Αποστολικό Ανάγνωσμα: Β΄ Τιμ. γ΄ 10-15
Μελέτηἁγίας Γραφῆς
(Ομιλίατου †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)
«Ἀπὸβρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας…»(Β´ Τιμ. 3,15)
Σήμερα,ἀγαπητοί μου, ἀρχίζει τὸ Τριῴδιο. Ἀλλὰτί εἶνε Τριῴδιο; Στὴ γλῶσσα, ὄχι τοῦ διαβόλουκαὶ τοῦ κόσμου ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας, Τριῴδιο εἶνε δάκρυα μετανοίας. Εἶνε ἕνα μπουκέτο, ποὺ γιὰ λουλούδια ἔχει πνευματικὰτραγούδια. Αὐτὰ περιέχει τὸ Τριῴδιο, τὰ ὡραιότατο βιβλίο τῆς Ἐκκλησίαςμας.Τὸ Τριῴδιο εἶνε μιὰ περίοδος 70 ἡμερῶν, 10ἑβδομάδων. Εἶνε μιὰ σκάλα μὲ 70 χρυσᾶ σκαλοπάτια. Ἐμπρός, ἂς τ᾽ ἀνεβοῦμε ἀπὸ σήμερα! Ἐπάνωστὸ πρῶτο σκαλοπάτι γράφει «ταπείνωσις», στὸ τελευταῖο γράφει «δόξα». Στὸ πρῶτο,σήμερα, στέκεται ὁ τελώνης καὶ φωνάζει «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»(Λουκ. 18,13)· στὸ τελευταῖο, τὸ Μέγα Σάββατο, στέκεται ὁΔαυῒδ καὶ σαλπίζει «Ἀνάστα, ὁ Θεός, κρῖ νον τὴν γῆν, ὅτισὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσιτοῖς ἔθνεσιν»(Ψαλμ. 81,8).
Ἀπὸ τὴν ταπείνωσι στὴ δόξα.
Μεγάλα νοήματα! Τὴν περίοδο τοῦ Τριῳδίου οἱ ὀρθόδοξοι ἔχουμε κάποια καθήκοντα· προσευχὴ πιὸ θερμή, πυκνότερος ἐκκλησιασμός, ἐξομολόγησις, θεία κοινωνία, συγχώρησις τῶν ἐχθρῶν, ἐλεημοσύνη, ἔμπρακτη ἐκδήλωσιἀγάπης. Ἀλλὰ καὶ κάτι ἄλλο· καθῆκον εἶνε καὶ ἡ ἀνάγνωσις τῆς ἁγίας Γραφῆς. Αὐτὸτονίζει σήμερα ὁ ἀπόστολος, καὶ ἐπ᾽ αὐτοῦ θέλω νὰ πῶ λίγες λέξεις.
Ἀκούσατε τὸν ἀπόστολο; Ποῦ βρίσκεται ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅταν γράφει τὰ λόγια αὐτά;Ἀφοῦδιήνυσε μία ἔνδοξη τροχιά, βρίσκεται τώρα ἁλυσοδεμένος ἀπὸ τὸ Νέρωνα στὰ μπουντρούμια τῆς῾Ρώμης κι ἀπὸ ὥρα σὲ ὥρα περιμένει νὰ τὸν ὁδηγήσουν στὸντόπο τῆς ἐκτελέσεως. Καὶ ὅμως ἔχει κουράγιο νὰ γράφῃ ἐπιστολὲς σὲἐκκλησίες ποὺ ἵδρυσε καὶ σὲ πρόσωπαἀγαπημένα. Μία ἀπὸ αὐτὲς εἶνε καὶ ἡ Δευτέρα (Β΄) πρὸς τὸν μαθητή τουΤιμόθεο, ἀπ᾽ τὴν ὁποία εἶνε ἡπερικοπὴ ποὺ ἀκούσαμε.Παιδί μου, λέει, λίγος καιρὸς μοῦ μένει νὰ ζήσω στὸν ψεύτικοαὐτὸ κόσμο· μετὰ ἀπὸ λίγο φεύγω.Σοῦ ἀφήνω κληρονομιά, ὄχι ὑλικὴ ἀλλὰπνευματική. Σοῦ ἀφήνω τὸ παράδειγμά μου,τοὺς διωγμοὺς καὶ τὰ παθήματά μου· σοῦ ἀφήνω τὴ διδασκαλία μου, τὴνπίστι τὴν ὀρθόδοξο. Μεῖνε ἀκλόνητος σ᾽ αὐτὰ ποὺ διδάχθηκες ὄχι μόνο προφορικῶςἀλλὰ καὶ γραπτῶς.
Διδάσκαλόςσου ὅμως δὲν εἶμαι μόνο ἐγώ· εἶνε καὶ ἡ γιαγιά σου ἡ Λωὶς καὶ ἡ μητέρα σουἡ Εὐνίκη. Γιατὶ κι ὁ Τιμόθεος βγῆκε ἀπὸκάποια οἰκογένεια. Δὲν ξεφυτρώνουνἔτσι στὸν κόσμο οἱ ἅγιοι· πίσω ἀπὸκάθε ἅγιο καὶ κάθε μεγάλο ἄνδρα ὑπάρχει κάποιο σπίτι. Καὶ πίσω ἀπὸ τὸνΤιμόθεο ἦταν μιὰ γιαγιὰ καὶ μιὰ μάνα.Ἀπὸ μικρόν, λέει, ἡ μητέρα σου, μαζὶ μὲτὸγάλα ποὺ σὲ θήλασε, σὲ πότισε καὶ τὴν ἁγία διδασκαλία.Ἐπὶ λέξει· «Ἀπὸ βρέφους τὰἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενάσε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰπίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β΄ Τιμ. 3,15).Ἔμαθες τὰ ἱερὰ γράμματα ἀπὸ τὴνκούνια .Ὁ λόγος - ἡ ὑπενθύμισις αὐτὴεἶνε θεόπνευστος. Ἰσχύει δὲ καὶ ὡς
συμβουλή. Δὲν ἐλέχθη μόνο γιὰ τὸνΤιμόθεο· ἀπευθύνεται στοὺς πιστοὺς ὅλων τῶναἰώνων καὶ τῶν ἐποχῶν. Ἄρα, ἀγαπητοί μου, ἀπευθύνεται καὶ σ᾽ ἐμᾶς.
Μᾶςπαραγγέλλει λοιπόν, ἀδελφοί μου, σή- μερα ὁ ἀπόστολος Παῦλος, νὰ μελετοῦμε τὰςΓραφάς . Αὐτὸ εἶνε καθῆκονκάθε Χριστια νοῦ.Τὸ συνιστᾷ Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη.
Τὸσυνιστᾷ ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς διὰ τοῦ Μωυσέωςὅταν λέει· «Οὐκ ἀποστήσεται ἡ βίβλοςτοῦ νόμου τούτου ἐκ τοῦ στόματός σου, καὶ μελετήσεις ἐν αὐτῷ ἡμέρας καὶνυκτός»(Ἰησ. Ναυῆ 1,8). Μὴλείπει ἀπὸ τὰ χέρια σου,λέει, ἡ Γραφή· μέρα- νύχτα τὸ μυαλό σου νά ᾽νε στὰ νοήματά της.
Καὶ ὁ Δαυῒδ λέει· «Ὡς ἠγάπησα τὸννόμον σου, Κύριε· ὅλην τὴν ἡμέραν μελέτη μού ἐ στιν». Εἶνεγλυκύτερος «ὑπὲρ μέλι», καλύτερος «ὑπὲρ χιλιάδας χρυσίου καὶ ἀργυρίου» (Ψαλμ. 118, 97,103,72).
Ὁ προφήτης Ἠσαΐας λέει·«Ἐκνυκτὸς ὀρ θρί ζει τὸ πνεῦμά μουπρὸς σέ, ὁ Θεός, διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐπὶ τῆς γῆς»(Ἠσ.26,9). Πρὶν βγῇ ὁ ἥλιος σηκώνομαι καὶ διαβάζω τὸ νόμο σου.. Ὁ δὲ ἀπόστολοςΠαῦλος λέει, ὅτι «πᾶσα ἡ Γραφὴ εἶνε θεόπνευστος »(Β΄ Τιμ. 3,16).Αὐθεντικώτερα ὅμως ἀπ᾽ ὅλους, ὁ ἴδιος ὁ Κύριοςἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὄχι ἁπλῶς μᾶς προτρέπει,ἀλλὰ μᾶς δίνει ἐντολὴ ἱερὰ καὶμᾶς λέει· «Ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς» (Ἰω. 5,39).
Ἡ ἁγία Γραφή , ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε ἕνα ἀπ᾽ τὰσυνηθισμένα βιβλία . Δὲν τὴν ἔγραψε κάποιοςσοφὸς τῆς γῆς. Δὲν περιέχει πυροτεχνήματα, λέξεις φανταχτερές· ἔχει νοήματα θεῖα, διότι συγγραφέας της εἶνε τὸ Πνεῦμα τὸἅγιο. Ἐὰν δὲν τὸ πιστεύῃς αὐτό, μὴν τὴνπιάσῃς στὰ χέρια σου.Τὸ Βιβλίο αὐτὸ ἀνταποκρίνεται σὲ ὅλες τὶς
ἀνάγκες τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς. Ὅπωςλέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ἡ Γραφὴεἶνε φαρμακεῖο,γιὰ νὰ βρίσκῃς τὰ φάρμακα ποὺ χρειάζεσαι.
Ἔχεις ἀθυμία, στενοχώρια; τὰ βλέπεις ὅλαμαῦρα καὶ σκοτεινά; Στὶς σελίδες της θ᾽ ἀκού-σῃς·«Ἱνατίπερίλυπος εἶ, ἡ ψυχή μου, καὶ ἱνατί συνταράσσειςμε; ἔλπισον ἐπὶ τὸν Θεόν…»(Ψαλμ.42,5). Θ᾽ ἀκούσῃς ἀκόμα τὸ Χριστὸ νὰ σοῦλέῃ·«Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία· πιστεύετε εἰς τὸν Θεόν, καὶ εἰς ἐμὲπιστεύετε»(Ἰω. 14,1)
Περνᾷς βάσανα; Ἄνοιξε τὴν ἁγία Γραφὴ καὶ θὰ βρῇς τὰ λόγια ·«Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρ σεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸνκόσμον»(Ἰω. 16,33).
Σὲ διαβάλλουν καὶ πικραίνεσαι; Ἄνοιξε τὸ Ψαλτήρι κ᾽ ἐκεῖθ᾽ ἀκούσῃς· «Ἐνδιέβαλλόν με, ἐγὼ δὲ προσηυχόμην» (Ψαλμ. 108,4)· ἐνῷ μὲσυκοφαντοῦσαν, ἐγὼ τὴν ὥρα ἐκείνη προσευχόμουν.
Στὸν Ἑξάψαλμο πάλι λέει· «Οἱ ζητοῦντες τὰ κακά μοι ἐλάλησαν ματαιότητας, καὶ δολιότη τας ὅλην τὴν ἡμέραν ἐμελέτησαν. Ἐγὼ δὲ ὡσεὶ κωφὸς οὐκ ἤκουονκαὶ ὡσεὶ ἄλαλος οὐκ ἀνοίγων τὸ στόμα αὐτοῦ»(ἔ.ἀ. 37,13-14). Κοντὰ δηλαδὴ στὴν προσευχή,ὅταν σὲ συκοφαντοῦν, ἡ Γραφὴ συνιστᾷ· σιώπα. Ἡ σιωπὴ θά ᾽νε πιὸ εὔγλωττη ἀπὸ λόγια, θὰ εἶνε «ἄνθρακες πυρὸς» στὰ κεφάλια τῶν ἐχθρῶν σου(πρβλ. Παροιμ. 25,22=῾Ρωμ. 12,20).
Τί ἄλλο ἔχεις; Αἰσθάνεσαι ψυχικὰ ἀδύνατος, δελεάζεσαι ἀπὸ τὴ ματαιότητα, σὲ ἑλκύουν οἱ χαρὲς τοῦ κόσμου, οἱ ἡδονὲς τῆς σαρ-κός; Ἄνοιξεπάλι τὴν ἁγία Γραφὴ καὶ ἄκουσετὸν Σολομῶντα νὰ σοῦλέῃ· «Ματαιότης μα- ταιοτήτων, τὰ πάντα ματαιότης»(᾿Εκκλ.1,2).
Ἔχεις ἀδυναμία στὸ μαμωνᾶ, ἑλκύεσαι ἀπὸτὸ χρῆμα,καὶ νομίζεις ὅτι ἡ εὐτυχία εἶνε ἐκεῖ; Στὴν ἁγία Γραφὴ θὰ βρῇς τὸ φάρμακο·«Πλοῦτοςἐὰν ῥέῃ, μὴ προσ τίθεσθε καρδίαν»· κι ἂν ἀκόμαμπρὸς στὰ πόδια σου τρέχῃ ποτάμι ἀπὸ χρυσάφι, μὴν τ᾿ ἀγγίξῃς(Ψαλμ. 61,11)· ἡ εὐτυχία δὲν εἶνε στὴν ἀδικία ἀλλὰ στὴνεὐλογία τοῦ Θεοῦ.
Κι ἂν τὸ μαυροπούλιτοῦ θανάτου φτερουγίζῃ πάνω ἀπὸ τὸ σπίτι σου κ᾽ ἑτοιμάζεται ν᾿ἁρπάξῃ κάποιον δικόσου, ἢ ἂν ἔχῃς κηδεία ἢμνημόσυνο, ἄκουσε τὰ παρήγοραλόγια τοῦ Χριστοῦ·«Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή…»(Ἰω. 11,25). Ἐκεῖνοςεἶνε ὁ νικητὴς τοῦ θανάτου. Εἶσαι, τέλος, ἁμαρτωλός; Διέπραξες ἁμαρτήματακαὶ σὲ κεντᾷ ἡ συνείδησί σου; Μὴν ἀπελπιστῇς!Ἄνοιξε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ θὰ δῇςὅτι τὶς ἁμαρτίες τὶς δικές μου, τὶς δικέςσουκαὶ ὅλου τοῦ κόσμου τὶς σηκώνει –ποιός;
«Ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰω. 1,29). Θ᾽ ἀκούσῃςκαὶ τὸν προφήτη Ἠσαΐα νὰ λέῃ· «Οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶπερὶ ἡμῶν ὁδυνᾶται, καὶ ἡμεῖς ἐλογισάμεθα αὐτὸν εἶναι ἐν πόνῳ καὶ ἐνπληγῇ ὑπὸ Θεοῦ καὶ ἐν κακώσει» (Ἠσ. 53,4).Θ᾽ ἀκούσῃς καὶ τὸν ἀπόστολο Παῦλο νὰλέῃ, ὅτι ὁ «Χριστὸς Ἰησοῦς ἦλθεν εἰςτὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμιἐγώ» (Α΄ Τιμ. 1,15) .Ἀπὸ ὅ,τι καὶ ἂν πάσχῃς,ἡ ἁγία Γραφὴ ἔχεινὰ σοῦ προσφέρῃ τὸ κατάλληλο φάρμακο. Γι᾿αὐτὸ εἶνε βιβλίοπαμφίλτατο, ὁ αἰώνιος σύντροφος τοῦ ἀνθρώπου, ὁ βασιλεὺς τῶν βιβλίων. Γι᾿ αὐτὸἔχει τεραστία κυκλοφορία, μεταφρασμένη σὲπάνω ἀπὸ χίλιες γλῶσσες καὶ διαλέκτους, γιὰ ὅλους τοὺς λαοὺς τῆς γῆς.
Κ᾽ ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες;
Ἐδῶ μοῦ ᾿ρχεται νὰ σταματήσω. Εἴμαστε τὸ ἔθνος ποὺλιγώτεροἀπ᾽ ὅλους διαβάζει τὴν ἁγία Γραφή. Εἶνε ζή-τημα ἂν τὴν διαβάζῃ ἕναςμέσα σὲ χίλιους. Οἱ ἄλλοι;… Οὔτε ὁ λαὸς οὔτε οἱ ἄρχοντες· μοιάζουν μὲ καπετάνιοποὺ ταξιδεύει χωρὶς χάρτη καὶ πυξίδα. Ἂν ὅλοι μας διαβάζαμε τὴν ἁ-γία Γραφή, ὤ τότε –σᾶς ὑπογράφω συμβόλαιο–ἡ πατρίδα μας θὰ ἦταν τὸ πιὸ εὐτυχισμένοἔθνος. Τώρα τὸ κλείσαμε τὸ Εὐαγγέλιο, τὸ περιπαίζουμε, τὸ κοροϊδεύουμε.Βάζωλοιπὸν πετραχήλι, ἀδελφοί μου, καὶ σᾶς δίνω ἕνα κανόνα. Δὲν ζητῶ δύσκολες νηστεῖεςκαὶ ἀγρυπνίες· σοῦ ζητῶ ἀπὸ σήμερανὰδιαβάζῃς ἕνα κεφάλαιο κάθε μέρα. Κι ὅταν φτάσῃ τὸ Μέγα Σάββατο, τότε θὰ μὲ θυμηθῇς καὶ θὰ καταλάβῃς πόσο δίκιο εἶχε ὁ Παῦλος νὰ γράφῃ«Ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας,τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β΄Τιμ. 3,15). Ὁ δὲ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς δι᾿ εὐχῶν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου ἂς εἶνε μετὰπάντων ἡμῶν· ἀμήν.
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Κοιμήσεως Θεοτόκου Κυνοσάργους- Ἀθηνῶντὴν 3-2-1963.
