Ένας ασυμβίβαστος Ιεράρχης
Ιερομάρτυς Ανδρόνικος Αρχιεπίσκοπος Πέρμ (1870-1918)
του Ηγουμένου Δαμάσκηνου (Ορλόφσκι)
Διασκευή από τα ρωσικά
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2011
***
«…και η δική μαςπατρίδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη Ιστορική καμπή, σε μιαν εποχή πού παρουσιάζειεκπληκτική και ανησυχητική ομοιότητα μ' εκείνην της προεπαναστατικής Ρωσίας…»
«Η ζωή έχει γίνει πια,τρομερή για όλους. Έχουμε αυτοεξευτελιστεί μπροστά σ' όλους τουςλαούς του κόσμου. Μας αποφεύγουν σαν την πανούκλα και συνεννοούνται ήδη, όσοεμείς αλληλοτρωγόμαστε, να μοιραστούν τη λατρευτή μας πατρίδα... Εμείς οι ίδιοιρημάζαμε την πατρίδα μας,…
Άς στραφούμε όλοι μεκαρδιά γεμάτη συντριβή στον Θεό, πού μας τιμώρησε δίκαια για τα άνομα έργα μας.Ας ικετέψουμε θερμά τον Κύριο να μας λυπηθεί.
Άς παρακινήσουμε και ταπαιδιά μας και τους συγγενείς μας όλους να ζητήσουν το έλεος του Θεού. ΜόνοΕκείνος μπορεί να μας σώσει τώρα, όπως σε παλαιότερα δύσκολα χρόνια έσωσε τους προγονούςμας».
«Περιμένετε όλοιεσείς οι επίδοξοι μεταρρυθμιστές της Αγίας Εκκλησίας! Θα γίνει και εδώ χωρισμόςτης Εκκλησίας από το Κράτος -δίχως τη θέληση μας- και θα ακολουθήσειαναπόφευκτα διωγμός της Εκκλησίας από το όχι απλώς άθρησκο αλλά αντιχριστιανικόκράτος... Είτε το θέλουμε είτε όχι, μια τέτοια εξέλιξηδεν είναι μακριά. Πρέπει, λοιπόν, να ετοιμαζόμαστε, γιατί η πίστη μας θαδοκιμαστεί σαν σε φωτιά από το πνεύμα του Αντίχριστου πρώτα και από τον ίδιοτον Αντίχριστο έπειτα...».
«...Το ρεύμα τουφιλελευθερισμού θα κατακτήσει το σχολείο, οπότε και οι αντιχριστιανικοί τουστόχοι θα είναι εξασφαλισμένοι. Να γιατί οι οπαδοί του φιλελευθερισμού δείχνουν τόσηεύνοια προς κάθε αίρεση του Χριστιανισμού και προς τις άλλες θρησκείες».
«Να, λοιπόν, τίκρύβεται πίσω από τη λεγόμενη "απελευθέρωση": η συνωμοσία εναντίοντου Χριστού»
***
Πρόλογος
ΟΛΟΥΣ τουςχριστιανικούς αιώνες και σ' όλους τους τόπους, οπού κηρύχθηκε το Ευαγγέλιο, το θείο δένδρο της πίστεως ποτίστηκε, αναπτύχθηκε καικάρπισε «εις ζωήν αίώνιον» (Ίω. 4:36) με μαρτυρικό αίμα. Στον εικοστό αιώνα, πάντως, η Εκκλησία της Ρωσίαςαξιώθηκε να αναδείξει τους περισσότερους μάρτυρες. Ο εβδομηντάχρονος διωγμόςτης (1917-1987) από το άθεο μπολσεβικικό καθεστώς δεν υστέρησε σε σκληρότητατων διωγμών της αρχαίας Εκκλησίας από τους ειδωλολάτρες Ρωμαίους αυτοκράτορες.Ναοί και μοναστήρια σφραγίστηκαν ή κατεδαφίστηκαν. Εκκλησιαστικές περιουσίεςδημεύτηκαν, θεολογικές και ιερατικές σχολές κλείστηκαν. Εκατομμύρια πιστοί-κληρικοί, μοναχοί και λαϊκοί- γνώρισαν τις φυλακές, την εξορία, τα στρατόπεδασυγκεντρώσεως, τους πιο φρικτούς βασανισμούς. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοιμάρτυρες και ομολογητές της πίστεως θάφτηκαν στη ρωσική γη σαν τους σπόρους τουσιταριού για ν' αναστήσουν και πάλι την Αγία Ρωσία, πού είχε πεθάνει πολύ πριναπό την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Γιατί πρέπει να επισημανθεί πώς η επιβολή του άθεου κομμουνιστικού καθεστώτος δεν ήτανπαρά το φυσικό επακόλουθο και η θλιβερή κατάληξη της σταδιακής πνευματικήςαλλοτριώσεως του ορθόδοξου ρώσικου λάου, η οποίαείχε αρχίσει από την εποχή του τσάρου Πέτρου Α' του Μεγάλου (1672-1725),φανατικού θαυμαστή του δυτικοευρωπαϊκού τεχνικού πολιτισμού, και είχε κορυφωθείστα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε μετακενώθηκαν από τη Δύση ποικίλαθρησκευτικοφιλοσοφικά και κοινωνικοπολιτικά ρεύματα, όπως ο μασονικός μυστικισμός,ο προτεσταντικός ορθολογισμός, ο επαναστατικός σοσιαλισμός, ο υλισμός, ομηδενισμός, ο αναρχισμός και, ο κοινός παρονομαστής των περισσοτέρων, οαθεϊσμός. Τα ρεύματα αυτά εξαπλώθηκαν με ευκολία σ' όλατα κοινωνικά στρώματα λόγω της γενικής διαφθοράς, διαφθοράς πού, δυστυχώς, είχεεισχωρήσει και στον χώρο της Εκκλησίας.
Χαρακτηριστικά καιαποκαλυπτικά είναι όσα ανέφερε ό γνωστός ομολογητής Ιερομόναχος Αρσένιος(1894-1975), μιλώντας κάποτε σε συγκρατουμένους του σ' ένα σταλινικό ΣτρατόπεδοΕιδικού Καθεστώτος: «... Ο κομμουνισμός γκρέμισε εκκλησίες, φυλάκισεπιστούς, πολέμησε την Εκκλησία. Ναι, έτσι είναι. Ας εξετάσουμε, όμως, ταπράγματα συνολικότερα και βαθύτερα. Ας ανατρέξουμε σε όσα προηγήθηκαν. Πολύπρωτύτερα ο λαός μας είχε χάσει την πίστη του, είχε περιφρονήσει την παράδοσητου, είχε λησμονήσει την ιστορία του, είχε αρνηθεί τα Ιερά και τα όσια του.Ποιος φταίει γι' αυτό; Η τωρινή εξουσία; Εμείς φταίμε! Και τώρα θερίζουμε ό,τισπείραμε... Ας θυμηθούμε τί παράδειγμα έδιναν στον λαό οι διανοούμενοι, οιευγενείς, οι έμποροι, οι δημόσιοι υπάλληλοι και, προπαντός, τί παράδειγμαδίναμε εμείς, οι κληρικοί. Ήμασταν οι χειρότεροι απ' όλους! Γι' αυτό και τωνπαπάδων τα παιδιά, βλέποντας μέσα στις οικογένειες τους την ανηθικότητα και τηφιλοχρηματία, γίνονταν οι πιο φανατικοί άθεοι, οι πιο μαχητικοί επαναστάτες.Πολύ πριν από την επανάσταση του 1917 ο κλήρος είχε χάσει κάθε δυνατότητα καθοδηγήσεως του λαού. Είχε γίνει -αλίμονο!-μια κάστα επαγγελματιών, όπου βασίλευαν η απιστία και η διαφθορά. Από το πλήθοςτων μοναστηριών της πατρίδας μας, μόνο πέντε-έξι ήταν φωτεινοί φάροι τουχριστιανισμού και του πνεύματος: το Βαλαάμ, η Όπτινα με τους μεγάλους στάρτσι,το Ντιβέγεβο, το Σάρωφ και ίσως ένα-δύο ακόμα. Στα υπόλοιπα όχι μόνο την πίστηκαι την αρετή δεν συναντούσε κανείς, αλλά και σκανδαλιζόταν από το κοσμικόφρόνημα και την ανόητη επιδεικτικότητα. Τι μπορούσε να πάρει ο λαός απότέτοιους ρασοφόρους, από τέτοιους δήθεν εκπροσώπους του Θεού; Εμείς τονσπρώξαμε στην επανάσταση, γιατί δεν του δώσαμε το καλό παράδειγμα. Δεν του εμπνεύσαμε την πίστη, την αγάπη, την υπομονή, τηνταπείνωση... Γι' αυτό μας εγκατέλειψε τόσο εύκολα ο λαός. Γι' αυτό αρνήθηκε μαζίμ' εμάς και τον Θεό. Γι' αυτό γκρέμισε τιςεκκλησίες. Δεν μπορώ, λοιπόν, να κατηγορήσω την εξουσία, το σημερινό καθεστώς.Γιατί οι σπόροι της αθεΐας έπεσαν τότε στον έδαφος πού εμείς οι ίδιοι είχαμεπροετοιμάσει με τα λάθη μας και τον ξεπεσμό μας. Αυτή ήταν η αιτία και η αρχήτου κάκου. Όλα όσα ακολούθησαν, ακόμα και τούτο το στρατόπεδο και το μαρτύριομας και οι άδικες θυσίες τόσων αθώων ανθρώπων, δεν είναι παρά οι αναπόφευκτεςσυνέπειες...» (π. Αρσένιος, τ.1, Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 201020,σελ. 130-132).
Ο αρχιεπίσκοπος ΠέρμΑνδρόνικος († 7 Ιουνίου 1918) δεν είναι μόνο ένας από τους νέους Ρώσουςιερομάρτυρες, αλλά και μία από τις ευάριθμες εκκλησιαστικές μορφές πού στάθηκανστο ύψος των περιστάσεων, προεπαναστατικά και μετεπαναστατικά, και αγωνίστηκανευσυνείδητα για την ορθόδοξη πίστη και τον λαό του Θεού. Ακέραιος, φιλόπονος,θαρραλέος, λόγιος και προπάντων, «πιστός άχρι θανάτου» (Αποκ. 2:10), περιγράφεισε επιστολές, εγκυκλίους, κηρύγματα, άρθρα και ημερολογιακές σημειώσεις του τηζοφερή πολιτικοκοινωνική κατάσταση της πατρίδας του, τη διάβρωση μεγάλου μέρουςτου εκκλησιαστικού πληρώματος από τον αθεϊσμό και την ποιμαντική ανεπάρκεια τουρωσικού κλήρου όλων των βαθμίδων πριν από την καθεστωτική μεταβολή.
Διαπιστώνονταςπώς και η δική μας πατρίδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη Ιστορική καμπή, σε μιανεποχή πού παρουσιάζει εκπληκτική και ανησυχητική ομοιότητα μ' εκείνην τηςπροεπαναστατικής Ρωσίας, θωρήσαμε καλό να μεταφράσουμε και να προσφέρουμε στονιερό κλήρο και τον πιστό λαό μας τον συνοπτικό βίο, το μαρτύριο και αποσπάσματακειμένων του νέου ιερομάρτυρος Ανδρόνικου.
Η μετάφραση έγινε απότο πολύτομο έργο του ηγουμένου Δαμάσκηνου (Ορλόφσκι) Βίοι των Ρώσων Νεομαρτύρωνκαι Ομολογητών του 20ου αιώνα (τόμ. Ιουνίου, Τβέρ 2008). Για να κάνουμε πιοξεκούραστη την ανάγνωση, παραλείψαμε ορισμένους πλατειασμούς του ρωσικούκειμένου, διασκευάσαμε ελαφρώς κάποιες παραγράφους του, το εμπλουτίσαμε μεφωτογραφικό υλικό της εποχής και προσθέσαμε κατατοπιστικές σημειώσεις. Είναισημαντικό ότι ο π. Δαμασκηνός από το 1990 διετέλεσε μέλος της ΣυνοδικήςΕπιτροπής του Πατριαρχείου Μόσχας, η οποία διερεύνησε όλες τις περιπτώσεις τωνκληρικών και λαϊκών πιστών πού βασανίστηκαν ή μαρτύρησαν από το σοβιετικόκαθεστώς. Επίσης από το 1996 αποτελεί μέλος της Συνοδικής Επιτροπής διακηρύξεωςτων αγίων. Γι' αυτό και οι πληροφορίες πού παραθέτει στο έργο του πιστεύουμεότι είναι ιστορικά εξακριβωμένες και αξιόπιστες. Στο άμεσο μέλλον θαπαρουσιάσουμε, αν θέλει ο Θεός, ένα εκτενές και αντιπροσωπευτικό απάνθισμα βίωντων Ρώσων ιερομαρτύρων του 20ου αιώνα.
Όσα αναφέρονται στιςσελίδες πού ακολουθούν, ας αποτελέσουν αφορμές προβληματισμού για όλους μας καικυρίως για τους ποιμένες. Άς μας παρακινήσουν σε μετάνοια, προσευχή και εργασίαπνεύματική. Άς μας εμπνεύσουν ένθεο ζήλο για τον επανευαγγελισμό των αδελφώνμας εκείνων, πού έχουν αποξενωθεί από τη σωτήρια ορθόδοξη παράδοση μας καιέχουν παραδοθεί στην ψυχόλεθρη εκκοσμίκευση. Άς μας διδάξουν πώς πρέπει νακάνουμε ό,τι μπορούμε, με τη βοήθεια του θεού, για την αποτροπή μιας συμφοράςόμοιας μ' εκείνην πού γνώρισαν οι ομόπιστοι αδελφοί μας του Βορρά. Άς μαςσυνετίσουν, τέλος, ώστε να ζούμε και να ενεργούμε «μη ως άσοφοι, αλλ' ως σοφοί,εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί είσι» (Εφ. 5:15-16).
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
***
Ακολουθούν εκτεταμένα αποσπάσματα από τοβιβλίο «Ένας ασυμβίβαστος Ιεράρχης - Ιερομάρτυς Ανδρόνικος Αρχιεπίσκοπος Πέρμ(1870-1918)»
…Τα γεγονότα του 1905και οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, που ακολούθησαν προβλημάτισαν βαθιά τονιεράρχη. Ποιο θα ήταν το ιδανικό πολίτευμα για τη Ρωσία; Ποιες θα έπρεπε ναείναι οι σχέσεις της Εκκλησίας με την πολιτεία; Οφείλουν ή όχι οι χριστιανοί ναενδιαφέρονται για το σύστημα διοικήσεως και την καλή οργάνωση του κράτους; Καιαν οφείλουν, τότε ποιο σύστημα είναι το καλύτερο για τη χώρα; Σε τέτοια καιαλλά παρόμοια ερωτήματα έδινε απαντήσεις με το άρθρο του Το ρωσικό πολιτικόσύστημα από τη σκοπιά του χριστιανού ή θεμελίωση και έννοια της μοναρχίας.
«Κανείς», έγραφε, «αςμην ακούει τους λαοπλάνους, πού υποστηρίζουν ότι για τον χριστιανό είναιεντελώς αδιάφορο το πολιτικό σύστημα. Όχι! Εμείς οι χριστιανοί, όπως όλοι οιάνθρωποι, ζούμε σ΄ αυτόν τον κόσμο, από τον όποιο δεν μπορούμε να φύγουμε παράμόνο όταν το θελήσει ο Πλάστης μας. Δεν πρέπει, λοιπόν, ν αδιαφορούμε για τηνπολιτική κατάσταση, καθώς ένα καθεστώς ή ένα πολίτευμα ή μια κρατική εξουσίαμπορεί είτε να διευκολύνει το έργο της σωτηρίας μας είτε να το δυσχεραίνει είτεακόμα και να το εμποδίζει με θανάσιμους διωγμούς... Έτσι, έχουμε τηνυποχρέωση να εξετάσουμε το παλαιό πολιτικό σύστημα, πού υπάρχει ως τώρα, και τονέο, πού μας προτείνουν, για να διαπιστώσουμε ποιο από τα δύο συμβάλλει περισσότεροστην επίτευξη του προορισμού της ζωής μας. Κάτω απ αυτό το πρίσμα πρέπει ναεξετάζει ο χριστιανός όλα τα εγκόσμια πράγματα, ένα από τα οποία είναι και τοπολιτικό σύστημα...
Σ' όλους είναι γνωστό,τόσο από άλλες χώρες παλαιότερα όσο και από τη δική μας τώρα, τί γίνεται κατάτις περιόδους των εκλογών: Θυσιάζονται τα πάντα -η πίστη, η πατρίδα, ηοικογένεια- στον βωμό της νίκης ενός κόμματος, οποιουδήποτε κόμματος. Τρία μόνοχρόνια έχουν περάσει από τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, και η χώρα μας έχει γίνειαγνώριστη, όχι, βέβαια, καλύτερη, αλλά χειρότερη. Η πίστη αδυνάτισε και τα ήθηκατέπεσαν. Η αθεΐα, η απροκάλυπτη διαφθορά, οι λεηλασίες και οι ληστείες δεναποτελούν πια σπάνια φαινόμενα. Η προεκλογική κομματική προπαγάνδα καταντάπλήρης παράφορα, στην οποία παραδίνονται ολοκληρωτικά οι άνθρωποι, ξεχνώνταςόλα τα άλλα. Και μετά τις εκλογές, όποιο κόμμα καταλάβει την εξουσία με μιαευκαιριακή πλειοψηφία, αυτό κυβερνά ανεξέλεγκτα το κράτος και διοικεί όλουςτους πολίτες του, διακηρύσσοντας ότι είναι ο μοναδικός εκφραστής της θελήσεωςτου λάου. Άλλα ποιος μπορεί να το πιστέψει;... Μήπως υπήρχε και υπάρχειπραγματικό ενδιαφέρον για τον λαό και την πατρίδα, όταν όλα συνδέονταν καισυνδέονται με την πάλη και τη νίκη του κόμματος;
Και η ορθόδοξη πίστηπεριφρονείται σε τέτοιο βαθμό, πού ακόμα και στην "Επιτροπή Ομολογίας τηςΠίστεως" εξελέγησαν όχι μόνο χλιαροί ή και άπιστοι Ρώσοι, αλλά και Εβραίοικαι ρωμαιοκαθολικοί Πολωνοί και μουσουλμάνοι. Κι αυτό σε μια χώρα πού οπληθυσμός της στη συντριπτική του πλειοψηφία είναι ρωσικός, ορθόδοξος καιπιστός! Μια μικρή ομάδα, λοιπόν, τολμά να παρουσιάζει τον εαυτό της σαν λαό καιτα παραληρήματα της σαν φωνή του λάου! Μα αυτό είναι ξεκάθαρος εμπαιγμός τουσυντάγματος, στο οποίο, όπως φαίνεται, ούτε οι ίδιοι πιστεύουν...».
Την εποχή εκείνη στηΡωσία είχε διασπαστεί η δημιουργική ενότητα λαού και εξουσίας. Και τα αίτιααυτής της διασπάσεως σημάδεψαν οδυνηρά όλη τη μετέπειτα ρωσική ιστορία. Έγραφεσχετικά ο Ιεράρχης: «... Πριν από δύο αιώνες τερματίστηκε αυτή η Ιερή, εθιμική ενότητα...,ενότητα ξένη προς τον κομματισμό, τον οποίο αναπόφευκτα ακολουθούν το ψευδόςκαι η αδικία. Ο Πέτρος Α[Πρόκειται για τον τσάρο Πέτρο Α' τον Μέγα(1672-1725)], θαυμαστής του δυτικοευρωπαϊκού βασιλικού απολυταρχισμού, επέβαλεκαι στη χώρα μας αυτό το σύστημα διακυβερνήσεως, ανακηρύσσοντας τον εαυτό τουαυτοκράτορα. Μαζί μ αυτόν τον τίτλο καθιερώθηκαν και όλες οι συνακόλουθεςδυτικές πρακτικές στη διοίκηση, πρακτικές καινοφανείς, πού απέκοψαν από τηνεξουσία τον λαό, σαν λαό κατακτημένο και υπόδουλο... Καρπός της βίαιηςεισαγωγής του απολυταρχισμού της εξουσίας, συμφωνά με τα πρότυπα της Δύσεως,ήταν η διάσταση αυτοκράτορα και λαού. Ανάμεσα τους αναπτύχθηκε ο κρατικόςδιοικητικός μηχανισμός, πού τον αποτελούσαν αρχικά ξένοι και έπειτα Ρώσοι, αλλάόλοι τους αποκομμένοι από τον λαό και το πνεύμα του...».
Μεγάλη σημασία έδινε οεπίσκοπος Ανδρόνικος στα θέματα της παιδείας. Δέκα χρόνια πριν από τηναθεϊστική επανάσταση του 1917 έγραφε:
«... Το ρεύμα του φιλελευθερισμού θα κατακτήσει το σχολείο,οπότε και οι αντιχριστιανικοί του στόχοι θα είναι εξασφαλισμένοι. Να γιατί οιοπαδοί του φιλελευθερισμού δείχνουν τόση εύνοια προς κάθε αίρεση τουΧριστιανισμού και προς τις άλλες θρησκείες. Και οι αιρετικοί δεν κοιμούνται, πλησιάζουν τώρα και ταμικρά παιδιά.
Πρόσφατα κάποια σέκταοργάνωσε στη Μόσχα μια εκδήλωση για τα παιδιά, με σκοπό να τα μάθει πώς ναφερθούν στον διάβολο, αν εμφανιστεί μπροστά τους! Και τί τα συμβούλεψαν; Να τουφερθούν με καλοσύνη και ευγένεια, όπως έκανε τάχα και ο Χριστός, όταν ήταν στηγη ως άνθρωπος!...
Και όταν, βέβαια, ταπαιδιά μεγαλώσουν και μπουν στο πανεπιστήμιο, ο Μιλιούκωφ και ο Κ. θα ταδιδάξουν πώς η επιστήμη έχει αποδείξει την καταγωγή του ανθρώπου από τονπίθηκο! Έτσι, θα τα κάνουν πραγματικά θηρία, όχι πάντως όμοια με τον πίθηκο.Γιατί ενώ αυτός είναι ζώο ταπεινό και υπάκουο, οι άνθρωποι-θηρία θα είναιυπερήφανοι, θρασείς και άσπλαχνοι.
Και αυτά είναι μόνο ταάνθη, όταν δέσουν οι καρποί, τότε θα γνωρίσετε μια ελευθερία τέτοιας λογής, πούθα θρηνήσετε απελπισμένα, θα θρηνήσετε πιο πικρά απ όσο οι πρόγονοι μας πριναπό πεντακόσια χρόνια, κατά την επιδρομή των Τατάρων. Να, λοιπόν, τί κρύβεται πίσω από τη λεγόμενη"απελευθέρωση": η συνωμοσία εναντίον του Χριστού, όχι η βελτίωση τηςζωής του ανθρώπου, η οποία θα επιτευχθεί τάχα μ' ένα νέο πολιτικό σύστημα. Γιαυτό πρέπει να διαφυλάξουμε προσεκτικά εκείνο πού μας εξασφαλίζει την άγιακληρονομιά της χριστιανικής πίστεως, εμμένοντας σ΄ αυτό θαρρετά και σταθερά. Αςαποφεύγουμε σαν θανάσιμο φαρμάκι όλα όσα μας προτείνονται, αντί για τον γνωστόκαι αγαπημένο μας παραδοσιακό τρόπο ζωής...».
***
Πρέπει να επισημανθείπώς ο ιεράρχης εκτιμούσε απεριόριστα τη χιλιόχρονη πνευματική παράδοση τουρωσικού λαού. Γι' αυτό αγωνιζόταν ανυποχώρητα για τη διατήρηση της,διαπιστώνοντας ότι τότε, στις αρχές του εικοστού αιώνα, είχε αρχίσει να σβήνει. Θέλονταςνα μοιραστεί με τον κλήρο την πλούσια πείρα του και τους προβληματισμούς του,εξέδωσε ένα βιβλίο με τον τίτλο Γράμματα ενός αρχιερέα προς τους ιερείς. Τοβιβλίο σύντομα εξαντλήθηκε και επανεκδόθηκε συμπληρωμένο με νέα κεφάλαια.Μεταξύ άλλων έγραφε:
«Κάθε επιμελήςμελετητής της ζωής του ρώσικου λαού αναμφίβολα θα διαπιστώσει την ιδιαιτερότητατης παραδόσεως του. Η λαϊκή μας παράδοση έχει έναν βαθιάπνευματικό χαρακτήρα. Σε κάθε έκφανση της ζωής μας, στη διαγωγήμας, στις συνήθειες μας, στη νοοτροπία μας, ακόμα και στα λογοτεχνικά μας έργακυριαρχεί η αναζήτηση της πνευματικής αξίας της υπάρξεως. Όλα τα άλλα είναιεξωτερικά, δευτερεύοντα και παροδικά, καθορίζονται και πρέπει πάντοτε νακαθορίζονται από τον πνευματικό παράγοντα... Για τη λαϊκή μας παράδοση και ηίδια η ζωή δεν έχει αξία χωρίς το πνεύμα, χωρίς το πνευματικό ήθος. Αυτόαποτελεί το κριτήριο της αξίας της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας. Χωρίς πνευματικά θεμέλια δεν έχουν κανένα νόημα ακόμα καιτα πιο υψηλά, τα πιο ωφέλιμα έργα του ανθρώπου...».
Με βαθιά θλίψη, ωστόσο,ο ιεράρχης παρατηρούσε ότι, αν και το πνεύμα αυτό ήταν ακόμα ζωντανό στιςψυχές μερικών ανθρώπων, από το μεγαλύτερο μέρος του λάου είχε χαθεί ακόμα και ηεξωτερική ευσέβεια.
«Πολύ συχνά», έγραφε,«διαπιστώνεις ότι εκείνοι πού ονομάζονται χριστιανοί δεν γνωρίζουν ούτε τις πιοκοινές και απλές προσευχές. Είναι φανερό ότι δεν προσεύχονται. Στην οικογένειαδεν διδάσκεται και δεν ασκείται η προσευχή. Και στο σχολείο, μολονότι γίνεταιμια σχετική διδασκαλία, δεν επισημαίνεται η αναγκαιότητα της προσευχής, δενκαλλιεργείται και δεν εμπνέεται η Ιερή αυτή πνευματική εργασία, πού αποτελείσυνομιλία και ένωση με τον Θεό. Η στεγνή αποστήθιση και απαγγελία ορισμένωνπροσευχών δεν έχει νόημα, καθώς κάθε σχέση των μαθητών μ αυτές σταματά μαζί μετην παύση των μαθημάτων για τις καλοκαιρινές διακοπές. Οι γονείς δεν νοιάζονταιπια καθόλου αν τα παιδιά τους προσεύχονται ή όχι...
Οι χριστιανοί μαςαγνοούν, επίσης, τους βίους των αγίων, ακόμα και τον βίο του αγίου του οποίουτο όνομα φέρουν. Έτσι, φυσικά, δεν έχουν αναπτύξει καμιάπνευματική σχέση ούτε με τον προστάτη τους άγιο. Η σημερινή γενιά, όπως είναι φανερό, έχει αποκοπεί από ταπρότυπα της ενάρετης, της αληθινά χριστιανικής ζωής, τηνοποία αυτά διδάσκουν με το σιωπηλό παράδειγμα τους... Με τα συναξάρια και τα λόγια των αγίων διαπαιδαγωγούντανοι προγονοί μας. Τα μάθαιναν όχι από βιβλία αλλά από τιςδιηγήσεις άλλων. Οι διηγήσεις για τους αγίους, πού διαδίδονταν από στόμα σεστόμα, ήταν πολύ δημοφιλείς. Όλοι τις άκουγαν άπληστα και τις έκλειναν στα βάθητων ψυχών τους. Έτσι, συνήθιζαν από την παιδική τους ηλικία να σκέπτονται όπωςοι άγιοι και να ζουν όπως οι άγιοι, οι όποιοι κατά κάποιον τρόπο ήταν πάντοτενοερά παρόντες ανάμεσα τους...
Με πολύ πόνο βλέπουμεότι τώρα οι άνθρωποι δεν διδάσκονται τους βίους των αγίων και δενπαραδειγματίζονται από την πολιτεία τους, γι αυτό και δεν έχουν τον ιερό εκείνοζήλο, τον όποιο μπορεί να εμπνεύσει κάθε φωτεινό παράδειγμα αληθινής αρετής.Την πίστη μας δεν τη γνωρίζουν. Τον νόμο του Θεού δεν τον τηρούν με επίγνωση.Τα πρότυπα της ευσέβειας δεν τα μιμούνται. Ελάχιστοιχριστιανοί είναι σε θέση να αποκριθούν με γνώση, σαφήνεια και ορθότητα σεερωτήματα πού αναφέρονται στην ορθόδοξη πίστη. Κι αυτό, μολονότι σήμερα σχεδόνόλοι ξέρουν γράμματα και σχεδόν όλοι μπορούν ν αγοράσουν χριστιανικά βιβλία, ταοποία προσφέρονται σε προσιτές τιμές.
Αυθόρμητα, λοιπόν,αναρωτιέται κανείς: Μα, επιτέλους, τί το χριστιανικό έχει απομείνει σ αυτούςτους χριστιανούς; Οι περισσότεροι, βλέπετε, έχουν εγκαταλείψειακόμα και τις εξωτερικές ευλογημένες συνήθειες των παλαιοτέρων χριστιανών. Έτσι, για παράδειγμα, είτε δεν χάνουν το σημείο τουσταυρού είτε το χάνουν εσφαλμένα, κουνώντας ακανόνιστα και βιαστικά το χέριπάνω στο στήθος. Επίσης, δεν φιλούν πια τα χέρια των αρχιερέων και των ιερέων,για να λάβουν μέσω αυτών την ευλογία του Θεού. Δεν γνωρίζουν, επομένως, τησημασία και τη δύναμη του σημείου του σταυρού, με το όποιο, σαν με τον ίδιο τονΣταυρό του Χριστού, διώχνουμε τους δαίμονες μακριά μας. Δεν γνωρίζουν τησημασία και τη δύναμη ούτε της ιερατικής ευλογίας, με την οποία μεταβιβάζεται ηευλογία του Θεού. Υστερ' απ' όλα αυτά, πώς να μιλήσουμε για την πνευματική ζωή,για τη θεία χάρη, για τα σωτήρια μυστήρια της πίστεως μας;».
Ο επίσκοπος Ανδρόνικοςπαρακινούσε επίμονα τους εφημέριους της επαρχίας του να μην περιορίζονται στιςακολουθίες πού τελούσαν τακτικά στους ναούς των ενοριών τους, αλλά ναιερουργούν και στα γύρω μικρά χωριά, οπού δεν υπήρχαν ιερείς, έτσι ώστε ναδίνεται σ όλους τους χωρικούς ή δυνατότητα της περιστασιακής, έστω, συμμετοχήςστη θεία λατρεία.
Συνιστούσε ακόμα ναγίνεται κήρυγμα όχι μόνο στη θεία Λειτουργία αλλά και στις άλλες ιερουργίες,καθώς και γενικότερη κατήχηση του λαού σε κάθε ευκαιρία.
«Πάντοτε», έλεγε, «νατρέφετε τις ψυχές των πιστών με τον άρτο του θείου λόγου, προσφέροντας τουςέστω και μια πολύ σύντομη ευαγγελική νουθεσία. Έκτος από το κήρυγμα, πάντως,πού κάνετε στις λατρευτικές συνάξεις, πρέπει να διοργανώνετε και τακτικέςσυναθροίσεις των ενοριτών στον ναό, στο σχολείο ή οπουδήποτε άλλου αυτό είναιδυνατόν. Εκεί θα ερμηνεύετε την Αγία Γραφή, θα διηγείστε τους βίους των αγίων,θα κάνετε ομιλίες κατηχητικές και απολογητικές, θα διεξάγετε συζητήσεις πάνω σεθέματα χριστιανικής πίστεως και ζωής».
***
Πριν ακόμη αλλάξει τοκαθεστώς των σχέσεων Εκκλησίας και Κράτους, ο επίσκοπος Ανδρόνικος έγραφε μεθαυμαστή διορατικότητα:
«Περιμένετεόλοι εσείς οι επίδοξοι μεταρρυθμιστές της Αγίας Εκκλησίας! Θα γίνει και εδώχωρισμός της Εκκλησίας από το Κράτος -δίχως τη θέληση μας- και θα ακολουθήσειαναπόφευκτα διωγμός της Εκκλησίας από το όχι απλώς άθρησκο αλλά αντιχριστιανικόκράτος... Είτε το θέλουμε είτε όχι, μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι μακριά.Πρέπει, λοιπόν, να ετοιμαζόμαστε, γιατί η πίστη μας θα δοκιμαστεί σαν σε φωτιά απότο πνεύμα του Αντίχριστου πρώτα και από τον ίδιο τον Αντίχριστο έπειτα...».
***
Στις 26 Απριλίου,Πέμπτη της Διακαινησίμου, μέσα σε ατμόσφαιρα ενθουσιασμού, πραγματοποιήθηκε σ'όλη την πόλη η προγραμματισμένη πανηγυρική λιτανεία με επικεφαλής τον αρχιεπίσκοπο.Συμμετείχαν χιλιάδες άνθρωποι. Αναρίθμητα ήταν τα λάβαρα. Όλοι οι πιστοίέψαλλαν αναστάσιμους ύμνους. Οι ιερείς καλούσαν τον λαό να μείνει ενωμένος κάτωαπό τον Σταυρό του Χρίστου. Η Πέρμ σείστηκε άπ' άκρη σ' άκρη. Ήταν έναςπραγματικός θρίαμβος της Ορθοδοξίας.
Ο αρχιεπίσκοπος στοτέλος της λιτανείας, λίγο πριν αναχωρήσουν οι αντιπροσωπείες των ενοριακώνναών, εκφώνησε έναν φλογερό λόγο.
«... Οι εχθροί τονΧριστού», είπε μεταξύ άλλων, «επιτέθηκαν στην Εκκλησία Του. Άλλα στην Εκκλησίαβρίσκονται τα πνευματικά μας θεμέλια, τα θεμέλια πού στηρίζουν το έθνος μας,προφυλάσσοντας το από την κατάρρευση και τον αφανισμό. Οι εχθροί της Εκκλησίαςεπιβουλεύονται την περιουσία της, που συγκεντρώθηκε σε διάστημα πολλών αιώνωναπό προσφορές των πιστών... Ως διάδοχος των αγίων αποστόλων, στους οποίους απότον Χριστό δόθηκε η εξουσία του "δεσμείν και λύειν τα αμαρτήματα τωνανθρώπων", αφορίζω αυτούς πού επιβουλεύονται την Εκκλησία, ώσπου ναμετανοήσουν και να διορθωθούν. Κι αν θελήσουν να με θανατώσουν, δηλώνω πώς είμαιέτοιμος να πεθάνω...».
Σ' όλα του τα κηρύγματαο ιεράρχης στηλίτευε τη νεόκοπη σοβιετική εξουσία για αρπακτικότητα, για ωμήεξαπάτηση του λάου, για όλη την ανομία και τη διαφθορά πού ενθάρρυνεαπροκάλυπτα στη Ρωσία. Χιλιάδες άνθρωποι πήγαιναν στους ναούς, οπού κήρυσσε,για να τον ακούσουν. Ανάμεσα τους ήταν και πολλοί άπιστοι, οι όποιοι είχαν ήδηαπογοητευθεί από τις ψεύτικες υποσχέσεις των μπολσεβίκων και επιζητούσαν λόγοαλήθειας.
Τίποτε, ωστόσο, δενφαινόταν ικανό να αναχαιτίσει την αθεϊστική λαίλαπα. Την έκδοση του διατάγματοςγια τη δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας ακολούθησε λεηλάτηση των ιερώνναών.
Σ' ένα κήρυγμα του οαρχιεπίσκοπος στράφηκε κάποια στιγμή προς τους πράκτορες της σοβιετικήςεξουσίας, πού κρύβονταν ανάμεσα στο εκκλησίασμα, και τους είπε:
-Πηγαίνετε και πείτεστ΄ αφεντικά σας ότι τις πόρτες των ναών και των σκευοφυλακίων θα τις περάσουνπατώντας πάνω στο πτώμα μου. Όσο ζω, δεν θα πάρουν ούτε ένα καπίκι τηςΕκκλησίας.
Δυο μέρες μετά τηλιτανεία της 26ης Απριλίου έγραψε στον πατριάρχη άγιο Τύχωνα:
«... Έχω την αίσθησηότι κάτι το τρομερό κυοφορείται σ΄ όλη τη χώρα και στην επαρχία μας. Προς τοπαρόν είμαι ελεύθερος, αλλά οπωσδήποτε πολύ σύντομα θα συλληφθώ —η αυθαιρεσία σόλο της το μεγαλείο. Άφησα εντολή να κλειστούν όλοι οι ναοί της πόλης αμέσωςμετά τη σύλληψη μου. Άς λογαριαστούν με τον λαό... Ο Θεός να σας φυλάει...».
Ένας από τουςαρχιερατικούς επιτρόπους υπέβαλε αναφορά στον αρχιεπίσκοπο, με την οποία τονπληροφόρησε ότι τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου, λίγο πριν χτυπήσουν οι καμπάνεςγια τον Όρθρο της Αναστάσεως, στο χωριό Γκριγκοριέφσκι ο κάτοικος του ΝικόλαοςΓκουλιάγιεφ επιχείρησε να ρίξει μια βολή στον ουρανό μ' ένα παλιό κανόνι, πούβρισκόταν εκεί, προκειμένου, όπως είπε χλευαστικά, "να χτυπήσει τονΧριστό". Το κανόνι, όμως, ανατινάχθηκε. Ένας νεαρός, πού βοηθούσε τονΓκουλιάγιεφ, έμεινε στον τόπο, ενώ ο ίδιος μεταφέρθηκε με κομμένο το πόδι στονοσοκομείο της Πέρμ, οπού πέθανε οδυνηρά έπειτα από δύο εικοσιτετράωρα. «Πόσο φοβερό είναι», σημείωσε ο ιεράρχης, «να στρέφεταικανείς εναντίον του Θεού, εναντίον της Εκκλησίας, εναντίον της ιερωσύνης! Άμποτε να συνέλθουν όλοι οι σκοτισμένοι από τον διάβολουβριστές της αγίας πίστεως μας και να επιστρέφουν με μετάνοια και ταπείνωσηστον φιλάνθρωπο Θεό! Ωστόσο, οι αληθινά πιστοί συμφιλιώνουν τους ανθρώπουςαυτούς με τον Κύριο...».
Ένας ιερέας έγραψε στοναρχιεπίσκοπο: «Δεν υπάρχει πια στον Ρώσο η ταπεινοφροσύνη, η σεμνότητα.Εμφανίστηκε η αλαζονεία, κι αύτη οργιάζει... Εδώ οι κόκκινοι στρατιώτεςδείχνουν αυτήν την άλογη αλαζονεία απέναντι στην πίστη και την Εκκλησία... ΤηνΚυριακή της Τυρινής ένας στρατιώτης είπε: "Γιατί ο παπάς χτύπησε την καμπάνα για τον Εσπερινό;Πρέπει να τον πετάξουμε έξω από την εκκλησία!". Συμβουλέψτε με, τοναδύναμο, αμαρτωλό και ολιγόπιστο ιερέα: Πώς μπορώ να σώσω το ποίμνιο μου απότους λύκους πού το καταστρέφουν, ντυμένοι σαν πρόβατα; Και πώς να μηνκαταθλίβομαι, βλέποντας τον λαό να χλευάζει τα ιερά και τα όσια;». Ο ιεράρχηςτου απάντησε: «Πιστέψτε, πάτερ, πώςόλη αυτή η αθεΐα και η αρπαγή δεν είναι παρά επίθεση του νοητού εχθρού εναντίοντης αγαθής και θεοφοβούμενης ρωσικής ψυχής. Ο Θεός αφαίρεσε πρόσκαιρα άπ' όλοντον λαό τη σύνεση και τη βούληση, εξαιτίας της αποστασίας του, ώσπου αυτός ναμετανοήσει. Και όταν μετανοήσει, τότε σιγά-σιγά θα συνέλθει, θα ξαναβρεί τηνπνευματική του διαύγεια, θ΄ αποκτήσει δύναμη και θ΄ αποτινάζει όλη τούτη τηφρίκη, πού έχει τυλίξει τη χώρα μας. Εμείς, λοιπόν, με τον σταθερό, καθαρό καιπειστικό λόγο μας ας δείχνουμε στους ανθρώπους τη σωστή στάση απέναντι στη ζωήκαι, πάνω άπ' όλα, ας τους καλούμε σε μετάνοια, με την οποία θα αξιωθούμε ναλάβουμε πάλι από τον Θεό όλα όσα χάσαμε...
Έχω πάντα την ελπίδα, ημάλλον την πεποίθηση, πώς η Ρωσία θ΄ αναστηθεί με την επιστροφή της στον Θεό-αν και τότε δεν θα υπάρχω σ αυτόν τον κόσμο. Να ενθαρρύνετε τους φοβισμένους,να ημερεύετε τους αγριεμένους, να εμπνέετε ελπίδα στους απελπισμένους, νασταλάζετε στις ψυχές όλων τις αρχές της φωτεινής ζωής σύμφωνα με το Ευαγγέλιοτου Χριστού. Το έργο μας είναι να συγκεντρώνουμε το σκορπισμένο ποίμνιο Του, ναοργανώνουμε τις ζωντανές εκκλησιαστικές δυνάμεις, τους ευσεβείς λαϊκούς κάθεενορίας. Έτσι οι άνθρωποι, πού έχουν απογοητευθεί άπ' όλα τα κόμματα, θα βρουνεδώ, στην Εκκλησία και ανάμεσα στους πιστούς, το ασφαλές λίμανι και την καλήειρήνη. Θα αναστηθεί η ψυχή του λάου, θα αναστηθεί και το σώμα του -το υγιέςκράτος.
Ο Θεός βοηθός σας!Συγχωρήστε τον αμαρτωλό αρχιεπίσκοπο Ανδρόνικο και προσευχηθείτε γι αυτόν».
Οιεφημερίδες της Πέρμ άρχισαν να δημοσιεύουν συκοφαντικά άρθρα για τον ιεράρχη.Όλοι κατάλαβαν πώς η σύλληψη του είχε ήδη αποφασιστεί από τις αργές. Οι άμεσοισυνεργάτες του τον συμβούλεψαν να κρυφτεί. Εκείνος, όμως, αποκρίθηκε πώς ήτανέτοιμος για όλα, έτοιμος ακόμα και για τον θάνατο, και πώς το ποίμνιο, πού τουείχε εμπιστευθεί ο Χριστός, ποτέ δεν θα το εγκατέλειπε.
Περιμένοντας, λοιπόν,τη σύλληψη, αφέθηκε στην πρόνοια του Θεού. Εξομολογείτο και κοινωνούσεκαθημερινά. Παρέμενε πάντοτε ατάραχος και καλοδιάθετος. Με όλους ήτανευγενικός, προσηνής και γλυκομίλητος.
Την 1η Ιουνίου κλήθηκεαπό τις αργές -για ανάκριση. Ο λαός της Πέρμ, μόλις το έμαθε, άρχισε νασυγκεντρώνεται μαζικά στην πλατεία του Καθεδρικού Ναού. Συγκροτήθηκαν διάφορεςλαϊκές επιτροπές υπερασπίσεως του αρχιεπισκόπου, ανάμεσα στις όποιες ήταν καιμία επιτροπή μουσουλμάνων. Οι αρχές θορυβήθηκαν και ανακάλεσαν την απόφαση.Έστειλαν μόνο στο επισκοπείο μερικά γραπτά ερωτήματα και ζήτησαν από τονιεράρχη να απαντήσει σ΄ αυτά. Εκείνος απάντησε σε όλα. Λίγο αργότερα οι αρχές,για να καθησυχάσουν τον λαό, ανακοίνωσαν ότι οι απαντήσεις του ήτανικανοποιητικές.
Οι κατηγορίες πού είχαναπαγγείλει εναντίον του ήταν ότι:
«Τύπωσε σε 550 αντίτυπαπροκήρυξη, με την οποία καλούσε τους ορθοδόξους να υπερασπιστούν τους ναούς καιτις μονές».
«Στις 17 Απριλίου,δυσαρεστημένος από την έρευνα πού έγινε στην κατοικία του, έστειλε αναφορά στηΝομαρχιακή Εκτελεστική Επιτροπή, με την οποία καταγγέλλει τις δήθεν παράνομεςενέργειες της «Έκτακτης Επιτροπής και της Τοπικής Εκτελεστικής Επιτροπής».
«Στις 13 Μαΐου, από τονάμβωνα του Καθεδρικού Ναού, μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου, έκανε δεκάλεπτοκήρυγμα σαφώς αντεπαναστατικού περιεχομένου. Σ' αυτό το κήρυγμα μεταξύ άλλωνεπισήμανε και τα εξής: Η Ρωσία τιμωρήθηκε από τον Θεό για τιςαμαρτίες της, η τιμωρία της συνίσταται ακριβώς στην επιβολή της τωρινήςεξουσίας, αυτή η εξουσία πίσω από το προσωπείο της ελευθερίας και της ισότηταςκαλύπτει τη βία, την καταπίεση και τους διωγμούς πού ασκεί».
Σύμφωνα, λοιπόν, με τοκατηγορητήριο, αποφάσισαν «να καλέσουν σε απολογία τον αρχιεπίσκοπο Ανδρόνικο,επειδή αυτός 1) παραβιάζει το εκδεδομένο διάταγμα..., 2) οργανώνει αντίδρασητων σκοτεινών, μη συνειδητοποιημένων μαζών..., 3) εναντιώνεται στηνεργατοαγροτική εξουσία...». Απαντώντας ό ιεράρχης, εξηγούσε: «Τα κηρύγματα καιοι εγκύκλιοι μου συμφωνούν απόλυτα με τις αποφάσεις της κληρικολαϊκήςΠανρωσικής Συνόδου, πού τα τρία τέταρτα των μελών της ήταν λαϊκοί απ όλη τηΡωσία. Επομένως, κάθε κατηγορία εναντίον μου είναι κατηγορία εναντίον τηςΣυνόδου και όλων των μελών της. Και εκείνοι πού κρίνουν έμενα, τη Σύνοδο και ταμέλη της, έρχονται σε αντίθεση με όλον τον πιστό λαό. Άν, λοιπόν, είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, πρέπει ναγνωρίζουν ότι, σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες, αναθεματίζονται, διώχνονται απότην Εκκλησία και χωρίζονται από την Αγία Τριάδα.
Το κήρυγμα πού έκανατην Κυριακή του Παραλύτου, σε γενικές γραμμές το κατέγραψε σωστά ο πράκτοραςσας. Είπα, λοιπόν, ότισήμερα σαν τον παράλυτο του Ευαγγελίου είναι ολόκληρηη Ρωσία, ολόκληρος ο ρωσικός λαός, από τον όποιο, λόγω της βλασφημίας και τηςαποστασίας του, ο Κύριος στέρησε τη σύνεση και τη βούληση. Το ίδιο έπαθανκαι οι, απόγονοι του Νώε, πού θέλησαν από αλαζονεία να χτίσουν τον πύργο τηςΒαβέλ ενάντια στο θείο θέλημα: Ο Κύριος τους στέρησε την κοινή γλώσσα,επιφέροντας σύγχυση. Μην καταλαβαίνοντας, λοιπόν, ο ένας τον άλλον, διασκορπίστηκανσ΄ όλη τη γη γεμάτοι έχθρα και κακότητα.
Και σήμερα, παρατήρησα,οι άνθρωποι θέλησαν όχι απλώς χωρίς τον Θεό αλλά και από έχθρα προς τον Θεό ναδημιουργήσουν έναν παράδεισο στη γη, όπου όλοι θα ήταν εξίσου ευτυχισμένοι.Άλλα τώρα όλοι γνωρίζουν εμπειρικά και οδυνηρά ποιος είναι ο δίχως Θεόπαράδεισος. Εμείς από καιρό όλους τους προειδοποιούσαμε γι αυτόν τονπαράδεισο. Δεν μας άκουγαν. Μας θεωρούσαν σκοταδιστές και μας αποκαλούσανεχθρούς του λαού. Να πού δεν χρειάζονται πια τα δικά μας λόγια, τα δικά μαςεπιχειρήματα. Αποδείχθηκε στην πράξη πόσο πικρή είναι η παραδεισένια ζωή χωρίςτον Θεό.
Άς κλάψουν, λοιπόν, οιΡώσοι σαν τους προπάτορες, τον Αδάμ και την Εύα, πού για την παρακοή τουςδιώχθηκαν από τον Παράδεισο του Θεού. Άς κλάψουν πικρά για όλες τις συμφορέςπού θα τους βρουν. Ήδη στον παράδεισο πού ζούμε τώρα, μας απειλεί ο θάνατος απότην πείνα, καθώς δεν έχουμε πια ψωμί. Άλλα μην τολμήσετε να ζητήσετε. Θα σαςκατηγορήσουν για προβοκάτσια, σαμποτάζ, αντεπαναστατική δραστηριότητα -καιείναι γνωστό σε όλους πώς τιμωρούν τους προβοκάτορες και τους αντεπαναστάτες...
Αλλά κοιτάξτε πώς καιτώρα ο Κύριος, όπως τότε στη Βαβέλ, επέφερε σύγχυση στη γλώσσα των οικοδόμωντου αθεϊστικού παραδείσου. Διακήρυξαν πάλι τα άγιαλόγια και έβαλαν ως θεμέλια της ζωής την ισότητα και την αδελφοσύνη, δίχως όμωςτον Θεό. Γι' αυτό τώρα γύρω μας, αντί για ισότητα και αδελφοσύνη, βλέπουμεαπελπιστική κακότητα, σατανικό μίσος, αδελφοκτονία με την επίκληση -τηςελευθερίας. Όλοι τώρα γνωρίζουν ότι διαπράχτηκε μια μεγάλη απάτη, μιαπλαστογράφηση της αλήθειας. Εντούτοις, σαν παράλυτοι, σαν στερημένοι τη δύναμηκαι τη θέληση τους, δεν κάνουν τίποτα για να ξεσκεπάσουν την απάτη, για ναποκαταστήσουν την αληθινή ζωή.
Καθημερινά οι ορθόδοξοιχωρικοί έρχονται ατομικά ή ομαδικά και μου καταγγέλλουν με παράπονο τουςάρπαγες, πού κάνουν επιδρομές στα χωριά τους, σφετερίζονται τα εκκλησιαστικάοικήματα, πού ανήκουν στον λαό, και τους απαγορεύουν να τελούν βαπτίσεις,γάμους και κηδείες στις εκκλησίες. Και όλα αυτά ενώ διακηρύσσεται η ελευθερίατης συνειδήσεως και των πεποιθήσεων! Έτσι εξαπατώνται οι πράγματι"σκοτεινές, μη συνειδητοποιημένες μάζες"! Και οι πνευματικά παραλυμένοι άνθρωποι δεν μπορούν νακάνουν τίποτα, δεν μπορούν ν΄ αντισταθούν σ΄ αυτούς τους απατεώνες, τουςαδιάντροπους, τους άρπαγες! Αυτοτιμωρούνται, λοιπόν, οι αποστάτες, για ν'αντιληφθούν ότι δεν είναι δυνατό να ζήσει κανείς δίχως τον Θεό και αντίθεταπρος τους νόμους Του.
Θα το πω απερίφραστα:Αυτό πού ζούμε σήμερα, η λεγόμενη νέα ζωή του λαού, είναι η πιο μεγάλη αντεπανάσταση. Επιθυμώ ειλικρινά την πλήρη ανακαίνιση της ζωής του λαού.Αυτή, όμως, θα επιτευχθεί όχι με εξωτερική επανάσταση αλλά με εσωτερική, με τηνανακαίνιση της ψυχής του λαού. Γι΄ αυτό και θέλω να διατηρηθεί για αρκετόνκαιρό ακόμα το παρόν καθεστώς. Έτσι, οι άνθρωποι, πού πόθησαν έναν παράδεισοδίχως Θεό πάνω στη γη, θα απολαύσουν πλήρως τα αναρίθμητα αγαθά του, θα γευθούνόλη τη γλύκα του σύγχρονου αθεϊστικού παραδείσου, και μετά όλοι θα καταριούνταισυνειδητά σε κάθε σταυροδρόμι την απογοητευτική αθεΐα. Όταν αποκτήσουν αυτή τηνεπίγνωση, όταν όλοι σαν ένας άνθρωπος μετανοήσουν ενώπιον του Θεού, τότεΕκείνος θα τους ξαναδώσει τη σύνεση και τη βούληση. Και τότε ακριβώς θαγνωρίσουν την αληθινή ισότητα και την αληθινή αδελφοσύνη όλων των ελεύθερωνανθρώπων μπροστά στον Κύριο.
Ήδη έγινε η αρχή τηςμετάνοιας, αλλά αύτη είναι ακόμη αδύναμη και μερική. Πρέπει να είναι καθολική,όπως καθολικός ήταν και ο λαϊκός παραλογισμός πριν από έναν χρόνο. Εκεί μαςοδηγεί όλους ο Κύριος...
Πιστεύω ότι κάποτε θαμετανοήσουν όλοι όσοι τώρα τυφλά και παράλογα καταστρέφουν την παραδοσιακή μαςζωή. Πιστεύω ότι κάποτε θα προσπέσουν με αναφιλητά στον σταυρωμένο Χριστό,ζητώντας τη βοήθεια Του, όλοι όσοι τώρα Τον βλασφημούν. Πιστεύω ότι κάποτε θαδιακονήσουν θεάρεστα τον λαό με τις πλούσιες γνώσεις τους, ταπεινωμένοι από τιςθλίψεις πού θα δοκιμάσουν, όλοι οι μορφωμένοι, όσοι προπαγάνδιζαν τόσα χρόνιατην αθεΐα και την επανάσταση. Άμποτε να μας ξαναδώσει ο Θεός σύνεση καιδύναμη, όπως στον παράλυτο του Ευαγγελίου. Άμποτε να επιστρέφει η ρωσική λαϊκήψυχή στον Θεό, για ν' απαλλαγεί από τον σκοτισμό και να βαδίσει συνετά προς τηζωή...
Αυτά είπα στο κήρυγμαμου. Άλλα δεν "κάλεσα τον λαό να στραφεί, όπως ο παράλυτος, στον Θεό, γιανα επιστρέφει στην προηγούμενη κατάσταση", καθώς σας πληροφόρησε οπράκτορας σας. Απεναντίας, πάντοτε κηρύσσω πώς η απομάκρυνση μας από τον Θεόκατά το παρελθόν, αυτή ήταν πού μας οδήγησε στον σημερινό αθεϊστικό παράδεισο,όπου ή ζωή μας έχει γίνει κόλαση μέσα στη γενική κακία και την εχθρότητα πούφτάνει ως την αδελφοκτονία. Γι΄ αυτό καλώ τον λαό να επιστρέφει στον Θεό με τημετάνοια. Μόνο τότε, όταν όλοι θα είναι ελεύθερα παιδιά του Θεού, Αυτός θα τουςδώσει την επίγνωση πώς είναι μεταξύ τους ίσοι και αδελφοί -και δεν θα το λένεμόνο, αλλά και θα το αποδεικνύουν με τα έργα τους.
Ως προς την εναντίονμου κατηγορία, πρέπει να σημειώσω ότι το διάταγμα της 23ης Ιανουαρίου"Περί της ελευθερίας της συνειδήσεως" μου δίνει το δικαίωμα ναομολογώ οποιαδήποτε θρησκεία... Θα τηρώ, λοιπόν, μέχρι θανάτου τους νόμουςκαι τους κανόνες της Ορθοδοξίας, την οποία ομολογώ. Καλώ και θα καλώ το ποίμνιομου, τον πιστό λαό, να κάνει το ίδιο. Ηαρχιερατική μου συνείδηση μου επιβάλλει να βάζω άφοβα πάνω άτι όλα το θέληματου Θεού και τον νόμο της Εκκλησίας...» Δεν οργάνωσα ποτέ, όπως επίσης σαςείπαν οι πράκτορες σας, "δυναμική αντίδραση των σκοτεινών, μησυνειδητοποιημένων μαζών του πληθυσμού στις αποφάσεις της εργατοαγροτικήςκυβερνήσεως"... Καθήκον μου είναι όχι να κλονίζω αλλά ναενισχύω την πίστη του λάου. Αυτό έκανα και αυτόθα κάνω όσο ο Κύριος με διατηρεί στις επάλξεις της Εκκλησίας. Θεωρώ, άλλωστε,προσβλητικό και απαράδεκτο τον χαρακτηρισμό πού η Ανακριτική Επιτροπή τουΕπαναστατικού Λαϊκού Δικαστηρίου απέδωσε στον πιστό λαό, τον όποιο ποιμαίνω:"σκοτεινή, μη συνειδητοποιημένη μάζα". Διαμαρτύρομαι εντονότατα γι΄αυτή τη βαριά προσβολή των πιστών εκ μέρους εκείνων πού αποκαλούνται εκπρόσωποιτης λαϊκής εξουσίας... Δεν επέτρεψα, δεν επιτρέπω και δεν θα επιστρέψω ποτέ σεκανέναν να προσβάλει το ποίμνιο μου, το όποιο αποτελείται από ανθρώπους τόσομορφωμένους όσο και ολιγογράμματους, να προσβάλει την πίστη και την αγίαΕκκλησία, μα και να σφετεριστεί την εκκλησιαστική περιουσία, πού σχηματίστηκεαπό τις ελεύθερες και αυτοπροαίρετες προσφορές των πιστών. Οι προσφορές αυτές,ως θυσίες προς τον Θεό, αποτελούν αναφαίρετα κτήματα της Εκκλησίας, δηλαδή τουίδιου του ορθοδόξου λαού. Γι΄ αυτό ανοιχτά δήλωσα, δηλώνω και θα δηλώνωότι όλοι όσοι κατέλαβαν τους ναούς του Θεού ή άρπαξαν ιερά εκκλησιαστικάαντικείμενα, προκειμένου να τα βάλουν σε κοσμική χρήση, θεωρώντας τα ως κτήματατου άπιστου λαού, όλοι αυτοί, σύμφωνα με τους θείους και απαράβατους κανόνες,αφορίζονται, χάνουν την ελπίδα της αιώνιας σωτηρίας καικαταδικάζονται στην αιώνια απώλεια...».
Σύλληψη και μαρτύριο
Την 1η Ιουνίου του 1918η Τοπική Εκτελεστική Επιτροπή διαβίβασε στη Νομαρχιακή Εκτελεστική Επιτροπήαίτηση του αρχιεπισκόπου, με την οποία ζητούσε να του επιτραπεί η μετάβαση στηΜόσχα για τις εργασίες της τρίτης περιόδου της Πανρωσικής Συνόδου. Η απάντησητους ήταν αρνητική, καθώς είχαν ήδη αποφασίσει να συλλάβουν και να εκτελέσουντον ιεράρχη.
Διαβουλεύονταν αρκετέςμέρες για τον τρόπο με τον όποιο θα ενεργούσαν τη σύλληψη του. Τελικάαποφάσισαν να κηρύξουν την πόλη σε κατάσταση πολιορκίας και να θέσουν σεεπιφυλακή όλη τη στρατιωτική δύναμη της περιοχής. Στον διοικητή της τοπικήςέφιππης αστυνομίας έδωσαν την εντολή να τοποθετήσει έξω από κάθε ναό δύοαστυνομικούς, οι όποιοι θα πυροβολούσαν όποιον πιστό τολμούσε να σημάνεισυναγερμό με τις καμπάνες. Για τη σύλληψη του αρχιεπισκόπου κινητοποιήθηκανχίλιοι πεντακόσιοι κόκκινοι στρατιώτες.
Στις 3 Ιουνίου οιεράρχης πληροφορήθηκε τα σχέδια της συλλήψεως του από έναν τυχαίο ακροατήτους. Αποφάσισε, ωστόσο, να μην εγκαταλείψει την επαρχία, αλλά να παραμείνειστη θέση του, ανάμεσα στο ποίμνιο του, και, αν ήταν θέλημα του Κυρίου, ναμαρτυρήσει γι' Αυτόν.
Ενημέρωσε τουςσυνεργάτες του. Έστειλαν στο καμπαναριό του Καθεδρικού Ναού τον μοναχό Μιχαήλμε την εντολή να σημάνει συναγερμό με τις καμπάνες τη στιγμή της συλλήψεως.
Την ίδια νύχτα, μία ώραμετά τα μεσάνυχτα, όλο το τετράγωνο, στο όποιο βρισκόταν το επισκοπείο,κυκλώθηκε από στρατιώτες. Είχαν φέρει μιαν άμαξα με γρήγορα άλογα, με την οποίαθα έβγαζαν τον αρχιεπίσκοπο από την πόλη το συντομότερο δυνατό και θα τονοδηγούσαν στη γειτονική πόλη Μοτοβίλιχα.
Μέσα στο σκοτάδιμερικές φιγούρες πλησίασαν την εξώπορτα της αρχιερατικής κατοικίας. Ήτανκλειδωμένη. Την ξήλωσαν και μπήκαν. Χτύπησαν την άλλη πόρτα. Άνοιξε ο θυρωρός.
-Που είναι όΑνδρόνικος;
-Πάνω.
Μερικοί οπλισμένοιστρατιώτες έμειναν εκεί. Ανέβηκαν μόνο τρεις άνδρες, ο πρόεδρος τηςΕκτελεστικής Έπιστροπής της Πέρμ Μάλκωφ, ο αστυνομικός διευθυντής της ΠέρμΊβάντσενκο και ο βοηθός του αστυνομικού διευθυντή της Μοτοβίλιχα, Ζουζγκώφ. Οδεσπότης αγρυπνούσε μαζί με δύο κληρικούς.
-Ποιος από σας είναι οαρχιεπίσκοπος Ανδρόνικος; τους ρώτησαν.
-Εγώ είμαι, απάντησεήρεμα ο ιεράρχης.
Τη στιγμή εκείνη οικαμπάνες του Καθεδρικού Ναού σήμαναν συναγερμό. Ακούστηκαν μερικοίπυροβολισμοί, και η καμπανοκρουσία σταμάτησε.
Πρόσταξαν τοναρχιεπίσκοπο να τους ακολουθήσει δίχως χρονοτριβή. Εκείνος υπάκουσεαδιαμαρτύρητα. Σε λίγα λεπτά έμπαινε στην αμαξά, πού περίμενε μπροστά στηνεξώπορτα, μ' ένα τριμμένο ράσο, έναν καλογερικό σκούφο, το αρχιερατικό τουεγκόλπιο και το ραβδί του στο χέρι. Δίπλα του κάθησε ο Ζουζγκώφ και απέναντιτου ένας από τους επιτρόπους. Αμέσως η άμαξα κίνησε για τη Μοτοβίλιχα.
Οι στρατιώτες στομεταξύ συνέλαβαν όσους βρήκαν στο επισκοπείο: τον αρχιμανδρίτη Παχώμιο, τονδιάκονο Ευλόγιο, τον φύλακα, τον θυρωρό και τον κλητήρα. Τους μετέφεραν όλουςαρχικά στην Εκτελεστική Επιτροπή και έπειτα στη φυλακή. Σύντομα, όμως, τουςάφησαν ελεύθερους, αφού πρώτα τους πειθανάγκασαν να υποσχεθούν ενυπόγραφα ότιδεν θα μιλούσαν σε κανέναν για τη σύλληψη του αρχιεπισκόπου.
Η άμαξα σταμάτησε στοΑστυνομικό Τμήμα της Μοτοβίλιχα για αλλαγή αλόγων. Κατέβασαν τον δεσπότη καιτον έκλεισαν σ' ένα γραφείο. Τότε τηλεφώνησε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εργατώντης Μοτοβίλιχα Μιάσνικωφ και ζήτησε να τον περιμένουν. Άλλωστε, η μέρα είχε ήδηχαράξει. Η κίνηση, πού είχε αρχίσει στους δρόμους, φόβιζε τους επίδοξουςφονιάδες του αρχιεπισκόπου.
Όταν σε λίγο ήρθε οΜιάσνικωφ, ανακοίνωσε στους αστυνομικούς πώς αποφασίστηκε η αναβολή τηςεκτελέσεως. Το γνωστοποίησαν στον ιεράρχη, αλλά εκείνος δεν το πίστεψε.
-Γνωρίζω ότι θα μεεκτελέσουν, είπε με βεβαιότητα.
Τον μετέφεραν στολουτρό κι έβαλαν έναν φρουρό στην πόρτα. Ο Ζουζγκώφ του έφερε σούπα από τομαγειρείο του Αστυνομικού Τμήματος. Ο αρχιεπίσκοπος, βλέποντας πώς είχε μέσακρέας, δεν την πήρε. Τότε ο Ζουζγκώφ του έφερε ψωμί και νερό. Αμέσως μετά έφυγεγια την Πέρμ, προκειμένου να μάθει την αιτία της αναβολής της εκτελέσεως. ΉΕκτελεστική Επιτροπή της πόλης, ωστόσο, τον διαβεβαίωσε πώς η απόφαση για άμεσηεκτέλεση του δεσπότη δεν είχε ανακληθεί.
Στο μεταξύ διαδόθηκεστη Μοτοβίλιχα πώς ο αρχιεπίσκοπος είχε συλληφθεί και βρισκόταν υπό φρούρησηστο Αστυνομικό Τμήμα. Πλήθος λαού μαζεύτηκε απ' έξω και με φωνές απαιτούσαν τηναπελευθέρωση του ποιμενάρχη τους. Ο Ζουζγκώφ, πού είχε μόλις επιστρέψει από τηνΠέρμ, πρόσταξε το πλήθος να διαλυθεί. Κανένας δεν υπάκουσε.
-Αφού θέλουν τονΑνδρόνικο, βάλτε μερικούς μαζί του, είπε στους άνδρες του.
Εκείνοι συνέλαβαν δυογυναίκες και σκόρπισαν βίαια τους υπολοίπους.
Σε λίγο έγινε γνωστόπώς οι ιερείς της Πέρμ και της Μοτοβίλιχα είχαν σταματήσει την τέλεση τωνακολουθιών στους ιερούς ναούς. Ο Ζουζγκώφ ρώτησε τον αρχιεπίσκοπο για τηναιτία.
-Είχαμε αποφασίσει,αποκρίθηκε εκείνος, αν θα συλλαμβανόταν οποιοσδήποτε κληρικός, να σταματήσουμεόλοι τις ιεροπραξίες.
Στις 5 Ιουνίου, τοβράδυ, ο Μιάσνικωφ κατέφθασε πάλι στο Αστυνομικό Τμήμα. Στο μεταξύ, ο Ζουζγκώφείχε δώσει εντολή στους άνδρες του να ετοιμάσουν την άμαξα, για να οδηγήσουντον αρχιεπίσκοπο στον τόπο όπου θα τον εκτελούσαν. Ο Μιάσνικωφ άρχισε ναεπιχειρηματολογεί εναντίον της εκτελέσεως, αλλά δεν μπορούσε να πείσει τονΖουζγκώφ. Τότε ζήτησε επίμονα τη μεταφορά του ιεράρχη στην Πέρμ και τηνπαράδοση του στην Εκτελεστική Επιτροπή. Αυτό το δέχτηκε ο Ζουζγκώφ. Έτσι,έβαλαν πάλι τον κρατούμενο τους στην άμαξα και τον έφεραν πίσω στην Πέρμ.
Σχεδόν όλη τη νύχτα οΜιάσνικωφ προσπαθούσε να πείσει την Εκτελεστική Επιτροπή της Πέρμ πώς ηεκτέλεση του αρχιεπισκόπου έπρεπε, αν όχι να ματαιωθεί, τουλάχιστο ν'αναβληθεί. Άλλα δεν το κατόρθωσε. Τελικά, διαπιστώνοντας ότι ματαιοπονούσε,παραιτήθηκε από την προσπάθεια του. Επειδή, όμως, και πάλι η νύχτα πλησίαζε στοτέλος της, η Επιτροπή αναγκάστηκε να αναβάλει την εκτέλεση για έναεικοσιτετράωρο.
Όλη την ήμερα της 6ηςΙουνίου ο αρχιεπίσκοπος την πέρασε κλεισμένος στο κρατητήριο της ΕκτελεστικήςΕπιτροπής της Πέρμ.Τον φρουρούσαν κόκκινοι στρατιώτες ιδιαίτερα σκληροί, πούτον χλεύαζαν και τον έβριζαν ασταμάτητα.
Το βράδυ τον έφεραν στογραφείο για ανάκριση. Για πολλή ώρα ο πρόεδρος της Επιτροπής Μάλκωφ και τομέλος της Σίβκωφ τον βομβάρδιζαν με ερωτήσεις. Δεν απάντησε σε καμία. Είχεκλειστεί στον εαυτό του και προσευχόταν ακατάπαυστα. Στο πρόσωπο του ήτανζωγραφισμένες η ειρήνη και η ανδρεία...
Οι ανακριτές, βλέπονταςότι έχαναν τον καιρό τους, τον έστειλαν πάλι στο κρατητήριο. Η εκτέλεση τουανατέθηκε στους αστυνομικούς Ούβάρωφ και Πλατούνωφ και σε τρεις Λιθουανούς.
Στη μία η ώρα μετά ταμεσάνυχτα έβγαλαν τον ιεράρχη από το κρατητήριο. Τότε πετάχτηκε από το υπόγειοο Ζουζγκώφ και ζήτησε από τον Πλατούνωφ να τον πάρουν μαζί τους, γιατί ήθελε ναπαραβρεθεί "στην ταφή του Ανδρόνικου". Ο Πλατούνωφ του είπε ν' ανέβειστην αμαξά και να καθήσει δίπλα στον αρχιεπίσκοπο.
Στον δρόμο ο ιεράρχηςήταν καλοδιάθετος. Κάποια στιγμή γύρισε στον Ζουζγκώφ και του παραπονέθηκεήρεμα:
-Στο Αστυνομικό Τμήματης Μοτοβίλιχα μου φέρθηκαν καλύτερα. Εκεί δεν με χλεύαζαν...
Αντί γι' άλλη απόκρισηο Ζουζγκώφ του είπε οργισμένα:
-Ανακαλέστε την απόφασηγια απεργία των παπάδων!
-Όχι, δεν θα τηνανακαλέσω. Γνωρίζω καλά ότι με πάτε για εκτέλεση.
Ακολούθησαν τηνκεντρική οδό Σιμπίρσκι και βγήκαν από την Πέρμ. Πέντε βέρστια μακριά από τηνπόλη έστριψαν αριστερά και μπήκαν στο δάσος. Σταμάτησαν εκατό μέτρα πιο πέρακαι κατέβηκαν από την άμαξα.
Ο Ζουζγκώφ έδωσε στοναρχιεπίσκοπο ένα από τα σκαπτικά εργαλεία, πού είχαν πάρει μαζί τους, και τονπρόσταξε:
-Σκάψε τον τάφο σου!
Ο ιεράρχης άρχισε νασκάβει. Τον βοηθούσαν οι τρεις Λιθουανοί. Όταν τελείωσε, ο Ζουζγκώφ του έδωσενέα προσταγή:
-Έλα, ξάπλωσε!
Υπάκουσε. Ο τάφος,όμως, ήταν μικρός και δεν τον χωρούσε. Σηκώθηκε και έσκαψε λίγο ακόμα. Ξάπλωσεγια δεύτερη φορά στον τάφο, αλλά αυτός και πάλι αποδείχθηκε μικρός. Με το τρίτοσκάψιμο τον έφερε στα μέτρα του. Τότε ζήτησε την άδεια να προσευχηθεί. Του τοεπέτρεψαν. Προσευχήθηκε γύρω στα δέκα λεπτά. Έπειτα, αφού στράφηκε στα τέσσερασημεία του ορίζοντα και ευλόγησε από μακριά το ποίμνιο του, είπε στους δήμιουςτου:
-Είμαι έτοιμος.
-Δεν θα σε τουφεκίσω,τον απείλησε ο Ζουζγκώφ. Ζωντανό θα σε θάψω, αν δεν ανακαλέσεις την απόφαση γιατην απεργία.
—Δεν θα την ανακαλέσωποτέ, αποκρίθηκε ο ιεράρχης, ξαπλώνοντας στον τάφο.
Οι Λιθουανοί άρχισαν νατον σκεπάζουν με χώμα.
Ο Ζουζγκώφ πυροβόλησεμερικές φορές. Το σώμα του αρχιεπισκόπου ήταν εντελώς ακίνητο. Στη συνέχεια οΠλατούνωφ πυροβόλησε δύο φορές. Τέλος, ο Ζουζγκώφ έριξε τη χαριστική βολή. Σελίγο το μαρτυρικό λείψανο ήταν θαμμένο στη γη.
Όταν η Σύνοδος τουΠατριαρχείου πληροφορήθηκε το γεγονός, πήρε άδεια από την κυβέρνηση νααποστείλει στην Πέρμ αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον αρχιεπίσκοπο ΤσέρνικωφΒασίλειο, για να διερευνήσει την υπόθεση του θανάτου του αρχιεπισκόπουΑνδρόνικου.
Η αντιπροσωπεία έφτασεστην Πέρμ, έκανε την ερευνά της και ξεκίνησε για το ταξίδι της επιστροφής.
Οι τοπικοί κρατικοίπαράγοντες, όμως, θορυβήθηκαν και αποφάσισαν να εμποδίσουν την αντιπροσωπεία ναφτάσει στη Μόσχα και να κάνει γνωστά τα πορίσματα της. Έτσι, όταν ηαμαξοστοιχία πού τη μετέφερε βρισκόταν μεταξύ Πέρμ και Βιάτκα, οι μπολσεβίκοιτη σταμάτησαν, συνέλαβαν όλα τα μέλη της αντιπροσωπίας και τα εκτέλεσαν.
Οι πιστοί χωρικοί τηςπεριοχής έτρεξαν στον τόπο του μαρτυρίου και ενταφίασαν με ευλάβεια τα σώματατων νεομαρτύρων. Σε λίγο ο τόπος αυτός έγινε τόπος προσκυνήματος. Οιμπολσεβίκοι, ενοχλημένοι από τη συρροή των πιστών, ξέθαψαν τα λείψανα τωννεομαρτύρων και τα έκαψαν.
Σαν επίλογος
Στην τελευταίαπασχαλινή εγκύκλιο του προς το πλήρωμα της Εκκλησίας της Πέρμ ο άγιοςιερομάρτυς Ανδρόνικος έγραφε:
«Πέρασε ένας χρόνος αφ'ότου η ζωή μας μετατράπηκε σε σκόνη από το φύσημα της βουλήσεως του Θεού, πούμας εγκατέλειψε πρόσκαψα και παιδαγωγικά. Με τέτοιους σκληρούς τρόπους συνέτιζεο Κύριος το γένος μας από τα πανάρχαια χρόνια. Μέσα στα πιο τρομερά γεγονότατης ζωής, μέσα στις πιο μεγάλες συμφορές, όχι μόνο ορισμένοι άνθρωποι αλλά καιλαοί ολόκληροι συναισθάνονταν την αδυναμία τους, αναγνώριζαν την αμαρτωλότητάτους και επέστρεφαν στον παντοδύναμο Προνοητή...
Άς παραδεχθούμε τηνένοχη μας ενώπιον του Θεού, ας παραδεχθούμε πώς Εκείνος μόνο έχει τη δύναμη ναμας σώσει, και ας ζητήσουμε ολόψυχα τη βοήθεια Του. Βλέπουμε ήδη, άλλωστε, ότι μας ευλογεί τοπαντοκρατορικό Του χέρι. Κοιτάξτε πόσο μας ωφέλησαν, πόσο μας αφύπνισαν, πόσομας ψύχωσαν τα διατάγματα για την πίστη και την Εκκλησία, πού εκδόθηκανπρόσφατα στη χώρα μας. Η θύελλα σκορπίζει τον βαρύ, πυρωμένο και πνιγερόαέρα... Μπροστά στον κίνδυνο της στερήσεως της ελευθερίας τους, της ελευθερίαςνα πιστεύουν και να προσεύχονται, οι ορθόδοξοι Ρώσοι απέκτησαν πιο θερμή πίστηκαι πιο θερμή αγάπη προς την Εκκλησία...
Υπήρξαν αρχιερείς,ιερείς και μοναχοί πού αναδείχθηκαν μάρτυρες και ομολογητές. Και οι πιστοίλαϊκοί με αυτοθυσία όρθωσαν το ανάστημα τους για την υπεράσπιση της πίστεως καιτης αγίας Εκκλησίας. Ήδη πολλοί, σε διάφορους τόπους, θυσίασαν και τη ζωή τουςγια την πίστη. Ο Κύριος ας αναπαύσει τις ψυχές τους και ας ελεήσει μετις προσευχές τους κι εμάς και τη Ρωσία».
***
Περιεχόμενα
Πρόλογος 5
Γέννηση και παιδικάχρόνια 13
Σπουδές και μοναχικήκούρα 14
Κληρικός. ΣτηνΟσέτη 18
ΣτηνΙαπωνία 22
ΣτηνΟυφά. 34
Πάλι στην Ιαπωνία.Επίσκοπος 36
ΣτοΝόβγκοροντ 37
ΣτοΌμσκ 50
ΣτηνΠέρμ 68
Αρχιεπίσκοπος Πέρμ καιΚουνγκούρ 108
Σύλληψη καιμαρτύριο 124
Σανεπίλογος 132
