Ο «αμαρτωλός» Ζακχαίος
Από τις πλέον γνωστές και διδακτικέςδιηγήσεις της Αγίας Γραφής είναι η ιστορία της μεταστροφής και σωτηρίας τουΖακχαίου, που ακούσαμε στο σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα, αγαπητοί μου.Επρόκειτο για πρόσωπο μισητό μεταξύ των συμπολιτών του, καθότι ήταν τελώνης,είχε θέσει δηλ. τον εαυτό του στην υπηρεσία των Ρωμαίων κατακτητών για τηνείσπραξη των φόρων. Από την δραστηριότητά του αυτή είχε αποκομίσει τεράστιαοικονομικά οφέλη, εις βάρος πολλών συμπατριωτών του, τους οποίους είχεαδικήσει. Φαίνεται, όμως, ότι η διαφθορά δεν τον είχε καταβάλει ολοκληρωτικά.Υπήρχαν μέσα του δυνάμεις αυτοελέγχου και αυτομεμψίας. Γι’ αυτό, όταν ο Ιησούςεισήλθε στην Ιεριχώ, έκανε τα πάντα για να Τον αντικρίσει, να Τον συναντήσει,αδιαφορώντας για τα απαξιωτικά και μειωτικά σχόλια των ανθρώπων. Στο πρόσωποτου Χριστού είδε την ελπίδα της εξιλέωσης και της έμπρακτης μετάνοιας. ΟΚύριος, διαβλέποντας την διάθεση της ψυχής του, τον καλεί κοντά Του, τούανακοινώνει ότι θα τον επισκεφθεί στο σπίτι του και διαλαλεί την ανάσταση πουσυντελέστηκε στην ψυχή του τελώνη όταν εκείνος εξομολογήθηκε το αμαρτωλόπαρελθόν του και υποσχέθηκε την αποκατάσταση όσων είχε βλάψει και αδικήσει.
Όσοι είδαν την σκηνή σκανδαλίστηκαν. Πώςείναι δυνατόν ο Χριστός να συναναστρέφεται τους αμαρτωλούς; Στο ερώτημααπάντηση έδωσε πολλές φορές ο Ίδιος ο Κύριος: «Δεν ήλθα για να καλέσω τουςδικαίους, αλλά τους αμαρτωλούς σε μετάνοια»1. «Δεν έχουν ανάγκη ιατρού οι υγιείς, αλλά οι ασθενείς»2. Και ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει την ίδιααλήθεια: «Ο Χριστός ήλθε στον κόσμο για να σώσει τους αμαρτωλούς, μεταξύ τωνοποίων πρώτος είμαι εγώ»3.
Η αντιμετώπιση του Ζακχαίου από τον Κύριο μάςδίδει την αφορμή να σταθούμε σε τρία κομβικά σημεία της ιστορίας. Το πρώτοσχετίζεται με την στάση του Ιησού έναντι της αμαρτίας, ως πνευματικήςασθένειας, η οποία, πάση θυσία, πρέπει να παταχθεί. Την ίδια στιγμή, οαμαρτωλός αντιμετωπίζεται ως ο μεγάλος ασθενής, προς τον οποίο οφείλεται αγάπηκαι ηθική ενίσχυση προκειμένου να ξεπεράσει την ψυχική του ασθένεια. Με άλλαλόγια, ο Χριστός και η Εκκλησίας μας διδάσκουν το μίσος κατά της αμαρτίας, αλλάκαι την αγάπη προς τον αμαρτωλό. Στην ίδια λογική ο Όσιος Ισαάκ ο Σύροςσυμβουλεύει τον καθένα που είναι έτοιμος να επιτεθεί στον αμαρτωλό, ξεχωρίζονταςτον εαυτό του για την δήθεν αρετή του: «Μη μισήσεις τον αμαρτωλό, γιατί όλοιείμαστε υπεύθυνοι. Να μισείς τις αμαρτίες του και να προσεύχεσαι γι’ αυτόν, γιανα μοιάσεις στον Χριστό, ο οποίος δεν αγανακτούσε κατά των αμαρτωλών, αλλάπροσευχόταν γι’ αυτούς»
Το δεύτερο σημείο που θα επισημάνουμε είναι ηπερίπτωση εκείνη κατά την οποία η αμαρτία γίνεται αφορμή μετανοίας καισωτηρίας. Ο Ζακχαίος είχε φθάσει σε τέτοια μέτρα εκτροπής από το θέλημα τουΘεού, ώστε αηδίασε από την αμαρτωλή ζωή του και αναζήτησε μόνος τον δρόμο τηςμετανοίας. Την περίπτωση αυτή εξηγεί θαυμάσια ο Γέροντας ΑιμιλιανόςΣιμωνοπετρίτης, ο οποίος διηγείται το εξής περιστατικό: «Είπε κάποτε οπνευματικός στον άνθρωπο που πήγε να εξομολογηθεί: Λέγε, παιδί, τι έχεις; Αυτόςήταν σοβαρός, ευσεβέστατος, εξωμολογείτο πολύ συχνά και τότε δεν είχε τίποτα ναεξομολογηθεί. Πάτερ, τού λέγει, δεν έχω τίποτα να σάς πω. Τί έπρεπε να κάνει οπνευματικός; Να χαρεί; Ξέρετε τί τού είπε; Πήγαινε, σε παρακαλώ, να αμαρτήσειςκαι έπειτα έλα να μού εξομολογηθείς την αμαρτία σου. Καταλάβατε τί νόημα έχει ηαπάντηση του Γέροντα; Δηλ. πολύ περισσότερο μάς οδηγεί η αμαρτία στον παράδεισο– επειδή μάς ωθεί στη μετάνοια – παρά η καλοσύνη μας και η δικαιοσύνη μας.Διότι οι αρετές μάς κάνουν να μη νιώθουμε ότι είμαστε αμαρτωλοί, ενώ και εμείςείμαστε αμαρτωλοί, όπως όλοι οι άλλοι»4.
Το τρίτο σημείο στο οποίο θα σταθούμε είναι ηέμπρακτη μετάνοια του Ζακχαίου και η απόφαση για ριζική ανατροπή του τρόπου τηςζωής του. Η Εκκλησία μας διδάσκει ότι «η μετάνοια δε μπορεί να εξαντλείται σεμία εντελώς τυπική εξομολόγηση, με το ξεμπέρδεμα των θρησκευτικών μαςκαθηκόντων και την κατάθεση του βάρους μας για να ξαλαφρώσουμε ψυχικά. Ημετάνοια είναι η ριζική αλλαγή όλης της ζωής, αναποδογύρισμα, επανατοποθέτηση,επαναπροσανατολισμός, άρνηση και μίσος του κακού, πλήρης αλλαγή νοοτροπίας,αγάπη ολοκάρδια του αγαθού και πιστή και υπομονετική ακολούθησή του»5.
Το παράδειγμα του Ζακχαίου μπορεί ναλειτουργήσει υποδειγματικά για όλους μας. Ο Χριστός περιμένει τη δική μαςκίνηση, έτοιμος να επιβραβεύσει την επιστροφή μας. ΑΜΗΝ!
Αρχιμ. Επιφάνιος Οικονόμου. Μητρόπολη Δημητριάδος
1.Ματθ. 9,13
2.Μάρκ. 2,17
3.Α΄ Τιμ. 1,15
4.«Περί παθών», σελ. 23
5.Γέρων Μωυσής Αγιορείτης,«Μετάνοια και εξομολόγηση», σελ. 19
