Η σημειολογία της εορτής των ΕλληνικώνΓραμμάτων
Τουδρα Γιώργου Χάιλου*
Ο Ελληνισμός, ως πολιτιστικό και εθνικό μέγεθος, επέζησεκαι μεγαλούργησε διαχρονικά ένεκα πρωτίστως της ιδιοτροπίας και της ετερότηταςτης παιδείας του, της ελληνικής του γλώσσας, αλλά και κατά τη μετά Χριστόνεποχή, λόγω της εν Ορθοδοξία ζωής του. Η ετερότητα αυτή εδράζεται στην εκζήτησητης αλήθειας με στόχο το κατ’ αλήθειαν ζην. Ερειδομένη λοιπόν σ’ αυτήν τηνετερότητα, η ελληνική βιωματική και η ημετέρα παίδευσις, συνέθεσε τους τέσσερειςελληνικούς πολιτισμούς: Μινωικό, Μυκηναϊκό, Κλασικό και Βυζαντινό. Ο Βυζαντινόςδε πολιτισμός, αφού είχε ώτα ακούειν, έστρεψε την εκζήτηση της αλήθειας στονευαγγελισθέντα υπό του Χριστού λόγον: « Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθειαελευθερώσει υμάς», ο οποίος κατέληξε στο: «Εγώ ειμί η αλήθεια». Συνέλαβε δηλαδήη βυζαντινή σκέψη ότι η «αλήθεια ελευθερώσει ημάς», μέσω της αυθυπέρβασης καιτης ένωσης του εγώ με το εμείς, δρώντας εν Χριστώ.
Οιτρεις άγιοι πατέρες, τους οποίους τιμούμε στις 30 Ιανουαρίου, πιστοί στηφιλοσοφία του προγενέστερού τους ιεράρχη του Κλήμη του Αλεξανδρέως πως «νήπιοιουν και οι φιλόσοφοι, εάν μη υπό του Χριστού απανδρωθώσιν», υποστασιοποίησαν τοαρχαιόθεν ηρακλείτειο κάλεσμα «κοινωνούμε άρα αληθεύουμε». Οι ιεράρχες μαςαγάπησαν και υπηρέτησαν με πάθος την Παιδεία και τα Γράμματα, ως άνθρωποι πουσυνδύασαν με άριστο τρόπο την επιστημονική γνώση και την αγιότητα (αγιότητανοουμένη ως θέωση, κατά την παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας) ενώνοντας τηθεολογία της Εκκλησίας με τον Ελληνικό Πολιτισμό. Σ’ αυτούς λοιπόν κυρίως τουςπατέρες των Γραμμάτων και της Ορθοδοξίας, και στην πληθώρα των πνευματικών μαςταγών που εδιακόνουν την αυτή φιλοσοφία, οφείλεται η γένεση του ΒυζαντινούΠολιτισμού και η αναγέννηση του εν Χριστώ ελληνικού πνεύματος. Τρεις αιώνεςπερισυλλογής και προβληματισμού μετουσίωσαν το χριστιανικό άγγελμα σε πρότασηπολιτισμού. Τοιουτοτρόπως, οι τρεις ιεράρχες του 4ου αιώνα έθεσαν τα πνευματικάθεμέλια του Βυζαντινού Πολιτισμού. Πολιτισμού απαράμιλλης πολιτισμικής αξίας.Πολιτισμού που ανέδειξε την ισχυρή προσωπικότητα του μεγίστου πατέρα τηςΟρθοδοξίας Γρηγορίου Παλαμά, ο οποίος αναχαίτισε την εισβολή του θωμισμού καιτης νοησιαρχίας, όταν επεχειρήθηκε το 1354* η πρώτη μετακενωτική (δανειζόμενοςορολογία του Κοραή) αλλοίωση της βυζαντινής μας ταυτότητας. Ο Παλαμάς, δρώνταςεν αληθεία και αγωνιζόμενος εντελώς μόνος, διέσωσε την Ορθοδοξία από τη νόθευσηκαι τον Ελληνικό Πολιτισμό από την αλλοτρίωση. Κάτι που 479 χρόνια αργότερα (το1833), η αλλοτρίωση κατ’ ουσία επετεύχθη, όταν η κατά Κοραή «μετακένωση»,κάλεσε τους Έλληνες να υιοθετήσουν το Γραικογαλλισμό.
Σύμφωναμε τη θεωρία της «μετακένωσης» (και του μεταπρατισμού που ακολούθησε) μοναδικήοδός για την επανάκτηση της (από Τουρκοκρατίας) χαμένης μας ελληνικήςταυτότητας και της επίτευξης προόδου, αποτελούσε η επανάντλησή της από τα«πεφωτισμένα και λελαμπρυσμένα της Εσπερίας έθνη»· έθνη στα οποία -κατά Κοραή-διατηρήθηκε ατόφιος και συνεχίστηκε ο Ελληνικός Πολιτισμός. Έτσι απηλλάξαμεεαυτούς από τη βυζαντινή μας κληρονομιά και την πολιτισμική ετερότητα,καθιστώντας τους κενά σκεύη προς έγχυση του δυτικοευρωπαϊκού διαφωτισμού. Ενκατακλείδι, κλασικίζοντας δυτικότροπα κατέστημεν (μερικώς) Έλληνες αντιδανείου.Έλληνες δηλαδή με αλλοτριωμένη ταυτότητα, ευάλωτοι στις πνευματικές κρίσεις.Ζούμε σε μια εποχή, έντονης πνευματικής κρίσης και αμφισβήτησης διαχρονικώναξιών. Τυχάρπαστες και παρακμιακές φυσιογνωμίες προβάλλονται ως πρότυπα-μοντέλαβίου. Η σημερινή εποχή φιλοδοξεί να στερήσει από το σύγχρονο άνθρωπο -στο όνομαμιας κακώς εννοούμενης ιδιωτικής ελευθερίας, και ανταγωνιστικότηταςτο δικαίωματης ελεύθερης και κριτικής σκέψης, το δικαίωμα της κοινωνικής ελευθερίας, τοδικαίωμα, σε τελική ανάλυση, του αυτοπροσδιορισμού της προσωπικότητας και τηςιστορικής του μοίρας.
Ηπολιτιστική μας ετερότητα, η ιδιοτροπία του ελληνικού «βίου» μας, αποτελεί τηνασφαλιστική δικλίδα, πάνω στην οποία πρέπει να στηριχθεί η προάσπιση τουελληνισμού στο σύγχρονο κόσμο. Αυτήν ακριβώς την ετερότητα του πολιτισμού μαςδιακονεί και διασώζει η «ασύγχυτη» αλλά ταυτόχρονα «αδιαίρετη» μέθεξη τουελληνισμού στην Ορθοδοξία. Αυτήν ακριβώς την ετερότητα διακονεί και διασώζει ηεορτή των τριών ιεραρχών, η εορτή των Ελληνικών Γραμμάτων.
Ηεπαναστροφή λοιπόν της Παιδεία μας στον ελληνοχριστιανικό άξονα, δύναται ναπροασπίσει την Πολιτεία από τον ολοκληρωτισμό της νέας εποχής που επαγγέλλονταιοι θιασώτες της νεωτερικής παγκοσμιοποίησης και του χρηματοοικονομικούωφελιμισμού. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε σθεναρά να αντισταθούμε στην επικείμενημετακένωση, η οποία πιθανόν να οδηγήσει στην ολοκληρωτική συντριβή τηςταυτότητάς μας, του Ιστορικού μας στίγματος.
*Χρονιάσυμβολική στην οποία ο Δημήτριος Κυδώνης, εκστασιασμένος από το εξ Εσπερίαςφως, με προτροπή του αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνού, μεταφράζει στα ελληνικάτη Summa Τheologiae του Θωμά του Ακινάτη.
*Ο δρ Γιώργος Χάιλος είναιπανεπιστημιακός - μαθηματικός.
«Φιλελεύθερος»30/01/2012
