«ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΠΙ ΤΩ ΕΚΟΥΣΙΟΝ ΠΑΘΟΣ»
(Θεολογικόσχόλιο στο περιεχόμενο και τα νοήματα της Μεγάλης Δευτέρας)
«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτόςκαι μακάριος ο δούλος ον ευρήσει γρηγορούντα, ανάξιος δε πάλιν, ονευρήσειραθυμούντα. Βλέπε ουν ψυχή μου,μη τω ύπνωκατενεχθής, ίνα μη τω θανάτω παραδοθείς και της βασιλείας έξωκλεισθής. Αλλά ανάνηψονκράζουσα, Άγιος,Άγιος,Αγιος ει ο Θεός ημών. Δια της Θεοτόκου ελέησον ημάς». Με αυτό το θεσπέσιοτροπάριο, το οποίο προκαλεί ρίγη συγκινήσεως σε κάθε αγαθή ψυχή, ο ιερός υμνογράφος μας εισάγει στοκατανυκτικό κλίμα της Μεγάλης Εβδομάδος, παροτρύνοντάς μας να ετοιμάσουμεκατάλληλα τον εαυτό μας, προκειμένου να υποδεχτούμε το Νυμφίο της ψυχής μαςΧριστό, και να λάβουμε μέρος στην πνευματική γαμήλια πανδαισία. Αυτή είναιάλλωστε και η κύρια επιδίωξη της βιώσεως όλων των μεγάλων γεγονότων της ΜεγάληςΕβδομάδος, η συνάντησή μας με τον παθόντα και αναστάντα Σωτήρα μας Χριστό!
Την πρώτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδος,τη Μεγάλη Δευτέρα, όρισαν οι άγιοι Πατέρες, να τιμάμε μια μεγάλη προσωπικότητατης Παλαιάς Διαθήκης, τον Ιωσήφ τον Πάγκαλο, το γιο του Ιακώβ, τον οποίοπούλησαν, εξαιτίας μεγάλου φθόνου, τα αδέλφια του ως δούλο στην Αίγυπτο (Γεν.κεφ.37-50). Η πολύπαθη ιστορία του μας είναι λίγο ή πολύ γνωστή. Η φιλήδονηγυναίκα του Πεντεφρή, αυλικού του Φαραώ, αφού δεν μπόρεσε να τον παρασύρει στηναμαρτία της μοιχείας, τον συκοφάντησε και γι’ αυτό τον έριξαν στη φυλακή. Μετάτην εξήγηση των περιέργων ονείρων του Φαραώ κατέστη αντιβασιλέας της μεγάληςχώρας της Αιγύπτου. Συνάντησε τουςαδελφούς του, τους οποίους όχι μόνο δεν τα τιμώρησε, αλλά τους ευεργέτησε καιτους εγκατέστησε στο πιο έφορο μέρος της Αιγύπτου, προκειμένου να ζήσουνευτυχισμένοι. Την αγία αυτή ημέρα προβάλλεται η υπέροχη μορφή του ΠαγκάλουΙωσήφ, γιατί αυτός σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, αποτελεί προτύπωση και εικόνα του Χριστού μας. Όπως οΚύριος υπέφερε άδικα εξαιτίας της ανθρώπινης κακίας των ομοφύλων Του, το ίδιοκαι εκείνος υπέφερε εξαιτίας της κακίας των αδελφών του και έδειξε, όπως και οΧριστός, απέραντη ανεξικακία.
Επίσης την ημέρα αυτή κάνουμε ανάμνησητου διδακτικού γεγονότος της ξηρανθείσης συκής από τον Κύριο που συνέβηκεσύμφωνα με τα ιερά Ευαγγέλια την επομένη ημέρα της θριαμβευτικής εισόδου Τουστην Ιερουσαλήμ (Ματθ.21,19,Μαρκ.11,13). Βαδίζοντας σε κάποια οδό πλάι σεσυστοιχίες καρποφόρων δένδρων φοινίκων, καρυών και συκιών, πείνασε και πλησίασεσε κάποια συκιά για να συλλέξει ορισμένους καρπούς. Όμως το συγκεκριμένοδένδρο, ενώ είχε πλούσιο φύλλωμα, δεν είχε καρπούς. Τότε ο Ιησούς είπε σε αυτή:«Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα΄ και εξηράνθη παραχρήμα η συκή»(Ματθ.21:19). Με αυτόν τον περίεργο και παραστατικό τρόπο θέλησε ο Κύριος ναδιδάξει στους μαθητές Του την ανάγκη να παράγουμε πνευματικούς καρπούς. Επίσηςη άκαρπος συκή, σύμφωνα με σύγχρονο λόγιο κληρικό «ήτις δια των πλουσίων φύλλωντης εσυμβόλιζε την υποκρισίαν των θρησκευτικών αρχόντων, δεν ετιμωρήθη απλώς ωςάψυχος συκή, αλλ’ ως εκπροσωπούσα καθόλου μεν το Ιουδαϊκόν έθνος, ιδιαιτέρως δετην ΙουδαϊκήνΣυναγωγήν, ήτις μόνον φύλλα έφερεν, ήτοι απλώς περιωρίζετο ειςεξωτερικούς τύπους, ουδένα δε καρπόν είχε να επιδείξη. Ο Ιησούς ελθών ει μημίαν ψευδή υποκρισίανκατεδίκασεταύτην εις διηνεκή αποξήρανσιν» (Θ. Σπυροπούλου,Ο Βίος και η Διδασκαλία του Ιησού Χριστού, Αθήναι 1933, σελ.372).
Ο ευαγγελιστής Μάρκος αναφέρει πως την ώραπου ο Κύριος επιτίμησε τη συκή και ξηράθηκε, κατέπεσαν αμέσως τα καταπράσιναφύλλα της και την επόμενη μέρα ξεράθηκε και η ρίζα της (Μαρκ.11,21). Οι μαθητέςέκθαμβοι από το θαύμα αυτό δεν ζητούσαν να μάθουν την βαθύτερη έννοιά του, αλλάείχαν την απορία «πως παραχρήμα εξηράνθη η συκή;» (Ματθ.21,20). Πρώτη φοράείχαν δει τιμωρία της άψυχης φύσεως.
ΟΚύριος παίρνοντας αφορμή από την απορία των μαθητών, χωρίς να εξηγήσει τηνσυμβολική σημασία του θαύματος, τους δίδαξε για τη μεγάλη δύναμη της πίστεως, ηοποία όταν συνοδεύεται από εσωτερική θέρμη και χωρίς τον παραμικρό δισταγμόμπορεί να κατορθώσει αφάνταστα πράγματα. Τους είπε: «Εάν έχετε πίστιν ωςκόκκονσυνάπεως, ερείτε τω όρει τούτω, μετάβα εντεύθεν εκεί, και μεταβήσεται»(Ματθ.21:21). Αυτή την πίστη θέλει η Εκκλησία μας να μεταδώσει και σε μας.
Οι άγιοι Πατέρες όρισαν, όπως αναφέραμε,να θυμούμαστε τη Μ. Δευτέρα, αφ’ ενός μεν τον δίκαιο Ιωσήφ για να τον μιμηθούμεκαι εμείς στην αρετή. Να μένουμε μακριά από την αμαρτία η οποία μπορείεπιφανειακά να είναι ευχάριστη και να προκαλεί ηδονή, αλλά στο βάθος είναι τοδολερό δόλωμα του διαβόλου να μας αιχμαλωτίσει και να μας κάνει δικούς του. Καιαφ’ ετέρου να αποφύγουμε το παράδειγμα της άκαρπης συκής, να στολισθούμε μεαρετές και να παράγουμε πνευματικούς καρπούς, διότι μόνο έτσι μπορούμε επάξιανα ακολουθήσουμε τον Κύριο στο σωτήριο Πάθος Του. Τα άκαρπα δένδρα οι γεωργοίτα κόβουν και τα καίνε, το ίδιο θα πάθουμε και εμείς αν μείνουμε άκαρποι!
Είναι ανάγκη λοιπόν αυτές τις άγιεςημέρες να διορθώσουμε την πορεία της ζωής μας, να στραφούμε στο δρόμο τουΧριστού και να ακολουθήσουμε τα βήματά Του προς το Πάθος. Πρέπει νααντιταχθούμε σθεναρά στον κακό εαυτό μας, ο οποίος με τις ισχυρές ελκτικές τουέξεις προς την αμαρτία μας οδηγεί στην απώλεια και στον πνευματικό θάνατο. «Συμπορευθώμεναυτώκαι συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμενδι΄αυτόν ταις του βίου ηδοναίς΄ ίνα καισυζήσωμεναυτώ» μας καλεί η αγία μας Εκκλησία. Να σταυρώσουμε και να νεκρώσουμετην αμαρτωλή μας παρά φύσιν κατάσταση του εαυτού μας. Να αντιταχτούμε στιςωραιοποιημένες και καλοστημένες παγίδες του διαβόλου. Να κάνουμε αυτές τιςάγιες ημέρες τη μεγάλη μας υπέρβαση και επανάσταση κατά του κακού και τηςαμαρτίας και να συνταχτούμε με το Θεό. Στην αντίθετη περίπτωση θα παραμείνουμε για μια ακόμα φορά αμέτοχοι τωνδωρεών που απορρέουν από τα εκούσιαΠαθήματα και τη Σταυρική Θυσία του Λυτρωτή μας Ιησού Χριστού και θα έχουμε εντέλει την τύχη της ακάρπου συκής.
