«Άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το ιερόν προσεύξασθαι, ο ειςφαρισαίος και ο έτερος τελώνης»
Δύο άνθρωποι, Ισραηλίτες, πιθανόνκάτοικοι της Ιερουσαλήμ, ανέβηκαν στο λόφο που ήταν κτισμένο ο ναός, γιανα προσευχηθούν. Ο ευαγγελιστής Λουκάς, αγαπητοί μου αδελφοί, διασώζει τηνκλασική και απλή αυτή παραβολή όπως προφανώς την άκουσε από τον Κύριο. Δύοαντιφατικοί τύποι εκπροσωπούνται πίσω από τα δύο απλά και γενικευμένα πρόσωπα.Ο ένας είναι ο Φαρισαίος. Άνθρωπος της θρησκείας, ευσεβής τηρητής του τυπικούτου Μωσαϊκού νόμου. Τακτικά ασφαλώς επισκέπτεται τον ναό. Προχωρεί μπροστά,ευθυτενής με σταθερό και αργό βήμα, σε τόπο όπου όλοι είναι δυνατόν να τονδουν, ίσως και χωρίς να το επιδιώκει. Αλλά η θέση του είναι εκεί! Πηγαίνει γιανα προσευχηθεί και όλοι τον σέβονται ανοίγοντας χώρο για να περάσει. Ο άλλος, οτελώνης. Είναι αυτός που όχι εύκολα, έχει καταφέρει, να αγοράσει από τουςΡωμαίους το δικαίωμα, να εισπράττει για λογαριασμό τους, τους φόρους. Φυσικά,όσο μπορεί, ζητάει μεγαλύτερους φόρους για να κερδίζει πιο πολλά. Δεν διστάζεινα καταπιέζει και να εξαναγκάζει ξεπούλημα περιουσιών προκειμένου να πετύχει τοσκοπό του. Ασφαλώς δεν θα ήταν όλοι οι τελώνες τόσο αδίστακτοι και πλεονέκτες,αλλά για τον λαό είναι μισητά πρόσωπα και καθόλου ευχάριστα. Ασχολούνταιμε μια πολύ κερδοφόρα επιχείρηση. Πιεστικά και συστηματικά ζητούν την καταβολήτων φόρων.
Πιθανόν και να τους φοβόταν, αλλά δεν είχαν καμιά υπόληψη. Ωστόσοκαι αυτός, ακολουθώντας το τυπικό της θρησκείας του, ανεβαίνει στο ιερό. Ναανάψει κανένα κεράκι, να κάνει το σταυρό του, θα λέγαμε εμείς σήμερα. Έρχεταινα προσευχηθεί σημειώνει ο ευαγγελιστής. Δεν προχωρεί πολύ. Μόλις που μπήκε στοναό. Στέκεται με σκυμμένο το κεφάλι, στη σκιά, πίσω από μια κολόνα, για να μηντον δει κανείς.
Αλλά ας ακούσουμε την προσευχή τους πουείναι χαρακτηριστική του τύπου τους. Ο πρώτος, ο Φαρισαίος, με δυνατή φωνή : «ΟΘεός ευχαριστώ σοι ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων». Χωρίς καμιάαμφιβολία, με απόλυτη αυτοπεποίθηση ξεχωρίζει τον εαυτό του. Δεν είμαι όπως οιάλλοι άνθρωποι. Ανεβάζει τον εαυτό του στο ψηλότερο σκαλί. Περιφρονεί τουςπάντες. Είναι τυφλωμένος από τον υπέρμετρο εγωισμό του. Και αυτά τα λέγειενώπιον των ανθρώπων, αλλά και ενώπιον του Θεού, που ερευνά «νεφρούς καικαρδίας». Ενώπιον του Θεού που μας γνωρίζει μέχρι βαθιά στα πιο κρυφάσημεία της ψυχής μας. Και δεν διστάζει να χαρακτηρίζει τους υπόλοιπουςανθρώπους, χωρίς εξαίρεση, «άρπαγες, άδικους, μοιχούς». Πιστεύει ότιείναι ο μοναδικός. Ζει σε μια ακραία πλάνη που τον οδηγεί η αρρωστημένη τουαυτοπεποίθηση. Έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Ωστόσο σπεύδει νασυγκρίνει τον εαυτό του με τον δυστυχή τελώνη. Και γυρίζοντας προς τηνκατεύθυνση του τελώνη, συνεχίζει την προσευχή του, αποδίδοντας όλες αυτές τιςαμαρτίες στον αποσβολωμένο τελώνη που μάταια προσπαθεί να μείνει αφανής. Καιδεν είναι μόνο αναμάρτητος, αλλά και ενάρετος. Συμπληρώνει λοιπόν την προσευχήτου προς επήκοον πάντων. «Νηστεύω δις του Σαββάτου, αποδεκατώ πάντα όσακτώμαι». Νηστεύω δυο φορές τη βδομάδα, τονίζει με στόμφο, και προσφέρω τοένα δέκατο από όλα όσα αποκτώ, και όχι μόνο όσα επιβάλλει ο μωσαϊκός νόμος. Καιο άλλος; Ο τελώνης από την σκοτεινή γωνιά που βρίσκεται, με βαθιά σκυμμένο τοκεφάλι, δεν τολμά να στρέψει τους οφθαλμούς στον ουρανό. Νοιώθει πόσο αμαρτωλόςείναι και κάθε τόσο ενώ επαναλαμβάνει «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ», κτυπάμε τις γροθιές του το στήθος του. Δεν έχει καμιά αμφιβολία για την αμαρτωλότητάτου. Έχει απόλυτη επίγνωση της αμαρτωλής του κατάστασης. Δεν αναφέρει καμιάαρετή. Και ενώ προσεύχεται και αυτός στον ναό, δεν χρησιμοποιεί ούτε αυτή τηνπράξη του για να δικαιώσει τον εαυτό του. Η προσευχή του είναι απλή, ησυμπεριφορά του ταπεινή, η συναίσθησή του απόλυτη και ανυπόκριτη. Είναιπράγματι πολύ περίεργο, αγαπητοί μου αδελφοί, πως ένας άνθρωπος της θρησκείας,ο Φαρισαίος, μπορεί να πέσει τόσο έξω στην αυτοεκτίμησή του. Είναι φοβερή ηέπαρσή του. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι θα τον χαρακτήριζαν υβριστή του θείου. Είναιφανερό ότι δεν σκέφτηκε ο Φαρισαίος ότι μιλούσε ενώπιον του Θεού. Η στάση τουδεν είναι αποδεκτή από τον Θεό. Γι’αυτό και συνεχίζει συμπερασματικά ο Κύριος. «Κατέβηούτος δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού ή εκείνος». Γύρισε ο τελώνηςδικαιωμένος σπίτι του από το ιερό και όχι ο άλλος, ο Φαρισαίος. Και καταλήγει ηπαραβολή: «Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών υψωθήσεται». Πάραπολλές φορές έχουμε ακούσει αυτή την παραβολή. Είναι γνωστή σε όλους μας.Ωστόσο, αγαπητοί μου, πιθανόν να είναι ιδιαίτερα ακραίοι και αντιφατικοί,οι τύποι της παραβολής. Η στάση τους είναι παραδειγματική για μας. Μπορεί πολύή λιγότερο να πλησιάζουμε κάποιον από τους δύο αυτούς τύπους και να μην τοκαταλαβαίνουμε. Γι’ αυτό κι όταν κάποιοι μας ελέγχουν για εγωιστικές τάσεις καιφαρισαϊσμό, επαναστατούμε. Φυσικά δεν είναι αυτή η κατάλληλη αντιμετώπιση. Καιη κοινωνία των ανθρώπων ακόμη τιμωρεί τους εγωιστές και υπερήφανους, γιατί δενανέχεται αυτούς τους χαρακτήρες. Συνεπώς είναι αναγκαίο να κάνουμε μιααποτελεσματική αυτοεξέταση με απόλυτη ειλικρίνεια και ταπείνωση. Γιατί «οΘεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν». Δίνειπλουσιοπάροχη την χάρη του στους ταπεινούς ο Θεός. Να διορθωθούμε λοιπόν.Ασφαλώς δεν είναι δυνατό να κρυφτούμε από τον εαυτό μας, και πολύ περισσότερο,από τον Θεό. Μην προσπαθούμε λοιπόν να γελάσουμε κάποιους. Τελικά η προσπάθειακαι ο στόχος μας πρέπει είναι να δικαιωθούμε ενώπιον του Θεού και στη βασιλείαΤου. Αμήν.
Δ.Γ.Σ.
