Ο άγιος ιερομάρτυς Χαραλάμπης (10 Φεβρουαρίου)
ΤουΠρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Ο άγιος Χαραλάμπης έζησε επί τηςβασιλείας του Σεβήρου, όταν ηγεμόνευε ο Λουκιανός στην πόλη της Μαγνησίας.Επειδή ήταν ιερέας των Χριστιανών και δίδασκε την οδό της αληθείας, οι τύραννοιπρόσταξαν να τον ξεντύσουν από την ιερατική του στολή κι έπειτα να γδάρουν όλοτο δέρμα του σώματός του. Καθώς λοιπόν ο ηγεμόνας τον έβλεπε ναυπομένει καρτερικά τα βασανιστήρια, εξοργίστηκε και επιχείρησε να ξέσει τονάγιο με τα δικά του χέρια, οπότε αμέσως αποκόπηκαν τα χέρια του και έμεινανμετέωρα στο σώμα του μάρτυρα. Ο άγιος όμως προσευχήθηκε και τον έκανε υγιή.Όταν είδαν αυτό το θαύμα οι δήμιοι, που ονομάζονταν Πορφύριος και Βάπτος,αρνήθηκαν τα είδωλα και πίστεψαν στον Χριστό. Το ίδιο και τρεις γυναίκες απόαυτούς που παρίσταντο εκεί. Όλους αυτούς τους συνέλαβε ο ηγεμόνας και αφού τουςκαθυπέβαλε σε βασανιστήρια, χωρίς έλεος τους αποκεφάλισε. Διότι αν καιθεραπεύτηκε, όμως παρέμεινε στην απιστία».
Ο άγιος Χαραλάμπης, και πιο λαϊκάΧαράλαμπος, θεωρείται, κατά την υμνολογία της Εκκλησίας μας, καύχηματης Ελλάδας. Της Ελλάδας που φέρει το όνομα του Χριστού∙ που είναιχριστιανική και αναγνωρίζει και τιμά τους αγίους∙ που θεωρεί ως μεγίστηευλογία και θησαυρό πολύτιμο την ύπαρξη των λειψάνων τους, όπως της κάρας τουαγίου ιερομάρτυρα∙ που προστρέχει με πίστη και πόθο στις εκκλησιές για ναπανηγυρίσει τη μνήμη τους. «Καυχάται σήμερα όλη η χριστιανική Ελλάδα. Γιατίαπέκτησε τη δική σου κάρα σαν κρήνη που αναβλύζει ποταμούς ιαμάτων καιαστείρευτο πλούτο και χάρη που δεν αδειάζει ποτέ, και διώχνει νόσους και τηνπολύφθορη πανώλη από τους ανθρώπους που σε μακαρίζουν» («Αβρύνεται σήμερονΕλλάς πάσα η χριστώνυμος∙ κάραν την σην γαρ εκτήσατο, ως κρήνην βρύουσανιαμάτων ρείθρα και πλούτον αδάπανον και χάριν κενουμένην μηδέποτε, νόσους τ’ελαύνουσαν λοιμικήν τε την πολύφθορον, εξ ανθρώπων των μακαριζόντων σε»)(στιχηρό εσπερινού). «Την πάντιμη κάρα σου η Ελλάδα την απέκτησε ως παντοτινόπλούτο της και πολύτιμο θησαυρό» («την πάντιμόν σου κάραν η Ελλάς εκτήσατοπλούτον αδάπανον και θησαυρόν πολύτιμον») (στιχηρό της λιτής).
Υπάρχει αυτή η Ελλάδα; Υπάρχουν οιπόλεις της που ευφραίνονται και σκιρτούν από αγαλλίαση για τους αγίους, σαν τονάγιο Χαράλαμπο;(«Ευφραίνεσθε εν Κυρίω πόλεις της Ελλάδος και σκιρτήσατεαγαλλώμεναι»). Κανείς δεν γνωρίζει. Μία επιφανειακή κρίση θα έλεγε όχι. Ήτουλάχιστον όχι τόσο, σε σχέση με αυτό που φαινόταν πρινκαι από λίγα σχετικά χρόνια. Φαίνεται ότι υπάρχει ένας γενικότεροςαποχρωματισμός από αυτό που συνιστά θεωρητικά την ταυτότητα του Έλληνα: τουορθόδοξου πιστού που ταυτοχρόνως διακατέχεται από την βαθιά αγάπη και προς τηνπατρίδα. Η συρρίκνωση του εκκλησιάσματος στους Ναούς, η ετοιμότητα νααποδεχτούν οι πολλοί το εφεύρημα της πολυπολιτισμικότητας, η ντροπή πουνιώθουν αρκετοί συμπατριώτες μας να δηλώσουν την ελληνικότητά τους, ιδίως ότανβρεθούν στο εξωτερικό – και δεν εννοούμε τώρα που υπάρχει γενικότερη κατακραυγήλόγω της οικονομικής κρίσεως – η μείωση των αντανακλαστικών σε οτιδήποτεεπιχειρείται από τους ιθύνοντες στην εφαρμογή της «θεωρίας τουσαλαμιού»: κόβουμε κάθε φορά και από λίγο σε ό,τι αφορά τις παραδόσεις μας,είναι λίγα από αυτά που επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές. Τείνουμε σ’ αυτό πουλέει ο λόγος του Χριστού που μιλάει πάντοτε για το μικρό ποίμνιο- τους λίγους που πράγματι είναι συνεπείς πιστοί και αγαπούν τονΚύριο και γενικώς τις παραδόσεις του έθνους μας - και το προτρέπει να μηφοβάται. «Μη φοβού το μικρόν ποίμνιον». Αλλά είπαμε, κανείς δεν γνωρίζει. Διότισε ανάλογο προβληματισμό και του μεγάλου Προφήτη Ηλία, όταν διωκόταν η αληθινήπίστη και κανείς δεν φαινόταν να την ακολουθεί, ο ίδιος άκουσε τον Θεό να τουλέει ότι γύρω του, χωρίς εκείνος να το ξέρει, «επτά χιλιάδες Ιουδαίοι δεν είχανκλίνει το γόνυ στον Βάαλ». Κανείς λοιπόν δεν ξέρει τι σημαίνει χριστιανικήΕλλάδα. Αν μάλιστα πιστέψει κανείς λόγια που αποδίδονται στον γέροντα Παΐσιοτον αγιορείτη, ότι δηλαδή «ο Χριστός, η Παναγία, οι άγιοι αγαπούν σκανδαλωδώςτην Ελλάδα, γιατί αυτή βγάζει κατεξοχήν αγίους», ίσως τα πράγματα δεν είναιτόσο ζοφερά.
Ας επανέλθουμε όμως στον άγιοΧαράλαμπο. Ο υμνογράφος ήδη από το πρώτο στιχηρό του εσπερινού μας δείχνει τομέγεθος της αγιότητάς του και την προσφορά του στην Εκκλησία. «Όλος από τηνεότητά σου – σημειώνει – αφιερώθηκες στον Δεσπότη Χριστό, κι Αυτόν πόθησεςβαθιά κι Αυτού τα ίχνη ακολούθησες. Κι αφού καθάρισες την καρδιά σου από κάθεκηλίδα των παθών, γέμισες υπέρμετρα από τη θεία χάρη» («Όλος εκ νεότητοςανατεθείς τω Δεσπότη, τούτον επεπόθησας και αυτού τοις ίχνεσινηκολούθησας∙ καθαρθείς πάσης δε των παθών κηλίδος, θείαν χάρινκατεπλούτησας»). Ο άγιος υπήρξε δηλαδή ένα εκτύπωμα του Χριστού: Αυτόν αγάπησεκαι Αυτού τη ζωή φανέρωσε, διά της τηρήσεως των αγίων εντολώνΤου. Δεν χρειάζεται να ψάχνουμε πολύ, για να δούμε ποιος είναι οάγιος. Άγιος είναι όποιος ζει κατά το θέλημα του Κυρίου, που ζει όπως Εκείνοςέζησε. Αλλά ο υμνογράφος γίνεται πιο συγκεκριμένος: το να ζει κανείς όπως ο Χριστός,σημαίνει ότι καθαρίζει την καρδιά του από τα πάθη του και φωτίζεται από τη χάρητου Θεού.
Με άλλα λόγια η πνευματική ασκητικήμέθοδος της Εκκλησίας μας είναι το μόνο «αποδεικτικό» στοιχείο ότι πράγματικανείς ανήκει στον Χριστό, ότι είναι άγιος. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ηπνευματική ζωή ακολουθεί τα γνωστά τρία στάδια: την κάθαρση, τον φωτισμό, τηθέωση. Πάνω σ’ αυτήν την πορεία κρίνεται η γνησιότητα της αγιότητας κάποιου καιόχι από άλλες εξωτερικές επιφανειακές εκδηλώσεις: καλά έργα, δραστηριότητες,οικοδομικές επιχειρήσεις, κοινωνικές προσφορές. Όχι ότι αυτά καταδικάζονται.Δεν μπορούν όμως να αξιολογηθούν θετικά, αν δεν αποτελούν εκδηλώσειςκεκαθαρμένης καρδίας. Και ο άγιος Βασίλειος υπήρξε δραστήριος και οργανωτικόςκαι με έργα Πατέρας, αλλά ήταν βαθύτατα ασκητικός, που είχε τονίσει ότι ανκανείς θέλει να βρει τον Θεό στη ζωή του, πρέπει να απομακρυνθεί από όλη τηδιάχυση του νου στα αισθητά πράγματα, να έλθει στον εαυτό του και διά τηςστροφής του αυτής να συναντήσει τον Θεό.
Ο άγιος Χαράλαμπος λοιπόν υπήρξεσυνεπής προς αυτήν την πνευματική οδό της Εκκλησίας, που είναι απαρχής η γνήσιακαι αποστολική παράδοσή της, δηλαδή του Χριστού η παράδοση. Ο υμνογράφοςεπιβεβαιώνει τα παραπάνω και με άλλες λέξεις. Επιλέγουμε: «Φωτίστηκε κι έγινελαμπρή η διάνοιά σου από το θείο Πνεύμα…και έτσι δυνάμωσες την ορθόδοξη πίστη»(«τω θείω Πνεύματι λαμπρυνθείς την διάνοιαν…την ορθόδοξον πίστιν εκράτυνας»)(στιχηρό της λιτής). Ο φωτισμός από το άγιο Πνεύμα, καρπός της εν χάριτικαθάρσεως της καρδίας, είναι ο μόνος τρόπος να δυναμωθεί η ορθόδοξη πίστη. «ΗΕλλάδα έμεινε κατάπληκτη, μάρτυς Χαράλαμπε, από την καθαρότητα του βίου σου καιτο θαυμαστό μαρτύριό σου» («Την καθαρότητα, μάρτυς, του βίου σου και τουπέρλαμπρον του μαρτυρίου σου καταπλαγείσα η Ελλάς») (κάθισμα τουόρθρου).
Ακολουθείν
