Ηαγία οσιομάρτυς Ευδοκία η από Σαμαρειτών (1 Μαρτίου)
Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Η οσία Ευδοκία ήταν από την Ηλιούπολητης επαρχίας Λιβανησίας της Φοινίκης, κατά τους καιρούς της βασιλείας τουΤραϊανού, που έζησε πρώτα ακόλαστη ζωή, παρασύροντας πολλούς εραστές με τηνομορφιά της και μαζεύοντας πολύ πλούτο. Ύστερα όμως προσήλθε στον Χριστό, ότανάκουσε κάποιο μοναχό Γερμανό στο όνομα, ο οποίος κήρυσσε λόγους ευσεβείαςκαι μετανοίας. Βαπτίζεται λοιπόν από τον επίσκοπο Θεόδοτο, καθώς πείστηκε σεθείες αποκαλύψεις. Διότι της φάνηκε ότι ανήλθε στους ουρανούς, σαν να είχε βγειαπό τον εαυτό της και καθοδηγείτο από άγγελο, και ότι οι άγγελοι τη συνέχαιρανγια την επιστροφή της, όπως και ότι κάποιος μαύρος και φοβερός στην όψηβρυχιόταν και κραύγαζε ότι τάχα αδικείται, αν του την έπαιρναν.
Η Ευδοκία λοιπόν μοίρασε τον πλούτοτης, τον έδωσε σε πτωχούς και πήγε σε μοναστήρι. Εκεί ζούσε τον δρόμο τηςασκήσεως θεάρεστα, έως ότου οι πρώην εραστές της την κατήγγειλαν και τηνοδήγησαν στον Αυρηλιανό, που είχε τότε ανέβει στον βασιλικό θρόνο. Όταν όμωςθαυματούργησε και ανέστησε τον υιό του βασιλιά που είχε πεθάνει, οδήγησε καιτον βασιλιά στην πίστη του Χριστού. Μετά από αρκετά χρόνια δικάζεται από τονΔιογένη τον ηγεμόνα της Ηλιούπολης, αλλά καθώς θαυματούργησε και πάλι,ελευθερώνεται. Τέλος ο Βικέντιος, που διαδέχτηκε τον Διογένη, έδωσε διαταγή καιτην έκοψαν το κεφάλι».
Η αγία Ευδοκία αποτελεί τύπο καισύμβολο της δύναμης της μετανοίας, όπως και άλλες μεγάλες άγιες της Εκκλησίαςμας, σαν την οσία Μαρία την Αιγυπτία για παράδειγμα. Και θα ‘λεγε κανείς ότιόπως η Εκκλησία μας προβάλλει στο τέλος της Σαρακοστής την οσία Μαρία, για ναδώσει θάρρος στους ραθύμους, ώστε, έστω και την τελευταία στιγμή, ναμετανοήσουν – ο Κύριος έχει πει δέχεται τον εργάτη της τελευταίας ώρας όπως τονεργάτη της πρώτης, αρκεί να μην υπάρχει πονηρία μετάθεσης της ώρας τηςμετάνοιας – έτσι και τώρα, ήδη στην αρχή της Σαρακοστής, δίνει ισχυρή ώθηση μετανοίας,με την ευκαιρία της μνήμης της συγκεκριμένης οσίας. Διότι και αυτή, σαν τηνπόρνη του Ευαγγελίου που ο Κύριος συγχώρησε λόγω της μετανοίας της, σαν τηνοσία Μαρία την Αιγυπτία που είπαμε, ενώ η ζωή της ήταν βουτηγμένη στην ασωτία,ευθύς ως άκουσε λόγο πίστεως και μετανοίας, πίστεψε κι άλλαξε τρόπο ζωής τόσο,ώστε να γίνει καλόγρια, να κάνει θαύματα, να δώσει και την ίδια τη ζωή της προςχάρη του Κυρίου της.
Ο υμνογράφος μάλιστα Ιωάννης ο μοναχός,στο Δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού της ακολουθίας της, κινούμενος σταχνάρια της ποιητικής έμπνευσης της αγίας υμνογράφου Κασσιανής, χρησιμοποιώνταςμάλιστα και ίδιες εκφράσεις, μας φέρνει ενώπιον του μεγαλείου της καρδιακήςσυντριβής της: «Άφησε τα ωραία και ποικίλα του βίου η οσία και μάρτυς, σήκωσετον σταυρό στους ώμους της και προσήλθε να σε νυμφευθεί, Χριστέ. Και μεθρηνητικά δάκρυα φώναζε: Μη με απορρίψεις την πόρνη, συ που καθαρίζεις τουςασώτους. Μη περιφρονήσεις τα δάκρυα που χύνω για τις φοβερές αμαρτίες μου. Αλλάδέξου με, όπως την πόρνη εκείνη που σου πρόσφερε το μύρο, και να ακούσω κι εγώ:η πίστη σου σε έσωσε, πήγαινε στον δρόμο της ειρήνης» («Καταλιπούσα τα τερπνάκαι ποικίλα του βίου η οσία και μάρτυς, και τον σταυρόν αραμένη επ’ ώμων,προσήλθε του νυμφευθήναί σοι, Χριστέ, και σηυν οιμωγαίς δακρύων εβόα∙ Μημε την πόρνης απορρίψης, ο ασώτους καθαίρων∙ μη μου τα δάκρυα παρίδης τωνδεινών οφλημάτων∙ αλλά δέξαι με, ώσπερ την πόρνην εκείνην, την το μύρονσοι προσενέγκασαν, και ακούσω καγώ∙ η πίστις σου σέσωκέ σε, πορεύου ειςειρήνην»). Ο υμνογράφος πράγματι μας κατανύσσει περιγράφοντας τον εσωτερικόαγώνα της οσίας Ευδοκίας και μας ανάγει στην πνευματική ατμόσφαιρα της ΜεγάληςΕβδομάδας, τότε που το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, αιρόμενοι στα φτερά τηςποίησης της αγίας Κασσιανής, γινόμαστε μέτοχοι και εμείς της συντριβής τηςγυναίκας εκείνης του Ευαγγελίου, που έλουσε με τα δάκρυα της αγάπης της ταπόδια του Κυρίου. Είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό στον Ιωάννη τον μοναχό, τον άγιουμνογράφο.
Οι ύμνοι της Εκκλησίας μας βέβαια μαςτονίζουν και άλλες όψεις της αγιασμένης ζωής της οσιομάρτυρος. Κι αξίζει κανείςπρώτον να σταθεί στο πώς η οσία μπόρεσε να ξεπεράσει την παθολογική στροφή τηςστα αμαρτωλά πάθη της. Μας λέει λοιπόν ότι μόνο η δύναμη της αγάπης του Χριστούήταν εκείνη που της έδωσε τη δύναμη. Με άλλα λόγια, κανείς δεν μπορεί ναξεπεράσει τα πάθη του και τη γοητεία που ασκεί ο αμαρτωλός κόσμος πάνω σ’ αυτά,αν δεν υπάρξει η μεγαλύτερη δύναμη ελευθερίας στον κόσμο, η δύναμη και η αγάπητου Χριστού. «Προτίμησες, Ευδοκία, τον σεμνό Νυμφίο Χριστό, αντί της αγάπης τωνεραστών που φθείρουν την ψυχή, και απόθεσες τον εαυτό σου στον άφθαρτο έρωτάΤου» («Αγάπης εραστών των φθαρτικών σεμνόν προτιμήσασα Νυμφίον, τω έρωτι,Ευδοκία, τω αφθάρτω επανέθου σαυτήν») (ωδή ς΄). Και δεύτερον, ο υμνογράφος μαςπαραλληλίζει την οσία, λόγω της καταγωγής της από τη Σαμάρεια, με τηΣαμαρείτιδα του Ευαγγελίου του αγίου Ιωάννου, τη μετέπειτα αγία μεγαλομάρτυραΦωτεινή. Για να πει: «η Σαμαρείτις Ευδοκία δεν σου πρόσφερε, Σωτήρα Κύριε,νερό, σαν εκείνην του Ευαγγελίου παρά το φρέαρ του Ιακώβ, αλλά το αίμα της πουέρρευσε από τον τράχηλό της, όταν αποκόπηκε για χάρη Σου η αγία κεφαλή της» («ΗΣαμαρείτις ουχ ύδωρ Ευδοκία, αλλ’ αίμα, Σώτερ, εκ τραχήλου σοι φέρει») (στίχοικοντακίου). Πράγματι: δεν υπάρχει ανώτερο δώρο προς τον Χριστό από την προσφοράτου ίδιου μας του εαυτού. Διότι στην πραγματικότητα πρόκειται περί αντιδώρου,αφού Εκείνος πρώτος μας πρόσφερε ως δώρο το δικό Του αίμα. Όταν Εκείνος μας ταέχει δώσει όλα, δεν μπορούμε εμείς να κινηθούμε σε μικρότερη κλίμακα. Απλώς τογνωρίζουμε: η προσφορά η δική μας γίνεται με τη χάρη και πάλι Εκείνου καικατανοείται ως συμμετοχή στη δική Του θυσία.
Ακολουθείν
