Οέν αγίοις πατήρ ημών Γρηγόριος, επίσκοπος Νεοκαισάρειας, ο θαυματουργός (17Νοεμβρίου)
Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Ο άγιος Γρηγόριος ήταν επί τηςβασιλείας του Αυρηλιανού, από Έλληνες γονείς. Επειδή ζητούσε ό,τι καλύτερο γιατον εαυτό του, γνώρισε την αληθινή κατά Χριστό πίστη. Κι όσο μεγάλωνε, τόσοαύξανε σ’ αυτόν η ευσέβεια. Από το μέγεθος και το πλήθος των θαυμάτων πουέκανε, πήρε την επωνυμία του: θαυματουργός. Όταν λοιπόν φοιτούσε ακόμη στησχολή της Αλεξάνδρειας και σπούδαζε θεολογία, κάποια πόρνη, παρακινημένη απόσυμφοιτητές του, με σκοπό να τον συκοφαντήσουν, τον πλησίασε.Καταλήφθηκε όμως από δαιμόνιο, λόγω της συκοφαντίας, και έπεσε στη γησπαράσσοντας. Ο άγιος τότε προσευχήθηκε και την έκανε καλά. Αυτός κάποτε είδεστον ύπνο του την Υπεραγία Θεοτόκο με τον Ιωάννη τον Θεολόγο να τον μυούν στομυστήριο της αγίας Τριάδος. Και μετά τη χειροτονία του σε επίσκοπο από τονΦαίδιμο, τον Μητροπολίτη Αμασίας, και με το που πήγε στην Εκκλησία που τουέλαχε, και μετά την κοίμησή του, λέγεται ότι έκανε θαύματα τέτοια, που και δενείναι εύκολο να τα ακούσει κανείς και είναι μεγαλύτερα και από το νατα πιστέψει.
Για παράδειγμα: Μετακίνησε σε άλλομέρος μία τεράστια πέτρα, ίση σχεδόν με βουνό, μόνο με την προσευχή του. Καικάποτε περνώντας από ένα ναό ειδώλων, εισήλθε μέσα και έβγαλε από εκεί ταδαιμόνια. Όταν έφυγε δε, δεν μπορούσαν τα δαιμόνια να ξαναμπούν στον ναό. Τοέμαθε αυτό ο νεωκόρος και οργίσθηκε κατά του αγίου. Τότε ο άγιος έγραψε σ’ έναχαρτί: «ο Γρηγόριος προς τον σατανά: Να μπεις μέσα». Ο νεωκόρος έβαλε μέσα στονναό το χαρτί, οπότε μπόρεσαν να μπουν και τα δαιμόνια. Μόλις είδε ο νεωκόρος τοθαύμα αυτό, έμεινε έκπληκτος, και αντί να λατρεύει πια τους δαίμονες,αναδείχθηκε αμέσως μαθητής του Χριστού, προσερχόμενος στον μεγάλο Γρηγόριο.Άλλοτε, έμεινε ξάγρυπνος μία νύκτα στην προσευχή, για να κάνει ήσυχη και χέρσαμία λίμνη, η οποία είχε κύματα σαν της θάλασσας και την οποία διεκδικούσαν δύοαδέλφια. Ο άγιος λοιπόν «αποξήρανε», μαζί με τη λίμνη, και τη μεταξύτους έχθρα. Ακόμη: σταμάτησε την προς τα εμπρός φορά ενός ποταμού, επειδή τονπαρεκάλεσαν οι κάτοικοι της περιοχής, βάζοντας τη ράβδο του στη λασπωμένη καιανακατωμένη γη. Και πρόσθεσε θαύμα πάνω στο θαύμα. Γιατί τότε το ρείθρο τουποταμού φάνηκε να αναχαιτίζεται, σαν να φοβόταν να αγγίξει τη ράβδο, ενώ ηράβδος που ήταν ξερή και χωρίς φυσική υγρασία, έγινε ευθαλές δέντρο. Κι ούτε οχρόνος μπόρεσε να σβήσει το θαύμα, γιατί και τώρα, όπως λένε, κηρύσσεται ηδύναμη του Χριστού διά του μεγάλου Γρηγορίου, αφού ο ποταμός δεν προχωρεί προςτα εμπρός και το δέντρο εξακολουθεί να είναι στη θέση του. Κι εκτός από ταπαραπάνω, ένας Εβραίος που υποκρίθηκε τον νεκρό, σε σχήμα ύπτιο και απλωμένο,πράγματι έπαθε αυτό που υποκρινόταν, με την προσευχή του. Κάποτε, οι διώκτεςτου τον νόμισαν ότι ήταν δέντρο, όταν αυτός στεκόταν στο όρος και προσευχόταν.Άλλοτε, έφερε πείνα στους απίστους, τους οποίους έσωσε από τον θάνατο, μόλιςπίστεψαν στον Χριστό. Όταν δε ήλθε η ώρα να φύγει από τον κόσμο αυτό και ναεκδημήσει προς τον Κύριο, έκανε ευχαριστήριες προσευχές, διότι τηνπόλη του που ήταν πολυάνθρωπη και γεμάτη από μεγάλη ασέβεια και απιστία, τηνάφησε ακριβώς αντίθετα. Όσους πιστούς δηλαδή βρήκε εκεί, όταν πήγε ωςεπίσκοπος, τόσους άπιστους και άφησε, που επέμεναν στην απιστία».
Ο άγιος Γρηγόριος ο Νεοκαισαρείαςυπήρξε σπάνιος άνθρωπος. Και μόνο το γεγονός ότι πηγαίνοντας στη Νεοκαισάρειαβρήκε ελάχιστους πιστούς (17 χριστιανοί αναφέρονται), ενώ εκδημώντας άφησεελάχιστους απίστους (επίσης 17 τον αριθμό), φανερώνει τον ζήλο της πίστεώς του,τη δύναμη του λόγου του, τη δύναμη των θαυμάτων που ο Θεός τού χάρισε. Ο άγιοςυμνογράφος δεν μπορεί να μην εφαρμόσει γι’ αυτόν το προφητικό λόγιο:«ο ζήλος ο του Θεού κατέφαγέ σε, Γρηγόριε». Ψάχνοντας ο εκκλησιαστικός ποιητής,ο άγιος Θεοφάνης, να βρει ανάλογα με τον Γρηγόριο αναστήματα, καταφεύγει στουςΠατριάρχες και τους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ο άγιος μοιάζει με τονΜωυσή, λέει, που έλαβε σαν κι εκείνον τις πλάκες της πίστεως πάνω στο όρος τηςμυστικής θεοφανείας, νομοθετώντας στους λαούς την ευσέβεια: «Νέος γέγοναςΜωυσής τοις έργοις, πλάκας πίστεως επί του όρους της μυστικής θεοφανείαςδεξάμενος, νομοθετήσας λαοίς την ευσέβειαν». Μοιάζει με τον προφήτη Σαμουήλ,που ανέβηκε στο όρος της θεωρίας: «αναβάς εις ύψος, ως Σαμουήλ, ταις θεωρίαις».Μοιάζει με τον προφήτη Δανιήλ, που όπως σε εκείνον δόθηκε το χάρισμα ερμηνείαςονείρων, σ’ αυτόν με ενύπνιο αποκαλύφθηκε το μυστήριο της πίστεως: «ώσπεργαρ εκείνω (τω Δανιήλ)το ενύπνιον, ούτω το της πίστεως μυστήριοναπεκαλύφθη σοι».
Δεν είναι τυχαίο ότι τον βίο του τονέγραψε ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, ο οποίοςκαταγράφει γι’ αυτόν συγκεκριμένα περιστατικά της ζωής του, όπως καιδιδασκαλίες του, τα οποία άκουσε, όταν ήταν ακόμη μικρό παιδάκι, από τη γιαγιάτου αγία Μακρίνα, μαθήτρια και πνευματικοπαίδι του ίδιου του αγίου ΓρηγορίουΝεοκαισαρείας. Το ίδιο κάνει σε λόγους του και ο άγιος Βασίλειος. Και αυτόςμνημονεύει με μεγάλο θαυμασμό τον σήμερα εορταζόμενο, καθώς και ο ίδιος υπήρξεαυτήκοος παρομοίων περιστατικών από τη γιαγιά του. Και ας επιτραπεί, ενπαρενθέσει, να τονίσουμε την αξία των γιαγιάδων και των παππούδων, διαχρονικά,οι οποίοι μυούν στα νάματα της αγιασμένης μας χριστιανικής παραδόσεως ταεγγόνια τους. Ας φανταστούμε το σκηνικό: η γιαγιά Μακρίνα, αναπνέοντας τηνπαράδοση του αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού, δηλαδή την παράδοση του Χριστούκαι της Εκκλησίας μας, να έχει στην αγκαλιά της τα θαυμαστά, όπως θα αποδειχτείαργότερα, εγγόνια της, και να μεταγγίζει σ’ αυτά τηζωντανή αυτή παράδοση. Πόσο συνήργησε η αγιασμένη αυτή γιαγιά στο νααναδειχτούν τέτοια αναστήματα για την Εκκλησία τα εγγόνια της, μόνον ο Θεόςμπορεί να το ξέρει. Σίγουρα πάντως δεν ήταν άμοιρη σ’ αυτό και εκείνη.
Ο υμνογράφος μας βεβαίως επιμένειιδιαιτέρως – κι είναι λογικό τούτο – στη χάρη θαυματουργίας του αγίουΓρηγορίου. Την θεωρεί δε ως άβυσσο, λόγω του πλήθους των θαυμάτων του, η οποίαόμως προήλθε από τη μύησή του στο μυστήριο της αγίας Τριάδος και τη σταθερήπνευματική προσήλωσή του στον Ιησού Χριστό. «Εις βάθος θεωρίας υπελθώνπανσόφως, Ιεράρχα Χριστού, την θείαν εμυήθης της Τριάδος φανέρωσιν∙ καιπνεύματι προσβλέπων ακλινώς, Χριστόν τον Θεόν ημών, των θαυμάτων άβυσσονπηγάζεις ημίν». Το θεωρητικό όμως αυτό του αγίου Γρηγορίου, η χάρη της μετοχήςτου στον Θεό, δεν ήλθε ακόπως και απροϋπόθετα. Ο άγιος Θεοφάνης υπενθυμίζει καιπάλι ότι η θεωρία του Θεού είναι αποτέλεσμα της πρακτικής επιστήμης, δηλαδή τηςεξασκήσεως των αρετών, με τις οποίες τα πάθη υποτάσσονται στον νου. Καθαρόςλοιπόν ο νους με τον τρόπο αυτό οδηγείται στη θέα του Θεού. «Τι σε νυν καλέσωΓρηγόριε; Πρακτικόν, ότι τα πάθη καθυπέταξας τω νω∙ θεωρόν, ότι εδρέψω τηςσοφίας τον καρπόν».
Ο υμνογράφος επιμένει στην πρακτικήεπιστήμη της εξασκήσεως των αρετών από τον άγιο Γρηγόριο. Έχοντας μάλιστα υπόψητου πέραν της όλης ασκητικής βιωτής του και το περιστατικό της προκλήσεώς τουαπό την κοινή γυναίκα, τον προβάλλει ως πρότυπο μεταξύ άλλωνσωφροσύνης, διά της οποίας, ως κυριολεκτικά αδελφής του, ντρόπιασε τους δαιμονοκίνητουςσυμφοιτητές του. «Την σωφροσύνην αδελφήν κτησάμενον, ως συνεργόν των καλών, σεκαθορών όφις ο δεινός, Γρηγόριε, σοι τους βασκάνους ήγειρε∙ ους κατήσχυνας,πάτερ, μακροθυμία το γύναιον, πάθει συσχεθέν ιασάμενος». (Ο φοβερός όφις, οδιάβολος, Γρηγόριε, βλέποντάς σε να έχεις αποκτήσει τη σωφροσύνη ως αδελφή σουκαι συνεργό των καλών της ζωής σου, εξήγειρε εναντίον σου τους δαιμονοκίνητους.Αυτούς τους ντρόπιασες, πάτερ, γιατρεύοντας με τη μακροθυμία σου, το γύναιο,που καταλήφθηκε από το πάθος). Είθε οι ευχές του αγίου Γρηγορίου νασυνοδεύουν και εμάς πάντοτε, ώστε να σωζόμαστε από τις διάφορες αμαρτίες μας.Θα είναι τούτο μία επιβεβαίωση της θαυματουργίας του και σε εμάς τους ίδιους. «Τωνσων θαυμάτων εν εμοί, Γρηγόριε, θείαν ενέργειαν, περιφανώς, Πάτερ, και τα νύνανάδειξον, εκ του βυθού ρυόμενος των πταισμάτων με».
Ακολουθείν
