Ο όσιος πατήρ ημών Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης και καθηγητήςτης ερήμου (11 Ιανουαρίου)
Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
‘Ο όσιος πατέρας μας Θεοδόσιος ήταν από την κώμηΜωγαρισό της επαρχίας της Καππαδοκίας, τον πατέρα του τον έλεγαν Προαιρέσιο καιτη μητέρα του Ευλογία, που ήταν και οι δύο ευσεβείς και πιστοί χριστιανοί.Ακολούθησε δε τη μοναχική ζωή και το ιερό ένδυμα αυτής. Πήγε στα Ιεροσόλυμα καιαπό εκεί έφθασε στην Αντιόχεια προς τον μέγα Συμεών τον Στυλίτη, από τον οποίοκαι μυήθηκε την επίδοση στην αρετή, που θα παρουσίαζε αργότερα. Διότι θαγινόταν ποιμένας πολλών λογικών προβάτων. Έπειτα ησυχάζει κοντά σε κάποιοσεβαστό άνδρα, ονόματι Λογγίνο. Ακολουθώντας την άκρα εγκράτεια, ώστε νασιτίζεται μία φορά την εβδομάδα, και χωρίς να γευτεί καθόλου άρτο για τριάνταχρόνια, κι αφού εξάσκησε κάθε άλλη αρετή, έφτασε σε τόσο μεγάλο πνευματικόύψος, ώστε να επιτελεί και παράδοξα θαύματα.
Για παράδειγμα: - Τον μοναχόΒασίλειο, ο οποίος τελείωσε τη ζωή του και εγκαινίασε τον τάφο που ο άγιος είχεκατασκευάσει για τον ίδιο, για μνήμη θανάτου, ο όσιος μόνος με έναν ακόμημοναχό, ενώ στους υπόλοιπους ήταν αθέατος, τον έβλεπε να στέκεταιμαζί με τους αδελφούς και να συμψάλλει - χωρίς να υπάρχει φωτιά, άναψε τασβησμένα κάρβουνα, εκεί που επρόκειτο να ιδρύσει το μοναστήρι - κάποιαγυναίκα που τον πλησίασε, την απάλλαξε από την αιμορραγία της - από ένανκόκκο, τον οποίο ευλόγησε και τον έδωσε πίσω, έκανε να ξεχειλίζουντα χωράφια με σιτάρι - ένα παιδί που έπεσε μέσα σε φρεάτιο, ήλθε αόρατακαι το έβγαλε από τον λάκκο - σταμάτησε τον θάνατο των παιδιών πουγεννώνταν, τα οποία δεν πρόφταιναν να φτάσουν ζωντανά στη ζωή. Τη μητέρα τουςλοιπόν, που ήταν όπως σχεδόν οι στείρες γυναίκες, με την προσευχή του την έκανεεύτεκνο - και απεσόβησε νέφος ακρίδων με μόνη την επιτίμησή του -και τον Κήρυκο, τον κόμητα της Ανατολής, τον έκανε άτρωτο στους πολέμους, διότιαντί για θώρακα φόρεσε αυτός την τρίχινη εσθήτα του αγίου - και τη γη πουταλαιπωρείτο από την ξηρασία, την απάλλαξε από την αδικία περί τους καρπούς,κάνοντας να έλθει βροχή με την προσευχή του - προείπε και την πτώση τωνοικοδομημάτων από σεισμό που επρόκειτο να καταλάβει την Αντιόχεια, όπως καιπολλούς έσωσε από τα θαλάσσια κύματα, εμφανιζόμενος σ᾽αυτούς που κινδύνευαν.Έγινε καθηγητής πολλών μαθητών και έτσι εξεδήμησε προς τον Κύριο. Τελείται δε ησύναξή του στο σεπτό αποστολείο του αγίου αποστόλου Πέτρου᾽.
Οι ύμνοι της Εκκλησίας μας δεν είναιδυνατόν να μη προβάλουν τη σπουδαία ασκητική διαγωγή ενός από τους μεγαλυτέρουςοσίους της Εκκλησίας μας, ο οποίος μάλιστα έχει και τον τίτλο του καθηγητού τηςερήμου, ως καθοδηγητής πλήθους άλλων μοναχών, και μάλισα καθοδηγητής όχι με ταλόγια, αλλά πρωτίστως με την ίδια την αγιασμένη ζωή του. ῾Όσιε πάτερ,θεοφόρε ΘεοδόσιεŸ μεγάλως ηγωνίσω εν τη προσκαίρω ζωή, εν ύμνοις καινηστείαις και αγρυπνίαις, τύπος γενόμενος των σων φοιτητών᾽(όσιε πάτερ, θεοφόρεΘεοδόσιε, αγωνίστηκες σπουδαία στην πρόσκαιρη αυτή ζωή, με τους ύμνους και τιςνηστείες και τις αγρυπνίες, γενόμενος έτσι παράδειγμα των μαθητών που ήταν μαζίσου). Η μεγαλωσύνη του μάλιστα παρομοιάζεται με εκείνην του μεγίστου οσίουΑντωνίου, δείχνοντας με τον τρόπο αυτόν πράγματι το μέγεθος της αγιότητας καιτου ίδιου. ῾Εξασκήσας αληθώς ώσπερ ο μέγας Αντώνιος᾽ (ασκήθηκες αληθινά όπωςακριβώς ο μέγας Αντώνιος).
Η κατεξοχήν άσκησή του, κατά τονυμνογράφο του, ήταν στην προσευχή, στο κατά Θεόν πένθος και τα δάκρυα, στημνήμη του θανάτου. Ασκούμενος σ᾽αυτά, έφτασε σε μεγάλα ύψη ταπείνωσης καικαθαρότητας, συνεπώς δημιούργησε μέσα στην καρδιά του τον κατάλληλο χώρο γιατην ενοίκηση της αγίας Τριάδος. Διότι ῾ταπεινοίς ο Θεός δίδωσι χάριν᾽, όπως και῾μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται᾽. Με την ενοίκησητου Θεού στην ύπαρξή του, έγινε και ο ίδιος φως, το οποίο φώτισε και τουςμοναχούς του μοναστηριού του, αλλά και τον κόσμο ο οποίος τον επισκεπτόταν.Σημειώνει ο άγιος υμνογράφος: ῾ευρούσα, ως επόθει, την καθαράν σου ψυχήν τουΠνεύματος η χάρις του Παναγίου, σοι ενεσκήνωσεν ως άχραντον φως᾽(όπως ποθούσε ηχάρη του Παναγίου Πνεύματος, βρήκε την καθαρή σου ψυχή και κατασκήνωσε σε σένασαν άχραντο φως). Είπαμε όμως: η καθαρότητα αυτή της ψυχής του ήταν αποτέλεσματου αδιάκοπου κατά των ψεκτών παθών αγώνα του, κυρίως στην προσευχή, το κατάΘεόν πένθος και τα δάκρυα, τη μνήμη του θανάτου. ῾Θείας αίρων σου χείρας προςύψος, στύλος, όσιε, φωσφόρος ώφθης, των προσευχών εν ταις ακτίσι λαμπόμενος᾽ (Σηκώνονταςτα θεϊκά σου χέρια προς τον Θεό, όσιε, φάνηκες φωτεινός στύλος, που λάμπει μετις ακτίνες των προσευχών). ῾Γλυκασμόν ευφροσύνης Χριστώ τω Θεώ, τω τωνΜυροφόρων τα δάκρυα τρέψαντι εις χαράν, Θεοδόσιε, οι κρουνοί των δακρύων σουέσταξαν᾽ (Θεοδόσιε, οι κρουνοί των δακρύων σου έσταξαν γλυκασμό ευφροσύνης απότον Χριστό τον Θεό, ο Οποίος μετέτρεψε τα δάκρυα των Μυροφόρων σεχαρά). Και κυρίως η μνήμη του θανάτου: ῾Τον βίον αει του θανάτου θέμενοςμελέτημα, εκδημήσαι σπεύδων τε προς τον δι᾽ημάς επιφανέντα σαρκί, σεαυτώεδομήσω τον τάφον, Θεοδόσιε᾽ (Κρατώντας πάντοτε στη ζωή σου τη μελέτη τουθανάτου και σπεύδοντας να φύγεις από τη ζωή αυτή προς τον Χριστό, που φάνηκεςγια εμάς ως άνθρωπος, κατασκεύασες για τον εαυτό σου τον τάφο σου, Θεοδόσιε).Μοιάζει και σ᾽ αυτό με τον άγιο Αντώνιο, ο οποίος τόνιζε ότι δεν είναι δυνατόννα φτάσει σε αγιότητα ο άνθρωπος, αν δεν θεωρήσει την κάθε του ημέρα ως τηντελευταία της ζωής του. Κι αν για τους μεγάλους αυτούς οσίους ημελέτη του θανάτου θεωρείτο ως απαραίτητη πνευματική άσκηση, ας φανταστούμεπόσο πιο απαραίτητη είναι για εμάς, τους εν τη ταραχή και συγχύσει του κόσμουευρισκομένους. Είναι αυτό που προτρέπει ο λόγος του Θεού ήδη από την ΠαλαιάΔιαθήκη: ῾μιμνήσκου τα έσχατά σου, και ου μη αμάρτης εις τον αιώνα᾽ (Θυμήσουτο τέλος της ζωή σου, και δεν θα αμαρτήσεις ποτέ).
Οι πνευματικές του ασκήσεις και η ενΧριστώ πρόοδός του ενισχυόταν από δύο στοιχεία: πρώτον, από τον τόπο πουευρισκόταν, δηλαδή κοντά στον τόπο που έζησε ο ίδιος ο Κύριος, γι᾽αυτόκαι ο υμνογράφος προβάλλει τα στάδια της πνευματικής του πορείας κατάαντιστοιχία με την πορεία του Χριστού - ῾Κατέλιπες τον κόσμον και τα εν τωκόσμω, όσιε, την τελεσθείσαν γύμνωσιν του Δεσπότου εκμιμησάμενος επί τουΙορδάνου, Θεοδόσιε᾽ (Άφησες τον κόσμο και τα εν τω κόσμω, όσιε, επειδήμιμήθηκες τη γύμνωση που υπέστη ο Δεσπότης Κύριος στον Ιορδάνη, Θεοδόσιε), ῾Tουκλίναντος κορυφήν τω Προδρόμω μιμούμενος Χριστού το υπήκοον, και την αρίστηνταπείνωσιν, Πάτερ Θεοδόσιε, προς αρετών ανηνέχθης πύργον άσειστον᾽ (Μιμούμενοςτην υπακοή και την άριστη ταπείνωση του Χριστού, που έκλινε την κεφαλή του στονΠρόδρομο, Πάτερ Θεοδόσιε, ανέβηκες και εσύ στον στέρεο πύργο των αρετών), ῾Tονσταυρόν του Σωτήρος επ᾽ ώμων άρας, έδραμες επί τον τούτου τάφον, ελάφου δίκηνεπί υδάτων πηγάς σωτηρίους, παμμάκαρ Θεοδόσιε᾽ (Σήκωσες στους ώμους σου τονσταυρό του Σωτήρα και έτρεξες στον τάφο εκείνου, όπως τρέχει το ελάφι στιςσωτήριες πηγές των υδάτων, παμμάκαρ Θεοδόσιε) – δεύτερον, από το γεγονός ότιείχε την ευκαιρία να προσεύχεται και να ζει μέσα στον ναό της ΥπεραγίαςΘεοτόκου, την οποία αγαπούσε υπερβαλλόντως - ῾Τη παρθένω και Μητρίλειτουργήσας Χριστού του Θεού, την ακαταμάχητον χάριν εδέξω του Πνεύματος᾽(Αφού λειτούργησες στην Παρθένο και Μητέρα Χριστού του Θεού, δέχτηκες τηνακαταμάχητη χάρη του αγίου Πνεύματος), ῾Tον θείον της Θεοτόκου κατηξιώθης ναόνκατοικείν και τούτον επισκέπτεσθαιŸ Θεού την λαμπρότητα θεωρείν γαρηγάπησας᾽ (Αξιώθηκες να κατοικείς στον θείο ναό της Θεοτόκουκαι να τον επισκέπτεσαι. Διότι αγάπησες να βλέπεις τη λαμπρότητα του Θεού). Κιείναι ευνόητο: δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος να προχωρήσει σε αγιότητα, να έχειτην οποιαδήποτε αγιότητα, αν δεν αγαπήσει τη Μητέρα του Κυρίου, την υπεραγίαΘεοτόκο. Η αγάπη προς Εκείνην είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης προς τονίδιο τον Χριστό και Θεό μας.
Αναφέραμε προηγουμένως ότι ο όσιοςΘεοδόσιος ήταν φωτισμένος εκ Θεού άνθρωπος, ο οποίος φώτιζε και τους μοναχούςτου και τον κόσμο που τον επισκεπτόταν. Κι ο φωτισμός αυτός φανερωνόταν και μετις θεόπνευστες διδασκαλίες του. Ο όσιος μπορεί να ήταν μέγας ασκητής, αλλάλόγω της θέσεώς του και της ευθύνης την οποία είχε, είχε και διδασκαλικόχάρισμα. Και τι δίδασκε; Μα, ό,τι η Εκκλησία μας εκήρυσσε. Δεν θα ήταν άλλωστεο άγιος που ξέρουμε, αν η αγιότητά του δεν στηριζόταν στην παράδοση τηςΕκκλησίας. Ελεύθερη και αυτόνομη αγιότητα δεν υφίσταται. Ό,τι αγιότητα έχεικανείς, οφείλεται στην ένταξή του στην Εκκλησία και τη σχέση του με τον Χριστό,τους Αποστόλους, τους προηγουμένους από αυτόν αγίους. Ο όσιος λοιπόν ήτανπαραδοσιακός, συνδεδεμένος δηλαδή με την πηγή της χάρης, γι᾽αυτό και εκήρυσσετα δόγματα της πίστεως. Υπέρμαχος των Οικουμενικών Συνόδων, των τεσσάρων δηλαδήπου υφίσταντο μέχρι την εποχή του, κήρυσσε ορθά το τριαδολογικό και τοχριστολογικό δόγμα. Και μάλιστα η υπερμάχησή του για την ορθή εικόνα του Χριστού,ως τελείου Θεού και τελείου ανθρώπου, δηλαδή ως έχοντος δύο φύσεις, συνεπώς καιδύο θελήσεις και ενέργειες, αλλά μία θεϊκή προσωπικότητα, ήταν εκείνο που τονσυνείχε, μέχρι σημείου να θέλει να δώσει και τη ζωή του για την αλήθεια αυτή.Γι᾽ αυτό και οι ύμνοι της Εκκλησίας μας τονίζουν και την ορθή από αυτόνεξαγγελία της πίστεως, αλλά και το μαρτυρικό του φρόνημα. ῾Των σων μεμνημένοιδιδαγμάτων, Θεοδόσιε, εν δυσί ταις ουσίαις, Χριστόν κηρύσσομεν, δύω ταςθελήσεις ειδότες, τας φυσικάς και τας ενεργείας, και τα αυτεξούσια, εν Θεώ τωβαπτισθέντι σαρκί᾽ (Ενθυμούμενοι τα διδάγματά σου, Θεοδόσιε, κηρύσσουμετον Χριστό με δύο ουσίες, γνωρίζοντας δύο και τις φυσικές θελήσειςκαι τις ενέργειες και τα αυτεξούσια, του Θεού που βαπτίστηκε ως άνθρωπος). ῾Συνόδουςεκήρυξας, θεόφρον Θεοδόσιε, των σεπτών ισαρίθμους Ευαγγελίων Χριστού, το τηςπροαιρέσεως αίμα μαρτυρικώ προέμενος ζήλω, και μάρτυς αναίμακτος ευσεβείαςαναδέδειξαι᾽ (Κήρυξες, θεόφρον Θεοδόσιε, τις ισάριθμες με τα σεπτά ευαγγέλιατου Χριστού Συνόδους, έτοιμος να δώσεις το αίμα της προαίρεσής σου με μαρτυρικόζήλο, γι᾽αυτό και αναδείχτηκες και αναίμακτος μάρτυρας της πίστεως).
Ακολουθείν
