Ποιός εἶνε ὁ σταυρόςμας
(Ομιλία του †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)
«…Καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸναὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι»
(Μᾶρκ. 8,34)
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἡμέρα ἁγία καὶ ἔνδοξος, ἡ τρίτη (Γ΄) Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν ἢ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Βρισκόμαστε στὸ μέσον τῆς ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς,ἡ ὁποία εἶνε ἱερὸς ἀγώνας, πόλεμος ἐναντίον τοῦ μεγάλου ἐχθροῦ μας, τῆς ἁμαρτίας. Καὶὅπως ὁ στρατηγὸς σὲκρίσιμο σημεῖο τῆς μάχης, γιὰ νὰ ἐνθαρρύνῃ τοὺς μαχητάς, ξεδιπλώνει τὴ σημαία, ἔτσι ἡ Ἐκκλησία μας ξεδιπλώνει σήμερα τὴσημαία της, τὸν τίμιο σταυρό. Κάτω ἀπ᾽ τὴ σημαία αὐτὴ ἀγωνίστηκαν ὅσιοι, μάρτυρες καὶ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας· κάτω ἀπ᾽ αὐτὴν πρέπει ν᾽ ἀγωνισθοῦμε κ᾽ ἐμεῖς.
Ἀλλὰ ὁ πόλεμος θέλει ὅπλα .Καὶ τὰ ὅπλα,ποὺ προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας μὲ τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο, εἶνε οἱσυμβουλὲς τοῦ Χριστοῦ.Ὁ Κύριος μᾶς θέλει γενναίους μαχητάς. Δὲνκάνει ἀναγκαστικὴ στρατολογία· ζητεῖ ἐθελοντάς.Γιὰ νὰ μᾶς ὁπλίσῃ λοιπὸν ὁ Χριστὸςλέει· «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν» - τὸ ἕνα ὅπλο, «καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ» - τὸ δεύτερο ὅπλο, «καὶ ἀκολουθείτω μοι» - τὸ τρίτο ὅπλο (Μᾶρκ.8,34). Ἐπειδὴ ὁ χρόνος δὲν ἐπιτρέπει, θὰ ποῦμε μόνο γιὰ τὸ δεύτερο ὅπλο, τὸ «ἀράτω τὸν σταυρὸναὐτοῦ».
Ἀλλὰ ὁ πόλεμος θέλει ὅπλα .Καὶ τὰ ὅπλα,ποὺ προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας μὲ τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο, εἶνε οἱσυμβουλὲς τοῦ Χριστοῦ.Ὁ Κύριος μᾶς θέλει γενναίους μαχητάς. Δὲνκάνει ἀναγκαστικὴ στρατολογία· ζητεῖ ἐθελοντάς.Γιὰ νὰ μᾶς ὁπλίσῃ λοιπὸν ὁ Χριστὸςλέει· «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν» - τὸ ἕνα ὅπλο, «καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ» - τὸ δεύτερο ὅπλο, «καὶ ἀκολουθείτω μοι» - τὸ τρίτο ὅπλο (Μᾶρκ.8,34). Ἐπειδὴ ὁ χρόνος δὲν ἐπιτρέπει, θὰ ποῦμε μόνο γιὰ τὸ δεύτερο ὅπλο, τὸ «ἀράτω τὸν σταυρὸναὐτοῦ».
Τί νὰ ἐννοῇ ἆραγε ὁ Χριστὸςὅταν λέῃ «ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ»; Ὁκαθένας μας,λέει, νὰ σηκώσῃ τὸ σταυρό του.
Καὶ ποιός εἶνε ὁ σταυρὸςαὐτός, ποὺ καλούμεθα νὰ σηκώσουμε; Μήπως πρέπει νὰ πᾶμε στὸ δάσος, νὰ κόψουμεκυπαρίσσι, πεῦκο καὶ κέδρο (ἀπ᾽ τὰ ὁποῖακατὰ τὴν παράδοσι ἦταν ὁ τίμιος Σταυρός) καὶ ἀπὸ αὐτὰ νὰ κάνουμε ἕνα σταυρὸ βαρὺ σὰν τοῦ Χριστοῦ, νὰ τὸνπάρουμε στὸν ὦμο καὶ νὰ γυρίζουμε σὲ πόλεις καὶ χωριά; Ἢ μήπως πρέπει νὰ πᾶμεσὲ χρυσοχόο, νὰ φτειάξουμεἕνα χρυσὸ - μαλαματένιο ἢ ἀσημένιο σταυρὸ καὶ νὰ τὸνκρεμάσουμε στὸ στῆθος μας;
Καλὴ ἡ συνήθεια νὰ κρεμοῦνοἱ μητέρες στὰπαιδιά τους σταυρό, ποὺ εἶνε «ὁ φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένης» (ἐξαποστ. Ὑψώσ.). Καλὴ ἡσυνήθεια νὰ ἔχῃς στὸ στῆθος σου ἐσὺ ὁ νέος καὶ ἡ νέα σταυρό. Καλὴ ἡ συνήθεια νὰ ὑπάρχῃστὸ σπίτι σταυρός. Ἀλλ᾽ αὐτὸ ἀρκεῖ; Μπορεῖ νὰ κρεμάσῃς χίλιους σταυροὺς στὸ σπίτι σου ἢ πάνω σου,ἀλλὰ Χριστιανὸς νὰ μὴν εἶσαι. Γιὰ νὰ εἶσαι Χριστιανός, πρέπει νὰ κάνῃς κάτι ἄλλο· πρέπει νὰ συμμορφωθῇς μὲ τὴνἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ μας,πρέπει ―μὴν ταραχθῆτε― ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς νὰ σταυρωθῇ! Νὰσταυρωθῇ; Παράξενος λόγος. Νὰ πάρουμε λοιπὸνκαρφιὰ καὶ νὰ καρφώσουμε τὰ πόδια μας, τὰ χέρια μας, νὰ κεντήσουμετὴν πλευρά μας καὶ νὰ θανατωθοῦμε πάνω σ᾽ἕνα σταυρό; Αὐτὸ ἐννοεῖ ὁ Χριστός;
Ὄχιδὲν ἐννοεῖ αὐτό· ὁ Χριστὸς ἐννοεῖ κάτι ἄλλο.
«Ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ» .Στὸν καθένα μας, ἀγαπητοί μου, στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεώς του ὑπάρχει κάτι κακό,ὑπάρχει ἡ ἁμαρτία· ὑπάρχουν ἐλαττώματα,τὰ πάθη, τὰ ἀβυσσαλέα καὶ ἑωσφορικά. Αὐτὰ τὰ πάθη καλούμεθα νὰ τὰ πολεμήσουμε, ἂν θέλουμε νὰ εἴμαστεΧρι-στιανοί. Δὲν πρέπει νὰ μᾶς κυβερνήσουν τὰ πά-θη, νὰ κυριαρχήσουν πάνω μας οἱ κακὲς ἐπιθυμίες· πρέπει νὰ πολεμήσουμε καὶ νὰ νικήσουμε τὰ πάθη. Δηλαδή,«ἀράτωτὸν σταυρὸν αὐ τοῦ».
–Εἶνε κάποιος μεταξύ μας ποὺθυμώνει;
Ἐὰν αὐτός, ποὺ ἀκούεισήμερα τὸ «ἀράτω τὸν σταυρὸναὐτοῦ», ζητήσῃ τὴ βοήθεια τοῦ Χριστοῦκαὶ πολεμήσῃ τὸ πάθος του, ποὺ ἀναστατώνει τὴν οἰκογένειά του καὶ δὲν τρῶνεγλυκὸ ψωμί, καὶ νικήσῃ τὸ θυμὸ καὶ τὴν ὀργή , αὐτὸς αἴρει τὸν σταυρό του, σταυρώνει τὸν ἑαυτό του.
Ἡ νέκρωσις τοῦ θυμοῦ εἶνεσταύρωσις, σταυρός.
–Ὑπάρχει μεταξύ μαςκάποιος ποὺ ἀγαπάει τὰ χρήματα, τὰ τριάκοντα ἀργύρια; Ἐὰναὐτὸς μὲτὴ βοήθεια τοῦ Χριστοῦ πολεμήσῃ τὴ φιλαργυρίακαὶ γίνῃ ἐλεήμων, τότε νίκησε, θριάμβευσε·αὐτὸς σταύρωσε τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο,
νέκρωσε τὸ φοβερὸ πάθος. Ἡ νέκρωσιτῆς φιλαργυρίας εἶνε σταυρός.
–Ὑπάρχει μεταξύμας κανεὶς ποὺ νὰ εἶνε φιλόδοξος, ὑπερήφανος, ἐγωιστής, θέλει τὸ ὄνομά του ν᾽ ἀκούγεται καὶ νὰ θριαμβεύῃ πάντοτε;Ἐὰν μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ γίνῃ ταπεινός,τότε αὐτὸς σταύρωσε τὴν ὑπερηφάνεια, τὸ πάθος αὐτὸ τὸ ἑωσφορικό.Μὲ ἄλλα λόγια, «ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος» (῾Ρωμ.6,6. Ἐφ. 4,22. Κολ. 3,9), ποὺ ὑπάρχει μέσα μας, πρέπει νὰ νεκρωθῇ.Τὸ λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος·«οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ», οἱ ἀκόλουθοι δηλαδὴ τοῦΧριστοῦ, «τὴν σάρκα ἐσταύρωσαν σὺν τοῖς πα θήμασι καὶ ταῖςἐπιθυμίαις» (Γαλ. 5,24).
Νεκροὶ πρέπει νὰ γίνουμε,νεκροὶ ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία. Δηλαδή;
Πηγαίνετε στὸ νεκροταφεῖο, στὸν τάφο ἑνὸς ποὺ ἦταν φιλάργυρος, καὶῥῖξτε του ἕνα τσουβάλι λίρες… Δὲ θὰ αἰσθανθῇ τίποτα. Πηγαίνετε στὸν τάφο ἑνὸς ποὺ ἦταν ὀργίλος καὶ προσπαθῆστε νὰ τὸν ἐρεθίσετε… Καμμία ἀπάντησι ἀπ᾽ τὸν τά-φο. Ἢ πηγαίνετε σ᾽ἕναν ποὺ ἦταν κενόδοξος καὶ προσπαθῆστε νὰτὸν κολακεύσετε… Δὲν καταλαβαίνειτίποτα. Πηγαίνετε καὶ σ᾽ ἕναν ποὺ δὲδεχότανπροσβολὴ κι ἀρχίστε νὰ τὸν βρίζετε…
Καμμία ἀπάντησις. Ὁ νεκρὸςδὲν αἰσθάνεται.
Ἔτσι πρέπει νὰ γίνουμε,λέει τὸ Πνεῦμα τοῦΘεοῦ, νεκροὶ ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία. Εἶνε εὔκο- λο αὐτό;Ὄχι, εἶνε δύσκολο. Γιατὶ ἡ μεγαλύτερη νίκη, ὅπως ἔλεγαν καὶ οἱ πρόγονοίμας, εἶνε« τὸ «νικᾶν ἑαυτόν» ,τὸ νὰ νικήσουμε τὸν ἑαυ- τό μας. Χρειάζεται ἀγώνας μεγάλος, μέχρι θανάτου,γιὰ νὰ φτάσουμε κ᾽ ἐμεῖς ἐκεῖ ποὺ ἔφτασε ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅταν ἔλεγε «Ζῶ οὐκ - έτι ἐ γώ, ζῇ δὲἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. 2,20) · δὲ ζῇ πλέονμέσα μου ὁ παλαιός μου ἑαυτός,ζῇ ὁ Χριστός.
Σταυρὸς λοιπὸν εἶνε τὰ πάθηποὺ πρέπει νὰ νεκρώσουμε. Ἀλλὰ καὶ κάτι ἄλλο σημαίνει τὸ «ἀράτω τὸν σταυρὸναὐτοῦ» . Σταυρός, ἀγαπητοί μου, εἶνε καὶ οἱ θλίψεις, τὰ βάσανα τῆςπαρούσηςζωῆς. Δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος, ὅσοεὐτυχὴς καὶἂν θεωρῆται, ποὺ νὰ μὴ θλίβεται. Ὁ καθένας ἔχει τὴ θλῖψι του καὶ κάθεθλῖψις εἶνε σταυρός. Σταυρὸς ἡ ἀσθένεια, σταυρὸς ἡ φτώχεια –ἡ ἔντιμος πενία ποὺ ἔζησε καὶ ὁΚύριος Ἰησοῦς Χριστός,σταυρὸς ἀκόμα ἡ διαβολὴ καὶ συκοφαντία, σταυρὸς τὰ διάφορα ἐμπόδια ποὺ συναντᾷκανεὶς στὴ ζωή, σταυρὸς ἡ συνεργασία μὲ δύστροπους ἀνθρώπους στὸ γραφεῖο, στὸἐργοστάσιο, στὴν ἐπιχείρησι.
Σταυρὸς μεγάλος, στὸν αἰῶναμας ἰδίως, εἶνεἡ οἰκογένεια· οἱ ἰδιοτροπίες τῆς γυναίκας, ἡ σκληρότης τοῦ ἀνδρός, οἱ ἀταξίες καὶ παρεκτροπὲςτῶν παιδιῶν, ἡ ἀχαριστία στοὺς γονεῖς· σταυρὸςτὸ νὰ ἔχῃς παιδιά, σταυρὸς καὶ τὸνὰ μὴν ἔχῃς· σταυρὸς ἡ πολυτεκνία,σταυρὸς καὶ ἡ ἀτεκνία. Σταυρὸς εἶνε τὰ διάφορα οἰκογενειακὰ συμβάντα. Σταυρὸςεἶνε ὁ θάνατοςτῶν προσφιλῶν μας προσώπων.Καὶ ὄχι μόνο ἄτομα καὶ οἰκογένειες·ὑπάρ-χουν καὶ ἔθνη ποὺ ἐκλήθησαν ἀπὸ τὴνθεία πρόνοια νὰ σηκώσουν σταυροὺς βαρεῖς. Ἕνα τέτοιο ἔθνος σταυροφόροεἶνε καὶ τὸ δικό μας, τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος . Ἕνας ἀπὸ τοὺς σταυροὺς ποὺσήκωσε τὸ ἔθνος αὐτὸ εἶνε π.χ. ἡ προσ-φυγιὰ ἀπὸ τὴ Μικρασιατικὴ καταστροφή.
Ἀγαπητοίμου ἀδελφοί· σήμερα, ποὺ προσκυνοῦμε τὸν τίμιο Σταυρό, ἂςρωτήσουμε τὸν ἑαυτόμας· ὑπομένουμε τὶς θλίψεις τοῦ βίου καὶ πολεμοῦμε τὰ πάθη μας;
Τότε σηκώνουμε τὸ σταυρόμας.Τώρα οἱ Χριστιανοὶ θέλουν νὰ ζήσουν μιὰ ζωὴεὐχάριστη, χωρὶς περιορισμούς, ἐμπό-δια, κόπο καὶ μόχθο· μιὰ ζωὴ εὔκολη, ζωὴἀναπαύσεωςκαὶ ἡδονισμοῦ. Θέλουν μὲ λίγαλόγια μιὰ ζωὴ χωρὶς σταυρό. Ἀλλὰ ζωὴ χωρὶςσταυρὸδὲν εἶνε χριστιανική.Ὅταν συμβῇ κάτιδυσάρεστο, γογγύζουν καὶ λένε·
Γιατί σ᾽ ἐμένα, Θεέ μου ,ὅλες οἱ πίκρες καὶ τὰ βάσανα; Αὐτὰ ποὺ ὑποφέρω ἐγὼδὲν τὰ ὑποφέρει κανείς ἄλλος… Αὐτὸ εἶνε πλάνη. Κάποιος γόγγυζε,λέει ἕνα ἀνέκδοτο,γιατὶ ὑπέφερε πολύ. Εἶδελοιπὸν σὲ ὄνειρο,ὅτι ἕνας ἄγγελος τὸν ὡδήγησε σὲ μιὰ πεδιάδα γεμάτη ἀπὸ σταυροὺς διαφόρων εἰδῶν καὶ μεγεθῶν.Διάλεξε, τοῦ λέει, καὶ πάρε ὅποιον σοῦ φαίνεται ἐλαφρότερος. Αὐτός, ἀφοῦ ἔψαξεβρίσκει τὸν ἐλαφρότερο σταυρό. Τοῦ λέει ὁ ἄγγελος· Αὐτὸν διάλεξες; Μὰ αὐτὸςἀκριβῶς εἶνε ὁ δικός σου! κι ὅπως βλέπεις, εἶνε ὁ ἐλαφρότερος ἀπ᾽ ὅλους τοὺςἄλλους…
Σταυρὸ σηκώνουμε ὅλοι στὸνκόσμο αὐτόν.
Ἀλλὰὁ δικός μας σταυρὸς δὲν εἶνε ὁ μεγαλύτερος. Ἂς σκεφθοῦμε τί σταυρὸ σήκωσανοἱπρόγονοί μας, τί σταυροὺς σήκωσαν οἱ ὅσιοι καὶ οἱ μάρτυρες. Ἂς σκεφθοῦμε πρὸπαντὸς τὸ σταυρὸ ποὺ σήκωσε ὁ Κύριος ἡμῶνἸησοῦςΧριστός. Ἐν συγκρίσει μὲ τοὺς σταυροὺς αὐτούς,
οἱ δικοί μας σταυροὶ εἶνεμικροί .
Ἂςδοξάσουμε λοιπόν τὸ Θεὸ καὶ ἂς δεχθοῦμετὸ σταυρό μας. Ὁ Χριστὸς μᾶς λέει·
«Ἐντῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖ τε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον»(Ἰω. 16,33)· στὸν κόσμο θὰ θλιβῆτε· ἀλλὰ ἔχετε θάρρος, ἐγὼ νίκησα τὸν κόσμο.Ἂς πολεμήσουμε τὰ πάθη, ἂςὑπομείνουμε τὶς θλίψεις, ἂς γίνουμεμέτοχοι τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου,γιὰ ν᾽ ἀξιωθοῦμε κ᾽ ἐμεῖς συσταυρούμενοι μὲ τὸν Χριστὸ νὰ φθάσουμε καὶ νὰ ἑορτάσουμετὴν ἔνδοξό του ἀνάστασι· ἀμήν.
Ἀπομαγνητοφωνημένηὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Τριάδος Βύρωνος - Ἀθηνῶντὴν 1-4-1962.
