Η εξορίατων πρωτοπλάστων. Το στάδιο των αρετών
Γράφει οπ. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης
α) Η λατρευτική γλώσσα της Εκκλησίας είναιιστορική αλλά και εσχατολογική, πρακτική αλλά και θεωρητική, ρεαλιστική αλλάκαι συμβολική. Η συμβολική γλώσσα έχει παιδαγωγικό, αναγωγικό και μυσταγωγικόχαρακτήρα.
Η ΜεγάληΣαρακοστή παρομοιάζεται στην υμνολογία της εκκλησίας με «στάδιο αρετών». Στοπνευματικό αυτό στάδιο εισέρχεται ο φιλότιμος αγωνιστής οπλισμένος με την«πανοπλία του Σταυρού». Έτσι, αγωνιζόμενος σταθερά με ακράδαντη πίστη, καρδιακήπροσευχή, ελεημοσύνη και νηστεία, αναμένει το στεφάνι της δόξας από τονδωρεοδότη Κύριο.
β) Οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Σαρακοστή είναιπροπαρασκευαστικές, καθώς ανοίγει το Τριώδιο και οι πιστοί μυσταγωγούνται στηντελωνική προσευχή, στο ήθος της συντετριμμένης καρδίας, στην άνευ όρων μετάνοιακαι την ευσπλαχνία του Θεού. Παράλληλα την Κυριακή της Απόκρεω αναγγέλλεται ότιμέτρο κρίσεως των ανθρώπων στην έσχατη κρίση θα είναι η αγάπη, η οποία έχειευρύτατο κοινωνικό περιεχόμενο. Ο Κύριος ταυτίζει τον εαυτό του με τους καταφρονεμένους,τους ξένους, τους φυλακισμένους και τους γυμνούς του κόσμου τούτου. Κι εκείνοςπου συμπονάει και φροντίζει για όλους αυτούς, τον ίδιο το Χριστό περιποιείταικαι «φιλεύει».
γ) Στο σημερινό Συναξάρι αναφέρεται: «Τη Κυριακή τηςΤυροφάγου, ανάμνησιν ποιούμεθα της από του παραδείσου της τρυφής εξορίας τουπρωτοπλάστου Αδάμ». Η υπενθύμιση της πτώσεως των πρωτοπλάστων αλλά και τωνδεινών που επακολούθησαν για το ανθρώπινο γένος, λειτουργεί αφυπνιστικά γιακάθε άνθρωπο. Με τον τρόπο αυτό δείχνεται «εμπράκτως πόσον καλόν και ωφέλιμονπράγμα είναι η νηστεία εις την ανθρωπίνην φύσιν, και πάλιν εκ του εναντίου,πόσον κακόν και αισχρόν είναι η αδηφαγία». Η νηστεία όμως των τροφών δεναποτελεί αυτοσκοπό, είναι υπομνηστική της αποχής από τις κακίες και τα πάθη.Γι’ αυτό ο Μ. Βασίλειος επι-σημαίνει: «Αληθής νηστεία η των κακών αλλοτρίωσις».Και η πραγματική νη-στεία αφορά ολόκληρο τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική οντότητα,όλες τις αισθήσεις και όλα τα μέρη της ψυχής του, το λογιστικό, το θυμοειδέςκαι το επιθυμητικό.
δ) Η Κυριακή της Τυρινής είναι γνωστή και ως Κυριακήτης συγχωρήσεως. Κλήρος και λαός συνηθίζουν μετά τον κατανυκτικό εσπερινό νασυγχωρούν και να συγχωρούνται, για να εισέλθουν απερίσπαστοι στο πνευματικόστάδιο της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάτι ανάλογο γίνεται και σε πολλές χριστιανικέςοικογένειες. Διότι δεν μπορεί κάποιος να λάβει μέρος στον αγώνα αυτό μεπροοπτική τη νίκη, αν δεν απαλλαγεί από τη μνησικακία, την έχθρα, το μίσος, τοφθόνο και όλα εκείνα τα πάθη που οδηγούν στη διατάραξη των σχέσεων κοινωνίας μετον Θεό και τον συνάνθρωπο.
ε) Η Α’ Κυριακή των Νηστειών έχει χαρακτηριστεί ωςΚυριακή της Ορθο-δοξίας. Ο αγώνας της άσκησης, της μετάνοιας, της προσευχής καιτης νηστείας δεν φέρνει καρπούς, αν δεν στηρίζεται στην ορθή πίστη. Η ΟρθόδοξηΕκκλησία της Ανα-το-λής έχει το προνόμιο να διασώζει την αλήθεια της πίστεωςγια το Θεό, τον ανθρωπο και τον κόσμο. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, πουεορτάζεται τη Β’ Κυριακή των Νηστειών επιμένει στην κάθαρση της καρδιάς από ταπάθη και επικαλείται τη θεία βοήθεια για τον φωτισμό του νοός. Την Γ’ Κυριακήτων Νηστειών προβάλλεται ο ζωοποιός Σταυρός, που μοιάζει με ευσκιόφυλλο δένδρο.Κι όπως οι οδοιπόροι αναψύχονται στην έρημο όταν βρίσκουν μικρή όαση, έτσι καιοι χριστιανοί αναπαύονται πνευματικά στο μέσον της ειρηνικής πορείας όταναντικρίζουν τον Σταυρό του Χριστού.
στ) Την Δ’ Κυριακή των Νηστειών η εκκλησία μνημονεύειτον όσιο Ιωάννη της Κλίμακος, θυμίζοντας ότι η πνευματική ζωή ομοιάζει μεανοδική κλίμακα. Απώτερος στόχος να φθάσει ο πιστός στην ενδιάθετη πίστη, τηνελπίδα και την ανιδιοτελή αγάπη. Την Πέμπτη Κυριακή των Νηστειών προβάλλεται τοπρόσωπο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Φανερώνεται έτσι ο καρπός τηςμετάνοιας, της άσκησης, της προσευχής, της ταπείνωσης και της αληθινής νηστείας.
ζ) Η Σαρακοστή υπενθυμίζει ακόμη την τεσσαρακονθήμερηνηστεία του Κυρίου στην έρημο, αλλά και την επίπονη πορεία του Μωυσή προς τη γητης επαγγελίας. Μακάριος ο γνήσιος αθλητής του Χριστού, που ιδιαίτερα κατά τηνπερίοδο αυτή θα αγωνισθεί φιλότιμα, ειρηνικά και φιλάδελφα χωρίς υποκρισία καιαυτάρέσκεια πνευματική. Αυτός θα γευθεί όντως το στέφανο της νίκης ενάντια στηφθορά και τον θάνατο. Θα γευθεί τη χαρά της λαμπροφόρου Αναστάσεως του Κυρίουμας.
