Προβληματισμοίγια τα νέα Προγράμματα Σπουδών του ΜτΘ και την πιλοτική τους εφαρμογή στηνυποχρεωτική εκπαίδευση
του Δρ. Τριαντάφυλλου Σιούλη, Σχολικού Συμβούλου Θεολόγων
Με το ΦΕΚ 2335/17-10-2011, τ.β΄ «Προγράμματα ΣπουδώνΠρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την Πιλοτική τους Εφαρμογή τουδιδακτικού αντικειμένου Θρησκευτικά», εισάγονται στην υποχρεωτική εκπαίδευση(Δημοτικό και Γυμνάσιο) νέα Προγράμματα Σπουδών, τα οποία δοκιμάζονται πιλοτικάσε Δημοτικά Σχολεία και Γυμνάσια σε όλη την Ελλάδα, με σκοπό να γίνουνπαρεμβάσεις - βελτιώσεις όπου χρειάζονται και αναπροσαρμογές, ώστε στη συνέχειανα επεκταθεί η εφαρμογή τους στο σύνολο των σχολείων.
Σχετικά με την προσπάθεια αυτή εγείρονταιπολλοί προβληματισμοί.
1) Οι θεολόγοι Ηπείρου, Κέρκυρας και Λευκάδαςείχαμε καταθέσει ψήφισμα για το ΜτΘ στο Λύκειο σε Ημερίδα (23 Οκτωβρίου 2010)που έγινε στην Ηγουμενίτσα, διαμαρτυρόμενοι για την υποβάθμιση του ΜτΘ στοΛύκειο με την μείωση του ωραρίου στη Β΄ Λυκείου και την μετατροπή του σεεπιλεγόμενο στην Γ΄ Λυκείου (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=12663). Τότε είχαμεδηλώσει πως αν πρόκειται να συνταχθούν νέα ΠΣ, θα πρέπει να το κάνουν αυτόειδικοί παιδαγωγοί και όχι βιαστικά.
Μάλιστα εκφράσαμε τον προβληματισμό μαςγια την αναγκαιότητα νέων ΠΣ, εν μέσω οικονομικής κρίσης, αφού θα είχε αυτήεπίπτωση στην υλοποίησή τους. Είχαμε δε αναρωτηθεί λίγο χρόνο αργότερα με άρθρομας (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=16805), άραγε για ποιουςλόγους έπρεπε να συνταχθούν νέα προγράμματα Σπουδών, τη στιγμή που ταπροηγούμενα δεν είχαν ακόμη αξιολογηθεί, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, απόκαθηγητές που τα δίδασκαν, μαθητές κ.ά., για να βελτιωθούν στην πορεία. Δενπρέπει δε να περάσει απαρατήρητη και η καταγγελία που είχε κάνει τότε ο μόνιμοςΣύμβουλος του ΠΙ και Πρόεδρος της Ένωσης Κύριου Προσωπικού του ΠαιδαγωγικούΙνστιτούτου κ. Σιγάλας (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=14380) πως «προωθούνταιδιαδικασίες που θα τις χαρακτήριζα εξωθεσμικές» με την πολύ σημαντικήπαρατήρηση πως «για να συνταχθούν νέα προγράμματα, πρέπει να έχουμε διαπιστώσειότι τα προηγούμενα είχαν τόσα προβλήματα που δεν επιδέχονται βελτίωση, ώστεαπαιτείται η εκ νέου σύνταξή τους. Όμως, τέτοια αξιολόγηση δεν έχει γίνει καιαδυνατώ να φανταστώ με ποια στοιχεία απορρίφθηκαν, καθότι εγώ θεωρώ ότι ταισχύοντα Προγράμματα Σπουδών, που συντάχθηκαν τόσο πρόσφατα και που ακόμη δενέχουν εφαρμοστεί σε όλη τους την έκταση, είναι σύγχρονα, προοδευτικά,διαθεματικά, ανοίγουν προοπτικές στην εκπαίδευση και περιλαμβάνουν, ήδη, σχεδόντο σύνολο των στόχων που θέτει το κείμενο του "Νέου Σχολείου". Αυτόάλλωστε μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κανείς με τη μελέτη των ΔΕΠΠΣ».
1) Οι θεολόγοι Ηπείρου, Κέρκυρας και Λευκάδαςείχαμε καταθέσει ψήφισμα για το ΜτΘ στο Λύκειο σε Ημερίδα (23 Οκτωβρίου 2010)που έγινε στην Ηγουμενίτσα, διαμαρτυρόμενοι για την υποβάθμιση του ΜτΘ στοΛύκειο με την μείωση του ωραρίου στη Β΄ Λυκείου και την μετατροπή του σεεπιλεγόμενο στην Γ΄ Λυκείου (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=12663). Τότε είχαμεδηλώσει πως αν πρόκειται να συνταχθούν νέα ΠΣ, θα πρέπει να το κάνουν αυτόειδικοί παιδαγωγοί και όχι βιαστικά.
Μάλιστα εκφράσαμε τον προβληματισμό μαςγια την αναγκαιότητα νέων ΠΣ, εν μέσω οικονομικής κρίσης, αφού θα είχε αυτήεπίπτωση στην υλοποίησή τους. Είχαμε δε αναρωτηθεί λίγο χρόνο αργότερα με άρθρομας (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=16805), άραγε για ποιουςλόγους έπρεπε να συνταχθούν νέα προγράμματα Σπουδών, τη στιγμή που ταπροηγούμενα δεν είχαν ακόμη αξιολογηθεί, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, απόκαθηγητές που τα δίδασκαν, μαθητές κ.ά., για να βελτιωθούν στην πορεία. Δενπρέπει δε να περάσει απαρατήρητη και η καταγγελία που είχε κάνει τότε ο μόνιμοςΣύμβουλος του ΠΙ και Πρόεδρος της Ένωσης Κύριου Προσωπικού του ΠαιδαγωγικούΙνστιτούτου κ. Σιγάλας (http://www.alfavita.gr/artro.php?id=14380) πως «προωθούνταιδιαδικασίες που θα τις χαρακτήριζα εξωθεσμικές» με την πολύ σημαντικήπαρατήρηση πως «για να συνταχθούν νέα προγράμματα, πρέπει να έχουμε διαπιστώσειότι τα προηγούμενα είχαν τόσα προβλήματα που δεν επιδέχονται βελτίωση, ώστεαπαιτείται η εκ νέου σύνταξή τους. Όμως, τέτοια αξιολόγηση δεν έχει γίνει καιαδυνατώ να φανταστώ με ποια στοιχεία απορρίφθηκαν, καθότι εγώ θεωρώ ότι ταισχύοντα Προγράμματα Σπουδών, που συντάχθηκαν τόσο πρόσφατα και που ακόμη δενέχουν εφαρμοστεί σε όλη τους την έκταση, είναι σύγχρονα, προοδευτικά,διαθεματικά, ανοίγουν προοπτικές στην εκπαίδευση και περιλαμβάνουν, ήδη, σχεδόντο σύνολο των στόχων που θέτει το κείμενο του "Νέου Σχολείου". Αυτόάλλωστε μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κανείς με τη μελέτη των ΔΕΠΠΣ».
2) Από το σύνολο σχεδόν των παιδαγωγών έχειυποστηριχτεί πως στις μικρές
ηλικίες οι μαθητές δεν μπορούν να αφομοιώνουνδύσκολες και ποικίλες έννοιες και θέματα με περίπλοκες εκφράσεις. Σε μεγαλύτερηηλικία θα είναι έτοιμα τα παιδιά για πιο σύνθετες έννοιες και στόχους που θαείναι μέσα στις δυνατότητές τους ώστε να μπορούν να κρίνουν, να αξιολογούν καινα επιλέγουν. Εδώ τι παρατηρούμε; Μια μετατόπιση ύλης και εννοιών του Λυκείουστις μικρότερες τάξεις, από την Γ΄ Δημοτικού μέχρι και την Γ΄ Γυμνασίου,γεγονός που δεν στέκει παιδαγωγικά.
3) Όσον αφορά στο περιεχόμενο, στον χαρακτήρακαι τον προσανατολισμό των νέων ΠΣ στο ΜτΘ, ήδη έχουν εκφραστεί από πολλούςπροβληματισμοί. Εμείς αναρωτιόμαστε και αγωνιούμε να δούμε στην πορεία με ποιοτρόπο άραγε αυτά, με το συγκεκριμένο περιεχόμενο, θα προετοιμάσουν κατάλληλατους μαθητές να αποκτήσουν εκείνα τα εφόδια και κλειδιά ερμηνείας τουπολιτισμού τους, θα καλλιεργήσουν την εθνική και θρησκευτική τους συνείδησηκατά το Σύνταγμα και τους νόμους, ώστε να είναι ικανοί να αυτοπροσδιορίζονταιως Έλληνες πολίτες, με ό,τι χαρακτηρίζει διαχρονικά την ελληνικότητα, μέσα στοθολό παγκοσμιοποιημένο γίγνεσθαι. Ως προς αυτό διατηρούμε αρκετές επιφυλάξεις.Όταν ο βιβλικός, πατερικός, εκκλησιαστικός χαρακτήρας του νέου μαθήματος έχειυποβαθμιστεί, πόσο θα εκπληρώσει τον ορθόδοξο θεολογικό και παιδαγωγικό του ρόλοτο μάθημα των Θρησκευτικών σύμφωνα με την Συνταγματική επιταγή;
4) Λήφθηκαν υπόψη οι υπάρχουσες δομές τηςεκπαίδευσης και οι υποδομές στα σχολεία (αίθουσες του κάθε μαθήματος,βιβλιοθήκες, αίθουσες υπολογιστών κ.λπ.), απολύτως απαραίτητα στοιχεία για τηνυλοποίηση των νέων προγραμμάτων; Η οικονομική κρίση που αγγίζει και τουςκαθηγητές και τους μαθητές (ήδη κόβουν τις συνδέσεις τους στο internet),γεγονός στο οποίο έχει στηρίξει πολλά το νέο πρόγραμμα και το Ψηφιακό Σχολείογια την λειτουργία του, απασχόλησε καθόλου τους υπεύθυνους;
5) Πέρασε, ειδικά για το Γυμνάσιο, το πρώτοτρίμηνο και ουσιαστική επιμόρφωση (που να αφορά στη διδακτική προσέγγιση τωνθεματικών ενοτήτων, στην αξιολόγηση κ.λπ.) για τη λειτουργία των νέων ΠΣ, στουςεκπαιδευτικούς που κλήθηκαν να τα υλοποιήσουν, δεν έγινε.
Ξεκίνησαν λοιπόν να εκπονούνται τα νέα ΠΣαρχές του 2011, εντάχθηκαν σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ και άρχισαν να εφαρμόζονται απότον Σεπτέμβρη του 2011 χωρίς επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που κλήθηκαν να ταεφαρμόσουν, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι υποδομές κ.λπ. Δημοσιεύθηκαν δε στηνΕφημερίδα της Κυβέρνησης (ΦΕΚ), αργότερα, 17 Οκτώβρη του 2011. Πιθανόν γιααυτούς τους λόγους η ΟΛΜΕ σε ανακοίνωσή της κατήγγειλε πως πρόκειται γιαπρογράμματα «του ποδαριού» και «της αρπαχτής» (http://www.esos.gr).
Εκφράζοντας με το κείμενο αυτό τονπροβληματισμό μας, θα προτείναμε να επανεξεταστεί το θέμα των νέων προγραμμάτωνσπουδών για το ΜτΘ και σε συνεργασία όλοι οι φορείς να προβούν στις κατάλληλεςβελτιώσεις και προσαρμογές, κάτι που προβλέπεται άλλωστε και από τονπρογραμματισμό για την πιλοτική εφαρμογή αυτών των ίδιων νέων προγραμμάτων,πριν επεκταθεί η εφαρμογή τους σε όλα τα σχολεία της χώρας.
