Το αστέρι των Χριστουγέννων
Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΕΡΑ:Είκοσι αιώνες πριν στην Ιερουσαλήμ βασίλευε ο Ηρώδης. Τη βασιλεία του ανατάραξε ένα ασυνήθιστο γεγονός, το οποίο περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος (β΄1-12): Μια μέρα, τρεις ανατολίτες αστρονόμοι, εμφανίστηκαν στην πόλη ζητώντας πληροφορίες, για το νέο βασιλιά που είχε γεννηθεί.
Ο Ηρώδης, ταραγμένος, τους κάλεσε σε ακρόαση και έμαθε για το μεγάλο ταξίδι που είχαν ξεκινήσει περίπου δύο χρόνια νωρίτερα. Κατά τα λεγόμενα των σοφών, είχε εμφανιστεί στο στερέωμα ένα αστέρι ασυνήθιστα λαμπρό, το οποίο ερμήνευσαν σαν ένδειξη της χαρμόσυνης είδησης της γέννησης κάποιου πανίσχυρου ηγεμόνα. Ξεκίνησαν αμέσως από την πατρίδα τους για να τον προσκυνήσουν, και ακολουθούσαν το αστέρι που έλαμπε μπροστά τους συνεχώς, δείχνοντάς τους το δρόμο προς το νεογέννητο βασιλιά. Μόνο που σαν έφτασαν στην Ιερουσαλήμ το αστέρι χάθηκε. Η συνέχεια είναι γνωστή. Αφού οι μάγοι έφυγαν από την Ιερουσαλήμ, το άστρο επανεμφανίστηκε, οδηγώντας τους στη Βηθλεέμ, στο σπίτι όπου έμεναν ο Ιωσήφ, η Μαρία και ο σχεδόν διετής Χριστός. Το θαυμαστό γεγονός του τεράστιου ταξιδιού και της προσκύνησης των Μάγων συγκινεί και διδάσκει.
Αναφερόμαστε στο άστρο των Χριστουγέννων που οδήγησε τους Μάγους στο μέρος που βρίσκονταν ο νεογέννητος Χριστός για να τον προσκυνήσουν ως το νέο βασιλιά και να του δώσουν τα δώρα τους.
Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ:Η ερμηνεία το τι πραγματικά ήταν το άστρο ποικίλει από το φυσικό ως το υπερφυσικό, ιδιαίτερα από τον 17ο αιώνα και μετά. Πολλοί ερευνητές είπαν πως το άστρο ήταν ένας «υπερκαινοφανής αστέρας», ο γνωστός Αστρονομία ως supernova, που λόγω της ασυνήθιστης λαμπρότητάς του διακρινόταν και την ημέρα. Όμως, τέτοιοι αστέρες είναι ορατοί από όλους. Άλλοι είπαν πως ήταν ο κομήτης του Haley ή βροχή διαττόντων αστέρων ή κάποιος πλανήτης όπως ο Κρόνος. Η πιο αποδεκτή θεωρία μέχρι στιγμής είναι αυτή του Kepler (1604), για τη λεγόμενη «σύνοδο των πλανητών». Ο Γερμανός αστρονόμος υποστήριξε πως τρεις πλανήτες, Άρης, Δίας και Κρόνος ευθυγραμμίστηκαν με αποτέλεσμα να φαίνεται ένα λαμπρό άστρο. Όμως η φυσική εξήγηση χωλαίνει, αφού το άστρο είχε παράξενη πορεία. Ακόμη και ο Κέπλερ, δέχτηκε πως το άστρο είχε υπερφυσική δύναμη (!) για να κινείται μ’ αυτό τον τρόπο. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Κέπλερ, που έθετε τη Γέννηση του Χριστού στο έτος 6 π.Χ., οι πλανήτες Δίας και Κρόνος στη διάρκεια του 7 π.Χ. έλαβαν μέρος σε τριπλή ή μεγάλη συζυγία. Προσπέρασαν δηλαδή ο ένας τον άλλο στις 27 Μαϊου, στις 5 Οκτωβρίου και την 1η Δεκεμβρίου. Κάτι που κανονικά συμβαίνει μια φορά κάθε 20 χρόνια, μ’ έναν παράξενο τρόπο είχε συμβεί τρεις φορές σε λιγότερο από ένα χρόνο. Τέτοιες σύνοδοι όμως συμβαίνουν συχνά, άρα μάλλον ούτε ως σύνοδος πλανητών μπορεί να θεωρηθεί η μακρόχρονη λάμψη που έφερε το μήνυμα της Γέννησης.
ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ: Στην Εκκλησία το άστρο των Χριστουγέννων θεωρήθηκε εξ’ αρχής ως κάτι το νέο, ως κάτι το ασυνήθιστο, το οποίο παρουσιάστηκε για έναν ύψιστο σκοπό. Έχοντας λοιπόν υπόψη, τα όσα γράφονται στην Ευαγγελική διήγηση, οι Πατέρες και Εκκλησιαστικοί συγγραφείς, κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως το άστρο των Χριστουγέννων ήταν ένα έκτακτο, μοναδικό γεγονός που είχε σκοπό να δηλώσει την μία και μοναδική αλήθεια. Την συγκατάβαση του Θεού να γίνει άνθρωπος για να σώσει το πλάσμα του από την αμαρτία και τον θάνατο. Ο Ωριγένης θεωρεί το άστρο «καινούργιο που δεν μοιάζει σε κανένα από τα συνηθισμένα, ούτε τα απλανή, ούτε αυτά που βρίσκονται στις κατώτερες σφαίρες» (ΒΕΠΕΣ τ. β΄σ. 112. O Ευσέβιος Καισαρείας σημειώνει, πως ήταν «ξένος και όχι συνηθισμένος (αστέρας), ούτε ένας από τους γνώριμους, αλλά από όλους πιο καινούργιος» (Ευαγγελική Απόδειξη, Θ΄, Ι, 15). Ο Ισίδωρος Πηλουσιώτης, κάνει λόγο για την «βοήθεια του αστέρα στο οδήγημα των Μάγων», ο οποίος «ακολουθούσε νέα παράδοξη τροχιά» ακριβώς για να επιτελέσει τον σκοπό του που ήταν η άφιξη των Μάγων στο νεογέννητο Χριστό (P.G. 78, 396). Άλλοι Πατέρες, εκτός από την αποδοχή πως πράγματι το αστέρι αυτό ήταν κάτι το καινούργιο, το θεωρούν κατ’ ουσία μία θεία δύναμη η οποία “ενδύεται” αστρική μορφή. Η δύναμη αυτή, λένε, δεν μπορεί παρά να είναι άγγελος. Αυτό ακριβώς σημειώνει και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος: «... ο άγγελος αστέρας ο οποίος οδήγησε τους μάγους από την Ανατολή στην πόλη, όπου ο Χριστός, γιος ανθρώπου αλλά άφθαρτος στον χρόνο έλαμψε» (P.G. 38, 463). Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος προσθέτει: «Ότι το αστέρι αυτό δεν ήταν ένα από τα πολλά, μάλλον δε ούτε καν ήταν αστέρι, αλλά κάποια δύναμη αόρατος η οποία μετασχηματίσθηκε σ’ αυτή την όψη, φανερώνεται από την πορεία του…Επειδή λοιπόν (τους μάγους) οδήγησε και χειραγώγησε και προς την φάτνη έστησε, όχι με άστρο, αλλά με άγγελον λοιπόν μ’ αυτούς συζητά» (P.G. 37, 64 – 66).
Την ασυνήθιστη πορεία του άστρου, που οδηγεί κυριολεκτικά τους Μάγους μπροστά στο νεογέννητο Χριστό τονίζουν και άλλοι Εκκλησιαστικοί Συγγραφείς. Ο Καισάριος, αδελφός του Γρηγορίου το Θεολόγου αναφέρει: «Ο θείος Ευαγγελιστής …τοποθετεί ως αστέρι τον άγγελο τον οδηγό της προσκύνησης…Δεν ήταν αστέρι, αλλά νοερή και λογική δύναμις υπήρχε στον οδηγό των Μάγων … Φαίνονταν μεν ως αστέρι, εννοούνταν δε ως άγγελος» (P.G. 38, 973 – 976). Ο Θεόδοτος Αγκύρας (5ος αι.) ονομάζει το άστρο «δύναμη αγγελική που οδηγεί τους βαρβάρους προς την ευσέβεια» (P.G. 77, 1364), ο Ζιγαβηνός αποφαίνεται πως «στην όψη μόνο ήταν αστέρας …όχι στη φύση» (P.G. 129, 138) και ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, θεωρεί πως «θεία δύναμη και αγγελική εις τύπο άστρου φαίνονταν» (P.G. 123, 161). Ο υμνογράφος Κοσμάς, (8ος αι.), βεβαιώνει σε Χριστουγεννιάτικο τροπάριο του: «Εξαίσιο δρόμο βλέποντας οι μάγοι, ασυνήθιστο νέο άστρο, νεοεμφανιζόμενο, υπερλάμποντας στον ουρανό αποδείκνυε τον Χριστό βασιλέα, στη γη Βηθλεέμ γεννηθέντα για την σωτηρία μας» Ο Ρωμανός ο Μελωδός στο Κοντάκιο «Η Παρθένος σήμερον» σημειώνει και αυτός πως κρύβεται κάποια δύναμη πίσω από το αστέρι, υπονοώντας βέβαια άγγελο: «αστήρ μεν εστίν εις το φαινόμενον, δύναμις δε τις προς το νοούμενον». Εκτός από τους Πατέρες, Εκκλησιαστικούς Συγγραφείς και Υμνογράφους και η Ορθόδοξη Τέχνη (ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, μικρογραφίες, φορητές εικόνες), δέχτηκε το άστρο ως άγγελο.
Ο ΑΓ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ:Με την ενδελεχή μελέτη τους οι Μάγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για φυσικό γεγονός, αλλά για υπερφυσικό! Σ’ αυτή την εκτίμηση τους οδήγησαν οι ιδιότητες του πρωτοφανούς αστέρα, που κατά τον Άγ. Νικόδημο τον Αγιορείτη ήταν οι ακόλουθες: α΄Το αστέρι δεν εκινείτο μόνο, αλλά και στεκόταν. β΄Το αστέρι αυτό εκινείτο χαμηλότερα από τα άλλα, και όταν οι Μάγοι έφθασαν στο μέρος όπου βρισκόταν ο Χριστός στάθηκε πάνω στην οικία. γ΄ Είχε τόση λαμπρότητα, ώστε υπερέβαλε την λαμπρότητα των άλλων αστέρων και μάλιστα, φαινόταν και την ημέρα. δ΄Εκινείτο παράδοξα, από ανατολάς προς δυσμάς και προς το τέλος της πορείας του κινήθηκε από την Ιερουσαλήμ προς τη Βηθλεέμ,
δηλ. κινήθηκε προς το νότο! Όλες αυτές οι παρατηρήσεις οδήγησαν τους Μάγους της ανατολής, στην αδιαμφισβήτητη εκτίμηση ότι πρόκειται για τον αστέρα του “τεχθέντος βασιλέως”. Έστι, οι Μάγοι κατέστησαν όντως θεολόγοι, αφού έφθασαν στην έλλαμψη και απέκτησαν τη γνώση του Θεού!
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ:Ο διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου Διονύσιος Σιμόπουλος επισημαίνει: “Σε τελική ανάλυση δεν έχει και μεγάλη σημασία το τι συνέβη στον ουρανό τη νύχτα των Χριστουγέννων, γιατί το πολύ πιο σπουδαίο συνέβαινε επάνω στη γη μας. Κάτι υπέροχο συνέβη στη Βηθλεέμ εκείνο το βράδυ, και το γεγονός ήταν πολύ πιο σπουδαίο απ’ οτιδήποτε γινόταν στον ουρανό. Γιατί όταν ο Ηλιος ανέτειλε το άλλο πρωινό, την πρώτη εκείνη μέρα των Χριστουγέννων, ανέτειλε πάνω από έναν κόσμο που ποτέ πια δεν θα μπορούσε να είναι ο ίδιος. Σήμερα η Γέννηση του Χριστού αντιμετωπίζεται ως ένα θαύμα. Πολλοί μάλιστα πιστοί θεωρούν και την εμφάνιση του Αστρου της Βηθλεέμ ως ακόμη ένα θαύμα. Αν προτιμάτε να πιστεύετε ότι το Αστρο των Χριστουγέννων ήταν ένα θαύμα, η επιστήμη δεν έχει τη δυνατότητα ούτε να υποστηρίξει, αλλά ούτε και να απορρίψει κάτι τέτοιο. Είναι ασφαλώς έξω από το πεδίο της επιστήμης και απόλυτα μέσα στο πεδίο της πίστης.» Αν, παρόλα αυτά, κάποιος πιστός ή μη αναρωτηθεί, τι ήταν τελικά το άστρο των Χριστουγέννων που οδήγησε τους Μάγους, πιστεύουμε η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στα λόγια που έγραψε ο Γιώργος Δροσίνης:
«Την άγια νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη ποιος δεν το ξέρει;
Των Μάγων κάθε χρόνο τα μεσάνυχτα λάμπει τ’ αστέρι
Κι όποιος το βρει μες στ’ άλλα αστέρια ανάμεσα και δεν το χάσει
σε μια άλλη Βηθλεέμ ακολουθώντας το μπορεί να φθάσει!»