ΓιώργοςΣαραντάρης Ένας άγνωστος μεγάλος Έλληνας
Το βιβλίο του Γιώργου Ν.Παπαθανασόπουλου* για τον Γιώργο Σαραντάρη, αυτόν τον άγνωστο μεγάλο Έλληνα, τον ιδιοφυή ποιητή καιβαθύ στοχαστή της δεκαετίας του 1930, παρουσιάστηκε τη Δευτέρα, 5 Μαρτίου, στηναίθουσα της Στοάς του Βιβλίου. Το βιβλίο παρουσίασε πρώτος ο Σωτήρης Γουνελάς,ο οποίος αναφέρθηκε στο φιλοσοφικό μέρος του έργου Σαραντάρη και στις επιρροέςπου δέχθηκε κυρίως από τους Ντοστογιέφσκι και Ζαμπέλιο. Επίσης χαρακτήρισεενδιαφέρον το μέρος του βιβλίου που αναφέρεται στην αλληλογραφία του Σαραντάρημε τον Θεσσαλονικιό λογοτέχνη Ν.Γ. Πεντζίκη. Στη συνέχεια η ποιήτρια κα ΟλυμπίαΚαράγιωργα ασχολήθηκε κυρίως με το αισθητικό μέρος του βιβλίου, αποσπάσματα απότο οποίο διάβασαν οι γνωστοί ηθοποιοί Κατερίνα Λέχου και Γρηγόρης Βαλτινός. Οιίδιοι απάγγειλαν\ ποιήματα του Σαραντάρη, που περιέχονται στο βιβλίο.
Ο συγγραφέας του βιβλίου κλείνονταςτην παρουσίαση στην αρχή μίλησε για το πώς έγραψε το βιβλίο, "αυτό τοφτωχό, αλλά με πολλή αγάπη γραμμένο πόνημα", όπως το χαρακτήρισε. Είπεσυγκεκριμένα:
"ΟΓιώργος Σαραντάρης μου κέντρισε το ενδιαφέρον ως άνθρωπος, ως ποιητής και ωςδιανοούμενος, μέσα από τις συζητήσεις που είχα με τον πρώτο του εξάδελφοΠαναγιώτη Σαραντάρη. Ακολούθησε έρευνα μου, η οποία κράτησε επτά χρόνια και διατης οποίας προσπέλασα σε πολύ ανέκδοτο υλικό του ποιητή και στοχαστή.Αποκαλύφθηκε έτσι στην ψυχή μου μια σπουδαία προσωπικότητα των γραμμάτων μας,που θυσιάστηκε για την Πατρίδα στον πόλεμο του 40-41, σε ηλικία 33 ετών. Κιόμως άφησε πλούσιο και σημαντικό έργο".
Στη συνέχεια με ένα επιγραμματικόδεκάλογο ο συγγραφέας περιέγραψε την προσωπικότητα του ποιητή και διανοούμενου,όπως την βίωσε μέσα από την έρευνα του:
1. ΟΓιώργος Σαραντάρη ήταν καινοτόμος ποιητής. Ήταν πρωτοπόρος στην ελληνική ποίησητου καιρού του και παράλληλα πρόβαλε και ενίσχυσε να δουλέψουν στο ταλέντο τουςποιητές, όπως ο Ελύτης και η Καρέλλη. Έγραψε με μοναδική ευαισθησία καιεξαιρετική έμπνευση. Παρά το ότι στα ελληνικά ήταν αυτοδίδακτος, αφού σχολείοκαι πανεπιστήμιο πήγε στην Ιταλία, το ταλέντο του ήταν τόσο μεγάλο, που τονέκαμε να ξεπερνά τις όποιες ατέλειες στη γλώσσα. Η ψυχή του ήταν πλημμυρισμένη από ποίηση. ΤονΙούνιο του 1942, ένα δηλαδή περίπου χρόνο μετά τον θάνατο του Σαραντάρη ο Γ.Κατσίμπαλης απέστειλε στη "Νέα Εστία" την τελευταία μελέτη τουποιητή, που την είχε γράψει τον Αύγουστο του 1940, λίγο πριν επιστρατευθεί καιχάσει τη ζωή του στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο, που επακολούθησε. Τίτλος της"Γύρω από την κριτική" και σ' αυτή γράφει, μεταξύ των άλλων, ο Γ.Σαραντάρης κάτι που συμπυκνώνει το πιστεύω του: " Ο ευσυνείδητος κριτικός λέγει μονάχα, δείχνοντας τον ποιητή' -Αυτός είναι! Ακούστε τον' είναι ίδιος μ' εμάς, όμως είναι βέβαιος για κάτι πουδεν γεμίζει ακόμα τις δικές μας καρδιές' γι' αυτόν η αιωνιότητα είναι τόσοπροσιτή, όπως για σας η φύση. Ακούστε τον' δεν θα φοβάστε πια τους φυσικούςνόμους. Οι φυσικοί νόμοι θα γίνουν για εσάς νόμοι του Θεού!".
2. Ήταν βαθύς στοχαστής και διανοούμενος.Αντίθετα από το ρεύμα του καιρού του με τα φιλοσοφικά του δοκίμια διατύπωσεπρωτότυπη νεοελληνική φιλοσοφική σκέψη, ανεξαρτητοποιημένη από τηναρχαιοελληνική και απαλλαγμένη προσμίξεων από την γερμανική και την άλληευρωπαϊκή φιλοσοφία, που τότε ήταν του συρμού.
3. Ήτανυπεράνω κάθε τι του υλικού, του χοϊκού και αυτό του επέτρεψε να είναι ελεύθεροςστη σκέψη, προφητικός στην αντίληψη, απόλυτος στις θέσεις του και ασυμβίβαστοςστην κριτική του. Ζούσε με καθολική αφοσίωση στην ποίηση και στη φιλοσοφικήσκέψη και έγραφε ακατάπαυστα.
4. Ήτανπατριώτης. Ήρθε, το 1931, στην Ελλάδα να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία,ενώ έως τότε ζούσε στην Ιταλία και μπορούσε να αποφύγει τη στράτευση του.Ευχαρίστως δέχθηκε την επιστράτευση του, τον Αύγουστο του 1940, ενώ ήτανκαχεκτικός και ασθενής στο σώμα και τον ταλαιπωρούσε μεγάλη μυωπία. Πολέμησεστην πρώτη γραμμή, όπου, όπως ήταν φυσικό, ασθένησε και έχασε τη ζωή του. ΟΕλύτης θεώρησε τον θάνατο του εκτέλεση από την γραφειοκρατία του καιρού του,εμείς τον χαρακτηρίζουμε θυσία.
5. Ήταν Χριστιανός, με μια βαθιά αγάπη στονΘεάνθρωπο Ιησού. Ο λόγος του κοφτός και απόλυτος: " Όποιος παραδέχεται τηναλήθεια του Χριστού δεν δύναται να παραδεχθεί άλλη αλήθεια".
6. Είχε επίγνωση της προσωρινότητας του βίου καιβίωνε καθημερινά την αιωνιότητα.
7. Έχονταςζήσει στην Ιταλία τα 2/3 της ζωής του δεν είχε κανένα σύμπλεγμα έναντι τηςΔύσης. Έγραψε χαρακτηριστικά ότι η Δύση δεν χρειάζεται να μας μάθει τίποτεπερισσότερο εκτός από τον τεχνικό πολιτισμό, γιατί, όπως έγραψε, "στον πνευματικό πολιτισμό όταν κανείςδεν κατέχει πίστη είναι σαν να μην κατέχει τίποτε και η Δύση δεν κατέχειτίποτε, μήτε για τον εαυτό της".
8. Ήτανένα γενναίο και ιδιαίτερα δυνατό πνεύμα. Μέσα από τις μελέτες του και τηνιδιοφυία του μπόρεσε να κρίνει τη γραμματεία της Δύσης, ότι ήταν εγκλωβισμένηστον ηδονισμό, σε όλες του τις μορφές.
9. Ήτανπροφητικός. Η ελευθερία του και η πνευματικότητα του ήταν εκείνη που τον έκανενα γράψει το 1938, ότι ο κομμουνισμός δεν θα επιβιώσει στην πατρίδα του Ντοστογιέφσκι, που θαύμαζε.
10.Ωςάνθρωπος ήταν ευαίσθητος, απλός, έντιμος, ανιδιοτελής. Δεν δίσταζε νασυμμετέχει σε όλες τις λογοτεχνικές ή φιλοσοφικές συζητήσεις του καιρού του,χωρίς όμως να γίνεται μέρος κάποιας "παρέας". Και παρέες του ήσαν,μεταξύ των άλλων, οι Ελύτης, Καρέλλη, Μελισσάνθη, Βρεττάκος, Εγγονόπουλος,Πεντζίκης, Βαρβιτσιώτης και, στο φιλοσοφικό κομμάτι, οι Κανελλόπουλος,Θεοδωρακόπουλος, Τσάτσος και Δεσποτόπουλος.
Στη σύντομη αναφορά του στο βιβλίο που έγραψε για τον Γ. Σαραντάρη ο Γ.Ν. Παπαθανασόπουλοςτόνισε πως η γνωριμία του με αυτή τη μεγάλη προσωπικότητα των γραμμάτων μας τονενέπνευσε για την πάρα πέρα ζωή του. Θεώρησε επίσης ότι όφειλε να γράψει τοβιβλίο για τον Σαραντάρη γιατί είναι μια έμμεση αντίθεση σε όσα πάνε να μαςεπιβάλουν, δικοί και ξένοι. Και τόνισε καταχειροκροτούμενος: "ΟΈλληνας δεν είναι αυτός που τον κατάντησαν οι δικοί και οι ξένοι, ο Έλληναςείναι ο Σαραντάρης, ο Μακρυγιάννης, ο Παπαδιαμάντης, κι ακόμη ο γιατρός Παπανικολάου, Έλληνες είμαστε όλοι εμείς πουεργαζόμαστε και με τον ιδρώτα του προσώπου μας, τις ικανότητες μας, τηνεργατικότητα μας, τη νοικοκυροσύνη μας δημιουργήσαμε αυτό που κατεστράφη απόαλόγιστες πολιτικές".
Τέλος υπογράμμισε ότι μεγάλο θέμα είναι η διάκριση στηζωή του κάθε ανθρώπου, να μπορεί δηλαδή να διακρίνει το καλό από το κακό, τοευτελές από το ακριβό, το σημαντικό από το ασήμαντο. Είναι σημαντικό ναδιαχειρίζεται σωστά τον χρόνο του, ναδιατρίβει στα ωφέλιμα για την ψυχή του και να αποκρούει τα ζημιογόνα. Καιπρόσθεσε: "Είναι θετικό για εμάςόλους να έχουμε στη ζωή μας πρότυπα, παραδείγματα, οδοδείκτες. Ένα τέτοιοςοδοδείκτης είναι ο Γιώργος Σαραντάρης. Στην παγκοσμιοποίηση, στονκοσμοπολιτισμό, στον συγκρητισμό και στην προσπάθεια μετατροπής μας σε άμορφημάζα, χωρίς ρίζες, χωρίς παράδοση, χωρίς αρχές και αξίες μας χρειάζεται η παρέα και το παράδειγμα τουΣαραντάρη".-
*Το βιβλίο επιγράφεται "Γιώργος Σαραντάρης: ο άνθρωπος, ο ποιητής, οδιανοούμενος", κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Έκπληξη" καιαποτελείται από 400 σελίδες.
