Η αγία μάρτυς Ματρώνα η εν Θεσσαλονίκη
Του Πρωτοπρεσβυτέρου ΓεωργίουΔορμπαράκη
῾῾Ηαγία Ματρώνα ήταν υπηρέτρια κάποιας Ιουδαίας γυναίκας, που ονομαζότανΠαντίλλα. Ακολουθούσε την κυρία της μέχρι τη συναγωγή, δεν έμπαινε όμως μέσα,αλλά γύριζε και πήγαινε στην Εκκλησία των Χριστιανών. Την είδαν λοιπόν κάποιαφορά, οπότε την έπιασαν και την κτύπησαν πάρα πολύ και στη συνέχεια τηνέκλεισαν στη φυλακή επί τέσσερις ημέρες, χωρίς να μπορεί να την πλησιάσεικανείς και χωρίς φαγητό. Έπειτα την έβγαλαν και την καταξέσχισαν με μαστίγια.Πάλι την φυλάκισαν και την άφησαν πολλές ημέρες εκεί, όπου και παρέθεσε τηνψυχή της στον Θεό. Λένε ότι το άγιο λείψανό της το έριξε η Παντίλλα από τοτείχος κάτω, γι᾽αυτό και υπέστη δίκαιη τιμωρία, πέφτοντας κατά λάθος μέσα στοπατητήρι, στο οποίο χυνόταν από επάνω ο πατημένος μούστος. Εκεί τέλειωσε τη ζωήτης και βγήκε η ψυχή της᾽.
Ηαντίθεση είναι έντονη: από τη μια, η αγία Ματρώνα, η δούλη, η άσημη, ηκαταφρονεμένη· κι από την άλλη, η Παντίλλα, η κυρία, η ένδοξη, η πλούσια.Με κοσμικά κριτήρια, δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Ο ζυγός κλίνει αυτομάτως προςτη μεριά της Παντίλλας. Αυτό δεν θα έλεγε ο σύγχρονος εκκοσμικευμένος άνθρωπος,ακόμη κι άν είναι ῾χριστιανός᾽; Όταν για παράδειγμα αυτό που φαίνεται ωςπροτεραιότητα στους περισσοτέρους: το κυνηγητό των απολαύσεων, του χρήματος,της δόξας, είναι αυτό που προβάλλει η Παντίλλα, ποιος δεν θα επέλεγε τη δικήτης θέση, ενώ θα οίκτιρε την ῾κατάντια᾽ της Ματρώνας; Κι όμως πόση πλάνηυπάρχει σε μία τέτοια αξιολογική κρίση! Διότι είναι η κρίση της επιφάνειας. Στοβάθος, εκεί που είναι η καρδιά και που βλέπει ο Κύριος, ο δίκαιος κριτής,εκεί που τα πράγματα λειτουργούν σε επίπεδο αιωνιότητας, τα πράγματα είναιεντελώς διαφορετικά: η Ματρώνα είναι η ένδοξη και η κυρία, το άστρο το φωτεινό,και η Παντίλλα είναι η άσημη, η ανύπαρκτη, η δούλη και η ταλαίπωρη. Ουμνογράφος της Εκκλησίας μας, ο άγιος Θεοφάνης, επανειλημμένως τονίζει τηνπραγματικότητα αυτή, διότι ακριβώς κινείται με τα κριτήρια του αναγεννημένουανθρώπου, του χριστιανού, που βλέπει τα πράγματα κάτω από την οπτική της ενΧριστώ αποκάλυψης, δηλαδή της αλήθειας. ῾῾Έχεις θεϊκό νου αληθινά, και σοφό καιθεόφρονα, γι᾽αυτό και λάμπεις στη χορεία των μαρτύρων, Ματρώνα παμμακάριστε᾽᾽(῾῾Νουνθείον αληθώς και σοφόν και θεόφρονα συ έχουσα διαλάμπεις εν χορεία μαρτύρων,Ματρώνα παμμακάριστε᾽᾽) (ωδή ε´). ῾῾Ορυόταν και ήταν σαν μεθυσμένη και σφάδαζεαπό τον θυμό η δυσεβέστατη (Παντίλλα)᾽᾽ (῾῾Ωρυομένη και μέθη βεβακχευμένη καιτω θυμώ σφαδάζουσα η δυσσεβεστάτη᾽᾽) (ωδή δ´). ῾῾Ματρώνα, δυναμωνόσουν από τηθεία δύναμη και ξέφυγες από την υπερήφανη δουλική γνώμη της πικρής κυρίας σου.Κι αυτό γιατί είχες ψυχή, που δούλευε μόνο στον Δεσπότη Κύριο᾽᾽ (῾῾Ρώμη τηθεία, Ματρώνα, δυναμουμένη, νυν της πικράς Δεσποίνης εξέφυγες δουλείαν, γνώμηναταπείνωτον· ψυχής γαρ εκέκτησο μόνω τω Δεσπότη δουλεύουσα᾽᾽) (ωδή δ´).
Αιτίαγια την εις βάθος αυτήν πραγματικότητα, την ίδια την αλήθεια, είναι το γεγονόςότι ενώπιον του Θεού εκείνο που μετράει κι έχει σημασία δεν είναι ασφαλώς ταπλούτη και η δόξα, η επίγεια κατάσταση του ανθρώπου, είτε της ελευθερίας είτετης δουλείας, ό,τι δηλαδή είναι φθαρτό με ημερομηνία λήξεως, αλλά ό,τιπαραμένει στην αιωνιότητα. Κι αυτό είναι η αρετή του ανθρώπου, η ζωή η σύμφωνημε το θέλημα του Θεού. ῾῾Μη θησαυρίζετε θησαυρούς επί της γης - όπωςλέει ο Κύριος - όπου σης και βρώσις αφανίζει και όπου κλέπται διορύσσουσικαι κλέπτουσι. Θησαυρίζετε θησαυρούς εν ουρανώ᾽᾽. Ο άγιος υμνογράφος φωνάζει ενπροκειμένω στην ωδή ς´: ῾῾Η Ματρώνα δεν κρίνεται σαν δούλη ή σαν ελεύθερη, μεβάση τον Χριστό. Κρίνεται από την ομορφιά της αρετής της, γιατί ήταν στολισμένημε τους τρόπους της ευσέβειας᾽᾽ (῾῾Ου δούλος εν Χριστώ ουκ ελεύθερος κρίνεται,αλλ᾽ αρετής ευμορφία, ευεβείας τρόποις κεκοσμημένη᾽᾽). Κι αυτό σημαίνει ότι ηαγία Ματρώνα, και βεβαίως κάθε χριστιανός συνεπής, κινείται σε επίπεδο αληθινήςελευθερίας, πέρα από τις δεσμεύσεις που προκαλεί ο κόσμος αυτός στην ψυχή τουανθρώπου. Διότι ελεύθερος είναι αυτός που προσβλέπει πέρα από τα επίγεια κιείναι έτοιμος να δώσει και τη ζωή του προς χάρη του Κυρίου, ο Οποίος ήρθε στηγη ως δούλος, ακριβώς για να δώσει ελευθερία στον άνθρωπο. ῾῾Αυτός πουκαταδέχτηκε τη μορφή δούλου, να γίνει δηλαδή άνθρωπος, ο Χριστός ο Θεόςμας, θέλοντας να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της φθοράς και τουθανάτου, μνηστεύτηκε εσένα ως μάρτυρα νύμφη Του και σε ελευθέρωσε από το ζυγό τηςδουλείας᾽᾽ (῾῾Ο δούλου καταξιώσας δέξασθαι μορφήν Χριστός ο Θεός, ελευθερώσαιταύτην βουληθείς εκ φθοράς και θανάτου δεσμών, από ζυγού δουλείας σε, ΜάρτυραΝύφην εμνηστεύσατο᾽᾽) (ωδή α´).
Τιήταν εκείνο που έκανε την αγία Ματρώνα να θέσει ως προτεραιότητα της ζωής τηςτο θέλημα του Θεού, δηλαδή να δει την πραγματικότητα της αιωνιότητας μέσα καιστη ζωή αυτή, και πάνω σ᾽ αυτό το θέλημα του Θεού να πεθάνει; Μα τι άλλο, απότην αγάπη της προς τον Κύριο. Ο έρωτάς της προς τον Χριστό ήταν το στοιχείο πουενεργοποίησε τη χάρη του Θεού και την οδήγησε στα ύψη του παραδείσου. ῾῾Μεπροθυμία και θάρρος προχώρησες πράγματι προς τον εραστή σου Χριστό, πανεύφημε᾽᾽(῾῾Μετ᾽ευμενείας και παρρησίας προσεχώρησας όντως πος τον σον, πανεύφημε,εραστήν᾽᾽) (ωδή ζ´). Γι᾽αυτό και ῾῾είναι ωραίο το στεφάνι που τώρα φορά ηένδοξη Ματρώνα, που πήρε από το ζωαρχικό χέρι του Παντοκράτορα Χριστού᾽᾽ (῾῾Ωραίοςο στέφανος, ον νυν εστέφθης, ένδοξε, ζωαρχική δεξιά του Παντοκράτορος᾽᾽) (ωδήη´ ). Ίσως κάποτε πρέπει να μάθουμε οι χριστιανοί ότι το μυστικό τηςπνευματικής ζωής, αυτό που συνιστά την κινητήρια δύναμη των πάντων και οδηγείσε υπέρ φύσιν καταστάσεις, είναι η αγάπη προς τον Χριστό. Ούτε τα φόβητρα τηςκόλασης ούτε οι απολαύσεις του Παραδείσου, αλλά η αγάπη του Θεού είναι εκείνοπου ευλογείται κατεξοχήν από τον Κύριο. Και ποια άλλη αγάπη μπορεί να θεωρηθείως περισσότερο άξια από την αγάπη αυτή; Γιατί είναι η μόνη που ποτέ δεν μαςεγκαταλείπει και ποτέ δεν μας απογοητεύει. Πόσο την θέλουμε όμως;
Ακολουθείν
