ΌΑκάθιστος Ύμνος
Ή Παναγία σώζει την πατρίδα
Ή Παναγία σώζει την πατρίδα
(Ομιλίατου †Μητροπολίτου Φλωρίνης ΑυγουστίνουΚαντιώτου)
Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...»(ΚΟΝΤΑΚΙΟΝ)
ΑΠΟΨΕ,αγαπητοί μου, πέμπτη (Ε') Παρασκευή των Νηστειών, σε όλους τους ναούς τηςΟρθοδοξίας ψάλλετε ολόκληρος ή ακολουθία των Χαιρετισμών.
Είναιδε οι Χαιρετισμοί ένα αριστούργημα της βυζαντινής ποιήσεως. Θαυμάζει κανείς σ'αυτό το κάλλος του λόγου, προ παντός όμως τη αγάπη προς την ύπεραγία Θεοτόκο.Αγαπούσε την Παναγία ό ανώνυμος ποιητής. Και απόδειξης το πλήθος τωνχαρακτηρισμών. Όπως ή μάνα πού αγαπάει το παιδί της δεν το φωνάζει μόνο με τ'όνομα του —Γιώργο, Γιάννη, Κώστα—, αλλά το στολίζει με πλήθος εκφράσεις (άλλοτετο λέει λουλούδι, άλλοτε μπουμπούκι, άλλοτε χρυσό, άλλοτε άγγελο...), έτσι κ'εδώ ό εμπνευσμένος ποιητής ονομάζει την Παναγία με πλήθος εικόνες καιπαραδείγματα άπ' όλη τη φύση. Λέει στην Παναγία• Είσαι ή «γη της επαγγελίας» ήρέουσα μέλι και γάλα, είσαι το «όρος» το αλατόμητον, είσαι ή «πέτρα» πού πότισετους διψώντας την ζωήν, είσαι το «άστρο» το άδυτο, είσαι ή «αστραπή» πού καταλάμπειτάς ψυχάς, είσαι ή «βροντή» πού καταπλήττει τους εχθρούς, είσαι συ πούαναβλύζεις τον πολύρρυτον «ποταμόν», είσαι το «ρόδον» το αμάραντο, είσαι τοηδύπνοον «κρίνον», είσαι ή «στάμνας» με το μάννα, είσαι... Σε όλα βλέπειπαρομοιώσεις της ύπεραγίας Θεοτόκου.
Εκείνοόμως πού ιδιαιτέρως συγκινεί εμάς τους Έλληνες Χριστιανούς, Είναι το κοντάκιο«Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...», πού ακούσαμε απόψε κατ' επανάληψιν.Επάνω σ' αυτό θα κάνω λίγες σκέψεις.
«Τωυπερμάχω στρατηγώ». Εδώ παίρνει την εικόνα όχι πλέον από τη φύση, άλλ' από τηστρατιωτική ζωή, από πολέμους και στρατόπεδα, όπου στρατιώτες και αξιωματικοίμάχονται κατά των εχθρών. Είσαι στρατηγός, λέει, Παναγία μου, στρατηγός«υπέρμαχος», υπερτερείς δηλαδή στη μάχη, αναδεικνύεσαι ανωτέρα των εχθρών,νικάς και θριαμβεύεις.
Στρατηγόςή Παναγία. Μήπως αυτό είναι υπερβολή, ρητορικό σχήμα, τίτλος κενός όπως οιτίτλοι τόσων αξιωματούχων της γης; Όχι. Είναι ουσία, πραγματικότης. Όντως ήύπεραγία Θεοτόκος ανεδείχθη δια μέσου των αιώνων υπέρμαχος στρατηγός του γένουςμας. Αυτό βεβαιώνουν τα γεγονότα. • Ανοίγουμε την Ιστορία. Φθάνουμε στο έτος626 μ.Χ.. Βρισκόμαστε στο Βυζάντιο, στην πόλη των ονείρων μας, την βασιλίδα τωνπόλεων, την Κωνσταντινούπολη Το έτος εκείνο ήτο κρίσιμο. Ό αυτοκράτωρ Ηράκλειοςμε το στρατό του αγωνιζόταν στα βάθη της Ασίας εναντίον των Περσών, πού είχαναρπάξει τον τίμιο σταυρό από τα Ιεροσόλυμα. Εν τω μεταξύ ή Πόλις βρέθηκε σεδεινή δοκιμασία. Εχθροί από ανατολών, βορρά και νότου, Πέρσες και Αβαροι,πολιόρκησαν την πόλη στενότατα από ξηράς και από θαλάσσης. Οι ταλαίπωροικάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως, χωρίς τον βασιλέα, χωρίς στρατό, με μια μικράφρουρά έδιναν άνισο αγώνα. Ή πτώσης της Πόλεως εθεωρείτο βεβαία. Οι βάρβαροιέστειλαν μήνυμα στους Βυζαντινούς να παραδοθούν. Δεν υπάρχει, είπαν, για σαςελπίδα• μόνο αν γίνετε πουλιά να πετάξετε στον αέρα ή ψάρια να κολυμπήσετε στοΒόσπορο, θα σωθείτε.
Αυτάέλεγαν με υπερηφάνεια. Άλλα «άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει».Τι έγινε; Κάτι υπερφυσικό, πού δέ' μπορεί να το συλλαβή ή ανθρώπινη σκέψις. Δέ'νίκησαν οι βάρβαροι• νίκησε ή μικρά φρουρά πού αγωνιζόταν στα τείχη τηςΚωνσταντινουπόλεως• ή μάλλον νίκησε ή ύπεραγία Θεοτόκος με το θαύμα πού έκανεκαι το βεβαιώνει ή Ιστορία. Τη νύχτα φύσηξε δυνατός άνεμος, σήκωσε κύματα καιέπνιξε τα πλοία των βαρβάρων σανίδες μόνο επέπλεαν. Το πρωί, όταν οι εχθροίείδαν ότι ό στόλος τους κατεστράφη, έλυσαν την πολιορκία και έφυγαν.
Όλοιομολόγησαν, ότι ή Παναγία έκανε το θαύμα. Από ευγνωμοσύνη συγκεντρώθηκαν στοναό των Βλαχερνών και όρθιοι, όλη τη νύχτα, έψαλλαν τους Χαιρετισμούς και το«Τω ύπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια,.,».
•—Α, θα πει τώρα κάποιος κοροϊδεύοντας, αυτά «τω καιρώ εκείνο»...
Όχι.Ή Παναγία είναι ή ίδια. Δεν πιστεύετε στο θαύμα της Κωνσταντινουπόλεως; Θέλετεάλλο θαύμα; Ορίστε λοιπόν. Τι εορτάζουμε στις 25 Μαρτίου; Την εθνική μας εορτή.Ερωτώ• Είναι τυχαίο ότι οί προγονοί μας, οί ήρωες του 1821, επέλεξαν ως ήμεραεξεγέρσεως την ήμερα του ευαγγελισμού της Θεοτόκου; Είναι τυχαίο ότι στην ΑγίαΛαύρα οί αγωνιστές (ορκίστηκαν «ελευθερία ή θάνατος» κάτω από το λάβαρο τηςΘεοτόκου; Είναι τυχαίο ότι, το δεύτερο ή τρίτο έτος της επαναστάσεως, στηνΤήνο, από ένα όραμα πού είδε μια μοναχή, βρήκαν τη θαυματουργό εικόνα τηςΠαναγίας, και ή ανεύρεση της εμψύχωσε το λαό μας; Είναι άσχετο το γεγονός ότιοί ήρωες του '21 προσηύχοντο στην Παναγία; Ιδιαιτέρως αγαπούσε την Παναγία ΌπωςΓέρος του Μοριά, Όπως Κολοκοτρώνης. Σε μια κρίσιμη στιγμή του αγώνος, μέσα στηγενική απογοήτευση, αυτός δεν απελπίστηκε. Μπήκε σ' ένα εξωκλήσι, άναψελαμπάδα, γονάτισε, και προσευχήθηκε με δάκρυα. Και μετά, με αισιοδοξία, είπε «ΉΠαναγία υπέγραψε την ελευθερία μας, και δεν παίρνει πίσω την υπογραφή της».
Καιόντως έγινε το θαύμα. Το 1821, λοιπόν, Είναι νέα απόδειξης της αγάπης πούτρέφει ό λαός μας προς την ύπεραγία Θεοτόκο. Το 626 θαύμα στην Κωνσταντινούπολητο 1821 νέο θαύμα της Θεοτόκου. «Τη ύπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...», έψαλλανκαι οί ήρωες του '21.
• Aλλάή Παναγία μας δεν σταματά εδώ έχουμε και άλλο νεώτερο θαύμα. Ποιο; Είναι θαύματων ήμερων μας, το είδε ή δική μας γενεά. Όχι οί σημερινοί νέοι και τα παιδιάπού τρέφονται πλουσιοπάροχα και δεν ξέρουν Τι θα πει αυταπάρνησης και θυσία. Τοείδαν οί ήρωες του 1940, οί στρατιώτες και αξιωματικοί μας, πού σαν αετοίανέβηκαν στα βουνά και πολέμησαν τότε τους νέους βαρβάρους, την ισχυρά Ιταλικήαυτοκρατορία.
Όδικτάτωρ της 'Ρώμης εκαυχάτο και απειλούσε• Ελλάς, παραδόσου! έχω τόσααεροπλάνα, πού τα φτερά τους θα σκιάσουν τον ήλιο (όπως και ό Ξέρξης απειλούσετους μαχητός των Θερμοπυλών, ότι με το πλήθος των βελών του θα σκίαση τονήλιο). Και Τι έγινε, νίκησε; Ούτε τ' αεροπλάνα Ούτε τίποτε άλλο υπερίσχυσε.Νίκησε ή μικρά Ελλάς. Πώς; Δεν θα σας το πω εγώ' ας μιλήσουν όσοι έχουν άσπραμαλλιά (τους οποίους οί νέοι οφείλουν, όταν τους βλέπουν, ν' αποκαλύπτονται).Τι είδαν αυτοί; Δεν Είναι ψέμα• πάνω στα κακοτράχαλα χιονισμένα βουνά τηςΒορείου Ηπείρου είδαν μια σκιά. Δεν ήταν φάντασμα. Ήταν ή ύπεραγία Θεοτόκος!Την είδαν τη νύχτα στρατιώτες, αξιωματικοί, πυροβολητές και εύζωνοι να εύλογητα στρατεύματα μας. Και όπως είπε κάποιος ανταποκριτής, στο αλβανικό μέτωπο μίαμόνο γυναικεία μορφή κυριαρχούσε- ή μορφή της Παναγίας. Εκεί κατελύθη ή θεωρίατου Φρόιντ. Τα παιδιά της Ελλάδος δεν είχαν πλέον στο μυαλό τους έρωταςεπίγειους- είχαν έναν ουράνιο έρωτα, τον έρωτα της πατρίδος, και στα οράματατους έβλεπαν την ύπεραγία Θεοτόκο.
ΉΠαναγία, λοιπόν, παραμένει ή ιδία. Το 626 θαύμα στην Κωνσταντινούπολη το 1821θαύμα στην Ελλάδα, το 1940-41 νέο θαύμα στη Βόρειο Ήπειρο. Έτσι από τη μικράαυτή ιστορική ανασκόπηση, φαίνεται ότι ό τίτλος «υπέρμαχος στρατηγός» δεν Είναιγια την Παναγία μας τίτλος κενός περιεχομένου• Είναι μία πραγματικότης.
Λέγονταςαυτά, αγαπητοί μου, μη νομίσετε ότι είμεθα φιλοπόλεμοι. Όχι. Όσοι είδαμε τονπόλεμο σε όλη τη φρίκη του, δεν θέλουμε πόλεμο. Και στην Εκκλησία τοσπουδαιότερο αίτημα μας Είναι «υπέρ της ειρήνης».
Άλλαή ειρήνη δεν εξαρτάται μόνο από μας. Μας περιζώνουν εχθροί. Εάν λοιπόν νέοιβάρβαροι θελήσουν να περάσουν τα σύνορα μας, τότε οί Έλληνες, όλοι μαζί, θ'αναστήσουμε τους χρόνους της Κωνσταντινουπόλεως, το '21 και το '40, και θαδώσουμε το παρών για ν' αποκρούσουμε τον εχθρό.
Καιπιστεύω ακράδαντος στο Θεό ότι, εάν εμείς ζούμε χριστιανικώς —θέτω τον όροαυτόν—, θα νικήσουμε. Εάν σεβόμεθα τα ιερά και όσια, εάν αγαπούμε την Παναγίαμας, τότε να είστε βέβαιοι ότι άγγελος Κυρίου θα φυλάει την πατρίδα μας, απόΚερκύρας μέχρι Κρήτης και Κύπρου. Και θα μας δοθεί ένα ακόμη θαύμα, και πάλι θαψάλλουμε με όλη την καρδιά μας « Τη ύπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...».
ΕπίσκοποςΑυγουστίνος.
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΗΟΜΙΛΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΆΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΤΗΝ2-4-1982 ΜΕ ΑΛΛΟ ΤΙΤΛΟ.
