Ηεν τω Ναώ είσοδος της Υπεραγίας Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου)
ΤουΠρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Η εν τω Ναώ είσοδος της Θεομήτορος έφερε εορτή για τουςευσεβείς θαυμαστή και παγκόσμια, έχονταςαφορμή το παρακάτω γεγονός. Η πανσέβαστη Άννα, καθώς περνούσε τη ζωή της χωρίςπαιδιά, παρακαλούσε, μαζί με τον σώφρονα Ιωακείμ, με νηστείες και δεήσεις, τονΚύριο της φύσεως, να τους λυπηθεί και τους χαρίσει ένα παιδί, υποσχόμενη, αν ικανοποιηθεί το αίτημά της, το παιδίπου θα γεννούσε να το αναθέσει αμέσως σ’ Εκείνον. Πράγματι, αφού γέννησε αυτήν που έφερε τη σωτηρία του κόσμου,τη συμφιλίωση του Θεού προς τουςανθρώπους και την αιτία της ανάπλασης και της ανάστασης και της θέωσης τουπεσμένου στην αμαρτία Αδάμ, δηλαδή την Παναγία Θεοτόκο Μαρία, αυτήν λοιπόν,κατά τον τρίτο χρόνο μετά την παράδοξη γέννησή της, σύμφωνα με την υπόσχεση πουείχαν δώσει στον Θεό, την οδηγούν στον Ιερό και την παραδίδουν στους ιερείς. Οιιερείς την παρέλαβαν και σαν να υπηρετούσαν τη βούληση του Θεού - Εκείνου που επρόκειτο μετά από λίγο ναγεννηθεί από αυτήν, με σκοπό τη διόρθωση και τη σωτηρία του παντός – την βάζουνστο ενδότατο του ναού, για να ζει εκεί η ίδια μόνη για δώδεκα ολόκληρα χρόνια,εκεί δηλαδή που έχει νομοθετηθεί ναεισέρχεται μία φορά τον χρόνο ο αρχιερέας. Η Μαρία ζώντας σ’ αυτό το άδυτο διά παντός και τρεφόμενη παράδοξα με τροφή ουράνια από άγγελο, έμεινεστο ιερό αυτό μέχρι τον θείο Ευαγγελισμό της και μέχρι να ακουστούν τα θεϊκάμηνύματα που δίδασκαν ότι ο Θεός ευδόκησε να σαρκωθεί από φιλανθρωπία και νασώσει τον κόσμο που χανόταν από την αμαρτία. Εδώ λοιπόν κατοικούσε και ζούσε,οπότε αξιώθηκε να της εμφανιστεί ο Θεός και να δέχεται αδιάλειπτα τροφήουράνια, μέσω αγγέλου που υπηρετούσε αυτήν την αποστολή, όπως είπαμε, εις δόξανΘεού, ω η δόξα εις τους αιώνας. Αμήν».
Πολλοί είναι οιυμνογράφοι της Θεομητορικής αυτήςεορτής, της οποίας το γεγονός δεν καταγράφεταικαθόλου στην Καινή Διαθήκη. Τοπεριστατικό της εν τω Ναώ εισόδου της υπάρχει στα Απόκρυφα λεγόμενα ευαγγέλια,όπως συμβαίνει και με άλλες εορτές της Παναγίας, σε κείμενα δηλαδή που ηΕκκλησία μας δεν τα θεώρησε έγκυρα, λόγω ενυπαρχουσών σ’ αυτά αιρέσεων ή καιμυθοπλασιών. Μέσα σ’ αυτά όμως υπάρχουν και αληθινά γεγονότα, που η Εκκλησίαμας δεν διστάζει να τα ανασύρει και να τα εορτάσει, διαβλέποντας όχι μόνον τηναλήθεια τους, αλλά και την ωφελιμότητά τους. Κι είναι τούτο ένα στοιχείο πουφανερώνει την απόλυτη αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας, ως «στύλου και εδραιώματος της αληθείας», αυτοσυνειδησίας τέτοιας πουτης δίνει το δικαίωμα και την άνεση να επιλέγει ό,τι θεωρεί αληθινό και καλό,έστω κι αν τούτο προέρχεται από μη θεωρούμενα κανονικά κείμενα.
Ένα πρώτο στοιχείο πουτονίζουν οι υμνογράφοι της εορτής είναι ότι τα ίδια τα Εισόδια της Θεοτόκου,όπως και τα γεγονότα πριν από αυτά, σαν την Γέννησή της, αλλά και τελικώς κάθετι που σχετίζεται με την Παναγία, έχουν τον χαρακτήρα του παράδοξου και τουανερμήνευτου για τα ανθρώπινα δεδομένα. «Ωτων υπέρ έννοιαν θαυμάτων σου, Πανάχραντε! Ξένη σου η γέννησις υπάρχει∙ ξένος οτρόπος ο της αυξήσεως∙ ξένα και παράδοξα τα σα πάντα, Θεονύμφευτε, και βροτοίςανερμήνευτα». Αιτία γι’ αυτό είναι το γεγονός ότι η Παναγία υπήρξε ηκατεξοχήν Κεχαριτωμένη από τον Θεό, το δοχείο του αγίου Πνεύματος, λοιπόν σεόλες τις εκφάνσεις της ζωής της βρισκόταν υπό την άμεση επίβλεψη του Θεού. Δενείναι τυχαίο ότι Αυτήν ήδη προκατήγγειλε ο λόγος του Θεού, σύμφωνα με τολεγόμενο Πρωτευαγγέλιο – την πρώτη υπόσχεση του Θεού περί του ερχομού Του στονκόσμο μέσω μιας γυναίκας, μετά την πτώση των πρωτοπλάστων στην αμαρτία – Αυτήνδιαρκώς προφήτευαν οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, επαναβεβαιώνοντας τοΠρωτευαγγέλιο, Αυτήν δόξαζαν οι άγιοι Απόστολοι, Αυτήν είχαν ως καύχημά τουςόλοι οι μάρτυρες του Χριστού, Αυτήν επικαλούμαστε και εμείς ως πρέσβειρα τηςσωτηρίας μας. «…την προεκλεχθείσαν εκ πασών των γενεών εις κατοικητήριον τουπαντάνακτος Χριστού και Θεού των όλων». «Συ των Προφητών το κήρυγμα, Αποστόλωνδόξα και Μαρτύρων καύχημα, και πάντων των γηγενών η ανακαίνισις, Παρθένε ΜήτηρΘεού».
Η όλη ακολουθία της εορτήςείναι φυσικό να προβάλλει την αγιότητα της Παναγίας – αγιότητα υπέρ ταΧερουβείμ και τα Σεραφείμ, αφού ήταν «εκλελεγμένη…υπέράπασαν την κτίσιν, την ορατήν και την νοουμένην» - αλλά επικεντρώνειιδιαιτέρως στο ίδιο το γεγονός της εις τον Ναόν Εισόδου της. Η γενική εκτίμησηείναι ότι η Παναγία εισέρχεται τριετής στα Άγια των Αγίων, ήδη υπάρχουσα η ίδιαΑγία των Αγίων. «Αγία των Αγίωνυπάρχουσα, σεμνή, εν Ναώ ηγάπησας αγίω κατοικείν». Είναι μάλιστα σπουδαίαςέμπνευσης οι στίχοι του υμνογράφου, που διακηρύσσουν την ωριμότητα της μικρήςΠαναγίας: «Η τριετίζουσα τω σώματι καιπολυετής εν τω πνεύματι»∙ «νηπιάζουσασαρκί και τελεία τη ψυχή». Και δεν πρέπει να μας παραξενεύει τούτο: «όπου γαρ βούλεται Θεός νικάται φύσεως τάξις».Φαντάζει παράλογο εκείνη που είχε επιλεγεί για το σημαντικότερο έργο στηνανθρωπότητα: να γίνει μητέρα του Θεού ως ανθρώπου, να μην έχει τη χάρη τηςωριμότητας ήδη από νηπιακή ηλικία. Μόνον ένας που προσεγγίζει τα της πίστεως μεκριτήριο την ξερή λογική του, θαμπορούσε να ισχυριστεί κάτι τέτοιο. Αλλά μία τέτοια προσέγγιση απέχει ένα βήμααπό την αίρεση, μάλλον συνιστά ήδη αίρεση: η στάση μας απέναντι στην Παναγίαφανερώνει τη στάση μας και έναντι του Χριστού. Το δόγμα, για παράδειγμα, ότι ηΠαναγία μας είναι «Θεοτόκος», αποτελεί συνέπεια της πίστεως περί του ΙησούΧριστού, ως Θεού και ανθρώπου. Και το αντίστροφο.
Με την εν τω Ναώ είσοδο τηςΠαναγίας, σκοπός της οποίας είναι η προετοιμασία της για να γίνει Μητέρα τουΘεού («ετοιμάζου γενέσθαι του Ιησούοικητήριον»), κατανοεί κανείς κιαυτό που επισημαίνουν οι υμνογράφοι ως συνέπεια: την κατάργηση της σκιάς τουΜωσαϊκού Νόμου, διότι έρχεται διά της Παναγίας η αλήθεια, ο ενανθρωπήσας Θεός.«Ο του γράμματος παρέδραμε, εξέλιπε νόμοςκαθάπερ σκιά». Είναι πολύ ωραίο τοτροπάριο που λέει ότι η θυγατέρα του Θεού, όπως την χαρακτηρίζει ο Δαυίδ, γίνεται, με το θέλημα Εκείνου, μητέρα Του. «Δαυίδ ο προπάτωρ σε ύμνησε πάλαι, ΠαρθένεΘεόνυμφε, θυγατέρα λέγων σε του Βασιλέως Χριστού∙ ον και τεκούσα μητρικώςβρέφος εθήλασας». (Ο προπάτορας Δαυίδ σε ύμνησε από παλιά, Παρθένεθεόνυμφε, καλώντας σε θυγατέρα του βασιλιά Χριστού. Αυτόν και Τον γέννησες καιΤον θήλασες μητρικά ως βρέφος). Κι είναιεξίσου πανέμορφος ο στίχος του συναξαρίου, που διαπιστώνει τη διακονία σ’ αυτό του αρχαγγέλου Γαβριήλ: αυτός που τηνέτρεφε στον Ναό, ο ίδιος σε λίγο θα την χαιρετίσει, μεταφέροντάς της τοευαγγέλιο: θα γίνει μητέρα Θεού. «Ένδοντρέφει σε Γαβριήλ ναού, Κόρη, ήξει δε μικρόν και το Χαίρε σοι λέξων».
Η διατροφή της από τοναρχάγγελο Γαβριήλ, μέσα στα Άγια των Αγίων, δεν είναι, κατά τον υμνογράφο,χωρίς συμβολισμό. Παραπέμπει σε Εκείνον που θα φέρει σε λίγα χρόνια στον κόσμοκαι που είναι ο αληθινός άρτος «ο εκ τουουρανού καταβάς». «Επουρανίω τραφείσα, Παρθένε, άρτω πιστώς, εν τω Ναώ Κυρίου,απεκύησας κόσμω ζωής άρτον τον Λόγον». Και βεβαίως δεν είναι χωρίςσυμβολισμό, χωρίς «αρχετυπική» διάσταση, και το γεγονός αυτό, αλλά και όλη η εντω Ναώ ζωή της: η αδιάλειπτη προσευχή της, η συνομιλία της με αγγέλους, ημελέτη του Νόμου και των Προφητών, η εν τω Ναώ εκεί διακονία της. Πράγματαδηλαδή που συνιστούν μία «ησυχαστική» ζωή, με άλλα λόγια η Παναγία δικαίωςθεωρείται το πρότυπο όλων των μεγάλων Ησυχαστών και πραγματικών θεολόγων της Εκκλησίας μας.
Ο πλούτος της υμνολογίαςτης Θεομητορικής αυτής εορτής θα μας πήγαινε σε μεγάλο μάκρος. Διότι υπάρχουνεξαίσιοι ύμνοι όχι μόνον για την ένδον του Ναού ζωή της Παναγίας, αλλά και γιατην μετά λαμπάδων πορεία της μέχρι το Ναό, πορεία «μετά Παρθένων και Μητέρων», αφού εκείνη υπήρξε και τα δύο, όπως καιγια ό,τι διαμείφθηκε ως διάλογος στην πύλη του Ναού μεταξύ των γονέων της καιτου ιερέα Ζαχαρία. Παραλείποντας όλα αυτά, απλώς θα φέρουμε στην επιφάνεια ένανστίχο, που νομίζουμε ότι αυτός και μόνο δείχνει τη σημασία όλου αυτού τουτεραστίου πνευματικού μεγέθους που ακούει στο όνομα «Παναγία». Πρόκειται γιατην εκτίμηση του ιερέα Ζαχαρία, καθώς βλέπει να προσάγεται στον Ναό η μικρήΜαριάμ. Ο Ζαχαρίας λοιπόν «βοά γηθοσύνως:ήγγικεν η προσδοκία των θλιβομένων». Η Παναγία συνιστά εκείνη που μαςλυτρώνει από τη θλίψη. Δεδομένου μάλιστα ότι δεν υπάρχει άνθρωπος επί της γηςπου να μη βιώνει τη θλίψη, ήδη από την εποχή της πτώσεώς του στην αμαρτία, ηΠαναγία είναι το πολυτιμότερο αγαθό που έχουμε, εκείνη που θα έλεγε κανείςείναι «ο θησαυρός της Πανδώρας». Η ελπίδα. Κι αυτό γιατί δι’ αυτής ήλθε στονκόσμο «η Χαρά του κόσμου», ο Χριστός. Και μόνον αυτό μας φτάνει. Στην όποιαθλίψη και δυσκολία μας η ενατένιση προς Εκείνην ήδη έχει ξεκινήσει και τη λύσηκαι τον ερχομό της χαράς. Λοιπόν «χαίρετελαοί και αγαλλιάσθε».
Ακολουθείν
