«Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ»
Εισερχόμαστεμε τη δύναμη του Πανάγαθου Θεού στο ευλογημένο στάδιο του Τριωδίου, το οποίοαποτελεί ευκαιρία για να εγκολπωθούμε στη ζωή μας βασικές πνευματικές αρετέςκαι να αποκομίσουμε πλούσια εν Χριστώ καρποφορία. Ειδικότερα, τη σημαντική αυτήπερίοδο του Τριωδίου ανοίγει η Εκκλησία μας με λατρευτικές ευκαιρίες πουεκτοξεύουν τον άνθρωπο σε αναβάσεις πνευματικής ωφέλειας και καλλιέργειας.Άξονας βασικότατος γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η πνευματική ζωή είναι ημετάνοια του ανθρώπου, η οποία περνά μέσα από την αρετή της ταπεινοφροσύνης καιτην απόταξη της κακίας του εγωισμού.
Ησημερινή πρώτη Κυριακή του Τριωδίου ονομάζεται του Τελώνου και του Φαρισαίου από την ομώνυμη παραβολή. Θέλει ακριβώς να στείλει ξεκάθαρο το μήνυμαότι η πνευματική πορεία που διακλαδώνεται μέσα από τη μετάνοια περνά από τοκανάλι της συναίσθησης της αμαρτωλότητάς μας.
ΟΦαρισαίος της παραβολής ήταν, ο κατά τα άλλα, «θρησκευτικός» και «ενάρετος»άνθρωπος της εποχής του. Εφάρμοζε τις εντολές του Θεού, αλλά μόνο εξωτερικά,τυπικά και επιφανειακά. Η θρησκευτικότητά του ήταν μια αποθέωση τηςτυπολατρίας. Η προσευχή του δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια στείρα επίδειξηικανοτήτων και κατορθωμάτων, για τα οποία και καμάρωνε τον εαυτό του. Καιακριβώς, αυτός ο εγκλωβισμός στον εαυτό του δεν του επέτρεπε να κοιτάξει καθαράκανένα άλλο. Η υπερηφάνεια του τόν μετέβαλε σε μια εσωτερικά διχασμένη καιδυστυχισμένη ύπαρξη. Δυστυχώς και ο κόσμος σήμερα αντανακλά εν πολλοίς τηνπαθογένεια του Φαρισαίου, με όλες τις παρενέργειες του που βιώνουμε με τόσοοδυνηρό τρόπο.
Πώςμπορεί όμως ο άνθρωπος να αποφύγει τις πιο πάνω παγίδες; Ακριβώς, με τη στάσητου Τελώνη η Εκκλησία μάς βοηθά να εξέλθουμε από αυτό τον φαύλο κύκλο και ταφοβερά αδιέξοδα της ζωής. Ο Τελώνης συναισθανόταν την αμαρτωλότητά του. Για τηνκατάντια του όμως αυτή μεμφόταν μόνο τον εαυτό του. Παρά την αμαρτωλότητά τουόμως αναγνώριζε την παρουσία του Θεού μέσα από τους άλλους ανθρώπους. Η σωτήριαελπίδα που εμφιλοχωρούσε στην καρδιά του ήταν η συμπάθεια, το έλεος, η αγάπηκαι η συγχώρηση του Θεού. Γι’ αυτό, εκείνο που έβγαινε μέσα από το στόμα τουδεν ήταν λόγος εγωιστικός, αλλά λόγος ταπείνωσης: «ο Θεός ιλάσθητί μοι τωαμαρτωλώ».
Βλέπουμεακριβώς μέσα από το πρόσωπο του Τελώνη ν’ αποκαλύπτεται ένα μεγάλο θαύμα πουείχε συντελεσθεί στο βάθος της ψυχής του. Είχε εγκολπωθεί την υψοποιό αρετή τηςταπεινοφροσύνης. «Στολή της θεότητος εστίν η ταπεινοφροσύνη», τονίζουν οιΠατέρες της Εκκλησίας μας. Η ταπείνωση είναι τελικά το θεμέλιο της μετάνοιαςπου προβάλλει σαν κύριο στοιχείο της πνευματικής ζωής που ξανοίγεται μπροστάμας την περίοδο του Τριωδίου.
Αγαπητοίαδελφοί, ο υπερήφανος Φαρισαίος, που η περίπτωσή του αποτυπώνεται με διάφορεςμορφές σε όλες τις εποχές, αναγκάζεται να προσγειωθεί οδυνηρά γιατί εξαρτά τηνύπαρξή του μόνο από τις επιδοκιμασίες, τα χειροκροτήματα και τις επευφημίες τωνάλλων ανθρώπων. Η Εκκλησία πολύ σοφά μάς προτρέπει ν’ ακολουθήσουμε τοπαράδειγμα του Τελώνη: «Φαρισαίου φύγωμεν υψηγορίαν και τελώνουμάθωμεν το ταπεινόν εν στεναγμοίς, προς τον Σωτήρα κραυγάζοντες «ίλαθι μόνεημίν ευδιάλλακτε».
Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος. ΕκκλησίαΚύπρου
