Οἱσύγχρονοι ἄσωτοι
(Ομιλία του †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)
H δευτέρα Κυριακὴ τοῦ Τριῳδίου, ἀγαπητοίμου, ὀνομάζεται Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου, ἀπὸ τὴν περίφημη σχετικὴ παραβολὴ τοῦΚυρίου, ποὺ χαρακτηρίσθηκε ὡς διαμάντι καὶ κορωνίδα ὅλων τῶν παραβολῶν τῆς ἁγίαςΓραφῆς. Εἶνε παραβολὴ - θησαυρός. Κάποιος εἶπε ὅτι, καὶ ἂν ὁ Χριστὸς δὲν ἔκανεκαμμιά ἄλλη διδασκαλία, ἀρκοῦσε καὶ μόνο ἡ παραβολὴ αὐτὴ ν᾿ ἀποδείξῃ, ὅτι αὐτὸςποὺ τὴν εἶπε εἶνε Θεός• μόνο ὁ καρδιογνώστης μποροῦσε νὰ δώσῃ τέτοια ἀκτινογραφίατῆς καρδιᾶς τοῦ ἀποστάτου ἀλλὰ καὶ μετανοημένου ἀνθρώπου• τέτοιο κείμενο δὲν ὑπάρχειἀλλοῦ στὴν παγκόσμιο φιλολογία.
Μέσα στὶς λέξεις τηςσυμπτύσσεται ὅλο τὸ δρᾶμα ἀλλὰ καὶ ἡ λύσιςτῆς τραγῳδίας μας. Θὰ ἄξιζε νὰ γίνῃ κτῆμα τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων,νὰ ῥιζώσουνσὲ κάθε καρδιὰ οἱ ἀθάνατες ἰδέεςτης. Τί θησαυρὸ κατέχουμε οἱ Χριστιανοί!Θὰ προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε μίαἀμυδρὰ εἰκόνα τοῦ συγχρόνου ἀσώτου.
ΑΣΩΤΙΑ ΣΤΗΝΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Οἱ ἄσωτοι, ἀγαπητοί μου,σήμερα εἶνε πολλοί, ἀναρίθμητοι. Ἄσωτοιὑπάρχουν πρῶτα - πρῶτα μέσ᾽ στὴν οἰκογένεια.Εἶνε τὰ παιδιὰ ἐκεῖναεὐπόρωνγονέων, ποὺ μαζὶ μὲ διεφθαρμένους συντρόφους σπαταλοῦν ποσὰ φανταστικά. Πόσοι τέτοιοι ἄσωτοι υἱοί , μὲ τὸ πρόσχημα ὅτι σπουδάζουν, αἰώνιοι φοιτηταί, διημερεύουν καὶδιανυ-κτερεύουν σὲ κέντρα ἀκολασίαςκαὶ σὰν βδέλλες ἀφαιμάζουν τὰ πατρικὰ βαλάντια! Ἐξ αἰτίας τουςἐξανεμίστηκαν περουσίες, διαλύθηκανοἰκογένειες, κατέβηκαν πρόωρα στὸν τάφο πικραμένοι γονεῖς, ἔσβησανκοπέλλες ποὺ ἀπατήθηκαν ἀπ᾽ αὐτοὺς καὶ μαράζωσαν.Ἄσωτες ὅμως εἶνε καὶ οἱἄμυαλες ἐκεῖνες κόρες , ποὺ περιφρονοῦν τὶς παραδόσεις τῆςὀρθοδόξουοἰκογενείας, ἀποτινάζουν τὸν πατρικὸ ζυγό, βγαίνουν, περιφέρονται ἀργόσχολες, συχνάζουν σὲ κοσμικὰ κέντρα, χασκογελοῦν μὲτὸν πρῶτο τυχόντα, πίνουν, καπνίζουν,χαρτοπαίζουν, σπαταλοῦν πολύτιμο χρόνο,ποὺ οἱ ἀρχαῖες πρόγονοί τους Ναυσικᾶκαὶ Πηνελόπη διέθεταν γιὰ τὴν εὐπρέπεια τοῦ ἑλληνικοῦ
σπιτικοῦ, ποὺ ἔλαμπεἀπὸ τάξι καὶ καθαρότητα.Ἄσωτα παιδιά, ἀλλὰ καὶ —τὸ θλιβερώτερο—ἄσωτοι γονεῖς! Ἄσωτοι πατέρες, ποὺ μπλέκουν σὲἄνομες σχέσεις, λησμονοῦν τὶς ἱερὲς ὑποχρεώσεις τοῦ οἰκογενειάρχου κι ἀφήνουν κλαμένη τὴ σύζυγο, τὸ ἴνδαλμα τῆς νιότης τους, καὶ νηστικὰτὰ παιδιά τους, γυμνά, ἔκθετα σ᾽ ὅλους τοὺς ἀνέμους τῆς κοινωνικῆς δυστυχίας, μὲ τὸ στίγμα τῆς ἐγκαταλείψεως. Ἄσωτες μητέρες καὶ σύζυγοι, ποὺ μὲ ἐλαφρὰ συνείδησι σπάζουν τὸν ἱερὸδεσμὸ τοῦ γάμου, ῥίχνουν στὸ βοῦρκο τῆς ἀτιμίας τὰ στέφανά τους, καὶ χωρὶς ντροπὴσυζοῦνμὲ ἄλλους ἄντρες. Χιλιάδες οἱ παράνομες συμβιώσεις, ποὺ γκρεμίζουντὸ θεσμὸ τῆς οἰκογενείας καὶ κλονίζουν τὰ θεμέλια τοῦ γένους.Πατρίδα, θρήνησε γιὰ τοὺς ἀσώτους αὐ-τοὺςυἱοὺς καὶ θυγατέρες σου!
ΑΣΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ.Ἄσωτοι στὴν οἰκογένεια, ἀλλὰ καὶ πόσοι ἄσωτοιὑπάρχουν στὴν εὐρύτερη οἰκογένεια ποὺ λέγεται κοινωνία! Νέα φάλαγγα ἀσώτων.Τέτοιοι εἶνε π.χ. ὅσοιγιὰ μία ματαίαἐπίδειξι στὴ γιορτή τους, γιὰ μία διασκέδασι, γιὰ μία νύκτα κραιπάληςκαὶ ὀργίων, οἱ νέοι αὐτοὶ Λούκουλλοι , σπαταλοῦνσὲ καιρὸ γενικῆς οἰκονομικῆς κρίσεως τόσαὅσα θὰἔφταναν νὰ θρέψουν γιὰ ἕνα μῆνα ἑκατοντάδεςοἰκογένειες. Ἄσωτοι ἐκεῖνοι ποὺ εὔκολα πλουτίζουν καὶ ἀσύνετα σπαταλοῦν·γι᾽ αὐτοὺς ὁ ἀρχαῖος Διογένης ἔλεγε, ὅτι μοιάζουνμὲ τὶς συκὲς ποὺ φυτρώνουν σὲ γκρεμοὺς καὶδύσβατους τόπους, καὶ τοὺς καρπούς των δὲν γεύονται ἄνθρωποι ἀλλὰτοὺςτρῶνε τὰ ὄρνεα· ἔτσι καὶ τὶς περιουσίες τῶνἀσώτων αὐτῶν ὄχι ὀρφανὰ καὶ χῆρες ἀλλὰγύναια ἁμαρτωλὰ καὶσύντροφοι ἔκφυλοι καὶ κόλακες τὶςκαταβροχθίζουν, κατὰ τὸ ῥητὸ «Ζεῖχύτρα, ζῇ φιλία», δηλαδή· Βράζει ἡ χύτρα τοῦ συμφέροντος; διατηρεῖται καὶ ἡ φιλία·ἔπαυσε ἡ χύτρα; ἀμέσως οἱ σύντροφοιτοῦ ἀσώτου κάνουν φτερὰ κ᾽ἐξαφανίζονται.Ἄσωτοι ἀκόμη εἶνε οἱ ὀκνηροί , ποὺ τίποτακαλὸ δὲν κάνουνγύρω τους. Ἀπ᾽ τὸ πρωὶ λιμνάζουν σὲκαφφενεῖα καὶ φλυαροῦν. Λησμονοῦν τὸ προγονικὸ«χρόνου φείδου» καὶ σπαταλοῦν πολύτιμο χρόνο. Ἄσωτοι καὶὅσοι ἐργάζονται μέν, ἀλλὰ τὸ Σαββατοκύριακοξοδεύουν σὲ διασκεδάσεις ὅ,τι ἔβγαλαν ὅλη τὴν ἑβδομάδα, ποσὰ μὲ τὰ ὁποῖαθὰ ἔχτιζαν πολυκατοικίες. Ἀλλὰ ποῦἀφήνει ὁ ἀλκοολισμός, ἡ μέθη; Ἄσωτοι ἀκόμη οἱ θαμῶνες θεαμάτων, οἱ παῖκτεςτοῦ τζόγου, οἱ χρῆστεςναρκωτικῶν.Κάποιοι ὅμως ἀσωτεύουν ὄχι μόνο στὴν ὕλη ἀλλὰκαὶ στὸ πνεῦμα, καὶ αὐτοί εἶνε οἱ μεγάληςὁλκῆς ἄσωτοι. Παράδειγμα οἱ δημοσιογράφοικαὶ συγγραφεῖς ἐκεῖνοι, ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ χρησιμοποιήσουν τὸ τάλαντό τους γιὰ νὰ προβάλουν τὸ καλὸ καὶ νὰ στιγματίσουντὸ κακό, ἀλλ᾿ αὐτοὶ βυθίζουν τὴν πέννα τους στὴν κοινωνικὴ κοπριὰ καὶ γεμίζουνπε-ριοδικὰ καὶ ἐφημερίδες καὶ μυθιστορήματαμὲαἰσχρὲς περιγραφές, γιὰ νὰ τὰ διαβάζουνοἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ μὴ μείνῃ νέοςἀμόλυντοςστὸν τόπο αὐτόν, ποὺ κάποτε ὑμνοῦσεκαὶστεφάνωνε τὴν αἰδῶ καὶ τὴν παρθενία. Με-γάλοι ἄσωτοι καὶ οἱ ἐπιστήμονες ἐκεῖνοι,ποὺχωρὶς Θεὸ ἐρευνοῦν γιὰ νὰ ἐφεύρουν τὰ καταστρεπτικώτερα μηχανήματα, μὲ τὰ ὁποῖα θὰ ἐξοντώσουν τὴνἀνθρωπότητα…Ἕνας γενικὸς ὁρισμός · Ἄσωτοςεἶνε καὶ λέγεται ὅποιος σπαταλᾷὑλικοὺς καὶ πνευμα-τικοὺς θησαυρούς, ἢ δὲνκάνει καλὴ χρῆσιτῶν μικρῶν ἢ μεγάλων ταλάντων, δωρεῶν,προσόντων,δυνάμεων ἐν γένει, ἢ ἀκόμη τῶνεὐκαιριῶν ποὺ τοῦ δίνει καθημερινῶς ἡ ἀγαθότηςτοῦ Θεοῦ· ὅποιος δὲν θέτει τὸν ἑαυτότουστὴν ὑπηρεσία τῆς ἀληθείας, τῆς ἀρετῆς,τῆς πίστεως, τοῦ φωτός, τοῦΧριστοῦ, ἀλλὰζεύεται καὶ σέρνει τὸ ἅρμα τῆς ἀπωλείας.
ΑΣΩΤΙΑ ΕΝΤΟΣΜΑΣ. Καὶ τώρα ποιός, ἔχοντας ὑπ᾿ ὄψιν αὐτά, μπορεῖ νὰ πῇ, ὅτι ἔθεσε τὸν
ἑαυτό του ἀπολύτως στὴν ὑπηρεσίατοῦ καλοῦ; Καὶ ὁ πλέον δίκαιοςνομιζόμενος δὲν ἔχει ἆραγε στιγμὲς καὶ ὧρες καὶ ἡμέρες, ποὺ ἀφήνειτὸν ἑαυτό τουσὲ χλιαρότητα, ἀδράνεια, ἀδια-φορία; Καὶ μόνο αὐτό; Σὲ πόσες ἄλλες φορὲς ὁ νοῦς δὲν σκέφτηκε τὸ κακό, ἡκαρδιὰ δὲνπόθησε τὸ πονηρό, ἡ γλῶσσα δὲν εἶπε λόγια πικρά, τὰ μάτια δὲν κοίταξαν ἁμαρτωλά, τὰ αὐτιὰ δὲν ἄκουσαν αἰσχρά, τὰ χέρια καὶ τὰπόδιαδὲν κινήθηκαν σὲ ἀπαγορευόμενα;
Μὴ ἀπατώμεθα, κανείς δὲν εἶνε δίκαιος. Ὅλοι λίγο ἢ πολὺεἴμαστε στὸν κλοιὸ τῆς ἀσω-τίας, ὅλοι φθείραμε ὑλικὰ καὶ πνευματικὰ κεφάλαιαποὺ ἔδωσε ὁ Πλάστης. Ἂν καθρεπτισθοῦμε στὴν παραβολή, θὰ δοῦμε ἄσωτο ὄχιμόνο τὸ γείτονα, ἀλλὰ κυρίως τὸν ἑαυτό μας·θὰδοῦμε πῶς μᾶς κατήντησε ὅλους ἡ ἁμαρ-τία καὶ θὰ φρίξουμε· κι ἂν ἔχουμελίγη μετάνοια, θὰ γονατίσουμε καὶ θὰ ποῦμεμὲ συντριβή· Κύριε! ὣς τώρα ἄλλουςμόνο θεωροῦσα καὶ καυτηρίαζα ὡς ἀσώτους· τώρα βλέπω ὅτι πρῶτος ἄσωτοςεἶμαι ἐγώ. «Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου…»
(Λουκ. 15,18-19).Σὲ μιὰ πόλι τῆς Ἀγγλίας ἔφθασε ἕνας θίασοςγιὰ παραστάσεις. Σὲ ἕναν ἠθοποιό, ποὺ ἔπαιζε τὸ ῥόλο γελωτοποιοῦ, κάποιοςἔδωσε μία ἁγία Γραφὴ καὶ τοῦ ζήτησε, ἐκτὸς παραστάσεως, ἐπὶ πληρωμῇ ν᾿ἀπαγγείλῃ μὲ τὴν ὡραία φωνή του μεγαλοφώνως τὴν παραβολὴτοῦ Ἀσώτου. Αὐτὸς δέχτηκε. Ἀνέβηκε κάπου ψηλὰ καὶ ἤρχισε τὴνἀπαγγελία ἀλλὰ μέσα σὲ εἰρωνεῖες τῶνσυντρόφων του. Ὅταν εἶ πε τὴ φράσι «…καὶ ἐκεῖ διεσκόρπισε τὴν οὐσί αν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως», ἕναςτοῦ φωνάζει· «Σὰν κ᾽ἐσένα, Γιάννη». Προχωρεῖ πιὸ κάτω, ἀλλὰ καὶσὲ κάθε νέαφράσι οἱ σύντροφοί του τοῦ φώναζανσυνεχῶς· «Σὰν κ᾽ ἐσένα, Γιάννη». Ἄρχισε νὰ ταράζεται. Κι ὅταν πιὰ ἔφθασεστὶς λέξεις«Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου, καὶ οὐκέτιἐμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου»,συγκλονίστηκε ὁλόκληρος. Ἄρχισε νὰ κλαίῃ,κατέβηκε καὶ ἔτρεξε νὰ γράψῃ γράμμα –σὲ ποιόν; Στὸν πατέρα του! Τί συνέβαινε· ἦταν κι αὐτὸς ἕνας ἄσωτος υἱός, παιδὶ ἑνὸςπλουσί-ου πατέρα τὸν ὁποῖο εἶχε ἐγκαταλείψει, καὶ ἡἱστορία του ἦταν γνωστὴ στὸνθίασο. Ἡ ἀνάγνωσι τῆς παραβολῆς τοῦὑπενθύμισε τὴνκατάστασί του καὶ τὸν ἔφερε σὲ μετάνοια.
* **
Ἡ παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου, ἀγαπητοίμου,εἶνε καὶδική μας ἱστορία καὶ μᾶς φωνάζει· Ἕωςπότε θὰ ζῆτε μακριὰ καὶ θὰ τρῶτεξυλοκέρα-τα τοῦ ἀθέου πολιτισμοῦ;…Ἂς ἐπιστρέψουμε μετανοημένοι,στὸν οὐράνιο Πατέρα μας. Καὶ σύ, ἀνθρωπότης, ὁ μεγάλος ἄσωτος, ποὺ ἀποστάτησες ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ σπαταλᾷς πλούτηἀμύθητα καὶ αἱματοκυλίεσαι φρικτά, τί σκέπτεσαι; Ὅπως μιμήθηκες τὸνἌσωτο στὴν ἀποστασία, μιμήσου τον τώρα καὶστὴν ἐπιστροφή. Ἂν τὰ παιδιά σου ποῦν τὸ «Ἥμαρτον», οὐρανὸς καὶ γῆ θὰσυμφιλιωθοῦν, χοροὶ ἀγγέλων θὰ πανηγυρίζουν· γιατὶ ἡ ἀνθρωπότης ὕστερα ἀπὸ μύριες περιπλανήσεις θὰ εἰσέρχε-ται λυτρωμένη σὲ νέα ζωή, εἰρηνικὴ καὶ μακαρία, τῆς ὁποίας ῥίζα καὶ θεμέλιο θὰεἶνε ὁ Θεός.
Γραπτὴ ὁμιλία στὴν καθαρεύουσα, ποὺ μεταδόθηκε ἀπὸ τὸν ῾Ραδιοφωνικὸ Σταθμὸ Λαρίσσης τὴν 20-2-1949.
