Οόσιος πατήρ ημών Ξενοφών και η συνοδία αυτού (26 Ιανουαρίου)
ΤουΠρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη
«Ο όσιος Ξενοφών ζούσε στηνΚωνσταντινούπολη, έχοντας μεγάλη υλική περιουσία, αλλά και μεγάλη κατά Θεόνευσέβεια. Απέστειλε λοιπόν τους δύο υιούς του στην πόλη της Βηρυτού, μία απότις πόλεις της Φοινίκης, για να μελετήσουν και να μάθουν νομικά. Επειδή όμως τοπλοίο που τους μετέφερε ναυάγησε, βγήκε αυτός μαζί με τη γυναίκα του σεαναζήτησή τους. Πράγματι βρήκε τα παιδιά του στα Ιεροσόλυμα, αλλά τα βρήκεντυμένα το μοναχικό σχήμα, οπότε παρακινήθηκε και ο ίδιος με τη γυναίκα του ναακολουθήσουν και αυτοί τον μοναχικό βίο. Και τόσο πολύ πρόκοψαν στην αρετή, οΞενοφών, η γυναίκα του και τα παιδιά του, ώστε να αξιωθούν να κάνουν καιθαύματα. Ευαρέστησαν μέχρι το τέλος της ζωής τους τον Θεό και εξεδήμησαν προςΑυτόν».
Μόλις χθες, εξ αφορμής της μνήμης του ΜεγάλουΠατέρα της Εκκλησίας, αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, αναφερθήκαμε στη φράση του,που συνιστά αξίωμα της χριστιανικής ζωής: «πράξίς εστιν θεωρίας επίβασις», ηπράξη, η άσκηση δηλαδή πάνω στις εντολές του Χριστού, οδηγεί στη θεωρία ως θέατου Θεού και μετοχή σ’ Αυτόν.
Αυτό ακριβώς βλέπουμε να εφαρμόζεται κατά απόλυτοτρόπο, θα λέγαμε, στους σημερινούς αγίους, τον όσιο Ξενοφώντα, τη γυναίκα τουΜαρία και τα παιδιά τους Αρκάδιο και Ιωάννη. Αγωνίστηκαν να τηρήσουν τιςεντολές του Κυρίου, γι’ αυτό και κέρδισαν τη Βασιλεία του Θεού – μία αλήθειαπου τονίζει πολλές φορές η Εκκλησία μας σήμερα, διά γραφίδος του αγίουυμνογράφου Θεοφάνη. «Εν τη οδώ των εντολών σου βαδίζων θερμώς ο σος ικέτης,Δέσποτα, μονάς κατέλαβε καταλλήλους πόθω ζωής της αιωνίου επιλαβόμενος»(Βαδίζοντας με ζήλο την οδό των εντολών σου ο δούλος σου, Δέσποτα, κατάκτησετις μονές εκείνες που υποσχέθηκες, επειδή αγωνίστηκε με πόθο για την αιώνιαζωή). «Εντολαίς του Δεσπότου επαγρυπνών, μακάριε Ξενοφών» (Αγρυπνούσες στιςεντολές του Κυρίου, μακάριε Ξενοφών). Κι αυτός ο αγώνας του ήταν εκείνος πουτον έκανε (όπως βεβαίως και την οικογένειά του) να τιμηθεί με τις πιο λαμπρέςαξίες που οδηγούν από την πράξη στη θεωρία. «Φανοτάταις αξίαιςτετιμημένος, φωτοφόρω διέπρεψας πολιτεία∙ την πράξιν γαρ επίβασιν θεωρίαςανέδειξας» (Τιμημένος με τις πιο λαμπρές αξίες, διέπρεψες στον γεμάτο φωςτρόπο ζωής σου. Διότι την πράξη την ανέδειξες σε σκαλοπάτι για τη θεωρία).
Πρέπει βεβαίως να σημειώσουμε με έμφασηότι η όδευση, η πορεία του πιστού πάνω στις εντολές του Χριστού, συνιστά, όπωςαναφέραμε, αξίωμα της χριστιανικής ζωής, διότι ακριβώς πρόκειται περίεντολών του Χριστού, του ίδιου του Θεού δηλαδή. Δεν ανήκει στην επιλογή ενόςχριστιανού να τηρήσει ή όχι τις εντολές Εκείνου επομένως, εφόσον θέλει να είναιχριστιανός. Είναι ο μονόδρομος της ζωής του, που τον κάνει πράγματι να είναιαληθινά μαζί με τον Χριστό. Ο Ίδιος ήταν απολύτως σαφής: «Εάν αγαπάτε με, ταςεντολάς τας εμάς τηρήσατε». «Ο μη αγαπών με του λόγους μου ου τηρεί». Και οιεντολές Του, όλοι γνωρίζουμε, συγκεφαλαιώνονται σ’ αυτό που διασώζει οευαγγελιστής Ιωάννης: «Αύτη εστίν η εντολή Αυτού, ίνα πιστεύσωμεν τω ονόματιτου Υιού Αυτού και αγαπώμεν αλλήλους». Πίστη και αγάπη: ο δρόμος τουχριστιανού, ο δρόμος της αγιότητας. Ο άγιος υμνογράφος αυτό μας θυμίζειγια τον όσιο Ξενοφώντα και τη συνοδεία του: πορεύτηκαν πάνω στην πίστη και τηναγάπη, που φανερωνόταν κυρίως με την ελεημοσύνη τους. «Λάμπων αξιώμασι ψυχής,ελεημοσύνη και πίστει σαυτόν ελάμπρυνας» (Λάμποντας, λάμπρυνες τον εαυτό σουαπό τα αξιώματα της ψυχής, την ελεημοσύνη και την πίστη). Η φράση «αξιώμασιψυχής» δεν πρέπει να παρέλθει ασχολίαστη. Ο υμνογράφος εδώ μας αποκαλύπτει ότιτηρώντας κανείς την πίστη και την ελεημοσύνη, δηλαδή την αγάπη, αποκτάαξιώματα, γίνεται αξιωματούχος. Η πίστη και η ελεημοσύνη είναι, μας λέει, ταπραγματικά αξιώματα του ανθρώπου. Όχι αυτά που θαυμάζουν οι πολλοί, τα επίγειακαι κοσμικά αξιώματα, αλλά τα ψυχικά και πνευματικά, συνεπώς αυτά που μπορεί νααποκτήσει ο οποιοσδήποτε, αρκεί να θελήσει και να προσπαθήσει.
Ο άγιος Θεοφάνης όμως διατυπώνει καικάτι σ’ αυτό που γράφει για την τήρηση των εντολών του Χριστού από τον όσιοΞενοφώντα, το οποίο είναι εξόχως ενδιαφέρον και επίκαιρο για κάθε εποχή, κυρίωςόμως την δική μας. «Εντολαίς του Δεσπότου επαγρυπνών, εφ’ ομοίοις τετρόποις παίδας τους σους ρυθμίζων, μακάριε Ξενοφών» (Ξαγρυπνούσες στις εντολέςτου Κυρίου, όπως και ρύθμιζες στους όμοιους με σένα τρόπους τα παιδιά σου,μακάριε Ξενοφών). Ο άγιος δηλαδή ένιωθε την ευθύνη του και ως γονιός. Δεν έλεγεότι αγωνίζεται μόνον για τον εαυτό του ή, ακόμη χειρότερα, δεν πίστευεότι η ευθύνη του εξαντλείται στο να καλύψει τις σωματικές, βιοτικές καιμορφωτικές ανάγκες των παιδιών του. Χωρίς να υποβαθμίζει και αυτήν τηνπροσφορά του – είδαμε και στο συναξάρι ότι έστειλε τα παιδιά του στη Βηρυτό γιανα σπουδάσουν νομικά – η έγνοια και η πρώτιστη φροντίδα του ήταν η ρύθμιση τωνπαιδιών του στις εντολές του Κυρίου: να πιστεύουν σωστά στον Θεό και να αγαπούντον συνάνθρωπό τους. Πώς όμως; Όχι τόσο με τα λόγια, όσο με το προσωπικό του παράδειγμα.«Επαγρυπνών ο ίδιος στις εντολές». Είναι άλλωστε γνωστό: λόγια χωρίς παράδειγμαείναι λόγια κενά, άσαρκα και ανούσια. Είναι μία υποκρισία, που το μόνοπου καρποφορούν είναι η αντίδραση και η ανυπακοή.
Και κάτι τελευταίο. Φαίνεται τοορθόδοξο φρόνημα του οσίου Ξενοφώντα απαρχής της ζωής του, από τη διάθεσή τουνα υπηρετεί τους πάντες και να καλύπτει τις ανάγκες τους, εφόσον είχε τα μέσαγια κάτι τέτοιο, κυρίως όμως τους μοναχούς, οι οποίοι αποδεικνύονταν φτωχοί. Τοσημειώνει ο υμνογράφος: «Ως πάντων οικονόμος προβεβλημένος, την πάντωνεπιμέλειαν ανεδείξω, τοις χρήζουσι τον πλούτον σου διανέμων, υποδεχόμενος,φιλοφρονούμενος Μοναζόντων τάγματα, πάτερ όσιε» (Ως γνωστός σε όλουςοικονόμος των πάντων, ανέλαβες τη φροντίδα όλων, μοιράζοντας τον πλούτο σου σ’αυτούς που είχαν ανάγκη, υποδεχόμενος και περιποιούμενος τα τάγματα τωνμοναχών, πάτε όσιε). Και λέμε ότι στη στάση του απέναντι στους μοναχούςφαινόταν το ορθόδοξο φρόνημά του, διότι στην Εκκλησία μας ένα από τα κριτήριαορθοδοξίας που έχουμε είναι και το πώς στέκεται κανείς απέναντι στονμοναχισμό. Αν κανείς δεν δει τον μοναχισμό, την πλήρη δηλαδή αφιέρωση στον Θεόμε τις αρετές της υπακοής, της παρθενίας και της ακτημοσύνης, ως τον δρόμο πουέχει ευλογηθεί κατεξοχήν από τον Θεό, αφού εκεί δίνονται πολλές προκλήσειςαγιασμού των ανθρώπων, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως σωστός ορθόδοξος. Η Εκκλησίαμας πάντοτε δύο δρόμους πρόβαλε – υπάρχουν πάντοτε και οι εξαιρέσεις - για τηνπορεία του πιστού: τον τίμιο γάμο και την ευλογημένη αφιέρωση στον Θεό διά τηςμοναχικής ζωής. Κι εννοείται βεβαίως ότι μιλάμε για τον αληθινό μοναχισμό, όπωςόταν μιλάμε για τον γάμο, εννοούμε τον τίμιο γάμο που και αυτός ορθά βιούμενοςεκβάλλει στη Βασιλεία του Θεού.
Ακολουθείν
