Ἀγαπητά μου παιδιά,
Προσήλθατε σήμερα στὸν ἱερό Ναό γιὰ νὰ λειτουργηθεῖτε, νὰ προσευχηθεῖτε καὶ νὰ τιμήσουμε τοὺς προστάτες τῆς παιδείας τοῦ Γένους μας, τοὺς Οἰκουμενικοὺς Διδασκάλους καὶ Ἁγίους Ἱεράρχες, τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν Γρηγόριο τὸν Θεολόγο καὶ τὸν Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Ἡ ἑορτή τους κάθε χρονιὰ μᾶς δίνει τὴν δυνατότητα νὰ σκύψουμε στὴν σκέψη, στὸν λόγο καὶ στὴν διδασκαλία τους, γιὰ νὰ ψηλαφίσουμε καὶ ἐμεῖς ἀπαντήσεις καὶ διεξόδους στὰ δύσκολα προβλήματα τῆς ἐποχῆς μας.
Σὲ ὅλο τὸν κόσμο, μὰ ἰδιαίτερα στὸν τόπο μας, τὰ τελευταῖα χρόνια κυριαρχοῦν οἱ συζητήσεις γύρω ἀπὸ τὸ ζήτημα τῆς οἰκονομικῆς κρίσης. Τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης βομβαρδίζουν τὰ σπίτια μας μὲ ἀναλύσεις, προτάσεις, πολιτικές, ὑποψίες, ἀποκαλύψεις, μομφές, κατηγορίες, ποὺ προσπαθοῦν ἀμήχανα καὶ σπασμωδικὰ νὰ ἀπαντήσουν στὸ ἐρώτημα πῶς φτάσαμε ὡς ἐδῶ.
Ἄν γιὰ λίγο κλείναμε τὰ μάτια καὶ τὰ αὐτιά μας, σὲ τούτη τὴν «ἐνημέρωση»· ἄν στρέφαμε τὸν νοῦ καὶ τὴν προσοχή μας στοὺς Τρεῖς Ἱεράρχες ποὺ σήμερα ἑορτάζουμε, θὰ μπορούσαμε νὰ προσεγγίσουμε τὰ ζητήματα ποὺ μᾶς ἀπασχολοῦν μὲ περισσότερη εἰλικρίνια, σοφία καὶ ἐλπίδα.
Κάποτε στὴν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, στὸν τόπο ποὺ ἐπίσκοπος ἦταν ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ οὐρανὸς ἔκλεισε ἑρμητικά. Ἡ γῆ καταξηράνθη καὶ ἔγινε στεῖρα καὶ ἄγονη. Ἀκόμα καὶ οἱ ἄνθρωποι καὶ τὰ ζωντανὰ αἰσθάνονταν τὴν ἔλειψη τοῦ πόσιμου νεροῦ. Σ’ αὐτὴν τὴν κρίση τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὅλοι συζητοῦσαν τί φταίει, γιατί νὰ περνοῦν αὐτή τὴ μεγάλη δοκιμασία. Στὴν ἀπορία τῶν ἀνθρώπων ὁ Μέγας Βασίλειος ἀπαντᾶ: «Ἐνῷ ἑμεῖς λαμβάνουμε ἐδῶ καὶ τόσα χρόνια κάθε ἀγαθὸ ἀπὸ τὸν Θεό, δὲν δίνουμε στοὺς ἄλλους. Ἐνῷ ἀναγνωρίζουμε τὴν εὐεργεσία τοῦ Θεοῦ, τὴν ἀποστεροῦμε ἀπὸ ἐκείνους ποὺ τὴν χρειάζονται. Ἐνῷ ἔχουμε Θεὸ ποὺ πλούσια χορηγεῖ, ἐμεῖς εἴμαστε σφιχτοχέρηδες καὶ ἀμέτοχοι στὶς ἀνάγκες τῶν φτωχῶν… Οἱ ἀποθήκες δὲν χωροῦν τὰ πολλὰ ἀποθηκευμένα ἀγαθά μας, ὅμως ἐμεῖς δὲν ἐλεοῦμε αὐτὸν ποὺ στενάζει… Γι’ αὐτὸ ὁ Θεὸς δὲν ἀνοίγει τὸ χέρι του, διότι ἑμεῖς ἀποκλείσαμε τὴν φιλαδελφία. Γι’ αὐτὸ τὰ χωράφια εἶναι ξηρά, διότι ἡ ἀγάπη μας πάγωσε...».
Ὁ Μέγας Βασίλειος ἐπισημαίνει στοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς του, οἱ ὁποίοι ζοῦσαν μὲ πολλὰ ἀγαθὰ καὶ ξαφνικὰ στερήθηκαν, πὼς η σκληρότητὰ τους πρὸς τοὺς φτωχοὺς καὶ πὼς ἡ προσπάθειά τους νὰ ἔχουν γιὰ τὸν ἑαυτό τους πολλὰ, τοὺς ὁδήγησε στὴν κατάσταση αὐτή. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἔρχεται νὰ συμπληρώσει στὰ παραπάνω ἐξηγώντας ποιὸς εἶναι ἀληθινὰ πλούσιος: «Λέτε πῶς ἐκεῖνος εἶναι πλούσιος. Ἐγώ σᾶς λέω πὼς δὲν εἶναι. Θὰ πεῖτε: Πῶς δὲν εἶναι, ἀφοῦ κολυμπάει στὸ ἀσήμι καὶ στὸ χρυσάφι… Δὲν εἶναι πλούσιος, διότι πλούσιο τὸν ἄνθρωπο δὲν τὸν κάνουν τὸ χρυσάφι καὶ οἱ φορεσιὲς καὶ τὰ χρήματα, ἀλλὰ τὸν κάνει ἡ ἐλεημοσύνη».
Καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος προτρέπει τὸν κάθε χριστιανό: «Δῶσε κάτι, ἔστω καὶ ἐλάχιστο, σ’ ἐκεῖνον ποὺ ἔχει ἀνάγκη. Γιατὶ καὶ τὸ ἐλάχιστο δὲν εἶναι ἀσήμαντο γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ὅλα τὰ στερεῖται, μὰ οὔτε γιὰ τὸ Θεό… Κι ἂν δὲν ἔχεις τὴν δυνατότητα νὰ δώσεις μεγάλη προσφορὰ, δῶσε τὴν προθυμία σου. Κι ἂν δὲν ἔχεις τίποτα, δάκρυσε. Ἡ ὁλόψυχη συμπάθεια εἶναι μεγάλο φάρμακο γι’ αὐτὸν ποὺ δυστυχεῖ. Ἡ ἀληθινὴ συμπόνια ἀνακουφίζει πολὺ ἀπὸ τὴ συμφορά».
Ἀγαπητὰ μου παιδιά,
Αὐτὴ τὴ διδασκαλία τῶν Πατέρων μας, περὶ τοῦ πλούτου καὶ τῆς φιλανθρωπίας, καλούμαστε ὅλοι μας νὰ τὴν ἐφαρμόσουμε στὴν προσωπική μας ζωή, ὄχι μόνο γιὰ νὰ ἐξέλθουμε ἀπὸ τὴν κρίση, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ οἰκοδομήσουμε ἕναν καλύτερο κόσμο. Καὶ ἑσεῖς μέσα στὸ σχολειό σας μπορεῖται νὰ κάνετε πολλά.
Πρῶτα ἀπὸ ὅλα νὰ δοθεῖτε στὰ μαθήματά σας μὲ ζῆλο, γιὰ νὰ μορφωθεῖτε ὡς πρόσωπα καὶ νὰ γίνεται χρήσιμοι στοὺς συνανθρώπους σας. Μὴν βλέπετε τὶς σπουδές σας σὰν μέσο πλουτισμοῦ, μὴν ἀγωνιᾶτε γιὰ τὸ πῶς θὰ βγάλετε χρήματα, ἀλλὰ νὰ ἐνδιαφέρεστε γιὰ τὸ πῶς θὰ κάνετε κάτι δημιουργικὸ καὶ ὄμορφο στὴ ζωή σας.
Ἔπειτα καλλιεργῆστε τὴν φιλανθρωπία μέσα στὸ σχολεῖο σας, μαζί μὲ τοὺς καλοὺς σας δασκάλους καὶ τοὺς γονεῖς σας. Μπορεῖ κάποιος ἀπὸ τοὺς συμμαθητές σας νὰ βρίσκεται σὲ ἀνάγκη, μπορεῖ κάποιος ἀπὸ τὴν γειτονιά σας νὰ περνᾶ δύσκολα. Σκῦψτε διακριτικὰ πάνω στὸν πόνο τους καὶ δοκιμᾶστε νὰ τὸν μετριάσετε. Ἐπισκεφθεῖτε ἱδρύματα, φτωχὰ παιδιά, ἀσθενεῖς, γέροντες καὶ δῶστε τους ἀπλόχερα ἀγάπη. Χτυπῆστε ἀκόμα καὶ τὶς πόρτες ἐκείνων ποὺ ἔχουν πολλά· ἴσως βλέποντας τὰ πρόσωπά σας ντραποῦν καὶ δώσουν ἀπὸ τὰ περισσεύματά τους στοὺς φτωχούς.
Μπορεῖ τὰ μέσα που διαθέτετε νὰ εἶναι λιγοστὰ. Ἔχετε ὅμως τὸν νεανικὸ ἐνθουσιασμό, τὴν ἀνόθευτη ματιὰ τοῦ ἀνθρώπου ποὺ δὲν ἔχει ἀκόμα ὑποταγεῖ στὴν ἀνάγκη. Ἔχετε τὴν ἀγάπη ἐκείνη ποὺ δὲν ἔχει κρυώσει· τὸν πλοῦτο ἐκεῖνον ποὺ δὲν στηρίζεται στὰ χρήματα· τὴν ὁλόψυχη συμπάθεια καὶ τὸ δάκρυ στὰ μάτια γιὰ ἐκεῖνον ποὺ πονᾶ καὶ δοκιμάζεται.
Βάλτε παιδιά μου τὴν φιλανθρωπία στὸ σχολεῖο σας καὶ τότε θὰ τιμήσετε ἀληθινὰ τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχες καὶ θὰ ἔχετε τὶς εὐλογίες τους στὴ ζωή σας, σὲ ὅ,τι ἀγαθὸ ἐπιθυμήσετε νὰ πράξετε.
Μὲ ὅλη μου τὴν ἀγάπη
† ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ