Τουρκία πολλαπλών προβλημάτων
ΤουΣάββα Ιακωβίδη
Καταρρέει ως χάρτινος πύργος το δόγμαΝταβούτογλου.Σοβαρή κρίση στις σχέσεις της με όλες τις γειτονικές χώρες. Ηυβριστική ρητορική της εναντίον της ΕΕ και της Κυπριακής Δημοκρατίας
Επιβάλλεται στενότατη συνεργασίαΕλλάδας, Κύπρου, Ισραήλ ως το ισχυρό ανάχωμα της Ευρώπης και της Δύσης στην Αν.Μεσόγειο
Το γνωστό δόγμα Νταβούτογλου περί του«στρατηγικού βάθους» της Τουρκίας και των «μηδενικών προβλημάτων» με τιςγειτονικές χώρες πνέει τα λοίσθια. Καταρρέει υπό το βάρος της νεο-οθωμανικήςαλαζονείας του Ερντογάν και του μέντορά του, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και νυνυπουργού Εξωτερικών της χώρας Αχμέτ Νταβούτογλου. Και απαξιώνεται από τησοβαρότατη κρίση που έχει ξεσπάσει στις σχέσεις της με όλες σχεδόν τιςγειτονικές χώρες. Η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων κατάντησε κρίσηπολλαπλών διαστάσεων, που εξαρθρώνει τη φιλοδοξία του δίδυμουΕρντογάν-Νταβούτογλου να αναδείξει την Τουρκία σε περιφερειακή και, μέχρι το2023, στην 100ετηρίδα της Τουρκικής Δημοκρατίας, σε παγκόσμια δύναμη.
Η Συρία και το Ιράν ήταν μέχρι πρότινοςφίλες χώρες, με τις οποίες η Άγκυρα ανέπτυξε εντυπωσιακές εμπορικές και άλλεςσχέσεις. Σήμερα και οι δύο την απειλούν με πόλεμο! Το Ισραήλ ήταν ο πιοσημαντικός σύμμαχος και εταίρος στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Σήμερα, οισχέσεις των δύο χωρών είναι οι χειρότερες από δεκαετίες. Ο Ερντογάν, μεδημαγωγίες και εντυπωσιοθηρικές εκδηλώσεις κέρδισε τους αραβικούς δρόμους, αλλάπροκαλεί την έντονη δυσαρέσκεια και δυσπιστία των αραβικών κυβερνήσεων και τουΙράν, που δεν βλέπουν καθόλου με καλό μάτι τα νεο-οθωμανικά σχέδιά του. ΗΤουρκία είναι μεγάλη χώρα, αλλά με κρίσιμα εσωτερικά προβλήματα. Η εξωτερικήπολιτική της, που ξεκίνησε με μεγαλόπνοους σχεδιασμούς, βυθίζεται μέσα σεπαφλασμούς επικρίσεων και αμφισβητήσεων. Γι’ αυτό και η Τουρκία επιδίδεται σευβριστική και επιθετική ρητορεία εναντίον της ΕΕ και ειδικά της Κύπρου, ως του…αδύναμου κρίκου.
Το τουρκικό μοντέλο
Την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία, διάτων Ερντογάν-Νταβούτογλου, επιχείρησε να απεξαρτηθεί από την αμερικανική καιδυτική κηδεμονία, να ακολουθήσει μιαν ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και ναστοχεύσει στην ανάδειξή της ως της κατ’ εξοχήν δύναμης στη Μέση Ανατολή. Για ναεπιτύχει αυτόν τον στόχο, έπρεπε να συγκρουστεί και να αμφισβητήσει τηνπαντοδυναμία του Ισραήλ, ισχυρότατου συμμάχου των ΗΠΑ. Η υπόθεση του ΜαβίΜαρμαρά οδήγησε τις σχέσεις των δύο χωρών σε σημείο πρωτοφανούς εχθρότητας καιαντιπαλότητας. Οι ΗΠΑ όπως και μερικοί Ευρωπαίοι θεώρησαν ότι το τουρκικόμοντέλο δημοκρατίας, ένα κοσμικό κράτος με έναν μουσουλμανικό πληθυσμό, θα ήτανιδεώδες για τα αραβικά κράτη, που στέναζαν υπό τυραννικά και δικτατορικά ή καιθεοκρατικά καθεστώτα.
Η αραβική άνοιξη και οι ανατροπές στηνΤυνησία, Αίγυπτο, Λιβύη και οι αναταράξεις στην Υεμένη, στην Ιορδανία και σεεμιράτα του Κόλπου δίνουν τελείως διαφορετική διάσταση από τις εκφρασθείσεςπροσδοκίες. Μπορεί ο Ερντογάν να είναι ο… ήρωας των αραβικών μαζών, επειδή ταέβαλε με το Ισραήλ, όμως, δεν είδαν ακόμα απτά αποτελέσματα της ρητορείας του -και ούτε θα δουν. Ενώ δηλαδή ο Ερντογάν, σε ομιλίες του στο Κάιρο και στηνΤύνιδα, υπεράσπισε κοσμικά συντάγματα, πολλοί στη Μέση Ανατολή φοβούνται ότιμάλλον το τουρκικό μοντέλο στοχεύει στην επιβολή ισλαμικών καθεστώτων. Ήδη τοπρώτο εγκαθιδρύθηκε πρόσφατα στην Τυνησία.
Οι αντιφάσεις τηςτουρκικής πολιτικής και νεο-οθωμανική νοσταλγία
Η τουρκική εξωτερική πολιτική είναιπερισσότερο ρητορεία και διπλωματική εντυπωσιοθηρία, παρά απτά αποτελέσματα. Εμφανίζειπολλές αντιφάσεις. Ενώ αμφισβητεί τις ΗΠΑ, δέχεται την εγκατάσταση πυραυλικήςασπίδας στο έδαφός της που στοχεύει το Ιράν. Ενώ ανέπτυξε τις σχέσεις της μετην Τεχεράνη, πριν από λίγες ημέρες το Ιράν απείλησε να χτυπήσει την Τουρκία,εξαιτίας του αμερικανικού πυραυλικού συστήματος. Ενώ η Τεχεράνη χαιρέτισε τηνάνοδο του Ερντογάν και του ισλαμικού κόμματός του στην εξουσία ως ενίσχυση τουΙσλάμ στη χώρα και στην περιοχή, κατά το ιρανικό πρότυπο, τώρα ενοχλείται απότις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες της Άγκυρας, που αμφισβητούν τις ιρανικέςπροσπάθειες για ηγεμονία στην περιοχή.
Ενώ η Τουρκία τα τελευταία χρόνια, μετάτη σύλληψη του Κούρδου ηγέτη Οτσαλάν, ανέπτυξε ταχέως τις σχέσεις της με τηΣυρία, σήμερα η Δαμασκός συγκεντρώνει δυνάμεις στα σύνορα με την Τουρκία καιαπειλεί με πόλεμο, εξαιτίας της τουρκικής ανάμιξης και εμπλοκής στη συριακήκρίση. Ενώ ο Ερντογάν υποστήριξε τους επαναστάτες σε αραβικές χώρες, στήριζεπαράλληλα δικτάτορες και τρομοκρατικές μουσουλμανικές οργανώσεις. Ενώ η Τουρκίαδιεκδικεί θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ισχυρίζεται ότι θέλει να τηναναζωογονήσει πληθυσμιακά, ταυτόχρονα την καθυβρίζει σκαιά και χυδαία. ΟΤούρκος πρόεδρος Γκιουλ και ο επικεφαλής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων,Μπαγίς, χαρακτήρισαν την ΕΕ «άθλια», επειδή έχει στους κόλπους της ένα «μισόκράτος», εννοώντας την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά παραγνωρίζοντας ότι το άλλομισό κατέχεται από την Τουρκία.
Χειρότερα: Οι Γκιουλ και Μπαγίςχαρακτήρισαν την ΕΕ «μίζερη», επειδή αυτής θα προεδρεύσει η «μισή ΚυπριακήΔημοκρατία». Σε ερώτηση Ελληνίδας ευρωβουλευτού, γιατί η Τουρκία θέλει ναενταχθεί σε μιαν… άθλια Ευρώπη, ο αλαζόνας Μπαγίς απάντησε: «Για να τη σώσουμεαπό τη μιζέρια της». Δυστυχώς, δεν υπήρξαν αντιδράσεις από τους εταίρους μαςπου κατάπιαν και αυτήν την αφόρητη προσβολή. Οι αντιφάσεις της τουρκικήςπολιτικής παρατηρούνται και στην αντιμετώπιση των Κούρδων, που ο Ερντογάνενέπαιξε και ξανά επιχειρεί να καθυποτάξει. Τελευταία, αλλ’ όχι ασήμαντη, είναιη τουρκική αντίφαση όσον αφορά την Κύπρο.
Ενώ η Τουρκία λέγει ότι θέλει ειρηνικήεπίλυση του προβλήματος, απειλεί την Κύπρο με πόλεμο επειδή εξορύσσει φυσικόαέριο. Γιατί σημειώνονται αυτές οι αντιφάσεις, που έχουν σωρεύσει σε ερείπια τοδόγμα Νταβούτογλου περί δήθεν μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες της χώρας;Διότι, όπως υποστηρίζει ο Ισραηλινός καθηγητής Εφραΐμ Ινμπάρ, η τουρκικήπολιτική είναι «ένας συνδυασμός αναζωπυρωθέντος τουρκικού εθνικισμού,νεο-οθωμανικής νοσταλγίας και ισλαμικών εξάρσεων, που οδήγησαν την Τουρκία ναεκδηλώνεται με επιθετικότητα σε πολλά περιφερειακά ζητήματα».
Ο καθηγητής Ινμπάρ υποστηρίζει ότι ηΑνατολική Μεσόγειος απειλείται από την άνοδο στην εξουσία ριζοσπαστικώνισλαμικών καθεστώτων, ειδικά μετά την αραβική άνοιξη και την πολιτικήρευστότητα που παρατηρείται σε όλες σχεδόν τις αραβικές χώρες, καθώς και τα ανοίγματατης Τουρκίας και του Ιράν στα Βαλκάνια. Και καταλήγει ότι μέσα σε αυτήν τηνασταθή περιοχή, οι μόνοι πραγματικοί σύμμαχοι της Δύσης είναι η Ελλάδα και τοΙσραήλ.
Κατάληψη όλης της Κύπρου;
Ο Ισραηλινός καθηγητής Ινμπάρ εξηγείότι τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, διά του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξηςτου Ερντογάν, έχει εγκαταλείψει ουσιαστικά τη φιλοδυτική πολιτική της καιυιοθετεί μάλλον ριζοσπαστικές συμπεριφορές σε πολλά ζητήματα. Είναι γνωστό ότιστηρίζει τις τρομοκρατικές οργανώσεις Χιζμπολλάχ και Χαμάς, αντιτίθεται σεκυρώσεις στο Ιράν, μεσολάβησε με τη Βραζιλία για το πυρηνικό πρόγραμμα τουΙράν, επιτίθεται διαρκώς κατά του Ισραήλ και διεκδικεί την ηγεμονία στη ΜέσηΑνατολή, στην Κεντρική Ασία, στον Καύκασο, στα Βαλκάνια και στην Αν. Μεσόγειο.Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία απείλησε ξανά -ρητορικά- το Ισραήλ με νέοστολίσκο προς τη Γάζα, απείλησε την Κύπρο για το φυσικό αέριο και έστειλεπολεμικά πλοία και αεροπλάνα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Ο καθηγητής Ινμπάρ υποστηρίζει ότι ηΤουρκία διεκδικεί να ελέγξει το φυσικό αέριο στην Αν. Μεσόγειο και δι΄ αυτού ναγίνει ο ενεργειακός ρυθμιστής προς την ΕΕ, ενώ θα ενισχύσει τις νεο-οθωμανικές,νεο-ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της. Έτσι, σύμφωνα με τον καθηγητή, δεναποκλείεται, σε μιαν απέλπιδα επίδειξη δυνάμεως, η Τουρκία να επιχειρήσεικατάληψη όλης της Κύπρου. Τέτοια πιθανή ενέργεια από την Τουρκία θα πλήξει τααμερικανικά και ευρωπαϊκά ενεργειακά και όχι μόνο συμφέροντα, αφού η Κύπροςανέκαθεν θεωρείται ως στρατηγικής σημασίας κόμβος στην αντιπαράθεση μεταξύΔύσης και Ανατολής.
Οι δυνατότητεςΚύπρου-Ελλάδας
Μπροστά σε μιαν αποθηριωμένη Τουρκία,που επιχειρεί επίδειξη δύναμης στην περιοχή, Ελλάδα και Κύπρος είναι οικονομικάκαι αμυντικά αποδυναμωμένες. Ενώ, δηλαδή, και για τις δύο χώρες ανατέλλουν ευοίωνεςπροοπτικές για οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο, εξαιτίας του φυσικού αερίου, καιοι δύο είναι βυθισμένες στην οικονομική δυσπραγία. Η Ελλάδα, ακόμα καιπρόσφατα, διά του νέου υπουργού Άμυνας, διαβεβαίωσε ότι βρίσκεται στο πλευρότης Κύπρου, αλλά με ποιες στρατιωτικές δυνατότητες; Εξάλλου, η Εθνική Φρουράέχει, τα τελευταία 7-8 χρόνια, αποδυναμωθεί από τις κυβερνήσειςΤάσσου-Χριστόφια, σε μια περίοδο που ακριβώς ο νέος πλούτος που αναδύεται απότις θάλασσές μας απαιτεί θωράκιση και προστασία. Ποιος θα προστατεύσει τιςεξέδρες και το φυσικό αέριό μας;
Ήδη υπάρχουν συμφωνίες αμυντικήςσυνεργασίας με την Ελλάδα, τη Γαλλία και προφανώς και με το Ισραήλ. Η ανάθεσητης εξόρυξης φυσικού αερίου σε αμερικανική εταιρεία θωρακίζει εν πολλοίς τασυμφέροντα της Κύπρου. Η ανάθεση συμβολαίων και σε άλλες εταιρείες μεγάλωνχωρών ενισχύει περαιτέρω την ασφάλεια και τα συμφέροντα της Κύπρου. Όμως, αυτάδεν είναι αρκετά. Ο μεγάλος στόχος της Κυβέρνησης πρέπει να είναι η ΕΕ, επειδήαυτή θα αγοράζει το φυσικό αέριο Κύπρου-Ισραήλ. Αυτό σημαίνει ότι η Λευκωσία,με λεπτούς χειρισμούς, δεν πρέπει να δυσαρεστήσει τη Ρωσία ούτε να αποκλείσειάλλες χώρες να εμπλακούν στην αναζήτηση και εξόρυξη αερίου.
Όλα αυτά προϋποθέτουν ευφάνταστη καιαξιόπιστη διπλωματία και σοβαρούς πολιτικούς χειρισμούς και αποφάσεις, που ναεξακτινώνονται σε πολλά μέτωπα, με τριπλό στόχο: Ανάδειξη της Κύπρου σεσημαντικό ενεργειακό κόμβο, υπεράσπιση των συμφερόντων μας και αποτροπήοποιασδήποτε ενέργειας από την Τουρκία. Γι’ αυτό επιβάλλεται στενότατη συνεργασίαΕλλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, ως το ισχυρό ανάχωμα της Ευρώπης και της Δύσης σε ένααναδυόμενο και επικίνδυνο ριζοσπαστικό Ισλάμ στην Ανατολική Μεσόγειο, που θακαταστήσει ακόμα πιο ασταθή την ήδη εύφλεκτη αυτή περιοχή.
«Η Σημερινη»04/12/2011
