἰς τόν κόσμον» (ἀγαπητοί μου, μήν δέχεσθε κάτι τόσο εὔκολα, ἀλλά νά ἐρευνᾶτε ἄν προέρχεται ἀπό τόν Θεό, γιατί πολλοί ψευδοπροφῆτες ἔχουν ἐμφανισθεῖ στόν κόσμο) (Α' Ἰω. 4, 1).
