Ηεπομένη των Χριστουγέννων είναι αφιερωμένη στη «σύναξη» της υπερευλογημένηςΘεοτόκου Μαρίας: όλοι οι πιστοί προσκαλούνται να συγκεντρωθούν προς τιμήνΕκείνης που κατέστησε την Ενσάρκωση ανθρωπίνως δυνατή. Παρομοίως και η επομένητων Θεοφανείων (7 Ιανουαρίου) είναι αφιερωμένη στη «σύναξη» του Προδρόμου, οοποίος βάπτισε τον Ιησού και κατά κάποιο τρόπο Τον παρουσίασε στον κόσμο. Στηνυμνολογία του Εσπερινού και του Όρθρου της εορτής του, η Εκκλησία πολλαπλασίωςδοξολογεί τον Πρόδρομο: είναι ο «ένσαρκος λύχνος»… ο «του Πνεύματος εραστής», η«θεόφθογγος χελίδών» που εμφανίστηκε ως ο «τελευταίος των Προφητών» και «τωνΠροφητών υπέρτερος». Αυτός ακριβώς ο πλούτος των εγκωμίων καθιστά ίσως κάπωςδύσκολο να διακρίνουμε με σαφήνεια τί ακριβώς εμείς οι άνθρωποι έχουμε ναμάθουμε από τον Ιωάννη. Μέσα στο λειτουργικό έτος θα επανέλθουμε στο πρόσωποκαι στη διακονία εκείνου που υπήρξε όχι μόνον ο Πρόδρομος και Βαπτιστής, αλλάκαι ο Φίλος του Νυμφίου, ο νέος Ηλίας, ο μάρτυρας που έδωσε τη ζωή του για τονθείο νόμο. Σήμερα ας αρκεστούμε να δώσουμε ανάγλυφες δύο πτυχές της διακονίαςτου Ιωάννη, όπως φανερώνονται από το αποστολικό και το ευαγγελικό ανάγνωσμα τηςθείας Λειτουργίας της .
Τοαποστολικό ανάγνωσμα περιγράφει τη συνάντηση του Παύλου με τους μαθητές τουστην Έφεσο, οι οποίοι δεν είχαν δεχθεί παρά το βάπτισμα του Ιωάννη. Εκεί ο Παύλος τους εξηγεί ότι ο Ιωάννης είχεπροσφέρει βάπτισμα μετανοίας, ώστε ο λαός να πιστέψει κατόπιν σ’ Εκείνον πουερχόταν πίσω του. Ο Παύλος όμως βάπτισε τους Εφεσίους «εις το όνομα ΚυρίουΙησού». Τα λόγια αυτά του αποστόλου Παύλου υποδεικνύουν με ακρίβεια το μεγαλείοαλλά και τα όρια του έργου του Ιωάννη. Αφ’ ενός, οφείλουμε να δεχθούμε από τονΙωάννη το βάπτισμα της μετανοίας, να τον ακούσουμε δηλαδή να μας λέει ποιεςείναι οι προϋποθέσεις για την απόκτηση της Βασιλείας των Ουρανών και νααφήσουμε την έκκληση του για μετάνοια να μας αγγίξει. Αφ’ ετέρου, το βάπτισματου Ιωάννη δεν αρκεί. Πρέπει να ακολουθήσουμε τον ίδιο τον Ιησού. Πρέπει ναβαπτιστούμε στο όνομα του Σωτήρος μας και εν Αγίω Πνεύματι, Και δεν πρόκειταιμόνο για την τέλεση του Μυστηρίου, αλλά για τη συνεχή εσωτερική μας στάση. Δενμπορώ να πάω στον Ιησού χωρίς να έχω ακούσει τη φωνή του Ιωάννη και χωρίς ναέχω μετανοήσει. Αλλά δεν μπορώ να μείνω έως εδώ. Η νέα δικαιοσύνη που πρέπει νααποκτήσω είναι εκείνη που μόνον ο Χριστός παρέχει.
Ηφύση αυτής της νέας δικαιοσύνης υποδεικνύεται από τοευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας. Η περικοπή, που περιγράφει και πάλι τη Βάπτισητου Κυρίου, αρχίζει με την εξής φράση: «Τη επαύριον, βλέπει ο Ιωάννης τονΙησούν ερχόμενον προς αυτόν και λέγει· ίδε ο αμνός του Θεού, ο αίρων τηναμαρτίαν του κόσμου». Να η δεύτερη πτυχή της διακονίας του Ιωάννη. Όχι μόνονκηρύττει τη μετάνοια και προσφέρει βάπτισμα μετανοίας, αλλά και μας δείχνει τονΙησού ως Αμνό του Θεού και ιλασμό των αμαρτιών μας. ΟΙωάννης δηλώνει ότι εν Χριστώ εκπληρώνεται ό,τι το δικό του βάπτισμα δενμπορούσε να κάνει: Ο Σωτήρας παίρνει στους δικούς του ώμους την αμαρτία τουκόσμου και καθαρίζει έτσι τους ανθρώπους. Το έργο λοιπόν του Ιωάννη θα είναι καρποφόρο για μας, εάν φέρει τα εξής δύοαποτελέσματα: κατ’ αρχήν να μας ενεργοποιήσει προς μετάνοια, κατόπιν να μαςδείξει τον αμνό που προσφέρεται να θυσιαστεί για να μας ανακαινίσει. Τέλος, τοέργο του Προδρόμου έχει και μια τρίτη πτυχή, η οποία θα μας αποκαλυφθείαργότερα: είναι η σχέση του Νυμφίου με τον Φίλο του Νυμφίου. Αυτή όμως η πτυχήδεν είναι ακόμη σαφής κατά την παρούσα εορτή. Αυτό που μας εισηγείται σήμερα ηεορτή του Προδρόμου είναι η μετάνοια -το σπάσιμο αυτό της καρδιάς- και η πράξητης πίστεως δια της οποίας αφήνουμε τις αμαρτίες μας στους ώμους του Αμνού καιβιώνουμε την εσωτερική εμπειρία της λυτρώσεως.
(«Εγεννήθηο Χριστός», Ενός μοναχού της Ανατολής. Εκδ. Ακρίτας»)
