Ὁὕμνοςτῶνἀγγέλων
(Ομιλίατου †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)
«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ.2,14)
ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ, ἀγαπητοί μου, ἡ μεγάλη ἑορτή,τὰΧριστούγεννα. Ἂς προετοιμαστοῦμε.Πῶς θὰπροετοιμαστοῦμε; «Πᾶσαν τὴν βιωτικὴνἀποθώμεθα μέριμναν»(θ. Λειτ., χερουβ.). Νὰ ἐλαφρώσουμε τὴ σκέψι μας ἀπὸ κάθε τι μάταιο, κάθε τι ἐπίγειο, κάθεγήινον ἔρωτα. Ἂς παρακαλέσουμε τὸ Θεὸνὰ ὑψωθοῦμε πάνω ἀπὸ τὸν κόσμο, ν᾽ἀπογειωθοῦμε. Ἂς ποῦμε κ᾽ ἐμεῖς ἐκεῖνο ποὺ εἶπαν οἱ βοσκοὶ τὴ νύχτα τῆςΓεννήσεως·«Διέλθωμεν ἕως Βηθλεέμ…»(Λουκ.2,15).Τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες ἂς πᾶμε κ᾽ ἐμεῖς νοερῶς στὴ Βηθλεέμ νὰ δοῦμε τὸ θαῦμα·τὸ σπήλαιο, τὸ Θεῖο Βρέφος, τὴνΠαρθένο Μαρίατὸν ἅγιο Ἰωσήφ, τὰἄκακα ζῷα, τὸ λαμπρὸ ἀστέρι, τοὺςβοσκούς, τοὺς μάγους, καὶ ―σὰν μαύρη σκιὰ μέσα στὴν ὡραία αὐτὴ εἰκόνα―τὸν Ἡρῴδην᾽ ἀκονίζῃ τὴ μάχαιρά του.
Ἀφήνοντας ὅμως ὅλα τὰ ἄλλα ἂςἀνοίξουμε τ᾽ αὐτιά μαςν᾽ ἀκούσουμε ἕνα τραγούδι ,ποὺ δὲν τὸ ἔφτειαξε ποιητὴς τῆς γῆς, ἀλλὰτὸ συνέθεσε καὶ τὸ μελῴδησε ἡ ὀρχήστρα τοῦ οὐρανοῦ. Συγκινεῖ ὅλους. Τὸἄκουσαν ὄχι «γενεαὶ δεκατέσσαρες», ποὺ λέει σήμερα τὸ εὐαγγέλιο(Ματθ. 11,17), ἀλλὰ κάθε γενεά. Ὅταν ὁ ἄγγελοςεἶπε στοὺς ποιμένες «Ἰδούεὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην,…ὅτι ἐ τέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ»,ἀμέσως ἀναρίθμητη στρατιὰ ἀγγέλων σχημάτισαν κλίμακα, ποὺ τὸ ἕνα ἄκροτης ἄγγιζε τὴ γῆ καὶ τὸ ἄλλο τοὺςγαλαξίες, καὶ ἔψαλλαν·«Δόξα ἐνὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»(Λουκ. 2,14). Τὸ Θεῖο Βρέφος δηλαδὴ εἶνε δόξατοῦ Θεοῦ, εἶνε εἰρήνη ἐπὶτῆς γῆς, εἶνε «εὐδοκία ἐν ἀνθρώποις» .Ἂς κάνουμε μερικὲς ἁπλὲς σκέψεις ἐπάνωστὸνἀγγελικὸ αὐτὸν ὕμνο, ποὺ θ᾽ ἀκούσουμε τὴ νύχτα τῆς Γεννήσεως.
Ἀφήνοντας ὅμως ὅλα τὰ ἄλλα ἂςἀνοίξουμε τ᾽ αὐτιά μαςν᾽ ἀκούσουμε ἕνα τραγούδι ,ποὺ δὲν τὸ ἔφτειαξε ποιητὴς τῆς γῆς, ἀλλὰτὸ συνέθεσε καὶ τὸ μελῴδησε ἡ ὀρχήστρα τοῦ οὐρανοῦ. Συγκινεῖ ὅλους. Τὸἄκουσαν ὄχι «γενεαὶ δεκατέσσαρες», ποὺ λέει σήμερα τὸ εὐαγγέλιο(Ματθ. 11,17), ἀλλὰ κάθε γενεά. Ὅταν ὁ ἄγγελοςεἶπε στοὺς ποιμένες «Ἰδούεὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην,…ὅτι ἐ τέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ»,ἀμέσως ἀναρίθμητη στρατιὰ ἀγγέλων σχημάτισαν κλίμακα, ποὺ τὸ ἕνα ἄκροτης ἄγγιζε τὴ γῆ καὶ τὸ ἄλλο τοὺςγαλαξίες, καὶ ἔψαλλαν·«Δόξα ἐνὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»(Λουκ. 2,14). Τὸ Θεῖο Βρέφος δηλαδὴ εἶνε δόξατοῦ Θεοῦ, εἶνε εἰρήνη ἐπὶτῆς γῆς, εἶνε «εὐδοκία ἐν ἀνθρώποις» .Ἂς κάνουμε μερικὲς ἁπλὲς σκέψεις ἐπάνωστὸνἀγγελικὸ αὐτὸν ὕμνο, ποὺ θ᾽ ἀκούσουμε τὴ νύχτα τῆς Γεννήσεως.
Εἶνε δόξα τοῦ Θεοῦ τὸ Θεῖο Βρέφος. Πῶς;ΠρὸΧριστοῦ, πλὴν ἑνὸς μικροῦ λαοῦ, τοῦ Ἰσραὴλ ποὺ εἶχε γνῶσι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ,ὅλη ἡ ὑπόλοιπη γῆ ἦταν βυθισμένη στὴν ἄγνοια τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Τὰ πάντα ἐλατρεύοντο ὡς θεοὶ πλὴν αὐτοῦ. Θεὸςτὰ ἄστρα, ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη· θεὸς ἡ θάλασσα, τὰ ζῷα, τὰ δέντρα, οἱπέτρες· καὶ γάτες, καὶ σκυλιά, καὶ φίδια καὶκροκόδειλοι, τὰ πάντα. Ὦ Χριστέ, ἀπὸ ποιό σκότος μᾶς ἔβγαλες! Ὅσοιδιαβάζετε τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο θὰ προσέξατε τὸ στοιχεῖο λάμδα· «Λάμψας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ φωτισμὸν ἀ ληθεί-ας ἐδίωξας τοῦψεύδους τὸ σκότος· τὰγὰρ εἴδωλαταύτης, Σωτήρ, μὴ ἐνέγκαντά σουτὴν ἰσχὺν πέπτωκεν, οἱ τούτων δὲ ῥυσθέν τες ἐβό-ων πρὸς τὴν Θεοτόκον· …Χαῖρε, τῶν εἰ δώ λων τὸνδόλον ἐλέγξασα…» (Ἀκάθ. ὕμν. Λ). Μὲ τὴ γέννησι τοῦ Χριστοῦ, καθὼς πῆγε ὡςβρέφος στὴ νΑἴγυπτο, γκρεμίστηκαν τὰ εἴδωλα.Μᾶςδίδαξε λοιπὸν τὸ Θεῖο Βρέφο, ὅτι ὑπάρχει ἕνας Θεὸς ὃν ὑμνεῖ πᾶσα ἡ κτίσις , ὅτιὁ Θεὸς εἶνε «οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων,μακρόθυμος καὶ πολυέλεος»(Ψαλμ. 102,8), καὶ μᾶς ἔμαθε ν᾽ ἀπευθύνουμε πρὸς αὐτὸντὸ «Πάτερ ἡμῶν» (Ματθ. 6,9) , διότι δὲν εἶνεμόνο δημιουργὸς τοῦ κόσμου ἀλλὰ καὶ πατέρας ποὺ ἐνδιαφέρεταιγιὰ τὰ πλάσματά του, Θεὸς φιλόστοργος, ποὺ ἄνευτῆς θελήσεώς του οὔτε ἕνα φύλλο δὲν π φτει ἀπὸ τὸ δέντρο κάτω στὴ γῆ οὔτε ἕνας σπουργίτης δὲν πέφτει νεκρός.Μᾶς δίδαξε ἀκόμα τὸ ὑψηλότερο ἐκεῖνοδίδαγμα, ἐπάνω στὸ ὁποῖο στηρίζεται ἡ πιὸ πνευματικὴ θρησκεία τοῦ κόσμου, ὅτι «πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσ κυνοῦν τας αὐτὸνἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν»(Ἰω. 4,24). Καὶ ὄχι ἁπλῶςδίδαξε, ἀλλὰὑπῆρξε ὁ ἴδιος,ὅπως λέει ὁ θεῖος Παῦλος, τὸ «ἀπαύγα σμα τῆς δόξης» τοῦΠατρός (Ἑβρ. 1,3 καὶ θ. Λειτ.Μ. Βασ.),ἡ«εἰκὼν τοῦ Θεοῦ»(Β΄ Κορ. 4,4. Κολ. 1,15),«Φῶς ἐκ Φωτός»,«Θεὸς ἀληθινός»(Α΄ Ἰω.5,20. Σύμβ. πίστ. 2).
Τὸ Θεῖο Βρέφος ὑπῆρξε ἀκόμη ἡ εἰρήνη ἐπὶ τῆςγῆς . Ἐδῶ ὅμως ἀκούω διαφωνίες· Εἰρήνη ἐπὶ τῆς γῆς; μὰ ἐδῶ ἡ γῆ σείεταιδιαρκῶς ἀπὸ πολέμους καὶ «ἀκοὰς πολέμων» (Ματθ24,6. Μᾶρκ. 13,7) · πῶς λοιπὸν ὁΧριστὸς εἶνε ἡ εἰρήνη
ἐπὶ τῆς γῆς;… Ναί, εἶνε ἡ εἰρήνη· ὄχι μως γιὰτοὺς ἀπίστους καὶ τοὺς ἀθέους· εἶνεεἰρήνη γι᾽αὐτοὺς ποὺ τὸν πιστεύουν καὶπειθαρχοῦνστὶς ἐντολές του. «Εἰρήνηπολλὴ τοῖς ἀγα πῶ - σι τὸν νόμον σου» (Ψαλμ. 118,165) . Ποιάεἶνε αὐτὴ ἡεἰρήνη ποὺ ἔφερε ὁ Χριστὸςστὸν κόσμο; Εἶνεἡ ἐσωτερικὴ εἰρήνηκαὶ μπορεῖ κάθε ἄνθρωπος νὰ τὴνἀπολαύσῃ. Ὅλοι, ἔστω κι ἂν κολυ-μποῦν στὸ χρυσάφι κι ἂν κατοικοῦν σὲ ἀνάκτορα κι ἂν εἶνεκορυφαῖοι ἐπιστήμονες, μέ-σα τουςνιώθουν ἀγωνία· στὴν καρδιά τους ὑπάρχει μία ἐνοχή, ἕνας ἔλεγχος γιὰ τὰἁμαρτήματά τους. Ὅλοι ἀκοῦμε τὴ φωνὴ ἑνὸςἀοράτου εἰσαγγελέως ποὺμᾶς λέει· Ἁμάρτησες,εἶσαι ἔνοχος! Ὁ ἄνθρωπος λοιπὸν ζητεῖ συγχώρησι. Ποιός θὰ μᾶς δώσῃ τὴ συγχώρησι; ἄνθρωπος,ἄγγελος, ἀρχάγγελος; Ἕνας μόνο·ἐκεῖνος ποὺ «ἔχειἐξουσίαν ἀφιέναι ἁμαρτίας»(Ματθ. 9,6. Μᾶρκ. 2,10. Λουκ. 5,24), καὶ αὐτὸςεἶνε ὁ Κύριος.Σὲ κάποιο ἀρχαῖο βιβλίο λέει, ὅτι κάποιοςποὺ ἁμάρτησε πολύ, γιὰ νὰ βρῇ συγχώρησι,πῆγε μέσα σὲ μιὰ σπηλιὰ καὶἀσκήτευε. Μιὰ νύχτα ὁ διάβολος, γιὰ νὰ τὸν ἀπελπίσῃ, πα-ρουσίασε μπροστά τουἕνα ὀγκῶδες βιβλίο. –Ἐδῶ, τοῦ λέει,εἶνε γραμμένα τὰ ἁμαρ-τήματά σου… Ἄνοιξε ὁ ἀσκητὴς τὸ βιβλίο,τὸξεφύλλισε, καὶ σὲ κάθε σελίδα δάκρυα ἔτρε-χαν ἀπὸ τὰ μάτια του. –Ναὶ τὸἔκανα, …ναὶ τὸ ἔκανα, …ναὶ τὸ ἔκανα… Στὸ τέλος ὅμως λέει στὸν διάβολο· –Δὲν τὰἔγραψες ὅλα· οὔτετὸ ἓν δέκατον δὲν ἔγραψες (γιατὶ ὁ διάβολος μόνο τὰ ἐξωτερικὰβλέπει· τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς, τὸν ἀόρατο ἐσωτερικὸ κόσμο, δὲν μπο-ρεῖ νὰ τὸν δῇ· καρδιογνώστης εἶνε μόνο ὁΘεός).―Λοιπόν, τοῦ λέει ὁ διάβολος, δὲν ἀπελπίζεσαι;Τότε ἐκεῖνος ὕψωσε τὸ βλέμμαστὸν Ἐσταυρωμένο, ποὺ εἶχε ἐκεῖ στὴ σπη-λιά,καὶ εἶπε· –Χριστέ, σ᾽ εὐχαριστῶ· τὸ αἷμα σουσβήνει τὶς ἁμαρτίες μου. Καὶ ὁ διάβολος ἔφυγε κατῃσχυμμένος. Κοντὰ στὸΧριστὸ βρίσκουν εἰρήνη καὶ οἱ πιὸμεγάλοι ἁμαρτωλοί ·λῃσταί, τελῶνες, πόρνες, ἐγκληματίες….
Τὸ Θεῖο Βρέφος λοιπὸν εἶνε δόξα γιὰτὸ Θεό, καὶ εἰρήνη γιὰ τὴ γῆ. Καὶἀποτέλεσμα τῆς εἰρήνης εἶνε ἡ «ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» . Τί θὰ πῇ «εὐδοκία»; Ἕνας μεγάλος ῾Ρῶσος λογο-τέχνης, ποὺζοῦσε ζωὴ ἀθεΐας καὶ ἀπιστίαςκαὶδοκίμασε τὰ πάντα στὸν κόσμο αὐτόν, λέ-ει· Μιὰ φορὰ αἰσθάνθηκα γαλήνη στὴνκαρδιάμου· ὅταν, ἁμαρτωλὸς ἐγώ, ἄνθρωπος τῶν βιβλίων καὶ τῆς φιλοσοφίας,τῶν σαλονιῶν καὶτῶν διασκεδάσεων, βουτηγμένος μέσ᾽ στὰ ἁμαρτήματα τῆς Πετρουπόλεως καὶ τῆς Μόσχας, πῆγα σὲ κάποιο ῾Ρῶσοἀσκητὴ ἱερομό-ναχο, γονάτισα μπροστά τουκαὶ εἶπα τ᾽ ἁμαρτήματά μου μὲ δάκρυα.Ὅταν στὸ τέλος ἅπλωσε πάνω μου τὸ πετραχήλι καὶ μοῦ εἶπε «Ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι» , τότε παράδεισος ἄνθισε μέσα στὴν καρδιάμου. «Εὐδοκία ἐν ἀνθρώποις» . Ὦ σεῖς ποὺ, ὅποιος κι ἂνεἶσαι, γυναίκα ἢ ἄντρας,ποὺ ἔχεις δέκα καὶ εἴκοσι καὶ τριάνταχρόνιαἀνεξομολόγητος, πῶς θὰ κάνῃς Χριστούγεννα; Ἂν θέλῃς νὰ αἰσθανθῇς εὐδοκία,τὴ χαρὰτοῦ οὐρανοῦ, νὰ λάβῃς τὴν πληροφορία ὅτι μέσα σου γεννιέται ἕναςκαινούργιος κόσμος, τρέξε σ᾽ ἕνα πνευματικὸ πατέρα , ἄνοιξε τὰφυλλοκάρδια σου, πὲς τ᾽ ἁμαρτήματά σου,καὶ τότε φῶς καὶ εὐωδία θὰ χυθῇ στὴν καρδιάσου. Δὲν εἶνε παραμύθι, εἶνε μία πραγματικότης.Καὶ τὰ ἄστρα καὶ ὁ οὐρανὸς θὰ πα-ρέλθουν, ἀλλὰ τὸ ἄστρο τῆς γεννήσεωςτοῦΧριστοῦ θὰ φωτίζῃ αἰωνίως τὸν κόσμο.
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί· ὁ ὕμνος «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη,ἐν ἀν θρώποις εὐδοκία» ἀκούγεται καὶ σήμερα.Ἀλλὰγεννᾶται τὸ ἐρώτημα· ἁρμόζει στὰ δικά μαςχείλη; στὰ χείλη ἱερέων, ἀρχιερέων, ἱεροκηρύκων, ψαλτῶν, ἀνδρῶν, γυναικῶν, παιδιῶν; εἴ μαστε ἄξιοι νὰ τὸν λέμε; Πρέπει νὰ πλύνουμετὴ γλῶσσα μας μὲ ῥοδόσταγμα γιὰ νὰ ἐπαναλάβουμε τὸἀγγελικὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις…» .Ἐρωτῶ·ὁ Χριστὸς ἦταν δόξα Θεοῦ, ἐμεῖς εἴ -μαστεδόξα Θεοῦ; ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ εἰρήνητοῦκόσμου, ἐμεῖς ἔχουμε μέσα μας τὴν εἰρή-νη, τὴν ἀγάπη, ὅλα τὰ εὐγενῆαἰσθήματα ποὺ ἐξεπήγασαν ἀπὸ τὴ φάτνη του; ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ εὐδοκία καὶἡ χαρά, ἐμεῖς ἔχουμε αὐτὴτὴν ἐσωτερικὴ χαρὰ καὶ ἀγαλλίασι;Δὲν ἀρκεῖ νὰλέμε ὅτι γεννήθηκε «Φῶς ἐκ
Φωτὸς» καὶ ἐκ «Μαρίας τῆς Παρθένου» . Τί ζητάει ἀπὸ μᾶς; Τὴν καρδιάμας! «Δός μου, παιδί μου, τὴν καρδιά σου» (Παρ. 23,26) . Τὴν καρδιά σουμὲ τὰ ἐλαττώματά της, μὲ τ᾽ ἁμαρτήματά της,μὲτοὺς πόθους της, μὲ τὰ ὄνειρά της. Θέλειτὴνκαρδιά σου . Τί νὰ τὴν κάνῃ; Νὰ τὴν κάνῃφάτνη καὶ μέσα ἐκεῖ νὰ γεννηθῇ. Κι ὅταν γεννηθῇ ὁ Χριστὸς στὴνκαρδιά μας μὲ τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως, μὲ τὴν ἀγάπη τοῦΚυρίου, ὅταν κάθε καρδιὰ Χριστια-νοῦ γίνῃ φάτνη, τότε ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι μὲχρυσᾶ φτερὰ θὰ κατεβοῦν κάτω στὴ γῆ καὶ θ᾽ ἀκούσουμε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ οἱἁμαρτωλοί·«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶγῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποιςεὐδοκία»· ἀμήν.
Ἀπομαγνητοφωνημένηὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Μεταμορφώσεωςτοῦ Σωτῆρος Μοσχάτου - Ἀθῆναιτὴν 18-12-1960.
