Την Επιτροπή για τα νέα αναλυτικά προγράμματα τουμαθήματος των Θρησκευτικών «αποτελούν ο αναπληρωτής καθηγητής Θεολογίας τουΠανεπιστημίου Κύπρου Σταύρος Φωτίου και ο σύμβουλος του ελληνικού ΠαιδαγωγικούΙνστιτούτου Σταύρος Γιαγκάζογλου.»(εδώ)
Δείτε και: Το (νέο) μάθηματων Θρησκευτικών στην Κύπρο
Θρησκευτικά στο δημόσιο σχολείο
>Ο πρόεδρος της επιτροπής για τo ΝΑΠ του μαθήματος απαντά στις επικρίσεις
Με τη συμπλήρωση τεσσάρων μηνών από τησταδιακή εισαγωγή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων στη Μέση Εκπαίδευση οκαθηγητής που ηγήθηκε της επιτροπής για τη συγγραφή του ΝΑΠ των Θρησκευτικών,Σταύρος Φωτίου, απευθύνει πρόσκληση για έναν καλόπιστο διάλογο γύρω από τοευαίσθητο αυτό θέμα και δίνει απαντήσεις σε επικρίσειςπου ειπώθηκαν για το νέο αναλυτικό. Σε άρθρο το οποίο ετοίμασεαποκλειστικά για τον «Φ» ο κ. Φωτίου επισημαίνει ότι τομάθημα των Θρησκευτικών στο δημόσιο σχολείο δεν είναι στενά ομολογιακό ούτεμάθημα θρησκειολογικό. Είναι μάθημα θεολογικής επίγνωσης, όπως εξηγεί, καθώςάγει στην οικείωση με τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα και τις απαντήσεις τους,την οικεία πίστη και τις άλλες και την επίδρασή τους σε διάφορους τομείς τηςζωής. Ως τέτοιο, υποστηρίζει πως θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό γιαόλους και όχι να δίνονται απαλλαγές σε παιδιά διαφορετικής θρησκευτικότητας.Γιατί, σύμφωνα με τον ίδιο, «τίποτε δεν επιβάλλεται». Πιο κάτω παραθέτουμε τοπλήρες κείμενο του άρθρου του κ. Φωτίου:
Σύμφωνα με το ΝέοΑναλυτικό Πρόγραμμα σκοπός του μαθήματος των Θρησκευτικών είναι οι μαθητές καιοι μαθήτριες να γνωρίσουν: α) την Ορθόδοξη Εκκλησία, β) τα μεγάλα θρησκεύματακαι γ) το θρησκευτικό φαινόμενο.
Ως προς το πρώτο μέροςτου σκοπού, ηζωή ως αρμονική κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό και, κατ’ επέκταση, με τονεαυτό του, τον συνάνθρωπό του και τη φύση, είναι η πρόταση ζωής που το μάθημαπαρουσιάζει ενώπιον της ελευθερίας των μαθητριών/τών. Και τούτο διότι ο Θεόςείναι κοινωνία ελευθερίας και αγάπης του Πατρός, του Υιού και του ΑγίουΠνεύματος: το εγώ, το εσύ, ο άλλος συγκατοικούν στο εμείς· ο ένας με τον άλλο,διά του άλλου, για τον άλλο. Εδώ συνυπάρχουν αρμονικά η ενότητα και η διαφορά:κάθε πρόσωπο είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο και ταυτόχρονα βρίσκεται σεαπόλυτη ενότητα με τα άλλα. Ο τρόπος αυτός ύπαρξης της Αγίας Τριάδας καθίσταται-τηρουμένων των σχετικών αναλογιών- αρχέτυπο της ζωής για τους ανθρώπους. Ωςπρος τον άνθρωπο το μάθημα τον αντιλαμβάνεται ως ενιαία ψυχοσωματική οντότητα.Ο άνθρωπος είναι «σωματικός ως το πνεύμα και πνευματικός ως το σώμα». Σώμα καιψυχή αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοεπιδρούν. Κατά συνέπεια το μάθημα καλλιεργείισόρροπα και τη λογική και το συναίσθημα και τη βούληση.
Δεύτερος υπαρξιακός στόχος -ως έκφραση τουπεριέχοντος υπαρξιακού σκοπού, της κοινωνίας με τον Θεό- είναι η αρμονικήκοινωνία του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του. Ζητούμενο η μεταμόρφωση κάθεπτυχής της ζωής, ώστε π.χ. η πολιτική να ενώνει τους πολίτες στον πολιτισμό, ηεργασία να μεταμορφώνει τον κόσμο σε κόσμημα, η οικονομία να θεραπεύεισυγκεκριμένες ανάγκες συγκεκριμένων ανθρώπων.
Τρίτος υπαρξιακός στόχος είναι η αρμονική σχέση του ανθρώπου μετη φύση. Λειτουργική σχέση με τη φύση σημαίνει, πρώτο, αναγνώριση της αξίαςκάθε όντος μέσα στη δημιουργία, και, δεύτερο, κατανόηση του ρόλου του μέσα στημεγάλη κοσμική λειτουργία που λέγεται ζωή.
Σε σχέση με το δεύτερο και τον τρίτοσκοπό του μαθήματος, γνώση των θρησκειών και του θρησκευτικού φαινομένουσημαίνει οι μαθήτριες και οι μαθητές να κατανοούν τη διαφορετική οντολογία κάθεθρησκείας, τη δική της δηλαδή αντίληψη για τη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό,τον εαυτό του, το συνάνθρωπό του και τη φύση. Τούτο σημαίνει ότι κάθε θρησκείανοηματοδοτεί διαφορετικά την οικονομία, την εργασία, τον έρωτα, την τέχνη κ.λπ.Συνεπώς οι διάφορες θρησκείες δεν λένε τα ίδια πράγματα. Ερμηνείες με βάσηεπιμέρους φαινόμενα μιας θρησκείας, αποκομμένα από το οργανικό της όλο, πουθεωρούνται ότι είναι τα ίδια με άλλων θρησκειών γιατί ομοιάζουν φαινομενικά,είναι άκρως εσφαλμένες.
Κατά συνέπεια το μάθημα των Θρησκευτικών καλείται να προσφέρει στους μαθητέςκαι τις μαθήτριες τα κριτήρια εκείνα με τα οποία να ερμηνεύουν ορθά τιςθρησκείες. Στόχος η αλληλογνωριμία και ο αλληλοσεβασμός, η εύρυθμη συνύπαρξημέσα στα πλαίσια μιας ευνομούμενης πολιτείας. Ώστε, κάθε άνθρωπος να βιώνειελεύθερα την πίστη του, αφήνοντας στον άλλο την ελευθερία να κρίνει την αλήθειάτης.
Κατά συνέπεια το μάθημα των Θρησκευτικών καλείται να προσφέρει στους μαθητέςκαι τις μαθήτριες τα κριτήρια εκείνα με τα οποία να ερμηνεύουν ορθά τιςθρησκείες. Στόχος η αλληλογνωριμία και ο αλληλοσεβασμός, η εύρυθμη συνύπαρξημέσα στα πλαίσια μιας ευνομούμενης πολιτείας. Ώστε, κάθε άνθρωπος να βιώνειελεύθερα την πίστη του, αφήνοντας στον άλλο την ελευθερία να κρίνει την αλήθειάτης.
Το μάθημα των Θρησκευτικών στο δημόσιο σχολείο δεν είναιούτε στενά ομολογιακό ούτε μάθημα θρησκειολογικό. Είναι μάθημα θεολογικήςεπίγνωσης: άγει στην οικείωση με τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα και τιςαπαντήσεις τους, την οικεία πίστη και τις άλλες, την επίδρασή τους στηνιστορία, τη σχέση τους με την εργασία, την οικονομία, την τέχνη. Αναγωγή είναι η ερμηνεία του κόσμου τότε η απουσία τής θεολογικής οπτικής στερείτον άνθρωπο από μία βασική ερμηνευτική της ζωής και του παγκόσμιου γίγνεσθαι.
Συνεπώς το μάθημα των Θρησκευτικώνπρέπει να είναι υποχρεωτικό για όλους. Όπως η παιδεία μας ξεκινά π.χ. από τηΝεοελληνική Λογοτεχνία και προχωρά στις άλλες, όπως η Ιστορία ξεκινά από τηνελληνική και προχωρεί στις άλλες, έτσι και τα Θρησκευτικά ξεκινούν από τηνΟρθόδοξη Εκκλησία και προχωρούν στους άλλους. Όπως κάποιος δεν επιτρέπεται νααπαλλαγεί από το μάθημα της Ιστορίας λόγω διαφορετικής εθνότητας, έτσι δενπρέπει κάποιος να απαλλάσσεται από το μάθημα των Θρησκευτικών λόγω διαφορετικήςθρησκευτικότητας. Διότι τίποτε δεν επιβάλλεται. Ο/η εκπαιδευτικός, με αγάπηαλλά χωρίς φανατισμό, οφείλει να παρουσιάζει ορθά, θεολογικά και παιδαγωγικά, ταπράγματα, σεβόμενος/η απόλυτα την ελευθερία των μαθητών του.
Η απάντηση στις αιχμές ήρθε από την Ελλάδα
Η διάταξη της ύλης του Νέου Αναλυτικούδεν έγινε με τη γνωστή γραμμική διάταξη, για τον απλούστατο λόγο ότι η γραμμικήδιάταξη δεν είναι παιδοκεντρική.Πρόσφατα, ανακινήθηκε το θέμα της μη γραμμικής διάταξης της ύλης, πράγμακαθόλου κακό, αφού θα έδινε την ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων επί τουζητήματος. Αυτό που είναι κακό είναι ότι κάποιοι άφησαν αιχμές ότι η νέαδιάταξη της ύλης έγινε με σκοπό τη μη συμπόρευση του μαθήματος με το αντίστοιχοστην Ελλάδα. Ως πρόεδρος της Επιτροπής αντιστάθηκα στον πειρασμό να απαντήσω σεαυτή την προσβολή κατά των Ελληνοκυπρίων Θεολόγων. Η απάντηση όμως ήλθε από τηνΕλλάδα. Πριν λίγες μέρες, δημοσιεύθησαν τα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα τηςΕλλάδας. Το Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα των Θρησκευτικών εγκαταλείπει και αυτό τηγραμμική διάταξη της ύλης και υιοθετεί την ίδια φιλοσοφία, μεθοδολογία,εμπλουτισμό κ.λπ. με αυτή της Κύπρου. Η Ελλάδα συμπορεύεται με την Κύπρο.
Σημ.: Ο Σταύρος Σ. Φωτίου είναι αναπληρωτής καθηγητής στο ΤμήμαΕπιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και πρόεδρος της επιτροπήςγια τη συγγραφή του νέου αναλυτικού προγράμματος των Θρησκευτικών.
Σημ.: Ο Σταύρος Σ. Φωτίου είναι αναπληρωτής καθηγητής στο ΤμήμαΕπιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και πρόεδρος της επιτροπήςγια τη συγγραφή του νέου αναλυτικού προγράμματος των Θρησκευτικών.
Στόχος δεν είναι ναεκχριστιανίσει τους μετανάστες
Πέρσι, η επιτροπή πουανέλαβε τη συγγραφή Νέου Αναλυτικού Προγράμματος για το μάθημα των Θρησκευτικώνανήρτησε το κείμενο στη σχετική ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας. ΣτηνΕπιτροπή μετείχαν ανεξαιρέτως όσοι εκπαιδευτικοί θεολόγοι είχαν ζητήσεισυμμετοχή σε αυτή, ύστερα από ανοικτή πρόσκληση. Το κείμενο είχε επίσηςεγκριθεί από τον Σύνδεσμο Θεολόγων Κύπρου και την Παγκύπρια Ένωση ΕλλήνωνΘεολόγων.
Είναι αυτονόητο ότι τοκείμενο δεν διεκδικούσε το αλάθητο, γι’ αυτό με την ανάρτησή του η Επιτροπήπροσκαλούσε κάθεενδιαφερόμενο να υποβάλει εισηγήσεις, σχόλια, διορθώσεις κ.λπ. Ουδείς υπέβαλεοτιδήποτε. Είναι σαφές, ότι η κοινότητα των θεολόγων εκπαιδευτικών έχειπάντα βαρύνοντα λόγο, όπως ασφαλώς και κάθε άλλος ενδιαφερόμενος. Κατάσυνέπεια, κάθε διάλογος για τον σκοπό, τον χαρακτήρα, τις προκλήσεις κ.ά. τουμαθήματος των Θρησκευτικών στο δημόσιο σχολείο είναι θεμιτός καικαλοδεχούμενος. Με προϋποθέσεις, βέβαια, την επιχειρηματολογία, τονσεβασμό των διαλεγομένων, τη γνώση των πραγμάτων, το νηφάλιο ύφος. Σεεισήγηση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας Κύπρου, που ψηφίστηκε ομόφωνα κατά τησυνεδρία τής 17/6/2005, αναφέρονται τα εξής: «Θα μπορούσε να προταχθεί τοεπιχείρημα ότι στο πολυπολιτισμικό περιβάλλον που ζούμε και λαμβανομένου υπόψητου θρησκειακού μωσαϊκού του μαθητικού πληθυσμού δεν θα είχε θέση τομάθημα των Θρησκευτικών που αφορά τη θρησκευτική ταυτότητα μιας μερίδας, έστωκαι της πλειοψηφίας των μαθητών, δηλαδή των Ορθοδόξων Χριστιανών. Στοεπιχείρημα αυτό θα μπορούσαμε να αντιτάξουμε την ακολουθούμενη από το εκπαιδευτικόμας σύστημα πολιτική στα άλλα μαθήματα. Αν ο Πακιστανός, ο Σριλανκέζος, οΙνδός, ο Αιγύπτιος κ.λπ. που φοιτά στα σχολεία μας παρακολουθεί Ομήρου Οδύσσειαή Ιλιάδα και Ελληνική Ιστορία, γιατί αυτά διαλαμβάνονται στο εκπαιδευτικό σύστηματου τόπου, γιατί ενοχλεί το μάθημα των Θρησκευτικών και το περιεχόμενό του;Όπως τα άλλα μαθήματα δεν στοχεύουν να εξελληνίσουν τους μετανάστες, έτσι καιτα Θρησκευτικά δεν στοχεύουν να τους εκχριστιανίσουν. Με την κριτικήσκέψη που του αναπτύσσει το σχολείο, ο μαθητής μπορεί να τοποθετηθεί με τον έναή τον άλλο τρόπο απέναντι στο περιεχόμενο του μαθήματος.
Εξάλλου η Εκκλησίαδιακρίνει το μάθημα των Θρησκευτικών από την Κατήχηση. Σκοπός του μαθήματος είναι να προσφέρειαπό τη μια γνώση για την οικεία πίστη, αλλά και γνωριμία, από την άλλη, με τοπανανθρώπινο και διαχρονικό φαινόμενο της θρησκείας. Ιδιαίτερα σήμεραπου το θρησκευτικό φαινόμενο επαναμφανίζεται στο παγκόσμιο προσκήνιο,καθίσταται ακόμα πιο αναγκαία η επαρκής μελέτη του» (Περιοδικό ΑπόστολοςΒαρνάβας 66 (2005) σελ. 264-265).
“Φιλελεύθερος”18/12/2011
