*Ο ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΥΜΝΟΥ*
Η εθνική μας επέτειος και o «Υμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού με οδήγησαν σε ορισμένες σκέψεις, τις οποίες θα ήθελα να μοιρασθώ μαζί σας. Ο ύμνος συνετέθη από τον μεγάλο Ζακύνθιο ποιητή τον Μάιο του 1823, όταν έφτανε ως τη Ζάκυνθο ο απόηχος από την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου. Μελοποιήθηκε από τον Κερκυραίο Νικόλαο Μάντζαρο και το 1865 καθιερώθηκε ως ο εθνικός ύμνος των Ελλήνων, εμπνευσμένος από την Εθνεγερσία, αλλά και από τη διαχρονική παράδοση του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.
Πολλά μηνύματα του ύμνου παραμένουν επίκαιρα σήμερα. Παρατηρώντας την κρίση και τα προβλήματα της Ελλάδος και της Κύπρου, νομίζω ότι ο Σολωμός είχε προφητική ικανότητα, όταν έγραφε τις περίφημες 158 στροφές του.
Η συμπεριφορά των σκληρόκαρδων εταίρων - δανειστών και η ανάγκη για βοήθεια καταγράφεται ήδη στις πρώτες στροφές του ύμνου μας:
Μοναχή τον δρόμο επήρες
Εξανάλθες μοναχή
Δεν είν’ εύκολαις οι θύραις
Εάν η χρεία ταις κουρταλεί.
Δεν σου ανοίγουν εύκολα οι πόρτες των ισχυρών όταν ικετεύεις για βοήθεια, λέει ο ποιητής και προτείνει να στηριζόμαστε πρωτίστως στις δικές μας δυνάμεις:
Ναι, αλλά τώρα αντιπαλεύει
Κάθε τέκνο σου με ορμή...
Οι ισχυροί κλονίζονται όταν ο Ελληνας ξεσηκώνεται βασισμένος σε προαιώνια ιδανικά:
Ελαφιάσθη της Αγγλίας
Το θηρίο και σέρνει ευθύς
Κατά τ’ άκρα της Ρωσίας
Τα μουγκρίσματα τσ’ οργής.
Εκτός όμως από τα συμφέροντα των ξένων, ο Σολωμός υποδεικνύει και μια άλλη πηγή των δεινών του Ελληνισμού, τη διχόνοια, την αρχομανία. Δεν είναι τυχαίο ότι και το πρώτο γραπτό έργο του Ελληνισμού, η Ιλιάδα, και ο εθνικός μας ύμνος κάνουν έντονες αναφορές στο μεγάλο αυτό ελάττωμα του έθνους μας (θυμηθείτε την έριδα Αγαμέμνονος και Αχιλλέως)!
Η διχόνοια οπού βαστάει
Ένα σκήπτρο η δολερή,
Καθενός χαμογελάει
Πάρτο, λέγοντας, και συ...
Ο ποιητής σπεύδει να δώσει το αντίδοτο στη διχόνοια: Την εθνική συμφιλίωση με πυλώνες τα δύο ακατάλυτα ιδανικά που κρατούν όρθιο επί αιώνες τον Ελληνισμό:
Στο αίμα αυτό που δεν πονείτε
Για πατρίδα, για θρησκειά
Σας ορκίζω αγκαλιασθείτε
Σαν αδέλφια γκαρδιακά.
Χριστιανική πίστη και αγνός πατριωτισμός είναι οι αξίες που οδήγησαν τους Ελληνες στην Επανάσταση. Η ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση είναι διάχυτη και στην ψυχή των αγωνιστών και στους στίχους του ύμνου μας:
Σου ’λθε εμπρός λαμποκοπώντας
Η θρησκεία μ’ ένα Σταυρό
Και το δάκτυλο κινώντας
Οπού ανεί τον ουρανό
....
Αγροικάει την ψαλμωδία
Οπού εδίδαξεν αυτή,
Βλέπει την φωταγωγία
Στους αγίους εμπρός χυτή!
Παράλληλα με την ορθόδοξη πίστη οι Ελληνες του 1821 πιστεύουν και εμπνέονται από την αδιάσπαστη συνέχεια του διαχρονικού Ελληνισμού.
Ο Σολωμός το πιστοποιεί με την επίκληση στους 300 Σπαρτιάτες του Λεωνίδα:
Ω, τρακόσιοι, σηκωθήτε
Και ξανάλθετε σ’ εμάς
Τα παιδιά σας θέλ’ ιδείτε
Πόσο μοιάζουνε με σας.
Αλλά και τον αρχαίο ποιητή Πίνδαρο επικαλείται για να τονίσει αυτή τη συνέχεια:
... Φιλελεύθερα τραγούδια
Σαν τον Πίνδαρο εκφωνώ.
Ο Σολωμός αφήνει παρακαταθήκη να τιμούμε τη θυσία και τους αγώνες των κληρικών μας. Γράφει στον ύμνο για τη θυσία του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄:
Ολοι κλαύστε, αποθαμμένος
Ο αρχηγός της Εκκλησιάς
Κλαύστε, κλαύστε, κρεμασμένος
Ωσάν νάτανε φονιάς!
Και φυσικά προβλέπει ότι και τότε και τώρα τα κονκλάβια των ισχυρών δεν κρίνουν με βάση τις ηθικές αρχές, αλλά τα μικροσυμφέροντα, πολιτικά και οικονομικά:
Τι θα κάμετε, θ’ αφήστε
Ν’ αποκτήσωμεν εμείς
Λευθερίαν ή θα την λύστε
Εξαιτίας πολιτικής;
Προτείνω στα σχολεία μας να διδάσκεται ολόκληρος ο «Υμνος εις την Ελευθερίαν». Είναι πιο επίκαιρος από ποτέ!
Δημοκρατία,26/03/2013