Οάγιος ιερομάρτυς Ιγνάτιος ο Θεοφόρος
Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Ο άγιος Ιγνάτιος ήταν διάδοχος τωνΑποστόλων, δεύτερος μετά τον Εύοδο επίσκοπος της Εκκλησίας των Αντιοχέων,μαθητής του Ιωάννου του Θεολόγου μαζί με τον επίσκοπο της Εκκλησίας τωνΣμυρναίων Πολύκαρπο. Οδηγήθηκε στον βασιλιά Τραϊανό, όταν αυτός διάβαινε προςτους Πάρθους. Κι αφού ο βασιλιάς συζήτησε επ’ αρκετόν μαζί του και διεπίστωσετο αμετάθετο της πίστεώς του στον Χριστό, αμέσως έδωσε εντολή να τον κτυπήσουνμε μολύβδινες σφαίρες. Κι αφού του άπλωσαν τα χέρια, του έβαλαν φωτιά. Τουέφλεξαν στη συνέχεια τις πλευρές με αναμμένα ξύλα βουτηγμένα στο λάδι, τονέβαλαν να σταθεί πάνω σε άνθρακες, του έξυσαν τις σάρκες με σιδερένια νύχια.Επειδή όμως υπερίσχυσε σε όλα αυτά, στάλθηκε δεμένος με συνοδεία δέκαστρατιωτών στη Ρώμη, για να γίνει τροφή των θηρίων. Αφού οδηγήθηκε στη Ρώμη καιστήριξε κατά την πορεία του τις Εκκλησίες των πόλεων από τις οποίες διερχόταν,προσευχήθηκε να φαγωθεί από τα θηρία, ώστε, όπως έλεγε, να γίνω καθαρός άρτοςστον Θεό.
Γι’ αυτό, όταν ρίχτηκε στο αμφιθέατρο, κατασπαράχθηκε από ταλιοντάρια που τα άφησαν να επιπέσουν εναντίον του, αφήνοντας από αυτόν μόνον ταπαχύτερα από τα οστά του, τα οποία μαζεύτηκαν και μεταφέρθηκαν στην Αντιόχεια.Ο άγιος Ιγνάτιος ήταν ο μακάριος εκείνος, τον οποίο, όταν ακόμη ήταν νήπιο,λένε ότι τον αγκάλιασε ο Δεσπότης Χριστός και είπε: Εάν κανείς δεν ταπεινώσειτον εαυτό του σαν το παιδί αυτό, δεν πρόκειται να εισέλθει στη Βασιλεία τωνΟυρανών. Και όποιος δεχθεί ένα από τα παιδιά αυτά στο όνομά μου, εμένα δέχεται.Για τον λόγο αυτό κλήθηκε και Θεοφόρος. Αυτόν τίμησε με εγκώμια και ο άγιοςπατέρας μας Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Τελείται δε η σύναξή του στην αγιότατηΜεγάλη Εκκλησία».
Δεν θα σταθούμε στις όντως εκ φωτόςΘεού ποιητικές συλλήψεις του μεγάλου υμνογράφου της Εκκλησίας μας αγίου ΑνδρέουΚρήτης για τον άγιο Ιγνάτιο τον Θεοφόρο. Δεν θα επιμείνουμε δηλαδή στη σύνδεσηπου επιχειρεί να κάνει μεταξύ Χριστουγέννων και εορτής του αγίου («Των λαμπρώναγώνων σου η φωτοφόρος ημέρα προκηρύττει άπασι τον εκ Παρθένου τεχθέντα∙ τούτουγαρ διψών εκ πόθου κατατρυφήσαι, έσπευσας υπό θηρίων αναλωθήναι», δηλαδή: ηφωτοφόρος ημέρα των λαμπρών αγώνων σου προκηρύσσει σε όλους αυτόν που γεννήθηκεαπό Παρθένο. Διότι διψώντας να απολαύσεις πάρα πολύ τον Κύριο από πόθο,έσπευσες να φαγωθείς από τα θηρία), ούτε στον παραλληλισμό που επιχειρεί μεταξύαυτού και του πατριάρχη Αβραάμ, θέλοντας να τονίσει το μέγεθος της θυσίας τουκαι βρίσκοντας και πάλι ευκαιρία να αναφερθεί στο γεγονός της Γέννησης τουΧριστού («Αβραάμ μεν ποτε τον υιόν εθυσίαζε, την σφαγήν προτυπών του ταπάντα κατέχοντος, και νυν εν σπηλαίω σπεύδοντος τεχθήναι∙ συ δε θεόφρον,όλον προσήγαγες σαυτόν ώσπερ σφάγιον…τω Κτίστη σου», δηλαδή: Ο Αβραάμ κάποτεθυσίαζε τον υιό του Ισαάκ, προτυπώνοντας έτσι τη σφαγή Αυτού που κατέχει ταπάντα και σπεύδει τώρα να γεννηθεί σε σπήλαιο∙ κι εσύ, θεόφρον, πρόσφερεςόλον τον εαυτό σου σαν σφάγιο στον Κτίστη σου). Ούτε όμως ακόμη θα αναφερθούμεστη σπουδαία αφαιρετικής μορφής έμπνευσή του, να δει αφενός ως δημίους τουαγίου τα σιαγόνια των λιονταριών, αφετέρου ως τάφο του τα σπλάχνακαι τα στομάχια εκείνων: «Οι των θηρών οδόντες μοι, φησί, γενέσθωσαν ξίφη καιρομφαίαι και σφαγαί∙τάφος δε μοι τα των λεόντων σπλάγχνα έστω». (Τα δόντια τωνθηρίων, λέγει, ας γίνουν για μένα ξίφη και ρομφαίες και σφαγές, ενώ τάφος μουας είναι τα σπλάχνα των λιονταριών).
Εκείνο που κυρίως αξίζει να τονίσεικανείς περισσότερο από την κατά Χριστόν πολιτεία του αγίου Ιγνατίου είναι ό,τιο άγιος Ανδρέας Κρήτης σημειώνει, θέλοντας να δείξει τη διπλή διάσταση τουέργου του και συνεπώς την προσφορά του στην Εκκλησία: το μαρτύριο και τηνποιμαντική του. «Υμνείσθω Ιγνάτιος, ο μέγας Ιερεύς, διττώς στεφανούμενος, ωςΜάρτυς και Ποιμήν». (Ας υμνηθεί ο Ιγνάτιος, ο μέγας Ιερέας, με διπλό στεφάνι:ως μάρτυρας και ως Ποιμένας). Γιατί η επικέντρωση κυρίως στο μαρτύριο και τηνποιμαντική του; Διότι αφενός ήταν εκείνος ο αποστολικός πατέρας πουθεολόγησε περί του μαρτυρίου, ως γεγονότος που αποτελεί απάντηση αγάπης καιέρωτος στην αγάπη και τον έρωτα του ίδιου του εν Χριστώ Θεού μας. Τοχριστιανικό μαρτύριο δηλαδή, η θυσία του εαυτού χάριν της εμμονής στην πίστητου Χριστού δεν συνιστά μία μονομερή πρωτοβουλία ενός ανθρώπου, έστω και πιστούσε κάτι, αλλά είναι η φυσική στάση του ανθρώπου που ένιωσε στην ύπαρξή του τηναπειρία αγάπης του Δημιουργού απέναντί του. Είναι αυτό που σημείωνε ο απόστολοςΙωάννης ο Θεολόγος, ο δάσκαλος του αγίου Ιγνατίου: «ημείς αγαπώμεν ότι Αυτόςπρώτος ηγάπησεν ημάς». Πρώτα μας αγάπησε ο Χριστός, Αυτός πρώτα θυσιάστηκε γιαεμάς, και εμείς έπειτα με τη δύναμη Εκείνου μπορούμε και Τον αγαπάμε, κι ακόμηκαι θυσιαζόμαστε για Εκείνον. Το ίδιο εξέφραζε και ο απόστολοςΠαύλος, όταν τόνιζε ότι οι πιστοί γνωρίζουμε τον Χριστό, δηλαδή στεκόμαστε μεαγάπη απέναντί Του – η αγάπη φέρνει τη γνώση – διότι Εκείνος πρώτα μας γνώρισε,δηλαδή μας αγάπη. «Γνόντες τον Θεόν, μάλλον δε γνωσθέντες υπ’ Αυτού».
Ο τονισμός της αγάπης προς τον Χριστό,ως θερμού έρωτα προς Εκείνον, αποτελεί τον πυρήνα της εν Χριστώ ύπαρξης τουαγίου Ιγνατίου. Δεν μιλάμε για μία απλή στροφή του νου και της καρδιάς προςΕκείνον. Δεν μιλάμε για μία συμπάθεια. Τέτοιες καταστάσεις θεωρούνται τα πρώτασκαλοπάτια, που υποβαθμίζουν πολύ αυτό που ένιωθε ο άγιος Ιγνάτιος.Η αγάπη του προς τον Χριστό, κυριολεκτικά φωτιά πυρακτωμένη στοέπακρον, μπορεί να παραλληλισθεί μόνον με τα ανάλογα αισθήματα και τιςπνευματικές εμπειρίες των αποστόλων Ιωάννου και Παύλου. Δεν είναιτυχαίο ότι τον χαρακτήρισαν συνεχιστή των δύο αυτών μεγάλων αποστόλων, πουζούσαν σε σχέση ταύτισης με τον ίδιο τον Χριστό. Γι’ αυτό και οάγιος υμνογράφος δεν παύει να εξυμνεί, στο μεγαλύτερο τμήμα της ακολουθίας πουσυνέθεσε, ακριβώς αυτόν τον θερμό έρωτα του αγίου προς τον Κύριο.
«Ο τετρωμένος αγάπη τητελεία, ότε ο πρηστήριος έρως ανέφλεγε σου την ψυχήν, ιερώτατε, προς τονΔεσπότην, σε κατεπείγων, Πάτερ, πορεύεσθαι» (Ιερώτατε Ιγνάτιε, συ πουπληγώθηκες από την τέλεια αγάπη, όταν ο φλογισμένος έρωτας σού κατέφλεγε τηνψυχή, βιάζοντάς σε να πορευτείς, Πάτερ, προς τον Δεσπότη Κύριο)∙ «Ζέων ειςαεί τω πνεύματι, ο ιερομάρτυς, έκραζε συν πόθω, εν μέσω των κινδύνων∙ Χριστόνδιώκω χαίρων, Χριστώ συνεσταύρωμαι∙ ζω δε ουκέτι μεν εγώ, ζη δε φησίν, ενεμοί μόνος Χριστός» (Φλογισμένος στο πνεύμα πάντοτε, ο ιερομάρτυςΙγνάτιος, έκραζε με πόθο, μέσα στους κινδύνους: Με χαρά καταδιώκω τον Χριστό,είμαι σταυρωμένος μαζί με τον Χριστό. Δεν ζω πια εγώ, αλλά, λέγει, ζει μέσα μουαποκλειστικά ο Χριστός)∙ «Χριστού σπεύδω γενέσθαι, Χριστού μόνου ερώ∙ όλοςγαρ Χριστού ειμι, εβόας αθλητά∙ Αυτόν διώκω, αυτόν επείγομαι φθάσαι∙ καιδιά τούτο πυρ και ξίφος και θηρία, πάντα καρτερώ, ίνα τύχω αυτού» (Σπεύδω ναγίνω μαθητής του Χριστού. Μόνο τον Χριστό επιθυμώ. Διότι όλος ανήκω σ’ Αυτόν,φώναζες αθλητή. Αυτός είναι η επιδίωξή μου, Αυτόν βιάζομαι να φθάσω. Και γι’αυτό η φωτιά και το ξίφος και τα θηρία, όλα τα υπομένω, προκειμένου νασυναντηθώ μαζί Του).
Κι εκτός από το μαρτύριο ο άγιοςΑνδρέας ο Κρήτης τονίζει αφετέρουτην ποιμαντική του ιερομάρτυρα Ιγνατίου.Ο άγιος Ιγνάτιος υπήρξε ο ποιμένας που ακριβώς θεολόγησε προς χάρη του ποιμνίουτου. Και βεβαίως ήταν αληθινός ποιμένας, γιατί αυτό που δίδασκε πρώτα το ζούσε,φτάνοντας στο σημείο και της θυσίας του εαυτού του προς χάρη του Χριστού καιτων πιστών του. Κατά τον λόγο του ίδιου του Κυρίου: «ο ποιμήν ο καλός την ψυχήναυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων». Κι αυτήν τη θυσιαστική αγάπη του την βλέπουμεαποτυπωμένη στις εξαίσιες και Καινοδιαθηκικού ύψους επιστολές του. Με τιςεπιστολές που άφησε ο άγιος ιερομάρτυρας, καρπός των τελευταίων ημερών του,στην πορεία του προς τη Ρώμη και το μαρτύριό του, καταθέτει την ίδια την ψυχήτου και το βάθος της αγάπης του προς τον Χριστό, όπως είπαμε, και τους ενΧριστώ αδελφούς του. Σ’ αυτές βλέπουμε τον αληθινό μέγα ιερέα Ιγνάτιο, ναιερουργεί τον ίδιο τον εαυτό του, προσφέροντάς τον θυσία στον Χριστό. Σαν τοσιτάρι που αλεσμένο από τα δόντια των θηρίων και φλογισμένο στη φωτιά τηςαγάπης κατατίθεται ως καθαρός άρτος ενώπιον του Χριστού. «Σίτος υπάρχω τουΚτίσαντος και δι’ οδόντων δει με θηρίων πάντως αλήθεσθαι, ίνα τω Λόγωκαθαρώτατος άρτος φανώ τω Θεώ ημών» (Είμαι σιτάρι του Δημιουργού Θεού καιμε τα δόντια των θηρίων πρέπει να αλεστώ οπωσδήποτε, προκειμένου να φανώ στονΛόγο Χριστό, τον Θεό μας, καθαρότατος άρτος).
Δεν είναι όμως οι επιστολές του αγίουΙγνατίου μνημείο μόνο της αγάπης του προς τον Χριστό. Μέσα σ’ αυτές περιέχονταικαι οι απόψεις του που στήριξαν την Εκκλησία σε εποχή που κινδύνευε αυτή απόδιαφόρους αρνητές της. «Του Παύλου μιμούμενος τους κατά τόπον κινδύνουςΙγνάτιε, και υπάρχων δέσμιος, ου κατενάρκησας, στηρίζων γράμμασι πυκνοίς ταςΕκκλησίας Χριστού». (Μιμούμενος τους κινδύνους που πέρασε σταδιάφορα μέρη ο Παύλος, Ιγνάτιε, και όντας δέσμιος, δεν σταμάτησες καθόλου ναστηρίζεις με πυκνά γράμματα τις Εκκλησίες του Χριστού). «Ουκ επαύσω και δέσμιοςων στηρίζων τας Εκκλησίας επιστέλλων κατά πόλιν πάσι τοις Χριστού ιεράρχαιςθαρρείν». (Δεν έπαυσες και δέσμιος ακόμη να στηρίζεις τις Εκκλησίες, στέλνονταςεπιστολές, από κάθε πόλη που περνούσες, σε όλους τους ιεράρχες του Χριστού, καιλέγοντάς τους να έχουν θάρρος). Ο άγιος Ανδρέας βεβαίως λόγω της φύσεως τουέργου του: να εγκωμιάσει τον άγιο Ιγνάτιο, δεν προσδιορίζει, πέραν της αγάπηςτου αγίου προς τον Χριστό, και τις άλλες αλήθειες και προτροπές του. Κι αυτάπου τόνιζε, πράγματι ήταν στηριγμός που έσωσαν την Εκκλησία από τουςκινδύνους των αιρετικών: τη θέση του επισκόπου, ως ορατού κέντρου τηςΕκκλησίας, την ενότητα επομένως αυτής που υπάρχει από τον επέχοντα θέση Χριστούεπίσκοπο, τη συμμετοχή στη μία Θεία Ευχαριστία, την οποία τελεί σε κάθε τόπο οΕπίσκοπος. Η θεολογία του αγίου Ιγνατίου, η πρώτη σοβαρή μετά τους Αποστόλουςθεολογία της Εκκλησίας, είναι όντως μεγαλειώδης. Ο άγιος υμνογράφος όμωςείπαμε, γνώστης της θεολογίας αυτής, δεν έχει την «πολυτέλεια» να την προσφέρειως ύμνο στο πλήρωμα των πιστών. Του αρκεί, και αρκεί και σε εμάς βεβαίως, ηθερμότητα που εισπράττουμε από τον Θεοφόρο άγιο, ιερομάρτυρα Ιγνάτιο. (Είναιτυχαίο άραγε ότι και το ίδιο το όνομά του: Ιγνάτιος προέρχεται από το λατινικόignis, που σημαίνει φωτιά;) Ο έρωτάς του για τον Χριστό άλλωστε ήταν τέτοιος,που επικάλυπτε και επικαλύπτει τα πάντα.
Ακολουθείν
