Τα Πάθη του Χριστού στη μικρή και μεγάλη οθόνη
Δὲν εἶναι λίγα τὰ κινηματογραφικὰ ἔργα ποὺ κατὰ καιροὺς δημιουργοῦνται μὲ περιεχόμενο τὴ ζωὴ καὶ πιὸ συγκεκριμένα τὸν Σταυρὸ καὶ τὰ Πάθη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Σκοπὸς τῆς δημιουργίας αὐτῶν τῶν ἔργων πέραν τῶν ἐμπορικῶν κινήτρων ἢ τῆς καλλιτεχνικῆς δημιουργίας εἶναι καὶ νὰ συγκινήσουν τοὺς πιστοὺς πάνω στὰ μεγάλα αὐτὰ γεγονότα. Καὶ ὅσο πλησιάζουμε στὰ Ἄχραντα Πάθη τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ μὲ ἀποκορύφωμα τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα, τόσο τὰ προγράμματα τῶν τηλεοπτικῶν καναλιῶν ἀλλὰ καὶ οἱ αἴθουσες τῶν κινηματογράφων διανθίζονται ἀπὸ ταινίες τέτοιου περιεχομένου.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία βέβαια ποτὲ δὲν ἔνιωσε τὴν ἀνάγκη ὑπάρξεως καὶ πολὺ περισσότερο δημιουργίας τέτοιων κινηματογραφικῶν ταινιῶν, γιὰ λόγους ποὺ ἔχουν νὰ κάνουν κυρίως μὲ τὴν ἴδια τὴν ἀποστολή, τὴ ζωὴ καὶ τὸ βίωμά της. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν εἶναι λίγοι οἱ πιστοὶ ποὺ ἀρέσκονται καὶ θεωροῦν πολὺ βοηθητικό, στὰ πλαίσια τοῦ κλίματος τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, νὰ ἀντικαθιστοῦν ἀρκετὲς φορὲς τὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες μὲ τὴ θέαση τέτοιων ἔργων, μιὰ καὶ τὶς περισσότερες φορὲς προβάλλονται τὶς ἴδιες ὧρες, γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι χρήσιμο νὰ διατυπώσουμε σοβαρὲς ἐπιφυλάξεις γι’ αὐτὲς τὶς παραγωγές.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία βέβαια ποτὲ δὲν ἔνιωσε τὴν ἀνάγκη ὑπάρξεως καὶ πολὺ περισσότερο δημιουργίας τέτοιων κινηματογραφικῶν ταινιῶν, γιὰ λόγους ποὺ ἔχουν νὰ κάνουν κυρίως μὲ τὴν ἴδια τὴν ἀποστολή, τὴ ζωὴ καὶ τὸ βίωμά της. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν εἶναι λίγοι οἱ πιστοὶ ποὺ ἀρέσκονται καὶ θεωροῦν πολὺ βοηθητικό, στὰ πλαίσια τοῦ κλίματος τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, νὰ ἀντικαθιστοῦν ἀρκετὲς φορὲς τὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες μὲ τὴ θέαση τέτοιων ἔργων, μιὰ καὶ τὶς περισσότερες φορὲς προβάλλονται τὶς ἴδιες ὧρες, γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι χρήσιμο νὰ διατυπώσουμε σοβαρὲς ἐπιφυλάξεις γι’ αὐτὲς τὶς παραγωγές.
Τὸ πρῶτο καὶ βασικὸ εἶναι ὅτι τὰ Πάθη καὶ ἡ Σταύρωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία συνδέονται ἀναπόσπαστα μὲ τὴν Ἀνάστασή Του. Ὅταν τὸ Πάθος τοῦ Χριστοῦ ἀποσυνδέεται ἀπὸ τὴν Ἀνάστασή Του, παρουσιάζεται μόνο τὸ ἀνθρώπινο στοιχεῖο τοῦ Κυρίου καὶ ἀποστερεῖ ἀπὸ τὸν θεατὴ τὴ σταυροαναστάσιμη ἐλπίδα, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ διαρκὲς καὶ σωστικὸ βίωμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Εἶναι ἄλλωστε συχνὸ τὸ φαινόμενο νὰ παραποιεῖται ἡ εὐαγγελικὴ διήγηση χάριν τοῦ θεάματος καὶ τῆς συναισθηματικῆς φορτίσεως, ποὺ ἐπιδιώκεται μὲ τὴ χρήση τῆς «καλλιτεχνικῆς ἀδείας».
Ὁ δεύτερος κίνδυνος εἶναι ὁ ἀποπροσανατολισμὸς τῶν πιστῶν γιὰ τὸ πῶς προσεγγίζονται καὶ βιώνονται τὰ Πάθη τοῦ Κυρίου μας. Γιατὶ ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι μὲν ἱστορικὰ γεγονότα, τὰ ὁποῖα ἔλαβαν χώρα κάποια συγκεκριμένη χρονικὴ στιγμή, πολὺ περισσότερο ὅμως εἶναι μυστήρια τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ πλάσμα Του τὸν ἄνθρωπο καὶ σὰν τέτοια βιώνονται στὴν καρδιὰ τῶν πιστῶν ἐμπειρικά, ὅταν αὐτὴ μέσα ἀπὸ τὴ μετάνοια καὶ τὸν πνευματικὸ ἀγώνα γίνεται δεκτικὴ τῶν θείων μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ἡ βίωση αὐτῶν τῶν κοσμοσωτηρίων γεγονότων δὲν εἶναι θέμα αἰσθητικό, ἀλλὰ ὑπερ-αισθητό, μυστηριακὸ καὶ πνευματικό.
Ἔχουμε βέβαια στὴν Ἐκκλησία μας τὴν Ὀρθόδοξη βυζαντινὴ ἀπεικόνιση τοῦ βίου, τῶν θαυμάτων, τοῦ Πάθους καὶ γενικότερα τῆς δράσεως τοῦ Κυρίου μας, ἀλλὰ ἐδῶ ὁ κύριος σκοπὸς εἶναι νὰ βοηθηθεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ μετανοήσει καὶ νὰ νιώσει τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς αὐτόν. Νὰ λυπηθεῖ τὸν ἑαυτό του γιὰ τὴν πτώση του καὶ τὴ σκληροκαρδία του ἀπέναντι σ’ αὐτὴ τὴν ἀγάπη, καὶ ὄχι νὰ λυπηθεῖ συναισθηματικὰ τὸν Κύριο, ποὺ πάσχει καὶ ὑποφέρει. Ἡ διαφορὰ εἶναι ποιοτική, ἄλλου βάθους καὶ ἄλλου μηνύματος. Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε καὶ στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας δὲν ζοῦμε τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου μας καὶ ὅλα τὰ κοσμοσωτήρια γεγονότα ὡς ἁπλὲς ἀναπαραστάσεις, οὔτε ὡς ἱστορικὲς ἀναδρομὲς ἢ παρελθον τικὲς ἀναμνήσεις, ἀλλὰ ὡς γεγονότα ποὺ λαμβάνουν χώρα ἐδῶ καὶ τώρα μὲ τὴ συμμετοχὴ σὲ αὐτὰ ἑνὸς ἑκάστου πιστοῦ.
«Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου», λέμε τὴ Μεγάλη Πέμπτη, καθὼς ἀτενίζουμε καὶ περιφέρουμε τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ἐπὶ τοῦ Τιμίου Ξύλου τοῦ Σταυροῦ Του. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ἡ ἁγία μας Ἐκκλη-σία κάθε χρόνο δὲν μᾶς παροτρύνει σὲ κατ’ αἴσθησιν ἀνάμνηση ἢ σὲ ἀπόμακρη θέαση αὐτῶν τῶν γεγονότων ἀλλὰ σὲ προσωπικὴ βίωσή τους. Σὲ προσωπικὴ συσταύρωση καὶ συνανάσταση μετὰ τοῦ Χριστοῦ. «Δεῦτε οὖν καὶ ἡμεῖς... συμπορευθῶμεν Αὐτῷ καὶ συσταυρωθῶμεν... ἵνα καὶ συζήσωμεν Αὐτῷ», μᾶς προτρέπει διὰ τῆς ἱερᾶς ὑμνολογίας, προκειμένου νὰ βοηθηθοῦμε στὴν προσωπική μας μεταμόρφωση καὶ στὴν ἀνάσταση ὁλόκληρης τῆς ὑπάρξεώς μας.
Δὲν ἔχουν κάτι οὐσιαστικό, βαθὺ καὶ σωτήριο νὰ μᾶς προσφέρουν οἱ προβολὲς ποὺ αὐτὲς τὶς ἡμέρες προβάλλονται ὅπως κάθε χρόνο. Ἴσως καὶ νὰ μᾶς ἀποπροσανατολίζουν, νὰ μᾶς ἀποσποῦν ἢ καὶ νὰ μᾶς ἀποστεροῦν τὴ βιωματικὴ μυστηριακὴ συμμετοχὴ στὸ Πάθος καὶ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μας κάνοντας περισσότερο ἀνθρώπινα τὰ μεγάλα γεγονότα τοῦ Πάθους Του. Πῶς μποροῦν ἄλλωστε ἄνθρωποι ἐμπαθεῖς καὶ ἄσχετοι μὲ τὴν Ὀρθόδοξη πνευματικότητα νὰ ἀποδώσουν τὸν Ἀναμάρτητο καὶ νὰ ἐκφράσουν τὴ θεία ἀγάπη Του; Μόνο μέσα στοὺς Ὀρθόδοξους ναούς μας· μόνο μέσα ἀπὸ τὴν ἐξιστόρηση τῶν ἱερῶν καὶ θεοπνεύστων Γραφῶν· μόνο μέσα ἀπὸ τὴν κατάνυξη τῶν ἱερῶν ὕμνων ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται στὸν ἄνθρωπο. Ἀποκαλύπτει καὶ φανερώνει τὴν ἄπειρη ἀγάπη Του. Ἀγάπη ποὺ φθάνει μέχρι τὸν Σταυρὸ καὶ τὸν θάνατο χαρίζοντας σὲ ὅλους μας καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως καὶ τὴ λύτρωση ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.
“Ο ΣΩΤΗΡ”15/04/2013