Κυριακὴ τῆς Ἀπόκρεω (Α΄ Κορ. 8,8 –9,2)
Ἡ εὐθύνη τοῦ σκανδάλου
(Ομιλία του †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)
«Οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα, ἵνα μὴ τὸν ἀδελφόν μουσκανδαλίσω» (Α΄ Κορ. 8,13)
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε Κυριακὴ τῶν Ἀπόκρεων. Σὲ ὅλουςτοὺς ναοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας διαβάζεται ἡπερικοπὴ τῆς μελλούσης Κρίσεως.Τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο εἶνε τρομερό. Ποιόςἁμαρτωλὸς δὲν τρομάζει; Ὅσο κι ἂν προσπαθῇ κανεὶς νὰ διώξῃ τὴν ἰδέα τοῦθανάτου καὶ τῆς κρίσεως, ἡ ἡμέρα ἐκείνηἔρχεται, εἶνε βέβαιο. Θὰ ἔρθῃ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου νὰ κρίνῃ «τὴνοἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ»(Ψαλμ. 9,9).Θὰ κρίνῃ εἰδωλολάτρες, Ἰουδαίους, Χριστιανούς. Τοὺς εἰδωλολάτρες μὲ τὴ φωνὴ τῆς συνειδήσεως,τοὺς Ἰουδαίους μὲ τὸ Δεκάλογο.
Ἡ δική μας ὅμως θέσι, τῶνΧριστιανῶν, τῶν βαπτισμένων, ποὺ κοινωνοῦμετὰ ἄχραντα μυστήρια καὶ «μπροστὰ στὰ μάτια μας ζωγραφίστηκε ὁ Χριστὸςἐσταυρωμένος» (Γαλ. 3,1), θὰ εἶνε τραγική.Γιατὶ θὰ κριθοῦμε καὶ μὲ τὴ φωνὴτῆς συνειδήσεως, καὶ μὲ τὸΔεκάλογο, ἀλλὰ πρὸ παντὸς μὲ τὸ Εὐαγγέλιο, ποὺ εἶνε ζυγα-ριὰ ἀκριβείας· θὰ ζυγιστῇ καὶ τὸ τελευταῖο δράμιἀρετῆς καὶ τὸ τελευταῖο δράμι κακίας.Δὲντρέμετε, δὲ φοβᾶστε; Ἐγὼ εἶμαι ἁμαρτωλὸςκαὶ τρέμω τὴν ἡμέρα ἐκείνη, ποὺ θὰ στηθῇτὸ δικαστήριο, θ᾽ ἀνοιχθοῦν βιβλία, καὶ ἄγγελοι θὰ τρέχουν γιὰ νὰσυλλέξουν «τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν καὶ τὰ σκάνδαλα» (Ματθ.13,41).Ναὶ«τὰ σκάνδαλα»! Καὶ γιὰ σκάνδαλα λέεισήμερα καὶ ὅλο τὸἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα.
Ἀκοῦμε «σκάνδαλο». Τί εἶνε τὸ σκάνδαλο; Στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἀγαπητοί μου, σκάνδαλοστὴν κυριολεξία εἶνε μία πέτρα ποὺ ῥίχνεικάποιος στὸ δημόσιο δρόμο, καὶκαθὼς περνάει ὁ ἀνύποπτος διαβάτηςσκοντάφτει πάνωτης, πέφτει καὶ τσακίζεται. Σκάνδαλο λοιπὸν εἶνε τὸπρόσκομμα στὸ δημόσιο δρόμο.
Ἀλλ᾽ ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς δρόμους αὐτοὺςὑπάρχει καὶ μία ἄλλη ὁδός, πνευματική, ἡ ὁδὸς πρὸς τὸν οὐρανό. Ἀρχίζει ἀπὸ τὴγῆ καὶ φθάνει ἐκεῖ! Εἶνε ὡραία ὁδός,ἀλλὰ ὁ διάβολος προσπαθεῖ νὰτὴν κάνῃ ἀδιάβατη. Ὁ Κύριος μᾶς λέει ὅτι δ ὲν εἶνε ἀδιάβατη, εἶνε ἁπλῶς «στενὴκαὶ τεθλιμμένη»(Ματθ. 7,14). Ἡ ὁδὸς αὐτὴ ἦταν κλεισμένη· ἕνα τεράστιο ὁδόφραγμα ἀπέκλειε τὴν ὁδὸ πρὸςτοὺς οὐρανούς· ἦταν τὸ ἁμάρτημα τοῦἈδὰμ καὶ τῆς Εὔας, τὸ προπατορικὸἁμάρτημα. Κλειστὸς λοιπὸν ὁ δρόμος. Δὲ μπόρεσαν νὰ τὸν ἀνοίξουν οὔτεπροφῆτες, οὔτε πατριάρχες, οὔτε ἄγγελοι. Τὸν ἄνοιξε –ποιός; τὸ αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ θυσία τοῦ Ἐσταυρωμένου (πρβλ.Ἑβρ. 10,20)· ἀπὸ τότεπλέον ὁ δρόμος αὐτὸς εἶνε βατός(πρβλ. «τρίβον βατὴν Πόλου τίθησινἡμῖν»εἱρμ. - καταβ. ἰαμβ. καν. Χριστουγ. α΄ ᾠδ.), καὶ τὸνβάδισαν καὶ τὸν βαδίζουν ἀμέτρητοι ἅγιοι.
Ἀλλ᾽ ὅπως στὸ δημόσιο δρόμοκακοποιοὶ ῥίχνουν πέτρες ἢ βάζουννάρκες, ἔτσι καὶ στὸ δρόμο πρὸς τὸν οὐρανό, ἔρχεται ὁσατανᾶς καὶ τὰ ὄργανά τουκαὶ παρεμβάλλουν σκάνδαλα.Τί σκάνδαλα; Τὰ σκάνδαλα ἐδῶ εἶνε τὰ λόγια καὶ τὰ ἔργα ἐκεῖνα, ποὺ σπρώχνουν ἰδίως τοὺς πιὸ ἀδύναμους στὸ βάραθρο τῆς ἀπωλείας.Σκάνδαλο γιὰ τὸ παιδὶγίνονται οἱ κακοὶ γονεῖς, ὅταν δὲνπροσέχουν καὶ μπροστὰ στὸ ἀθῷο ἐκεῖνο ἀγγελούδι αἰσχρολογοῦν, βωμολοχοῦν, ὅταν τὸ ἀντρόγυνο μαλώνῃ διαρκῶς.Σκάνδαλογιὰ τὸ μαθητὴ εἶνε ὁ δάσκαλος , ὅταν στὸ σχολεῖο εἰρωνεύεται ἱεροὺς θεσμούς, ἐμπαίζῃ τὰ θεῖα, διδάσκῃ ἀθεΐα. Ἀκόμη χειρό-τερο σκάνδαλο γίνεται ὁ κληρικός , ὅταν ὡς ἱ-ερεὺς δὲν ἐκτελῇ τὰ καθήκοντά του, ὅταν ὡς ἀρχιερεὺς καταλαμβάνῃ θρόνο ὄχι γιὰ νὰ διδάξῃκαὶ φωτίσῃ ἀλλὰ μᾶλλον γιὰ νὰ θησαυρίσῃ.
Σκάνδαλο γίνεται ὁ ἄρχοντας, ποὺ κατέχει ἀξίωμα, ἀλλὰ δὲν δείχνει ἐνδιαφέρον γιὰ τὰ κοινά. Σκάνδαλο γίνεται γενικὰ ὁ καθένας γιὰ τὸν πλησίον του, ὅταν δὲν προσέχῃ τὴ ζωήτου.Γεμᾶτος ὁ κόσμος ἀπὸ σκάνδαλα. Δὲν ὑπάρχει κάποιο μέρος, κάποιο λιμάνι ἤρεμο ἀπὸσκάνδαλα; Ἂς πᾶμε λοιπὸν στὴνἘκκλησία!Ἀλλὰ δυστυχῶς ἡ ἐκκλησία μας δὲν βρίσκε-ται σήμερα στὸ ὕψος τῆςἀποστολῆς της. Κι ὅταν λέω ἐκκλησία δὲνἐννοῶ τὸ θεῖο καθίδρυμα, ἐννοῶ τὴν ἀνθρώπινη πλευρά του μὲ τὶς ἀτέλειες ποὺ παρουσιάζει. Μπαίνει κανεὶςστὸναὸ νὰ ἐκκλησιαστῇ, καὶ ἀπὸ τὸ ἕνα μέ-ρος τὸ παγκάρι καὶ οἱ ἐπίτροποι, ἀπὸ τὸἄλλοοἱ ψαλτάδες μὲ τὶς φωνασκίες καὶ τὴν εὐρωπαϊκὴ μουσικὴ ποὺ μετέτρεψε τὴνἐκκλησία σὲ θέατρο, ἀπὸ τὸ ἄλλο οἱ ἱερεῖςμὲ τὴν ἀνευλάβεια καὶ τὴ φιλοχρηματίατους, ὅλα αὐτὰ διώχνουν τοὺς Χριστιανοὺς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, καὶ πηγαίνουν ἄλλοι στοὺς φράγκους,ἄλλοι στοὺς προτεστάντες, ἄλλοι στοὺς ἰεχωβῖτες·ἔτσι ἡ Ἐκκλησία συνεχῶς ἀραιώνει.
Τὸ σκάνδαλο, εἴτε τὸ κάνει παπᾶς ἢ τὸ κάνει ἐπίσκοπος ἢτὸ κάνει ἡ μάνα ἢ τὸ κάνει ὁ πατέρας ἢ τὸ κάνει ἀξιωματικὸς ἢ τὸ κάνει ὑπουργὸςἢ τὸ κάνει ὁποιοσδήποτε ἄλλος, εἶ νε ἁμαρτία μεγάλη . Καὶ εἶνε τόσομεγαλύτερη ὅσο ὑψηλότερη εἶνε ἡ θέσις ποὺ κατέχειὁ σκανδαλοποιός. Δὲ μᾶς ἔφερε ὁ Θεὸς σ᾽αὐτὸ τὸν κόσμο γιὰ νὰ γκρεμίζουμε καὶ νὰ καταστρέφουμε· δὲ μᾶςἔφερε γιὰ νὰ βαπτίζουμε «εἰς τὸ ὄνοματοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος» καὶ μετὰ νὰ τοὺς«ξεβαφτίζουμε» μὲ τὰ σκάνδαλά μας. Δὲ μᾶς ἔφερε γιὰ νὰ εἴμαστε σκότος, ἀλλὰ γιὰνὰ εἴ -μαστε φῶς· ὁ κάθε Χριστιανὸςπρέπει νὰ εἶνε «φῶς» καὶ «ἅλας» μέσα στὴν κοινωνία (βλ. Ματθ. 5,13-14) , νὰπροσπαθῇ μὲ τὴ ζωή του νὰ φέρῃ καὶἄλλους στὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ.Νά ποιό εἶνε τὸ μεγαλύτερο ἐμπόδιο στὴν ἐξάπλωσι τοῦ Χριστιανισμοῦ, τὰσκάνδαλα τῶν «χριστιανῶν».Πῆγαν ἱεραπόστολοι στὴν Ἀφρικὴ νὰ διδάξουν τὸν Χριστιανισμό. Καὶ θὰ ἦταν σήμερα Χριστιανοὶὄχι μόνο ἡ Ἀφρικὴ ἀλλὰ καὶ ὅλοςὁ κόσμος. Βλέπουν ὅμως τὴν ἀσυνέπεια, τὰ σκάνδαλατῶν λεγομένων «χριστιανῶν», καὶλένε· Καλὸ τὸΕὐαγγέλιο, θαυμάσιος ὁ Χριστός, ἀλλὰ φυλαχτῆτεἀπὸ τοὺς «χριστιανούς»!…
Συνεπῶς τὸ μεγαλύτερο ἐμπόδιο στὴν ἱεραποστολὴ εἶ νε ἡ δικήμας ὑποκριτικὴ ζωή. Καὶ ἐδῶ στὴν πατρίδαμας, ἐὰν ἐμεῖς οἱκληρικοὶ ποὺ φοροῦμε τὸ ῥάσο ἀλλὰ καὶ κά-θε ὀρθόδοξος ἤμασταν ὑπόδειγμα βίου, ἡ Ἑλλὰς θὰ ἦταν παράδεισος, οὐράνιο βασίλειο. Μὲ τὰ σκάνδαλα ὁ λαός μας σπρώχνεται στὴνἀθεΐα, στὴν ἀπιστία, στὴν ἄβυσσο. Γι᾽ αὐτὸ ὁ Χριστὸς τονίζει τὴν εὐθύνητῶνσκανδαλοποιῶν . Δὲ θέλω ν᾽ ἀκούσετε ἐμένα,ἀκοῦστε τί λέει ὁ Χριστός.Σὲ λίγες περιπτώσεις ὁ Κύριος ἤλεγξετόσο αὐστηρὰ ὅσο στὴν περίπτωσι τῶν σκανδαλοποιῶν. Γιὰ τὸν Ἰούδα, ποὺἔγινε σκάνδαλο στὸν κύκλο τῶν μαθητῶν, ὁΧριστὸς εἶπε, ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτὸςπροτιμότερο νὰ μὴ ἐγεννᾶτο(βλ. Ματθ. 26,24). Καὶ ἄλλοτε εἶπε· «Οὐαὶ τῷ κόσμῳ ἀπὸ τῶν σκανδάλων»· ὅποιος μὲ λόγια καὶ ἔργα σκανδαλίζει κάποιον, καὶ τὸν πιὸ ἀσήμαντο, εἶνεπροτιμότερο νὰ κρεμάσῃ στὸ λαιμό τουμυλόπετρα καὶ νὰ καταποντιστῇ στὴ θάλασσα. «Ὃς δ᾽ ἂν σκα δαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶνπιστευόν - των εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰςτὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ κατα-ποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης»(Ματθ. 18,6-7).
Τί θέλει ὁ Χριστὸς νὰ πῇ μ᾽ αὐτά; Συνιστᾷ,ὅπως λένε μερικοί, τὴν αὐτοκτονία; Ἄπαγετῆςβλασφημίας! Δὲ λέει τέτοιο πρᾶγμα, ὄχι.Ἐννοεῖ τοῦτο· ἂν κάποιος ἔχῃ γίνειδημόσιο σκάνδαλο καὶ ἔχῃ ταραχθῆ μιὰ ὁλόκληρη κοινωνία, αὐτὸς ν᾽ ἀποσυρθῇστὴν ἀφάνεια, νὰ φύγῃ, νὰ κλειστῇ σ᾽ ἕνα μοναστήρι ἢ νὰ πάῃ μακριὰστὸ ἐξωτερικό, ὅπως γινόταν παλαιότερα, νὰμὴν ἀκούγεται τὸ ὄνομά του καὶ σκανδαλίζῃ. Τώρα ἀντιθέτως σκανδαλοποιοὶ μεγάλοιἔχουν τὴν ἀξίωσι νὰ βρίσκωνταιστοὺς θρόνους καὶ τὶς θέσεις τους καὶ νὰ κυβερνοῦν.
Ἀλλὰ πέστε μου, ἀγαπητοί μου,ὑπάρχει κανεὶς ποὺ δὲν σκανδάλισε ποτέκανένα, οὔτε ἕνα μικρὸ παιδί, οὔτε μιὰγυναῖκα; Ἀμφιβάλλω.Ὅλοι μας κατὰ κάποιο τρόπο σκανδαλίσαμε τὸν πλησίον,εἴτε μὲ λόγια εἴτε μὲ ἔργα εἴτε μὲ τὴν ἐνγένει συμπεριφορά μας.
Ὅλοι εἴμαστε σκανδαλοποιοί , στὸ βαθμὸ μόνο διαφέρουμε.Πῶς μπορεῖ ν᾽ ἀποφευχθῇ ἢ νὰ θεραπευθῇ ὁσκανδαλισμός; Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ποὺ ἔφτασε σὲ μεγάλο ὕψος ἀρετῆς, στὴ σημερινὴἀποστολικὴ περικοπὴ λέει, ὅτι ὁ ἴδιος ἔκανεγι᾽ αὐτὸ μεγάλες θυσίες· καὶ δικαιώματα καὶ ἐξυπηρετήσεις καὶ ἀνέσεις,ὅλα τὰ θυσίασε.
«Οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα» , λέει, εἶμαι διατεθειμένος νὰ μὴ φάω ποτέ κρέας,«ἵνα μὴτὸν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω»(Α΄ Κορ. 8,13).Ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψιν αὐτὰ ἂς προσπαθήσου-με νὰῥυθμίσουμε τὴ ζωή μας. Γονεῖς, ἐκπαιδευτικοί,κληρικοί, ἄρχοντες, μὴ γινώμαστεσκάνδαλο. Νὰ ζοῦμε μὲ πίστι καὶ ἀρετή, μὲ ἁ-γνότητα, μὲ ἐγκράτεια, μὲ σωφροσύνη, μὲδι-καιοσύνη, πρὸ παντὸς μὲ ἀγάπη. Νὰ ζοῦμε ἐδῶ σὰν φωτεινὰ ἀστέρια, κι ὅτανἔρθῃ ἡ ὥρανὰ φύγουμε ἀπ᾽ τὴ ζωὴ αὐτὴ καὶ νὰ φτάσουμε στοὺς οὐρανούς, νὰ μᾶςἀξιώσῃ ὅλους ὁ Θεὸς ν᾽ ἀκούσουμε ἐκεῖ τὴφωνὴ τοῦ Κυρίου· «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατετὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείανἀπὸ καταβολῆς κόσμου»(Ματθ. 25,34)· ἀμήν.
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινεστὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἰωάννου Γαργαρέττας - Ἀθηνῶν τὴν 17-2-1963 μὲ ἄλλο τίτλο.
