Ο άγιος μάρτυς Πάμφιλος και οι συν αυτώ
Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Αυτοίοι ένδοξοι μάρτυρες, κατά το έκτο έτος του διωγμού του Διοκλητιανού, οδηγήθηκανστο μαρτύριο από διάφορες πόλεις και διάφορα επαγγέλματα και αξιώματα, καισυνενώθηκαν στη μία πίστη του Χριστού. Ο τρόπος της συλλήψεώς τους έγινε ωςεξής: Την ώρα που επρόκειτο αυτοί να διαβούν τις πύλες της πόλης τηςΚαισαρείας, οι φύλακες ζήτησαν να μάθουν ποιοι ήταν και από πού έρχονταν. Αυτοίαποκάλεσαν τους εαυτούς τους χριστιανούς και πατρίδα έχουν την άνω Ιερουσαλήμ.Γι’ αυτόν τον λόγο συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον ηγεμόνα Φιρμιλιανό, μεαποτέλεσμα του μεν Ηλία και αυτών που ήταν μαζί του, μετά από πολλάβασανιστήρια, να κόψουν τα κεφάλια, όπως παρομοίως έκοψαν τα κεφάλια και τουΠαμφίλου και των υπολοίπων. Ο δε Πορφύριος, επειδή επιζητούσε το σώμα τουκυρίου του Παμφίλου, συνελήφθη κι αυτός και παραδόθηκε στη φωτιά. Το ίδιο και οΙουλιανός, επειδή ασπαζόταν τα σώματα των αγίων, ρίχτηκε στις φλόγες. Αλλά κι οΘεόδουλος, σταυρώθηκε σε ξύλο, και μαρτύρησε έτσι. Τελείται δε ησύναξή τους στην αγιότατη μεγάλη Εκκλησία».
Σανάλλοι δώδεκα απόστολοι προβάλλονται από την Εκκλησία μας σήμερα οι άγιοι δώδεκαμάρτυρες: ο ιερέας Πάμφιλος, ο Ουάλης, ο Σέλευκος, ο Δανιήλ, ο Θεόδουλος, ο Ησαΐας,ο Ιερεμίας, ο Ηλίας, ο Πορφύριος, ο Παύλος, ο Ιουλιανός και ο Σαμουήλ, κιαυτό λόγω του λογισμού τους που κινούνταν με τον ίδιο ζήλο τωναποστόλων, ως προς τη σταθερότητα της πίστης τους και την αφοβία τους απέναντιστα μαρτύρια. «Καθώς γίνατε ισάριθμοι με τους αποστόλους, αθλοφόροι,αναλάβατε λογισμό ίδιου ζήλου με αυτούς, χωρίς να φοβηθείτε την άθεη ωμότητατων τυράννων. Αλλά αφού κηρύξατε με ανδρεία και σταθερότητα τον Σωτήρα,υπομείνατε τις στρεβλώσεις των μελών» («Αποστόλων ισάριθμοι, αθλοφόροι,γενόμενοι, λογισμόν ομόζηλον ανελάβετε, μη πτοηθέντες την άθεον τυράννωνωμότητα∙αλλ’ ανδρείως και στερρώς τον Σωτήρα κηρύξαντες, υπεμείνατετων μελών τας στρεβλώσεις» (στιχηρό εσπερινού). Ο άγιος Θεοφάνης ο υμνογράφοςπροβαίνει και στην ερμηνεία αυτής της ταυτότητας λογισμού τους και τηςχαρισματικής εμμονής τους στο μαρτύριο, μολονότι προέρχονταν οι περισσότεροιαπό διαφορετικές περιοχές και δεν σχετίζονταν προ του μαρτυρίου μεταξύ τους: «Ηδωδεκάριθμη φάλαγγα συγκροτήθηκε από τη δύναμη του Παναγίου Πνεύματος» («Δυνάμειτου Παναγίου Πνεύματος, η δωδεκάριθμος συγκροτηθείσα φάλαγξ») (ωδή α΄). Το ΆγιοΠνεύμα δηλαδή ήταν Εκείνο που τους ένωσε, όπως γενικά ενώνει κατά τρόποουσιαστικό τους ανθρώπους, έστω και αν μεταξύ τους μπορεί να είναι άγνωστοι.Πρόκειται για μία αλήθεια που είχε επισημανθεί ήδη απαρχής του χριστιανισμού,όχι μόνον από τους ίδιους τους χριστιανούς, αλλά και από τους ειδωλολάτρες: οιχριστιανοί γνωρίζονται, έλεγαν, και πριν ακόμη γνωριστούν. Είναι η μία πίστη, οένας Κύριος, το ένα βάπτισμα που ακριβώς ενεργοποιεί σ’ αυτούς την παρουσία τουΑγίου Πνεύματος και κάνει ένα τις καρδιές τους.
Τογεγονός της ενότητας των δώδεκα μαρτύρων, έστω και χωρίς γνωριμία πριν από τομαρτύριό τους, κάνει τον άγιο υμνογράφο να τους δει και ως σμικρογραφία τηςίδιας της Εκκλησίας. Η Εκκλησία αποτελεί το σώμα του Χριστού που περιλαμβάνειόλους τους πιστούς ανθρώπους ανά τον κόσμο, ανεξάρτητα από φυλή, γλώσσα, φύλο,μόρφωση, κοινωνική τάξη. Το ενοποιό στοιχείο είναι, όπως είπαμε, η μία πίστη,το ένα βάπτισμα, ο ένας Κύριος. Το κοινό τους μαρτύριο λοιπόν, παρόλη τηδιαφορετικότητά τους, είναι μία εξαγγελία αυτού που είναι η Εκκλησία: η αγκαλιάτου Κυρίου για όλους τους ανθρώπους. Στην τετάρτη ωδή μάς το τονίζει: «Ήλθατεαπό ποικίλα πολιτεύματα και αξιωθήκατε να διασώζετε εν σμικρώ ολόκληρο τον τύποτης Εκκλησίας, γι’ αυτό και με συμφωνία κραυγάζετε: Δόξα στη δύναμή Σου, Κύριε»(«Από ποικίλων αχθέντες πολιτευμάτων, ως εν βραχεί ολόκληρον τύπον εκκλησίαςσώζειν ηξιώθητε, συμφώνως κραυγάζοντες∙Δόξα τη δυνάμει σου, Κύριε»).
Χρειάζεταιόμως να επεκτείνουμε αυτό που προηγουμένως ανέφερε ο άγιος Θεοφάνης, ότι δηλαδήη ενότητα των δώδεκα μαρτύρων ήταν απόρροια της παρουσίας του αγίου Πνεύματος.Κι είναι μία διευκρίνιση που κάνει όχι μία φορά ο άγιος υμνογράφος. Το ΆγιοΠνεύμα συγκρότησε σε μία φάλαγγα και τους δώδεκα, διότι βρήκε έτοιμη την καρδίατους για κάτι τέτοιο. Τους βρήκε δηλαδή, κατά το ίδιο το όνομα του αγίουΠαμφίλου, σε ετοιμότητα αγάπης, φιλίας, προς τον Χριστό. Μόνον όποιος έχειμεταθέσει εν αγάπη την ύπαρξή του σε Εκείνον, μπορεί να δει ενεργούσα μέσα τουκαι την ενοποιό παρουσία του Πνεύματος του Θεού. «Αγάπησες τα θεία θελήματα τουΧριστού κι έτσι αναδείχτηκες φιλόχριστος σωτήρας των πιστών, γενναιόφρονΠάμφιλε» («Φιλήσας Χριστού τα θεία θελήματα, εδείχθης πιστών ακέστωρφιλόχριστος, γενναιόφρον Πάμφιλε»), μας λέει το κοντάκιο της εορτής. Κι αλλού,στους στίχους του συναξαρίου: «Αγαπώντας ο Πάμφιλος Εσένα, Λόγε, παραπάνω απόόλα, και την αποτομή της κεφαλής του την θεωρούσε αγαπητή» («Υπέρ το παν σεΠάμφιλος φιλών, Λόγε, και την τομήν ηγείτο της κάρας φίλην»).
Ακολουθείν
