Γ΄ Στάση τῶνΧαιρετισμῶν
Χαῖρε,σοφίας Θεοῦ δοχεῖον·
χαῖρε,προνοίας αὐτοῦ ταμεῖον!
Τόζεῦγος αὐτό τῶν Χαιρετισμῶν χαρακτηρίζει τήν Παναγία μας ὡς δοχεῖο, σκεῦος πούδέχθηκε μέσα του τήν σοφία τοῦ Θεοῦ, καί ὡς ταμεῖο, χῶρο ὅπου ἀποταμιεύθηκε ἡπρόνοια τοῦ Θεοῦ.
Τόδοχεῖο, ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, εἶναι τό σκεῦος, ὅπου συγκεντρώνουμε καίφυλάγουμε διάφορα πράγματα, ἐνῶ στό ταμεῖο, ὅπου σήμερα συγκεντρώνουμε τάχρήματα, στήν ἀρχαία ἐποχή ἀσφάλιζαν τούς θησαυρούς καί ἦταν ἕνας μεγάλος χῶρος,πολύ μεγαλύτερος ἀπό τό δοχεῖο.
Τό δοχεῖο μποροῦσε κανείς νά τό μετακινεῖ, τόταμεῖο ὅμως ἔμενε ἀμετακίνητο· πολλές φορές τό ταμεῖο ἦταν καί ἕνα ὁλόκληροδωμάτιο, ἀπομονωμένο, στό ὁποῖο δέν μποροῦσε νά μπαίνει ὁ καθένας. Ἔτσι π.χ.στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία μιλώντας γιά τήν προσευχή ὁ Κύριος λέγει· γιά νάπροσευχηθεῖς ἀληθινά, χωρίς φαρισαϊσμούς καί περισπασμούς «εἴσελθε εἰς τὸ ταμιεῖονσου» (Μθ 6,6).
Ἀρχικάθά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἕνα ἀπέραντο δοχεῖο γεμάτο ἀπό τήν σοφία τοῦ Θεοῦ εἶναιτό σύμπαν· ὅσο τό μελετοῦν οἱ ἐπιστήμονες τόσο καί περισσότερο ἐκπλήσσονταικαί θαυμάζουν. Ἀλλά καί ὁ θεόπνευστος ψαλμωδός συγκλονισμένος ἀναφωνεῖ «ὡς ἐμεγαλύνθητὰ ἔργα σου Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας» (Ψα 103,24)! Ἡ ἀσύλληπτη σοφίατοῦ Θεοῦ κρύβεται σέ ὅλα τά δημιουργήματά του, ἀπό τό ταπεινό λουλούδιμέχρι τόν λαμπερό γαλαξία, ἀπό τόν μικρόκοσμο μέχρι τόν μακρόκοσμο. Ἡ τάξη, ἡ ἀκρίβεια,ἡ σκοπιμότητα, ὁ ρυθμός, ἡ ἁρμονία, τό μεγαλεῖο τῆς δημιουργίας, μιλοῦν στόν ἄνθρωπογιά τήν ἀγαθότητα, τήν ἀγάπη, τήν πρόνοια, τήν σοφία τοῦ Θεοῦ. Κι ὅτανθελήσει νά ρίξει ἕνα βλέμμα στόν ἴδιο τόν ἑαυτό του, νά μελετήσει τήν κατασκευήκαί τήν λειτουργία τοῦ ἀνθρωπίνου ὀργανισμοῦ, ἔκθαμβος ὁμολογεῖ μαζί μέ τόνψαλμωδό· «ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσίς σου ἐξ ἐμοῦ» (Ψα 138,6). Ἡ μελέτη, λοιπόν, τοῦ ἀπείρουσύμπαντος ἀλλά καί τοῦ ἀνθρώπου, πού ἀποτελεῖ ἕνα μικρό σύμπαν, ἀποκαλύπτει τήνσοφία τοῦ Θεοῦ καί γεννᾶ μέσα μας ἕναν θαυμασμό, ὁ ὁποῖος κινεῖ τήν καρδιά μαςσέ δοξολογία, ἀδιάλειπτη δοξολογία πρός τόν Θεό.
Ἀλλάἄν τό φυσικό σύμπαν μιλᾶ γιά τήν πανσοφία τοῦ Δημιουργοῦ, πολύ περισσότερο αὐτήἀποκαλύπτεται στό σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας, σ᾿ αὐτό τό πνευματικό σύμπαν, ὅπουξεχωριστή καί μοναδική θέση κατέχει ἕνας ἐξαιρετικά χαριτωμένος ἄνθρωπος, ἡΘεοτόκος. Ἐκείνη ὡς σκεῦος ἐκλεκτό δέχθηκε νά φιλοξενήσει μέσα στά σπλάγχνα τηςτόν Υἱό τοῦ Θεοῦ καί νά γεννήσει τόν Ἰησοῦ Χριστό, «ἐν ᾧ εἰσι πάντες οἱ θησαυροὶτῆς σοφίας καὶ τῆς γνώσεως ἀπόκρυφοι» (Κλ 2,3). Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι «ἡσοφία τοῦ Θεοῦ» (Α´Κο 1,24), ὅπως γράφει στούς Κορινθίους ὁ ἀπόστολος Παῦλος.Σ᾽ αὐτόν «κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς» (Κλ 2,9˙πρβλ. 1,19).Καί ἐνῶ ὡς Θεός εἶναι ἄπειρος καί «ἀχώρητος παντί», χώρεσε στήν μήτρα τῆςΠαρθένου. Πῶς; Μέ τήν ἄφατη ἀγαθότητα καί μακροθυμία του ὁ Θεός σχεδίασε τήνσωτηρία μας καί γιά τήν πραγματοποίησή της «ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών,ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος» (Φι 2,7). Χωρίς νά ἐγκαταλείψει τήν θεϊκή τουφύση, τήν κάλυψε μέ τήν ἀνθρώπινη. Σαρκώθηκε καί παρουσιάσθηκε στήν ἱστορίαὡς ταπεινός ἄνθρωπος ὁ ὕψιστος Θεός. Τοῦτο τό μέγα μυστήριο συντελέσθηκε στό ἐκλεκτόσκεῦος τῆς Παρθένου, πού ἔγινε τό κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ.
Προφητικάπαρουσιάζεται τό σεπτό πρόσωπό της, στό 9ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τῶν Παροιμιῶν, ὡςοἶκος ἐπιβλητικός καί περικαλλής. Τόν κατασκεύασε ἡ ἐνυπόστατη Σοφία, δηλαδή ὁΥἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἔστρωσε μέσα ἐκεῖ πλούσιο τραπέζι: «Ἡ σοφία ᾠκοδόμησενἑαυτῇ οἶκον καὶ ὑπήρεισε στύλους ἑπτά· ἔσφαξε τὰ ἑαυτῆς θύματα, ἐκέρασεν εἰςκρατῆρα τὸν ἑαυτῆς οἶνον καὶ ἡτοιμάσατο τήν ἑαυτῆς τράπεζαν» (στ. 1-2). ἩΠαναγία μας εἶναι τό κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ, τό στέρεο καί ἀκατάλυτο.
Ἀπό Ἐκείνην, κατά τρόπο ἀσύλληπτο, δανείστηκετήν ἀνθρώπινη φύση ὁ Θεός, στά σπλάγχνα της ἔγινε Θεάνθρωπος καί τῆς ἀνταπέδωσετό δάνειο θεώνοντας τήν ἀνθρώπινη φύση της. Ἔτσι ἡ Παναγία προβάλλειστό πνευματικό στερέωμα, ὅπως τήν ἀντικρύζει στήν Ἀποκάλυψη ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης,ὡς «γυνή περιβεβλημένη τόν ἥλιον» (Ἀπ 12,1). Εἶναι ὁ πρῶτος θεωμένος ἄνθρωπος,ἀνθρωπόθεος! Σ᾿ αὐτήν βλέπουμε τί κατόρθωσε ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς. Γι᾿αὐτό τήν ἐγκωμιάζουμε ὡς «κιβωτὸν χρυσωθεῖσαν τῷ πνεύματι», «ναὸν ἔμψυχον»,«Θεοῦ κατοικητήριον» κτλ. Τήν μεγαλύνουμε ὡς «πλατυτέραν τῶν οὐρανῶν», «δοχεῖοντοῦ ἀπείρου», «χωρίον τοῦ ἀστέκτου» καί τήν χαιρετίζουμε ὡς «σοφίας Θεοῦ δοχεῖον».
Εἶναι,ἐπιπλέον ἡ Παναγία τῆς προνοίας αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) ταμεῖον. Ἄν τό σύμπαν εἶναιἕνα δοχεῖο γεμάτο ἀπό τήν σοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ διατήρησή του μέσα στό πέρασμα τῶναἰώνων εἶναι ἕνα ταμεῖο γεμάτο ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Μετά τήνδημιουργία τοῦ σύμπαντος ὁ Θεός δέν ἔπαυσε νά ἐνδιαφέρεται γι᾿ αὐτό. Ὁ Ἰησοῦςεἶχε πεῖ· «ὁ πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται» (Ἰω 5,17). Ἐξακολουθεῖ νά ἐργάζεται ὁΘεός. Καί τί κάνει; Ἔργο του τώρα εἶναι ἡ συντήρηση καί διακυβέρνηση αὐτῶν πούδημιούργησε. Δημιούργησε τό σύμπαν ἀλλά συνέχισε νά τό κυβερνάει· δημιούργησετήν ἀνθρωπότητα ἀλλά δέν ἔπαυσε νά τήν παρακολουθεῖ καί νά μεριμνᾶ γι᾿ αὐτήν.Θά ἦταν ἀδύνατον νά ἐπιζήσει ἡ ἀνθρωπότητα χωρίς τήν πρόνοια, τήν φροντίδα, τό ἄγρυπνοβλέμμα τοῦ Θεοῦ. Τό σύμπαν δέν εἶναι ἕνα ρολόι πού τό κατασκεύασε ὁ Θεός, τόκούρδισε μέ τήν σοφία του καί τό ἄφησε νά λειτουργεῖ μόνο του. Εἶναι ἕνα ὄργανοπού κάθε στιγμή τό κατευθύνει ὁ ἴδιος μέ τήν πρόνοιά του. Καί ὁμικρόκοσμος καί ὁ μακρόκοσμος λειτουργοῦν σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μιλοῦνοἱ ἐπιστήμονες γιά τούς «φυσικούς νόμους». Τί εἶναι αὐτοί οἱ φυσικοί νόμοι; Εἶναιἡ διαρκής θέληση τοῦ Θεοῦ, ἡ σοφή πρόνοιά του γιά τήν φύση πού δημιούργησε.
Μόνονὅταν Ἐκεῖνος θελήσει, μπορεῖ νά ἀναστείλει τήν λειτουργία τῶν φυσικῶν νόμων,καί νά ἐπιτελέσει τό θαῦμα. Ἀκόμη καί τά ἔκτακτα φυσικά φαινόμενα, ὅπωςσεισμοί, καταποντισμοί, πλημμύρες, ὑπηρετοῦν καί αὐτά τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ.
Ἀλλάἄν γιά τά ἄψυχα καί ἄλογα τοῦ σύμπαντος μεριμνᾶ καί προνοεῖ ὁ Θεός, πολύπερισσότερο ἐνδιαφέρεται γιά τό μόνο λογικό πλάσμα του, τόν ἄνθρωπο. Ἀναμφίβολαἡ ἀνθρώπινη ἱστορία κατευθύνεται ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Διαφορετικά, θά εἶχεἐκλείψει τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό τήν ἀρχή του ἀκόμη. Καί ἡ προσωπική μας ζωή ἐξαρτᾶταιἀπό τήν θεία πρόνοια. Πόσες φορές μᾶς ἔσωσε, χωρίς νά τό καταλάβουμε, μᾶςγλύτωσε ἀπό ὁρατούς καί ἀοράτους κινδύνους!
Στίςὀργανωμένες ἀνθρώπινες κοινωνίες, φτωχοί καί ταλαίπωροι ἄνθρωποι καταφεύγουνστά διάφορα ταμεῖα τῆς κοινωνικῆς πρόνοιας, ζητώντας ἀπό ἐκεῖ συμπαράσταση καίβοήθεια στά προβλήματά τους. Στήν θεανθρώπινη κοινωνία τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας,πού εἶναι ἡ ταμειοῦχος τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ -αὐτή διαχειρίζεται τήν θεία χάρη-,οἱ πιστοί βρίσκουμε τήν συμπαράσταση καί βοήθεια τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ. Ἡ Παναγίαμητέρα του, πού ἀποτελεῖ προτύπωση τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί τό τέλειο πρότυπο τοῦκάθε πιστοῦ, μεσιτεύει γιά μᾶς. Μποροῦμε μέ θάρρος νά τήν ἐπικαλούμαστε. Καίὅπως βλέπουμε τήν ἁγία εἰκόνα της νά κρατᾶ στήν ἀγκαλιά τόν Μονογενῆ Υἱό της,νά τήν παρακαλοῦμε, παιδιά της κι ἐμεῖς, νά μᾶς σκέπει, νά μᾶς φρουρεῖ, νά ζητᾶκαί γιά μᾶς τό ἔλεος καί τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος τήν κατέστησε«Κεχαριτωμένη».
Θάμποροῦσα νά μιλῶ ὧρες πολλές γιά τήν σοφία, τήν ἀγάπη, τήν δύναμη καί τήνπρόνοια τοῦ Θεοῦ, πού φαίνονται στό πρόσωπο τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου. Θά περιορισθῶὅμως σ᾿ ἕναν συσχετισμό ἀνάμεσα στήν Παναγία μας καί στόν Σταυρό. Μέ ποιητικήχάρη, ἀλλά καί θεολογική δύναμη ἐκφράζεται αὐτός ὁ συνδυασμός σέ πολλά ἀπό τάΣταυροθεοτοκία. ῞Οπως ἡ Παναγία εἶναι τό δοχεῖο τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ καί τό ταμεῖοτῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ, ἔτσι καί ὁ Σταυρός. Τό κηρύττει ὁ ἀπόστολος Παῦλος· «ἐπειδὴκαὶ Ἰουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι καὶ Ἕλληνες σοφίαν ζητοῦσιν, ἡμεῖς δὲ κηρύσσομενΧριστὸν ἐσταυρωμένον» (Α´ Κο 1,22-23). Στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ ἑνώνεταιἡσοφία καί ἡ δύναμή του μέ τήν ἀγάπη καί τήν πρόνοιά του γιά τήν σωτηρία τοῦκόσμου. Εἶναι ἕνα δοχεῖο γεμάτο μέ τήν σοφία τοῦ Θεοῦ καί ἕνα ταμεῖογεμάτο μέ τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, διότι εἶναι ματωμένος ἀπό τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλάκαί φωτισμένος ἀπό τό φῶς τῆς ἀναστάσεώς του.
Πραγματικά,εἶναι πολύ θαυμαστό τό σχέδιο τῆς σοφίας καί τῆς πρόνοιας τοῦ Θεοῦ! Στό σχέδιοαὐτό προβάλλουν ἀπό τήν μιά μεριά τό ἁγιώτερο πρόσωπο τῆς ἀνθρωπότητος, ἡΠαναγία μας· τήν διάλεξε ὁ Θεός γιά νά γίνει ἡ πρώτη καί τέλεια συνεργάτριά τουγιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου. Καί ἀπό τήν ἄλλη, προβάλλει τό χειρότερο καί ἀπαισιότεροὄργανο, ὁ σταυρός, πού προοριζόταν γιά τούς πιό φοβερούς κακούργους τοῦ ὑποκόσμου·μ᾿ αὐτόν θέλησε ὁ Θεός νά πραγματοποιήσει τήν σωτηρία μας. Στό ἔργο τῆςσωτηρίας μας, δηλαδή, προβάλλουν τό ὡραιότερο καί τό ἀπαισιώτερο· τό τιμιώτεροκαί τό ἀτιμότερο· τό ἐνδοξώτερο καί τό ἀθλιώτερο! Καί ἀποτελοῦν δοχεῖο τῆςσοφίας τοῦ Θεοῦ καί ταμεῖο τῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ καί τά δύο· καί ἡ Παναγία μας ἀλλάκαί ὁ Σταυρός. Διότι ἐπάνω στόν Σταυρό ἔπεσε τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί τόνμεταποίησε, τόν μεταμόρφωσε· τόν ἔκανε ἀπό σκοτεινό λαμπρό, ἀπό σατανικό θεϊκό,ἀπό ὅ,τι φοβερώτερο ὅ,τι ἁγιώτερο.
Ἡἀλήθεια αὐτή ἐκφράζει μιά ἱστορία ὁλόκληρη. Ἕνα πλῆθος ἀνθρώπων πού ἦταν ἁμαρτωλοί,κακοῦργοι, ἄγριοι ἔγιναν ἅγιοι. Πῶς; Μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ πού μᾶς καθαρίζει ἀπότήν ἁμαρτία (βλ. Α´ Ἰω 1,7). Μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ πού προσφέρεται σέ ὅλουςμέσα ἀπό τά μυστήρια τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας του. Κάθε ζωντανό μέλος τῆς Ἐκκλησίαςμετέχει στήν ἁγιότητά της, ἀπολαμβάνει τήν χάρη καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Μέτό Βάπτισμα καθαρίζεται ἀπό τήν ἁμαρτία. Τό χρῖσμα τόν γεμίζει μέ τό ἅγιο Πνεῦμα.Καί ἀνανεώνεται μέσα του ἡ χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος μέ τήν ἐνσυνείδητησυμμετοχή του στό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, κάθε φορά πού κοινωνεῖ μέφόβο Θεοῦ, μέ πίστη καί ἀγάπη, προετοιμα- σμένος μέ τό μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεωςκαί μετανοίας. Ἔτσι οἱ ἅγιοι γίνονται δοχεῖα πλήρη Πνεύματος ἁγίου, ὅπωςλέγεται στίς Πράξεις τῶν ἀποστόλων γιά τούς ἀποστόλους Πέτρο (Πρξ 4,8), Παῦλο(Πρξ 9, 17-13,9), Βαρνάβα (Πρξ 11,24), τόν διάκονο καί πρωτομάρτυρα Στέφανο(Πρξ 6,5·7,55), ἀλλά καί γιά ὅλους τούς χριστιανούς (Πρξ 4,31).
Ὁ Σταυρός, ὁ ματωμένος μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί φωτισμένος μέ τό φῶς τῆς ἀναστάσεώςτου, μᾶς βεβαιώνει ὅτι μπορεῖ ὁ κάθε πιστός, ὅλοι μας, ἁμαρτωλοί, ἀνάξιοι,ἀδύναμοι, ὅλοι ἐμεῖς οἱ ἄθλιοι μποροῦμε νά γίνουμε ἅγιοι καί τέλειοι. Μέ τίςπρεσβεῖες τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἄν ἀξιοποιήσουμε τήν προσφορά τῆς θεϊκῆς ἀγάπης,τό αἷμα τοῦ Κυρίου Ἰη-σοῦ Χριστοῦ, μποροῦμε νά γίνουμε καί ἐμεῖς δοχεῖα τῆςσοφίας τοῦ Θεοῦ καί ταμεῖα τῆς προνοίας του.
Ἀπότό βιβλίο τοῦ κ. Σ. Σάκκου "Ὦ πανύμνητε Μῆτερ
