Ο όσιος πατήρ ημών Ευθύμιος ο Μέγας (20Ιανουαρίου)
ΤουΠρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Ο όσιος Πατέρας μας και μέγας Ευθύμιοςζούσε επί της βασιλείας του Γρατιανού, στη Μελιτηνή τη Μητρόπολη της Αρμενίαςκαι γεννήθηκε από κάποιους ευγενείς ανθρώπους, τον Παύλο και τη Διονυσία, όπωςκαι ο μέγας Ιωάννης Πρόδρομος, δηλαδή από στείρα και άκαρπη γαστέρα. Γι’ αυτόκαι πήρε την ονομασία του «Ευθύμιος» κατά την υπόσχεση του Θεού, όταν ακούστηκεφωνή από τον Ουρανό, που έλεγε να ευθυμούν οι γονείς του, οι οποίοιπαρακαλούσαν να δώσει ο Θεός να κάνουν παιδί. Αυτός, μετά τον θάνατο του πατέρατου, οδηγείται από τη μητέρα του στον Ευτρώιο, τον μεγάλο επίσκοπο τηςΜελιτηνής, και συγκαταλέγεται από αυτόν στην τάξη των κληρικών. Επειδή έδειξεμεγάλη πρόοδο στα ιερά γράμματα και ξεπέρασε όλους τους ομοίους του κατά τηνάσκηση και τις επιδόσεις στην αρετή, αναγκάζεται να λάβει τη χειροτονία τουπρεσβυτέρου και να δεχτεί τη φροντίδα των ιερών ασκητηρίων και μοναστηρίων.
Κατά το εικοστό ένατο έτος της ηλικίαςτου, φτάνει στα Ιεροσόλυμα και πηγαίνει να ζήσει μαζί με τον όσιο Θεόκτιστο σεκάποιο από τα σπήλαια ενός όρους, όπου απάλλαξε πολλούς από βαριές αρρώστιες.Λέγεται μάλιστα ότι και αυτός, εν ονόματι του Κυρίου, από πολύ λίγους καιμικρούς άρτους, έθρεψε τετρακόσιους ανθρώπους, οι οποίοι βρέθηκαν καθ’ οδόνπρος τη μονή για να τον συναντήσουν. Όχι μόνο δε ο ίδιος γεννήθηκε με τη δύναμητου Θεού κι έλυσε τη στείρωση της μητέρας του, αλλά και άλλες άτεκνες γυναίκες,με την προσευχή του τις έκανε εύτεκνες και γόνιμες. Και όπως ο μέγας προφήτηςΗλίας, και αυτός άνοιξε τις θύρες του ουρανού και θεράπευσε τη γη, που νοσούσεαπό την ακαρπία. Φανέρωσε δε την εσωτερική λαμπρότητα του οσίου και ο στύλοςτου πυρός, τον οποίο αυτοί που παρευρίσκονταν είδαν ότι κατήλθε από τον ουρανό,όταν αυτός ιερουργούσε την αναίμακτη θυσία, και βρισκόταν μαζί με τον όσιο,μέχρι ότου τελείωσε ο καιρός της θυσίας. Σημάδι μάλιστα της τέλειαςασφαλώς καθαρότητας της καρδιάς του και της αγνότητάς του είναι το γεγονός ότιέβλεπε ο όσιος νοερά τις διαθέσεις εκείνων που προσέρχονταν να μετάσχουν στηθεία κοινωνία, ποιος δηλαδή από αυτούς προσέρχεται με καθαρή συνείδηση καιποιος με βρώμικη. Ο μακάριος αυτός όταν έγινε ενενήντα επτά ετών, εξεδήμησεπρος τον Κύριο, επί της βασιλείας Λέοντος του Μεγάλου.
Ο όσιος Ευθύμιος ήταν ευπρεπής στηνόψη, απλός στους τρόπους του, λευκός στο χρώμα, ευσταλής και σεμνός στομέγεθος, με άσπρες τρίχες, με γενειάδα που έφτανε μέχρι τους μηρούς. Λέγεταιακόμη περί αυτού ότι όταν επρόκειτο κάποιος μοναχός να φύγει από τη ζωή, οοποίος νομιζόταν από τους πολλούς σώφρων και εγκρατής, αλλά δεν ήταν, αντιθέτωςμάλιστα: ήταν ακόλαστος, ο μακάριος Ευθύμιος έβλεπε άγγελο να αποσπά την ψυχήτου με τρίαινα, κι ότι άκουσε φωνή, η οποία φανέρωνε τις κρυφές ντροπές τουμοναχού. Τελείται δε η σύναξή του στην αγιότατη μεγάλη Εκκλησία».
Το πρώτο που προβάλλει η υμνογραφία τουοσίου Ευθυμίου του μεγάλου – συντεθειμένη από δύο μεγίστους υμνογράφους: τονάγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό και τον όσιο Θεοφάνη – είναι οπαραλληλισμός του με τους προφήτες Ιερεμία, Σαμουήλ και άγιο Ιωάννη τονΠρόδρομο. Και τούτο διότι και αυτοί, όπως και ο όσιος, υπήρξαν καρποί προσευχήςκαι ηγιασμένοι εκ κοιλίας μητρός τους. Κι αυτό σημαίνει ότι ο Θεός θέλησε ναφανερωθεί με τον τρόπο αυτό η ιδιαίτερη χάρη που είχαν όλοι τους και η σωτήριαγια πολλούς ανθρώπους παρουσία τους, με την καθοδήγηση που παρείχαν προς εύρεσητου Θεού. Όπως σημειώνει κι ένας ύμνος του οσίου: «καρπός στειρώσεωςο ίδιος, φάνηκες πολύγονος, διότι από το πνευματικό σου σπέρμα γέμισε απόμοναχούς η πριν αδιάβατη έρημος» («καρπός έφυς μεν στειρώσεως,αλλ’ ώφθης όντως πολύγονος, εκ γαρ του σπέρματος του πνευματικού σου μοναστώνπεπλήρωται η έρημος η πριν αδιόδευτος»). «Εκ μήτρας καθηγίασε Θεός σε, πάτερόσιε, Ιερεμίαν ως πάλαι, και Σαμουήλ, θεοφόρε» (Από τη μήτρα της μητέρας σου σεκαθαγίασε ο Θεός, πάτερ όσιε, όπως παλιά τον Ιερεμία και τον Σαμουήλ, θεοφόρε).«Ως πάλαι του βλαστήσαντος Προδρόμου θείος άγγελος εκ στειρευούσης νηδύος, τονσον κατήγγειλε τόκον» (Όπως παλιά για τον Πρόδρομο που γεννήθηκε από στείραγυναίκα, έτσι και θείος άγγελος ανάγγειλε και τη δική σου γέννα, από στείραμήτρα).
Οι ύμνοι της Εκκλησίας ιδιαιτέρωςεπικεντρώνουν την προσοχή τους στον μέγιστο Ιωάννη Πρόδρομο, του οποίου τον βίοπροσπάθησε να μιμηθεί ο όσιος Ευθύμιος. Και η μίμηση από αυτόν του Προδρόμουέγκειτο αφενός στον αγιασμένο τρόπο ζωής του, τόσο που τον χαρακτηρίζουν«εκμαγείον», αποτύπωμα αυτού («τούτου γέγονας εκμαγείον, Ευθύμιε,βαπτιστής ορεσίτροφος, ακτήμων, άοικος, πάσι χαρίσμασι διαλάμπων», δηλαδή:έγινες αποτύπωμα και εικόνα του Προδρόμου, Ευθύμιε, ευρισκόμενος στα όρηβαπτιστής, ακτήμονας, χωρίς σπίτι, λάμποντας σε όλα τα χαρίσματα), αφετέρου στοότι και ο ίδιος υπήρξε άλλους είδους Βαπτιστής, αναγεννώντας τους ανθρώπους μετην ορθόδοξη διδασκαλία του στο πνευματικό βάπτισμα της Εκκλησίας, το βάπτισματης υιοθεσίας («υιούς Θεού τούτους αναπλάσας υιοθεσίας βαπτίσματι∙ τουθείου γαρ Προδρόμου μιμησάμενος βίον, Βαπτιστής ανεδείχθης, Ευθύμιε», δηλαδή:ανέπλασας αυτούς, τους ανθρώπους, με το βάπτισμα της υιοθεσίας. Διότι αφούμιμήθηκες τον βίο του Προδρόμου, αναδείχτηκες Βαπτιστής, Ευθύμιε).
Αν θέλει κανείς με μία φράση ναχαρακτηρίσει τη ζωή του αγίου Ευθυμίου, θα έλεγε αυτό που ο άγιος υμνογράφοςεπισημαίνει: «Πάτερ Ευθύμιε, ο σος βίος ανυπέρβλητος, η πίστις όντωςορθόδοξος» (Πάτερ Ευθύμιε, η ζωή σου αξεπέραστη, η πίστη σου αληθινάορθόδοξη). Ορθόδοξη πίστη, αγιασμένη στο έπακρο ζωή, ορθοδοξία και ορθοπραξία:να ο κανόνας ζωής για κάθε πιστό, για κάθε, καλύτερα, άνθρωπο που αποφάσισε ναλατρεύει τον Θεό κατά τρόπο τέλειο. «Ο ισάγγελος βίος σου έγινε κανόνας αρετήςκαι ακριβέστατος χαρακτήρας για εκείνους που διάλεξαν να λατρεύουν τον Θεό μετελειότητα» («ο μεν ισάγγελος βίος κανών αρετής και χαρακτήρ ακριβέστατος τωναιρουμένων Θεώ λατρεύειν εν τελειότητι»). Δεν είναι τυχαίο, γι’ αυτό, που ουμνογράφος μας άγιος Θεοφάνης τον παραλληλίζει μεταξύ άλλων και με τον προφήτηΜωυσή: όπως εκείνος με τη ράβδο την εκ Θεού έσχισε την ερυθρά θάλασσαπροκειμένου να διέλθουν οι Ισραηλίτες προς τη γη της επαγγελίας, το ίδιο και οόσιος: έγινε μιμητής της αρετής εκείνου και προκάλεσε ρήγμα στη θάλασσα τωνπαθών, οπότε και διάβηκε χωρίς εμπόδια στη γη της επαγγελίας, τη βασιλεία του Θεού(«ώσπερ Μωσεί πάλαι τω θεόπτη∙ ου μιμητής δι’ αρετής γενόμενος,ρήξας συ την θάλασσαν των παθών, διέβης ακωλύτως προς γην επαγγελίας»).
Κι οι υμνογράφοι μάς βοηθούν περαιτέρω:ποιες οι αρετές που άσκησε ο όσιος Ευθύμιος και υπερέβη τα πάθη και κέρδισε μετη χάρη του Θεού τη βασιλεία Του; Πρώτα από όλα πόθησε τη βασιλεία του Θεού,ντύθηκε έπειτα την ταπείνωση, ακολούθησε την εγκράτεια, επιδίωξε τη δικαιοσύνη.Συνεπώς μπόρεσε να απεμπλακεί από τη γοητεία της παρούσας ζωής, διότι μετέθεσετο κέντρο βάρους της ζωής του στα μένοντα και αιώνια, λόγω αγάπης προς τονΚύριο. Άλλος δρόμος για κάθε άνθρωπο από αυτόν δεν υπάρχει. Όσο θεωρούμε ότι ηζωή βρίσκεται στον παρόντα κόσμο, τόσο δεν υπάρχει περίπτωση να ζήσουμε αληθινάτην όντως ζωή, τον Κύριο και τη χάρη Του. «Των εν βίω πραγμάτων κατεφρόνησας,Πάτερ Ευθύμιε, ότι την άνω πολιτείαν επεπόθησας∙ πλούτον εβδελύξω,ενδυσάμενος ταπείνωσιν∙τρυφήν εμίσησας, και επεσπάσω τηνεγκράτειαν∙ αδικίαν απεβάλου και εδίωξας δικαιοσύνην» (Καταφρόνησες, ΠάτερΕυθύμιε, τα γήινα πράγματα, διότι πόθησες βαθιά την ουράνια βασιλεία: Θεώρησεςβδέλυγμα τα πλούτη, με το ντυθείς την ταπείνωση, μίσησες τις ηδονέςτου βίου και έκανες δικιά σου την εγκράτεια, έδιωξες την αδικία και επιδίωξεςτη δικαιοσύνη).