H δύναμη του ενός
Εισήγηση της κ. Χαράς Βοϊνέσκου, Σχολικής Συμβούλου στο27ο Παιδαγωγικό συνέδριο
Τη δύναμη του ενός στη μικροκοινωνία του σχολείου μπορούμε νατη δούμε μέσα από τη σχέση του δασκάλου-μαθητή, στη σχολική ζωή των μαθητών,στη σχέση μαθητών και γονέων, δασκάλου και διευθυντή, στη συνεργασία τωνσυλλόγων γονέων, των δασκάλων και των διευθυντών και ούτω καθεξής.
Όταν ήμουν στην τάξη μου, στο νηπιαγωγείο, τα παιδιάδιαμαρτυρόντουσαν όταν κάποιο παιδί έβριζε ή επιτίθετο. Έλεγα πολλέςφορές στα παιδιά ότι δεν είναι κανείς δυνατός όταν χτυπάει ή βρίζει ή σπρώχνει.Δυνατός είναι αυτός που ενώ θέλει να χτυπήσει, να βρίσει, να σπρώξει, δεν το κάνει.Έχει τη δύναμη να κρατήσει τη γλώσσα του, να κρατήσει τα χέρια του. Τα παιδιάστην εποχή μας λαμβάνουν άλλα μηνύματα και από την τηλεόραση και από τοπεριβάλλον τους για το ποιος είναι δυνατός. Έτσι στην κοινωνία του σχολείουδημιουργούνται τα γνωστά προβλήματα (βίας, ρατσισμού, κλπ) που οδηγούν σεκαταστάσεις πολλές φορές επικίνδυνες.
Αυτή η βία τείνει να γίνει καθημερινή κατάσταση. Δεν τηνασκούν μόνο τα μικρά παιδιά. Ήδη από το Νηπιαγωγείο ακούμε το δε σε έχω φίλη ήφίλο, όταν κάποιο άλλο παιδί δεν τους κάνει αυτό που επιθυμούν. Στιςμεγαλύτερες τάξεις η ψυχολογική βία είναι μεγαλύτερη. Οι χαρακτηρισμοί φυτό,φύτουλας, είναι συνήθεις για τα παιδιά που διαβάζουν. Η περιθωριοποίηση τωνσοβαρών παιδιών με αρχές γνωστή. Η στοχοποίηση των διαφορετικών παιδιών,επίσης.
Και όλα αυτά, όταν τα κάνουν παιδιά, είναι κάπωςδικαιολογημένα.
Όταν όμως αυτό γίνεται από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς θα θεωρηθείαπαράδεκτο. Ίσως βέβαια συμφωνήσετε μαζί μου και κακοχαρακτηρίσετε κάποιους καιβγάλετε τον εαυτό σας απέξω. Όμως, δεν μπορώ να βγάλω τον εαυτό μου απ’ έξω τηστιγμή που:
Όταν όμως αυτό γίνεται από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς θα θεωρηθείαπαράδεκτο. Ίσως βέβαια συμφωνήσετε μαζί μου και κακοχαρακτηρίσετε κάποιους καιβγάλετε τον εαυτό σας απέξω. Όμως, δεν μπορώ να βγάλω τον εαυτό μου απ’ έξω τηστιγμή που:
• Χρησιμοποιώ τη δική μου δύναμη μέσα στηνοικογένεια μου για να επιβάλω τη θέλησή μου. Και η δύναμη μου έγκειται στηδύναμη του τρόμου, του φόβου ή της χειροδικίας.
Πολλές φορές οι γονείς θεωρούν ότι με την ύψωση του τόνου τηςφωνής, με τη χειροδικία θα κάνουν τα παιδιά τους να τους υπακούουν. Όμως αυτόδεν είναι αλήθεια. Το παιδί μπορεί από φόβο να μην κάνει κάτι, αλλά αυτό δενεγγυάται μόνιμη συμπεριφορά. Εκείνο που μπορεί να προκαλέσει είναι η επιθυμίαφυγής από το σπίτι και τον τύραννο γονιό.
• Οι γονείς ακόμη ασκώντας εξουσία μέσω τουσυλλόγου γονέων και κηδεμόνων, αλλά και εκτός αυτού, προσπαθούν να επιβάλλουντις απόψεις τους, με μια εξουσία του τύπου -εγώ σε πληρώνω- με αποτέλεσμανα δημιουργούνται προβλήματα στη λειτουργία των τάξεων. Είναι γνωστό ότι ησυνεργασία σχολείου οικογένειας επιφέρει θετικά αποτελέσματα, όχι μόνο στηνακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών, αλλά και στη συμπεριφορά τους.
Οι δάσκαλοι σε εποχές πραγματικά δύσκολες που έχουν αλλάξειοι συνθήκες, έχουν πολλαπλασιαστεί τα προβλήματα στις τάξεις, διότι μπορεί οαριθμός τον παιδιών να κατέβηκε στα 25, αλλά έχουν αυξηθεί τα προβλήματασυμπεριφοράς, έχουν αυξηθεί οι μαθητές με διάγνωση από υπηρεσίες που γνωματεύουνσυγκεκριμένο/α πρόβλημα/τα, οι τάξεις έχουν γίνει πολυπολιτισμικές, κλπ.,προσπαθούν να κάνουν τα παιδιά να αγαπήσουν τη γνώση, να αγαπήσουν το σχολείο.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις. όπου ασκώντας και αυτοί τηνεξουσία τους, κολλούν ταμπέλες στους μαθητές τους (είτε λόγω καταγωγής«αλλοεθνή», είτε λόγω συμπεριφοράς (ζωηρός, τεμπέλης, επιθετικός, αδιόρθωτοςκλπ.) με αποτέλεσμα φυσικά όχι την καλυτέρευση των μαθητών, αλλά τηναυτοεκπληρούμενη προφητεία σε όλο της το μεγαλείο, διότι τα παιδιά νιώθουν τηναπόρριψη.
Τέτοια σχόλια (είσαι ζωηρούλης, όλο τα ίδια κάνεις) γίνονταιμπροστά στα παιδιά, που αυτόματα μειώνεται η αυτοεκτίμησή τους, παραιτούνταιαπό κάθε προσπάθεια και φυσικά χειροτερεύει και η βαθμολογία τους και ησυμπεριφορά τους.
Από την άλλη οι δάσκαλοι ασκούν τη δύναμη τους και προς τουςγονείς (πολλοί γονείς νιώθουν ανεπιθύμητοι, νιώθουν να υποβιβάζονται λόγω τουεπαγγέλματός τους, λόγω του ύφους των εκατό καρδιναλίων που παίρνουμε όταν τουςδεχόμαστε στις συναντήσεις). Μάλιστα, αυτή η επίδειξη δυνάμεως δενγίνεται μόνο προς τους γονείς των μαθητών μας, αλλά και προς τους συναδέλφους.Όταν δε πάρουμε κάποιο επιπλέον πτυχίο (μεταπτυχιακό, διδακτορικό) ή κάποιαθέση θεωρούμε ότι εμείς είμαστε και άλλος κανείς. Σε έναν χώρο που ανήκει σεόλους και σε κανέναν. Καθώς είμαστε πάροικοι.
Για να κατανοήσουμε αυτή τη συμπεριφορά ας μεταφερθούμε γιαλίγο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου όπου ζει ένα μικρό κορίτσι η Δωροθέα. ΗΔωροθέα στα 12 της χρόνια προκαλεί το θαυμασμό των δασκάλων της. Στα 18 της χρόνιαέχει σπουδάσει φιλοσοφία, ρητορική, φυσικές και μαθηματικές επιστήμες,αστρονομικές επιστήμες, ιατρική, λογική και όλες τις άλλες επιστήμες της εποχήςτης. Τότε όλοι της φαίνονταν κατώτεροί της. Τους περιφρονούσε, διότι «η γνώσιςφυσιοί». Όταν όμως γνώρισε τον Χριστό, πίστευσε σε Αυτόν, βαπτίστηκε και έλαβετο όνομα Αικατερίνη, ανέλαβε άλλο ρόλο. Ενδιαφέρθηκε για όλους. Και μπορεί νακατετρόπωσε 150 σοφούς που κάλεσε ο αυτοκράτορας για να την μεταπείσει και νααλλάξει την πίστη της, αλλά ενδιαφέρθηκε για εκείνους και σήμερα ενδιαφέρεταιγια όλους τους χριστιανούς.
Η αλλαγή από επίδειξη της δύναμης στην πραγματική της ύπαρξημπορεί να είναι σιωπηλή.
Γι’ αυτό λένε για τον αφέντη και τον ηγέτη, για την εξουσίατου πρώτου και την αυθεντία του δευτέρου, που μπορεί να είναι ο διευθυντής ενόςσχολείου, ο δάσκαλος μιας τάξης:
Ο αφέντης οδηγεί τουςανθρώπους-ο ηγέτης τους εμπνέει.
Ο αφέντης βασίζεται στην εξουσία-ο ηγέτης στην καλή θέληση.
Ο αφέντης εμπνέει φόβο-ο ηγέτης εκπέμπει αγάπη.
Ο αφέντης λέει εγώ-ο ηγέτης λέει εμείς.
Ο αφέντης απαιτεί σεβασμό-ο ηγέτης επιβάλλει το σεβασμό.
Ο αφέντης δείχνει αυτόν που έκανε λάθος-ο ηγέτης δείχνει ποιο ήταν το λάθος.
Ο αφέντης βασίζεται στην εξουσία-ο ηγέτης στην καλή θέληση.
Ο αφέντης εμπνέει φόβο-ο ηγέτης εκπέμπει αγάπη.
Ο αφέντης λέει εγώ-ο ηγέτης λέει εμείς.
Ο αφέντης απαιτεί σεβασμό-ο ηγέτης επιβάλλει το σεβασμό.
Ο αφέντης δείχνει αυτόν που έκανε λάθος-ο ηγέτης δείχνει ποιο ήταν το λάθος.
Και οι δύο έχουν δύναμη, και οι δύο έχουν εξουσία, και οι δύολένε τα ίδια πράγματα, και οι δύο επιδιώκουν τα ίδια κατορθώματα. Σε ποιου τοσχολείο θα γίνουν πραγματικότητα; Ποιο σχολείο θα πάει μπροστά; Ποιοι μαθητέςθα εμπνέονται από τους δασκάλους τους; Ποιοι δάσκαλοι θα νιώθουν το σχολείο σαντο σπίτι τους και τους συναδέλφους ως αδελφούς;
Αυτό είναι η δύναμη τους ενός. Η αναμόρφωση προς το καλύτεροτων ανθρώπων με τους οποίους έρχεται σε επικοινωνία.
Ας κλείσουμε με ένα παράδειγμα. Θυμάστε τον Απόστολο Παύλο;Είχε τρομερή εξουσία, να σκοτώνει, να φυλακίζει, να σέρνει κυριολεκτικά τουςχριστιανούς στα μαρτύρια. Ήταν δυνατός και είχε εξουσία στα χέρια του. Μετάόμως από το θαύμα στη Δαμασκό όπου είδε τον Κύριο, είχε πάλι εξουσία, ήταν πάλιδυνατός. Πότε κατάφερε περισσότερα; Όταν τα χαρίσματα του, την θέλησή του, τηδύναμη, τις γνώσεις του τα θεώρησε ως τίποτε. Τότε άλλαξε τον κόσμο ολόκληρο μετις ιεραποστολικές του περιοδείες, την αγάπη του στους ανθρώπους και τηνλατρεία στο μόνο αληθινό Θεό. Τη διδασκαλία του τη σφράγισε με το αίμα του κατάτο πρότυπο του Κυρίου και Θεού Του.
Η αναμόρφωση της μικροκοινωνίας του σχολείου έγκειταιασφαλώςστην έμφαση στην εργασία των ομάδων, στην κατοχή του αντικειμένου του, στηνπίστη στην αποστολή του, στη γνώση των αναγκών και των ενδιαφερόντων τωνπαιδιών του, αν είναι κανείς δάσκαλος, καιτων αναγκών και των ενδιαφερόντων των μαθητών, των συναδέλφων, των γονέων καιτης τοπικής κοινωνίας, αν είναι διευθυντής, και ούτω καθεξής…
Πάνω από όλα όμως έγκειται στην καλλιέργεια του ίδιου τουενός, του καθενός από εμάς!!!
Δείτε:-27ο Παιδαγωγικό Συνέδριο ΧριστιανικήςΕστίας Πατρών
