Οόσιος πατήρ ημών Λουκάς ο εν Ελλάδι
ΤουΠρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Αυτόςο όσιος είναι βλάστημα και εντρύφημα της Ελλάδας. Οι πρόγονοί του ήταν από τηνήσο Αίγινα, οι οποίοι μη αντέχοντας τις συνεχείς επιθέσεις των Αγαρηνώνμετανάστευσαν και έφτασαν στην κεντρική Ελλάδα, στην οποία και γεννήθηκε ομακάριος Λουκάς. Αυτός από μικρό παιδί απείχε όχι μόνον από το κρέας, αλλά καιαπό τα αυγά και τα τυριά. Το φαγητό και το πιοτό του ήταν ο κρίθινος άρτος, τονερό και τα όσπρια. Ταλαιπωρώντας το σώμα του με κάθε ασκητική κακοπάθεια καισκληραγωγία, θεωρούσε ευχαρίστησή του να τρέφει τον πεινασμένο και να χαρίζειενδύματα στον γυμνό, και με αυτά χόρταινε.
Γι’ αυτόν τον λόγο, επειδή δηλαδήπολλές φορές είχε δώσει και το δικό του ένδυμα, γύριζε στην κατοικία τουγυμνός. Κι όποτε ανέπεμπε τις προσευχές του στον Θεό, τα πόδια τουαπομακρύνονταν ένα πήχυ σχεδόν από το έδαφος, και φαίνονταν να μην ακουμπούνστη γη. Όταν μάλιστα ακολούθησε και τον μοναχικό βίο, δεν είναι δυνατόν να πεικανείς πόση εγκράτεια και κακουχία επέδειξε ο μακάριος. Ως μοναχός πέρασε απόόλες τις παραλιακές περιοχές και με τα θαύματα που τελέστηκαν από αυτόν έγινεαίτιος σωτηρίας για πολλούς. Ύστερα άφησε τις μετακινήσεις και έμεινε στο χώροτου Μοναστηριού. Επτά έτη αργότερα στον χώρο αυτόν, προείπε το τέλος του σε όλουςκαι έτσι άφησε τη ζωή αυτή».
Η ζωήτου οσίου Λουκά του εν Ελλάδι, του γνωστού μας οσίου Λουκά του εν ΣτειρίωΒοιωτίας, αποτελεί επακριβή έμπρακτο υπομνηματισμό του λόγου του Κυρίου: «Οφιλών πατέρα ή μητέρα…υπέρ εμέ ούκ εστι μου άξιος». Ο όσιος Λουκάς πράγματι,από πολύ μικρός στην ηλικία, στράφηκε με πόθο αγάπης προς τον Χριστό τέτοιο,που ξεπέρασε τη φυσική αγάπη προς τους γονείς του, και μάλιστα προς τη μητέρατου που τον υπεραγαπούσε. Ο υμνογράφος άγιος Ιωσήφ επανειλημμένως τονίζει τηνολοσχερή αυτή αγάπη του: «Ολωσδιόλου από τη νεότητά του ακολούθησες τον Κύριοκαι γι’ αυτό εγκατέλειψες, ένδοξε, τον σύνδεσμό σου με τους γονείς και τηστοργή προς τον κόσμο» («Όλως εκ νεότητος ακολουθήσας Κυρίω, γονικήν κατέλιπες,ένδοξε, προσπάθειαν και στοργήν κοσμικήν») (στιχηρό εσπερινού)∙ «Αναπτερώθηκεςαπό τον θερμό έρωτα του Σωτήρος Χριστού και έκανες πέρα το φίλτρο των γονέωνγια χάρη Του, και έγινες, ω Λουκά, ξένος από όλα τα τερπνά της ζωής, μακάριε»(«Ανεπτερώθης τω θερμώ έρωτι του Σωτήρος, και γονέων το φίλτρον υπερείδες δι’αυτόν, και γέγονας, ω Λουκά, ξένος πάντων των τερπνών, μακάριε») (ωδή γ΄).
Η φυγήτου από τον κόσμο λόγω της προς Κύριο αγάπης του ήταν η απαρχή. Οι ύμνοι τηςΕκκλησίας μας σημειώνουν ότι ο νεαρός Λουκάς αποδύθηκε έπειτα σε μεγάλεςασκήσεις εγκρατείας και ταπείνωσης του σώματος, ώστε να υποτάξει τα άτακταθελήματα αυτού στον ηγεμόνα νου και να μπορέσει να προσαρμοστεί πλήρως στοθέλημα του Κυρίου, κάτι που βεβαίως σήμαινε αύξηση της αγάπης του και προςΕκείνον και προς τον συνάνθρωπο. «Ο ιερός Λουκάς, Σωτήρα Κύριε, σε πόθησεολοκληρωτικά και γι’ αυτό στράφηκε με στέρεο τρόπο προς την άσκηση, υπομένονταςκαρτερικά θλίψεις, μόχθους, κόπους, για τα οποία βρήκε την ατελεύτητη τρυφή» («Ολοσχερώςσε ποθήσας ο ιερός, Σώτερ, προς την άσκησιν απεδύσατο στερρώς, θλίψεις,μόχθους, πόνους καρτερών, ανθ’ ων εύρατο τρυφήν την ατελεύτητον») (ωδή α΄)∙ «Πίεζεςτο σώμα σου πάντοτε, πάτερ Λουκά, με την εγκράτεια, με τη συνεχή αγρυπνία, μεκάθε κακουχία διακριτικά, και κυριάρχησες στις ορμές των εμπαθών ηδονών» («Υπωπιάζωντο σώμα, Πάτερ Λουκά, εγκρατεία πάντοτε, αγρυπνία συνεχεί, κακουχία πάση τεσοφώς, τας ορμάς των εμπαθών ηδονών έστησας») (ωδή α΄)∙«Αναδείχτηκες, μακάριε,υπάκουος σαν δούλος σε κάθε θεία εντολή» («Εν πάση θεία εντολή ευπειθής ωςοικέτης ανεδείχθης, παμμάκαρ») (ωδή γ΄).
Θαπρέπει να τονίσουμε ιδιαιτέρως αυτό που με σοφό τρόπο εξαγγέλλει ο ιερόςυμνογράφος: ότι η εν αγάπη προς τον Κύριο σκληρή άσκησή του ήταν για ναπαραμένει στις εντολές του Κυρίου, δηλαδή την αγάπη προς τον Θεό και τονσυνάνθρωπο. Διότι αν η όλη ασκητική διαγωγή του χριστιανού δεν κατατείνει προςαυτόν τον σκοπό, την αγάπη δηλαδή, δεν έχει νόημα. Διαστρέφεται και γίνεταιφαρισαϊκή ηθική, ευσεβισμός, καύχηση για αρετές χωρίς νόημα, σκλήρυνση τηςκαρδιάς. Σ’ αυτήν την κατάσταση ο άνθρωπος έχει αρετές, όχι όμως Θεό. Λείπει ηταπείνωση ως οριστικό άφημα του εαυτού στον Χριστό. «Πέρασες τη ζωή σου μεσωφροσύνη και με καλό τρόπο, φιλοξενώντας αδιάκοπα και ελεώντας τον συνάνθρωπόσου πλούσια και άφθονα» («Σωφρόνως διήνυσας σου τον βίον και καλώς, φιλοξενώνεκάστοτε, ελεών τε πλουσίως και δαψιλώς») (ωδή ς΄). Είναι ευνόητο λοιπόν γιατον άγιο Ιωσήφ να συμπεράνει ότι αυτή η απλότητα και η ταπείνωση και η αγάπηκαι η πραότητα του οσίου Λουκά τον έχουν κατατάξει στη βασιλεία του Θεού, μαζίμε τους αγίους και δικαίους Αβραάμ και Ιακώβ και Δαυίδ. «Έδειξες, πάτερ,αληθινά απλό και απονήρευτο και ταπεινό, γεμάτο από έλεος προς τους φτωχούς,και φιλόξενο και φιλέρημο, ήσυχο και πράο ήθος. Γι’ αυτό και κατατάχτηκες μετον Αβραάμ και Ιακώβ και Δαυίδ» («Απλούν το ήθος και απονήρευτον, και ταπεινόν,ελέους τε μεστόν προς τους πένητας, και φιλόξενόν τε και φιλέρημον, ήσυχονπράον όντως, Πάτερ, ενέδειξας∙ όθεν συνετάγης Αβραάμ και Ιακώβ και Δαυίδ»)(ωδή θ΄).
Οάγιος Ιωσήφ μας υπενθυμίζει όμως με δύο ύμνους του μία ενέργεια τουΘεού, που φανερώνει πόσο βαθιά φιλόστοργος και φιλάνθρωπος είναι. Είναι ίσως ηκορυφαία στιγμή της σύνθεσης του κανόνα του για τον όσιο Λουκά. Περί τίνοςπρόκειται; Ο όσιος, είπαμε, από μικρή ηλικία στράφηκε ένθερμα προς τον Χριστό.Έφυγε μάλιστα κρυφά από τους γονείς του και προχώρησε στις πνευματικές ασκήσειςτου, ακολουθώντας και τη μοναχική ζωή. Η μητέρα του ιδιαιτέρως πόνεσε πολύ απότην κρυφή φυγή του, γι’ αυτό και με δάκρυα και σπαραγμό ψυχής παρακαλούσε τονΚύριο να της φανερώσει το πού βρίσκεται. Κι ο Κύριος ακριβώς κάμφθηκε. Χωρίς ναθέλει κάτι τέτοιο ο αγαπημένος του δούλος Λουκάς, Εκείνος της τον φανέρωσε.Έτσι και ο Λουκάς στεφανώθηκε από τον Χριστό για την ολοσχερή αγάπη του προςΑυτόν, την υπερβαίνουσα και το γονεϊκό φίλτρο, και η μητέρα του δέχτηκε τονκαρπό της προσευχής της: έμαθε για το παιδί της. Θεωρούμε ότι είναι η κορυφαίαστιγμή της ακολουθίας, διότι δείχνει ότι ο Κύριος μπροστά στα καρδιακά αιτήματατου ανθρώπου κάμπτεται. Δεν ξέρουμε, αλλά μας θυμίζει λίγο η υπενθύμιση αυτήτου αγίου υμνογράφου αυτό που είναι γνωστό σαν ιστορία από τις επεμβάσεις τηςΠαναγίας: οι απορριπτόμενοι του Παραδείσου, λόγω της «ακρίβειας» του αποστόλουΠέτρου, του κρατούντος τα κλειδιά της Βασιλείας, γίνονταν δεκτοί «παρανόμως»από την Παναγία, η οποία τους εισήγαγε στον Παράδεισο από το πλάι της θύρας μετο μαφόρι της.
«Πληγώθηκεςαπό τον πόθο του Κυρίου και θεώρησες όλα τα ευχάριστα της ζωής ως μηδέν. Τηστέρηση δε της μητέρας σου και την ξενιτεία αγάπησες, και ντύθηκες το μοναχικόένδυμα, ιερώτατε. Αλλά σε φανερώνει ο Θεός, έστω και παρά τη θέλησή σου, όσιεΛουκά, γιατί κάμφθηκε ο φιλάνθρωπος από τις μητρικές προσευχές» («Κυρίουτρωθείς τω πόθω, τα τερπνά ουδέν λελόγισαι∙ μητρός δε στέρησιν και τηνξενιτείαν ηγάπησας και σχήμα ενεδέδυσο το των μοναχών, ιερώτατε∙ αλλάφανεροί σε Θεός και μη βουλόμενον, ευχαίς ταις μητρικαίς, Λουκά όσιε, καμφθείςο φιλάνθρωπος») (στιχηρό εσπερινού). «Τον πόθο της μητέρας σου μηλαμβάνοντας καθόλου υπόψη και φέρνοντας τον εαυτό σου σε τόποάσκησης, τον παρέδωσες εκεί κρυφά. Πάλι όμως ο Θεός σε φανερώνει στη μητέρασου, που θρηνούσε τη στέρησή σου δίκαια, πανάριστε» («Μητρός τον πόθον ουδένηγησάμενος, εν Σεμνείω φέρων σαυτόν, λάθρα δέδωκας∙πάλιν δε μηνύει σε Θεός τημητρί σου, θρηνούση την στέρησιν σου δικαίως, πανάριστε») (κάθισμα του όρθρου).
Ακολουθείν
