Πώς ένας φιλόθεος φιλομόναχος «κοσμικός» θανατώνει τηνοικονομική κρίση
Άρθρο του θεολόγου-εκπαιδευτικού κ.Παύλου Σαββίδη
Στον καταιγισμόειδήσεων του σύγχρονου οίστρου περί πιθανής πτώχευσης και πείνας, στονπαραλογισμό μιας ψυχοσωματικής εξαθλίωσης με αποκορύφωμα την θρηνητική κραυγή«απωλέσαμε το πάν εστερήθημεν του παντός». Mπορούμε και πρέπει να στυλώσουμεστις καρδιές των συνανθρώπων μας, τις όποιες χαμένες ελπίδες και νααντιστρέψουμε τις ζοφερές καταστάσεις με όπλα την δυναμική ορθόδοξη πίστη και την ανιδιοτελή θυσιαστική μας αγάπη.
Τοκείμενο-παράδειγμα που παραθέτουμε -σε απλουστευμένη μορφή- από τη λαυσαϊκήιστορία του Παλλαδίου, έχει διαχρονικά μηνύματα με πολλούς σύγχρονουςαποδέκτες. Η υπόθεση, που αποτελεί και για μας έξοχο παράδειγμα, είναι πώς έναςφιλόθεος και συγχρόνως φιλομόναχος «κοσμικός», οικογενειάρχης δηλαδή, θανατώνειτην οικονομική κρίση και όχι μόνο.
«Ένας κοσμικός (έζηκατά τους χρόνους εκείνους), ονομαζόμενος Σαβάς, ούτος κατήγετο από την Ιεριχώ.Αν και είχε δε και γυναίκα (εν τούτοις) ανεδείχθη τόσον πολύ φιλομόναχος, ώστενα περιτριγυρίζει τας νύκτας, τα διάφορα κελλιά των (μοναχών) και την έρημονκαι να αφίνη έξω από κάθε μοναχικόν (κατάλυμα) ένα μόδιον φοίνικας και τηναπαιτουμένην ποσότητα λαχάνων, επειδή οι ασκηταί της περιοχής του Ιορδάνου δενέτρωγον άρτον. Μίαν ημέραν συνήντησεν ένα λιοντάρι (εις τον δρόμον του) καιμόλις το αντελήφθη από ένα μίλλιον (μακρυά) το εκυνήγησε και το εφόνευσε, (ενσυνεχεία δε) επήρε το γαίδουράκι του και απεμακρύνθη».
Ο φιλομόναχος Σαβάςείναι οικογενειάρχης. Έχει υποχρεώσεις. Έχει τα αναπόφευκτα καθημερινά πιεστικάπροβλήματα και τις πολυποίκιλες μέριμνες για την επιβίωσή του με ό,τι αυτόσυνεπάγεται… Όμως τα «αγκάθια» της βιοπάλης δεν τον έπνιξαν, δεν του στένεψαντους ορίζοντές του. Δεν έκαμε κέντρο του ενδιαφέροντος μόνο τον εαυτό του καιγι’ αυτό δεν συμβιβάζεται να ζει «στον κόσμο» του. Εξακτινώνει αδιάκριτα,καθημερινά και πληθωρικά την αγάπη του στα φιλέρημα πτηνά, τους μοναχούς, πουεξασκούνται στον Ιορδάνη.
Στον οικονομικόοικογενειακό του εξορθολογισμό δεν αρκείται απλώς στην «δεκάτη», δεν έχει τονπειρασμό της ποσότητας, δεν σκέφτεται ένα πιθανό «κούρεμα» του μισθού και τηςπεριουσίας του, σε μια διαφαινόμενη ή και επερχόμενη πτώχευση. Ο Σαβάς ελεεί«ανελέητα». Δεν τον κυριαρχεί η λογική της άλογης αποθήκευσης για κάποια τυχόνοικονομική χρεωκοπία. Η καρδιά του είναι ένας απέραντος μπαχτσές στολισμένη μετις πανέμορφες αρετές της φιλαδελφίας, αλλά και της φιλανθρωπίας. Καιέτσι, τόσο απλά με τα φοινικόφυλλα, αλλά και τα πλούσια λαχανικά του κήπου τουτροφοδοτεί τους πτωχούς αδελφούς της ερήμου. Προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση πως ηεξόρμηση της αγάπης του γίνεται «εν ταις νυξί», στα σκοτάδια και προπάντων στηναφάνεια. Χωρίς το προφίλ της επίδειξης του κοινωνικού (!) του έργου και τοθόρυβο της αγάπης του. Αποκορύφωμα αυτής της θυσιαστικής του διακονίας, ηεκτός ωραρίου και η επί καθημερινής νυχτερινής βάσεως διανομή των πρώτων υλώντων εργοχείρων, αλλά και της υλικής συντήρησής των.
H συγκλονιστικήσυνέχεια της ιστορίας του απλού και άσημου φιλομόναχου οικογενειάρχη έρχεται ναυπενθυμίσει στην καταθλιπτική μιζέρια και την απερίγραπτη γκρίνια μας,πως η αδιάκριτη αγάπη όχι μόνο «έξω βάλλει τον φόβο», αλλά τιθασσεύει και τααγριότερα των θηρίων. Ο Σαβάς λόγω της παράλογης λογικής μιας ασύμμετρης αγάπηςέφθασε στην προπτωτική αθωότητα και η αντίστοιχη επιβράβευσή του είναι να γίνειόχι απλά ένας θηριοδαμαστής αλλά ένας αδίστακτος δολοφόνος λεονταριού!
Και στις ημέρες μαςέχουμε ανάλογα παραδείγματα όπως ο φιλόθεος γέροντας Παϊσιος που είχε στο κελλίτου αχώριστους φίλους δύο τεράστια φίδια, η τελευταία δε ανακηρυχθείσααγία, η οσία Σοφία της Κλεισούρας τάϊζε καθημερινά την… φίλη της την αρκούδα.Και τέλος σύγχρονος Σέρβος ασκητής έχει φύλακα άγγελο έναν τεράστιο…λύκο!
Αναπόφευκτα, έπειτααπό όσα καταθέσαμε, υπάρχει ένα καυτό ερώτημα. Προς τί όλα αυτά που γράφτηκανκαι τι έχει να προσφέρει ο Σαβάς εμάς που ταλανιζόμαστε στον οικονομικόανεμοστρόβιλο και δεν προλαβαίνουμε να συμμαζέψουμε τα ασυμμάζευτα; Εμάς πουκαθημερινά και εναγώνια παρακαλούμε για κάποιο έστω και αμυδρό φώς στοκατασκότεινο τούνελ; Εμάς που σε πολλές περιπτώσεις η ίδια η ζωή μας έχειφτάσει στα όρια ζωής και θανάτου; Και το απελπιστικό μας ερώτημα, πουπροηγήθηκε χιλιάδες χρόνια πριν, στον Παντοδύναμο Θεό μας: «ινατί, Κύριε,αφέστηκας μακρόθεν, υπεροράς εν ευκαιρίαις, εν θλίψεσιν;». Γιατί μαςαφήνεις Κύριε στα χέρια τόσων «κυρίων» των ανελέητων δανειστών, τωνεξαχρειωμένων τραπεζιτών, των ανοικονόμητων οικονομολόγων, των αργυρώνητωνπολιτικών, των κριτών αδίκων, των βρωμερών κυκλωμάτων βίας και εκβιασμού, πουλυμαίνονται χρήματα, περιουσίες αλλά και όλων των άλλων σκοτεινών δυνάμεων ωντο όνομα «λεγεών»;
Μήπως όμως, στοναντίποδα της αγάπης του φτωχού διανομέα οικογενειάρχη, όλοι εμείς προκλητικάκαι εξακολουθητικά αγνοήσαμε τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, τον «ελάχιστοαδελφό του Χριστού», που ικετευτικά παρακαλεί την όποια οικονομική μαςπροσφορά, ίσως πολλές φορές να περιμένει μόνο ένα ζεστό λόγο, την εκούσιαπαραίτηση από την προσωπική ευχαρίστηση και το αγαπητό μας θέλημα και βόλεμα,για λίγη συντροφιά και κατανόηση, κάποτε μόνο για ένα χαμόγελο!
Και όμως διέξοδος υπάρχει (!),επειδή ο ορθόδοξος χριστιανός «δεν απογοητεύεται τόσο από την κακία τωνανθρώπων, όσο συγκινείται και ενθουσιάζεται από τη φιλανθρωπία του Θεού…τηνέξαρση του κακού θα ακολουθήσει η τελική συντριβή του. Όσο πιο πυκνό γίνεται τοσκοτάδι γύρω μας, τόσο πιο σύντομα θα έλθει το φώς». Ο Γέροντας Παϊσιος συχνάεπαναλάμβανε πως και στις χειρότερες των περιστάσεων « θα δουλέψουν οιπνευματικοί νόμοι». Εάν όμως η αγάπη του Θεού θέλει να μας περάσει από επώδυνεςδοκιμασίες, πιθανή πτώχευση ή και …πείνα στο τέλος θα υπερισχύσει η θείαφιλανθρωπία Του και θα μας οδηγήσει σε βέβαιη αναψυχή. Όμως, μέχρι τότε ναδούμε και τις δικές μας υποχρεώσεις, με οδηγό τον φιλομόναχο οικογενειάρχηΣαβά, για την προσωπική θανάτωση της οικονομικής μας κρίσης.
Κάπου εδώ βρήκαμε τηλυδία λίθο της υπέρβασης. Ξεκινάμε από το άλφα της ορθόδοξης διδασκαλίας μας,την Αγάπη. Σωστά ειπώθηκε πως κυρίως σήμερα οι άνθρωποι υποφέρουν και πεθαίνουναπό την έλλειψη Θεού και μπορούμε να βοηθήσουμε προσφέροντάς τους τον Θεό, τονΘεό του απείρου ελέους και της αβυθομέτρητης ευσπλαχνίας. Άρα «όταν αγαπάς,όταν προσφέρεσαι στον άλλον, ζής! Χωρίς αγάπη δεν υπάρχει ζωή, υπάρχει μόνοστην προσφορά στον άγνωστο αδελφό! Στην αγάπη και βοήθεια εκείνων, πουυποφέρουν υπομονετικά και σηκώνουν αγόγγυστα τον «σταυρό» τους. Στη συμπόνιαγια τους πονεμένους. Στη συμπαράσταση των φτωχών, η οποία ομορφαίνει τις άχαρεςώρες μας…».
Και με το χρήμα τιγίνεται; Θα το καταργήσουμε; Όχι βέβαια, αλλά είναι νομίζω καιρός «ναξαναβάλουμε και στο χρήμα πνεύμα»! Στην υπερκαταναλωτική εποχή μας νααντιτάξουμε την «ολιγοδεϊα» (=ολιγάρκεια). Να έχουμε καθημερινά στο τραπέζι μας« την λιτή αφθονία». Ο Μ. Βασίλειος μιλάει για «την λιτότητα και το εν πάσινευτελές και ολιγοδάπανον». Ο Γέρων Σωφρόνιος του Έσσεξ εύστοχα επισημαίνει: «ησυνετή άσκησης συνίσταται εις το να περιορίσωμεν εαυτούς εις εκείνο τοαναγκαίον ελάχιστον των πραγμάτων και της ύλης, άνευ του οποίου η ζωή θακαθίστατο αδύνατος…η αγάπη προς τας κτήσεις εκδιώκει την αγάπην προς τον Θεόνκαι τον πλησίον. Και οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται τούτο και δεν θέλουν ναεννοήσουν ότι εκ της απληστίας των επιθυμιών αυτών, αι οποίαι κυριεύουν ταπνεύματα και τας καρδίας αυτών εκπηγάζουν τα αναρίθμητα παθήματα ολοκλήρου τουκόσμου». Με τον τρόπο αυτό γίνεται οικονομία από το υστέρημά μας για τηνκατάθεση της υλικής μας αγάπης στα χέρια «των επιδεομένων αδελφών μας» αλλάξεπερνιέται και θανατώνεται το άγχος της οικονομικής κρίσης, έτσι τόσοαπλά.
Ένας σίγουροςαντίλογος: Με τις τόσεςοικογενειακές και πολύ ρεαλιστικές υποχρεώσεις, πώς τιθασσεύεται το τέρας ενόςπιθανού οικονομικού καταποντισμού;
Μόνον με τα δύοπροστακτικά ρήματα από τα αιώνια «ρήματα ζωής αιωνίου» του Θεανθρώπου. Τοπρώτον: «Εμβλέψατε ειςτα πετεινά του ουρανού» και το δεύτερον : «Καταμάθετε τα κρίνα του αγρού». (Ματθ.Στ’ 26, 28). Ο πολύβουος κόσμος των πτηνών με το ανέμελο κελάδημά τουςφανερώνουν την ακατάπαυστη δοξολογική τους διάθεση διότι έχουν τροφέα,συντηρητή, προνοητή, στη φύση τους δεν υπάρχει οικονομική κρίση, άγχος καιανελέητο κυνηγητό. Ο πολύχρωμος στολισμός των λουλουδιών, που εμείς πολλέςφορές τραγικά παραβλέπουμε και βάναυσα τα καταπατούμε, δηλώνουν απερίφραστα πωςδεν θα παύουν να μας ομορφαίνουν, να μας ευωδιάζουν και να στολίζουν τιςλιγοστές έστω ευαισθησίες μας τα κάλλη της φύσεως.
Και ο «θεοειδής»άνθρωπος θα βρίσκεται στο περιθώριο, στην ανυποληψία και την ασημαντότητα; Όχι. Γιατί ο ουράνιοςΤροφέας «κελεύει μη δεί φροντίζειν», όχι βασανιστική μέριμνα, όχι υστερικήκρίση στην κρίση, την κουραστική μεμψιμοιρία, την ανυπόφορη γκρίνια και τουπροσώπου το σκοτείνιασμα.
Ο ορθόδοξοςχριστιανός μπορεί και πρέπει να κάνει την υπέρβαση. Λίγα δάκρυα ειλικρινήςμετάνοιας, αρχή επιστροφής στην στοργική Πατρική αγκαλιά, περισσότερουψωμένα δεόμενα χέρια, ενώ τα λυγισμένα, ματωμένα γόνατα σίγουρα θα«κάμψουν» την φιλανθρωπία και την χρηστότητα του Κυρίου. Έτσι θαέρθει η πολυπόθητη αναψυχή μας στο πυκνό, αδιαπέραστο ζοφερό σκοτάδι!
Και με τους «φίλους»εχθρούς μας τι θα γίνει; «Δίκαιος Κύριος και δικαιοσύνας ηγάπησε». Θαγίνει, και μάλιστα σύντομα, αυτό που στους ψαλμούς, τόσο πανηγυρικά ψέλνουμε:«Ανάστα ο Θεός κρίνον την γήν» και ότι «απωλούνται οι αμαρτωλοί… από προσώπουτου Θεού»…
Παύλος Σαββίδης, Θεολόγοςκαθηγητής 5ου Γυμνασίου Βέροιας
