Σκέψεις για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή
ΜητροπολίτουΕδέσσης Ιωήλ
Είναι γνωστό πως στην περίοδο αύτηέχουμε δύο νηστείες. Είναι περίπου επτά εβδομάδες αυστηρής νηστείας και μία ηεβδομάδα της Τυρινής που προηγείται, οκτώ. Για πολλούς είναι μία ευχάριστη καιεπιθυμητή περίοδος, ενώ για άλλους είναι δύσκολη και για άλλους καθόλουευχάριστη. Θα προσπαθήσουμε να πούμε λίγες σκέψεις για την περίοδο αυτή, όπωςτην έχουν χαρακτηρίσει οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας.
Πρώτα-πρώτα να θυμηθούμε τον άγιοΙωάννη το Δαμασκηνό, που κάνει μία γενική παρατήρηση για την αγία Τεσσαρακοστή. Λέεισε όλους μας: «Την Τεσσαρακοστήν μη εξουθενείτε· μίμησιν γαρ περιέχει τηςτου Χριστού πολιτείας». Είναι σημαντική παρατήρηση αυτή. «Ο Χριστός» , λέει οάγιος, «δεν εξουθενώνει, δηλ. δεν αφαιρεί τη δύναμη της μεγάληςΤεσσαρακοστής». Πιο πλατειά θα λέγαμε, δεν περιφρονεί τη μεγάλη Τεσσαρακοστή.Δε λέει πως η περίοδος αυτή δεν είναι σωστή, ούτε κοροϊδεύει τη νηστεία τηςΕκκλησίας, ούτε την ατιμάζει, ούτε δυσανασχετεί με τον ερχομό της, ούτε εύχεταινα περάσει γρήγορα, ούτε καταλύει τη νηστεία επιδεικτικά και χωρίς λόγο, ούτεπροπαγανδίζει πως οι καιροί άλλαξαν και πρέπει να αλλάξουμε και εμείς.
Η αγία Τεσσαρακοστή είναι μία μίμησητης ζωής του Χριστού. Μετά τη βάπτισή Του πήγε στην έρημο και εκεί «νηστεύσαςημέρας τεσσαράκοντα και νύκτας τεσσαράκοντα ύστερον επείνασεν» (Ματθ. 4,2). ΟΧριστός ήταν τέλειος άνθρωπος και μέσα Του δεν είχε την αμαρτητική φορά, αλλάχρειαζόταν να μας δώσει τύπο ζωής. Έπρεπε να έχουμε μία εικόνα ασκήσεως μπροστάμας, για να επιτύχουμε το σκοπό μας, που είναι η ένωσή μας με το Θεό. Κατά τηνπερίοδο αυτή δέχθηκε και τους πειρασμούς του διαβόλου και κατά τη διάρκεια τωνπειρασμών Του «άγγελοι διηκόνουν αυτώ» (Μάρκ. 1,13). Πολλά διδάγματα έχει ναμας δώσει η περίοδος των πειρασμών του Κυρίου.
Ο Χριστός εκπαιδεύτηκε, κατά κάποιοτρόπο, στους πειρασμούς με τη νηστεία. Αργότερα ο διάβολος σαν μία φοβερήθύελλα θα επιπέσει πάνω Του. Σ’ όλους τους πειρασμούς βγήκε νικητής. Το ίδιοκαι ο πιστός. Στη ζωή μας θα έχουμε πολλούς πειρασμούς. Χρειαζόμαστεεκπαίδευση. Η περίοδος της νηστείας είναι μία πνευματική εκπαίδευση τουΧριστιανού. Μαθαίνει να πολεμά. Ο Κύριος μάς έδειξε τον τρόπο, αφού πρώτα αυτόςπειράσθηκε.
Ο Χριστός μέσα στην περίοδο τηςνηστείας πειράσθηκε και νίκησε. Επίσης και οι πιστοί πειράζονται. Γιατίπαραχωρεί τους πειρασμούς ο Θεός; Για να πληροφορηθούμε πως είμαστε ανώτεροιαπ’ αυτούς. Για να ταπεινωνόμαστε. Για να πληροφορηθεί ο δαίμονας πως τονεγκαταλείψαμε. Για να ασκηθούμε. Για να λάβουμε σαφή πείρα της δωρεάς του Θεού.Άγγελοι Κυρίου στηρίζουν τους αγωνιστές.
Ο διάβολος πείραξε το Χριστό κατά τηνπερίοδο της νηστείας όχι μόνο με τον τρόπο, αλλά και με τον τόπο. Η μοναξιά καιη απομόνωση είναι πολλές φορές όπλα του διαβόλου. Παράδειγμα η Εύα, την οποίαπείραξε, όταν ήταν χωρισμένη από τον Αδάμ. Ακόμη, η απομόνωση φέρνει μερικέςφορές την μονοτονία, την ακηδία, την πείνα, την αδημονία. Τότε κατά την περίοδοτης νηστείας παίρνει θάρρος και επιτίθεται εναντίον μας. Όταν όμως μας δει μαζίμε τους άλλους και συγκροτημένους, δεν έχει το θάρρος (γράφει ο ιερόςΧρυσόστομος) να μας κάνει μεγάλη ζημιά. Γι’ αυτό, λοιπόν, στον περίοδο τηςνηστείας να συχνάζουμε στην Εκκλησία, στις ακολουθίες, και όλοι μαζί ναστηρίζουμε ο ένας τον άλλο για να ενθαρρυνόμαστε πως στον αγώνα μας δεν είμαστεμόνοι, αλλά μαζί μας είναι όλη η Εκκλησία. Τον Κύριο Τον ενθάρρυναν οι άγγελοιτου Θεού. Καταλαβαίνουμε, συνεπώς, πόση μεγάλη ωφέλεια παίρνουμε από την αγίαΤεσσαρακοστή.
Μετά, ένας άλλος Άγιος της Εκκλησίαςμας, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, γράφει πως κατά την περίοδο της μεγάληςΤεσσαρακοστής ο άνθρωπος εμπορεύεται την πνευματική εμπορία και συγκεντρώνειπολύ πλούτο αρετής. Τονίζει πως δεν είναι μεγάλο κατόρθωμα να περάσουμε τιςημέρες απλώς της νηστείας, αλλά σημασία έχει «να διορθώσουμε κάτι από ταελαττώματά μας και να πλυθούμε από τα αμαρτήματά μας». Συνηθίζουμε να ρωτάμε οένας τον άλλο κατά την περίοδο της Τεσσαρακοστής· «πόσες εβδομάδες ενήστευσες»·«δηλαδή συμβαίνει να ακούς να λένε άλλος μεν πως νήστευσε δύο, άλλος τρεις καιάλλος όλες τις εβδομάδες. Και ποιό είναι το κέρδος, εάν δίχως κατορθώματααρετής περάσουμε την περίοδο τής νηστείας;
Εάν κάποιος λέει, ότι νήστευσα όλη τηνπερίοδο της Τεσσαρακοστής, συ πες, ότι είχα εχθρό και συμφιλιώθηκα μ’ αυτόνείχα συνήθεια να κατηγορώ και την σταμάτησα· είχα συνήθεια να ορκίζομαι καιαπαλλάχτηκα από αυτήν…. Καμία ωφέλεια δεν θα έχουμε από την νηστεία, αν απλώςκαι μόνο την περάσουμε όπως-όπως. Αν περάσουμε τη νηστεία των φαγητών, ότανπεράσουν οι σαράντα μέρες, περνά και η νηστεία· αν όμως απέχουμε από τααμαρτήματα και η περίοδος της νηστείας να περάσει, εκείνη η νηστεία (δηλ. τωναμαρτημάτων) πάλι μένει και θα είναι συνεχής η ωφέλεια σε μας και πριν ακόμααπό τη Βασιλεία των Ουρανών θα μας χαρίσει όχι μικρές αμοιβές εδώ».
Βλέπουμε πως η μεγάλη Τεσσαρακοστή δενείναι μια περίοδος για να νηστέψουμε μόνο από φαγητά, αλλά για να εξασκούμαστεστην αρετή. Όταν όλα αυτά τα κατορθώσουμε, τότε θα αξιωθούμε την κυρία ημέρα(τοΠάσχα) να προσέλθουμε στην πνευματική τράπεζα, δηλ. στη θεία Ευχαριστία, για νακοινωνήσουμε. Η προσέλευση στο μυστήριο της ζωής είναι ικανό κίνητρο, για ναμας παρακινεί στην πνευματική μας άσκηση.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τονίζειπως η νηστεία είναι και καθάρσιο του εαυτού μας. Πριν τη μεγάλη ημέρα τουΠάσχα, «είναι κάθαρση έστι προεόρτιος». Ο χριστιανός επιτυγχάνει τη«συννέκρωση» με το Χριστό, συμμετέχει δηλ. στη νέκρωση του Χριστού. Όπως οΚύριος νεκρώνει τη σάρκα Του για τη σωτηρία του κόσμου, έτσι και οι χριστιανοίνεκρώνουν τα πάθη τους για τη σωτηρία τη δική τους. Ο Κύριος νήστευσε λίγο πριναπό τον πειρασμό, εμείς πριν από το Πάσχα.
Με τέτοιες σκέψεις ας περάσουμε τοστάδιο της μεγάλης Τεσσαρακοστής για να ωφεληθούμε πολύ.
