Ο όσιος πατήρ ημών και ομολογητής Κασσιανός ο Ρωμαίος (29Φεβρουαρίου)
Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Οόσιος Κασσιανός (5ος μ.Χ. αι.) ήταν από την πόλη της Ρώμης, υιός ενδόξωνκαι λαμπρών γονέων. Από την αρχή ήδη της ζωής του απέκτησε μεγάλο έρωτα προς ταγράμματα. Με τη σπουδή του λοιπόν σ’ αυτά και με τη φυσική του ευφυΐαασχολήθηκε με όλη την ελληνική παιδεία και μελέτησε επισταμένως φιλοσοφία καιαστρονομία. Έμαθε επίσης καλά και τη θεία Γραφή και έφτασε στο ανώτερο δυνατότης γνώσεώς της. Τέλος, αφού κόσμησε τη ζωή του με την αγνότητα και τηνκαθαρότητα της ψυχής, έφυγε από την πατρίδα του, πήγε σε μοναχική σκήτη κιακολούθησε τον μοναχικό βίο. Παραδομένος στο μοναστήρι εξάσκησε κάθε υπακοή,έμαθε από εκεί κάθε ασκητική σκληραγωγία, κι αφού συνήθισε έτσι τον εαυτό τουκι έφθασε από την άκρα υπακοή στην άκρα διάκριση, προχώρησε και στην ησυχία.Έκανε πολλά χρόνια στην ησυχαστική ζωή, υποβάλλοντας τον εαυτό του σεμεγαλύτερες ακόμη σκληραγωγίες, με αποτέλεσμα να γίνει περισσότερο έμπειρος καιασκητικός.
Κάποιαστιγμή λοιπόν έφυγε από την ησυχία αυτή και επισκέφτηκε όλα τα μοναστήρια τηςΑιγύπτου και της Θηβαΐδος , το όρος της Νητρίας, όπως και τα μοναστήρια τηςΑσίας και του Πόντου και της Καππαδοκίας και όλης της Ανατολής. Από τηνπεριδιάβασή του αυτή αποτύπωσε τους βίους όλων των μοναχών και τους τύπους καιτις ασκητικές τους διαγωγές, όπως ούτε και το κερί ακόμη δεν αποτυπώνει τουςτύπους των δακτυλιδιών. Και φανερώνουν τούτο τα βιβλία που γράφτηκαν από αυτόν,τα οποία είναι γεμάτα από κάθε ακρίβεια και σοφία και ωφέλεια, όπως και όλες οιάλλες συγγραφές του και οι διδασκαλίες του. Αυτές τις συγγραφές τουόποιος τις μελετήσει επισταμένως και σοβαρά, θα δρέψει μεγάλη ωφέλεια και θαγνωρίσει από αυτές και τον βίο και τον τρόπο ζωής του συγγραφέα. Έτσι λοιπόνέζησε ο θείος αυτός άνδρας, έτσι πολιτεύτηκε, μέχρις ότου μετέβη προς τιςαιώνιες μονές».
Ησυντριπτική πλειοψηφία των ύμνων της Εκκλησίας μας αναφέρεται στο διδασκαλικόχάρισμα του οσίου Κασσιανού του Ρωμαίου. Ο άγιος Ιωσήφ, ο συνθέτης του κανόνατου οσίου, χωρίς βεβαίως να παραλείπει τον σπουδαίο ασκητικό τρόπο ζωής του,διά του οποίου έφθασε σε επίπεδα θέωσης – «Με ολοκληρωτική στροφή προς τον Θεό,απομακρύνθηκες, θαυμάσιε, από όλα τα εμπαθή νοήματα κι έγινες φως, προχωρώνταςστη θέωση με τη μέθεξη των πνευματικών» («ολοτρόπω νεύσει προς Θεόν, πάντων,αξιάγαστε, των εμπαθών νοημάτων εξένευσας, και φως εχρημάτισας, ταις μεθέξεσιταις αϋλοις θεούμενος») (ωδή α΄) – τονίζει κυρίως τις ένθεες διδαχές του. Δενυπάρχει σχεδόν ωδή του κανόνα του χωρίς να αναφέρεται σ’ αυτές τις διδαχές, οιοποίες όμως δεν αποτελούν πρωτίστως καρπό της φυσικής οξύνοιάς του ή τωνσπουδαίων όντως μελετών του, αλλά φωτισμό του αγίου Πνεύματος από την αγιασμένηαποδεδειγμένα ζωή του. Με άλλα λόγια, ο όσιος Κασσιανός - ο οποίος μας άφησεσπουδαία ασκητικά συγγράμματα, που μερικά από αυτά συμπεριλήφθηκαν μάλιστα στηγνωστή ανά τον κόσμο συλλογή της Φιλοκαλίας των ιερών νηπτικών από τον άγιοΝικόδημο τον Αγιορείτη - αυτό που ζούσε και έβλεπε ως αγία εμπειρία και τωναγίων της Εκκλησίας μας, αυτό και κατέγραψε, καθοδηγώντας έτσι καιφωτίζοντας όχι μόνον τους μοναχούς της Εκκλησίας, αλλά και το σύνολο τωνπιστών.
«Λάμπονταςσαν αστέρι με τον λόγο και τον βίο σου, Κασσιανέ, φωτίζεις όλα τα πληρώματα τηςγης, διώχνοντας τη θολούρα της άγνοιας» («Λάμπων ως αστήρ τω λόγω και τω βίω,Κασσιανέ, φωτίζεις άπαντα της γης τα πληρώματα, της αγνοίας υπεξαίρων αχλύν»)(ωδή η΄). «Καθώς ήσουν προσκολλημένος πάντοτε στον Θεό με νηστείες καιαγρυπνίες, μακάριε, φάνηκες υψηλότερος από κάθε επίγεια ηδονή, καιφωτιζόμενος αδιάκοπα από τις θεϊκές αναβάσεις σου ανέβλυσες τους ποταμούς τηςδιδασκαλίας, που ποτίζουν τις καρδιές των πιστών και εκθέτουν τη σωτήρια γνώση,θεόφρον Κασσιανέ» («Νηστείαις αγρυπνίαις τω Θεώ αεί προσκολλώμενος, απάσηςηδονής υψηλότερος, μακάριε, εδείχθης, και καλαίς αναβάσεσιν απαύστωςφωτιζόμενος, έβλυσας διδασκαλίας ρείθρα, των πιστών αρδεύοντα καρδίας, καιγνώσιν εκτιθέντα, Κασσιανέ θεόφρον, σωτήριον») (στιχηρό εσπερινού). «Γέμισε ηκαρδιά σου από τη σοφία του Θεού, πάνσοφε, και ανέβλυσε με το φωτισμό του ΑγίουΠνεύματος άβυσσο διδασκαλίας» («Σοφίας πληρωθείσά σου η καρδία, πάνσοφε,διδασκαλίας άβυσσον, εν αγίω έβλυσε Πνεύματι») (ωδή γ΄). Θα μπορούσε κανείς ναπει έτσι ότι οι λόγοι του και οι διδασκαλίες του συνιστούν ένα άρωμα θεϊκό, τακείμενά του είναι θεόπνευστα, διότι ακριβώς βγαίνουν από μία ζωή ευωδιαστή απότη χάρη του Πνεύματος του Θεού. Κι είναι τούτο το συμπέρασμα πράγματι του αγίουΙωσήφ, το οποίο το αποδέχτηκε και το έκανε τραγούδι της και η Εκκλησία. «Σανηδύπνοο ρόδο μας ευωδιάζουν οι θεόπνευστοι λόγοι της θείας γλώσσας σου. Διότιεσύ έγινες ευωδία του, για χάρη μας από το άπειρο έλεός Του, σαρκωθέντος Θεού,θεοφόρε πανσεβάσμιε» («Ως ρόδον ηδύπνοον ημάς ευωδιάζουσιν οι θεόπνευστοι λόγοιτης θείας γλώττης σου∙συ γαρ ευωδία εγένου του δι’ ημάς Θεού σαρκωθέντος δι’άμετρον έλεος, θεοφόρε πανσεβάσμιε») (ωδή θ’ ).
Είναιευνόητο έτσι ότι οι λόγοι του οσίου Κασσιανού έχουν ως περιεχόμενο την οδό τηνοποία ο Κύριος πρότεινε στους πιστούς Του, προκειμένου να εισέλθουν στηΒασιλεία του Θεού. Και η οδός του Κυρίου ήταν και είναι πάντοτε η στενή καιθλιμμένη οδός των ιχνών Εκείνου, δηλαδή η οδός του Σταυρού ως υπέρβαση τωνπαθών και άρση της αγάπης, που οδηγεί όμως στην ίδια τη ζωή, εν αντιθέσει προςτην πλατειά και ευρύχωρη οδό της αμαρτίας, που οδηγεί όμως στην απώλεια και τηνκαταστροφή. «Τι στενή και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν. Καιπλατεία η οδός και ευρύχωρος η απάγουσα εις τον απώλειαν» (ο Κύριος). Ο άγιοςΙωσήφ επισημαίνει: «Περπάτησες, πάτερ, την οδό τη στενή, κι αυτήν υπέδειξες μεόλα σου τα λόγια. Κι αυτήν την οδό όσοι την βαδίζουν καλά εισάγονται στο πλάτοςτου Παραδείσου» («Την οδόν την στενήν, Πάτερ, ώδευσας, πάσι τε τοις λόγοις σουταύτην υπέδειξας, ην οι καλώς βαδίζοντες, Παραδείσου προς πλάτος εισάγονται»)(ωδή ς΄).
Μεβάση τα παραπάνω ο άγιος Ιωσήφ δεν διστάζει να χαρακτηρίσει τον όσιο Κασσιανόκαι ως ιατρό. Ο όσιος ήταν και παραμένει ιατρός των ψυχών, γιατί ακριβώςρυθμίζει τα φρονήματα των μοναχών και όλων των πιστών που μελετούν τα λόγιατου. «Έγινες ιατρός των ψυχών με τα θεία σου διδάγματα, Κασσιανέ, διότιρυθμίζεις τα φρονήματα των Μοναχών με τη χάρη του Θεού, και τους υποδεικνύειςάριστα την οδό που οδηγεί προς την αιώνια ζωή» («Ιατρός γεγένησαι ψυχών, θείοιςσου διδάγμασι, Κασσιανέ, ρυθμίζων τα φρονήματα Μοναστών εν χάριτι, και τηνφέρουσαν προς ζωήν την αιώνιον άριστα δεικνύων τρίβον») (ωδή α΄). Κι είναιαληθές: οι περισσότερες αρρώστιες, και μάλιστα οι ψυχικές, που εμμένουσεςσωματοποιούνται, έχουν ως πηγή τους «φρονήματα», πλανεμένουςλογισμούς. Όπως σημειώνει επ’ αυτού ο μακαριστός Γέροντας ΘεόκλητοςΔιονυσιάτης, στην εισαγωγή του στη Φιλοκαλία για τον όσιο Κασσιανό: «οι‘λογισμοί’ κατά βάθος αποτελούν τα θανάσιμα λεγόμενα πάθη, όταν, από την μησωστή χρήση τους, σταδιακά γίνονται έξεις, αποκτούν δύναμη, στερεώνονται στηνψυχή, αναχωνεύονται με τη νοερή ουσία της και μεταβάλλονται σε ‘σκληρέςουσίες’, κατά την έκφραση του αββά Ισαάκ του Σύρου». Ψυχοθεραπευτής αληθής καιιατρός λοιπόν ο όσιος Κασσιανός και ευτυχής η στιγμή που θα πάρουμε στα χέριαμας τα θεόπνευστα κείμενά του.
Ακολουθείν
